„Najgorsza” zakonnica w historii - Theresa A. Yugar
-
0:07 - 0:12Juana Ramírez de Asbaje zasiadła
przed zespołem znakomitych teologów, -
0:12 - 0:14prawników i matematyków.
-
0:14 - 0:18Wicekról Nowej Hiszpanii zaprosił ich,
żeby ocenili wiedzę tej młodej kobiety, -
0:18 - 0:21zadając jej możliwie
najtrudniejsze pytania. -
0:21 - 0:24Juana na każde z nich
odpowiadała prawidłowo, -
0:24 - 0:28od skomplikowanych równań matematycznych
po dociekania filozoficzne. -
0:28 - 0:30Obserwatorzy porównali tę scenę
-
0:30 - 0:34do "królewskiego okrętu wojennego
odpierającego atak kilku czółen". -
0:34 - 0:38Kobieta, którą poddano temu przesłuchaniu,
urodziła się w połowie XVII wieku. -
0:38 - 0:43Wówczas Meksyk od ponad stu lat
był kolonią hiszpańską, -
0:43 - 0:46dążącą do złożonego,
wielowarstwowego systemu klasowego. -
0:46 - 0:49Dziadkowie Juany od strony matki
urodzili się w Hiszpanii, -
0:49 - 0:52dzięki czemu należeli w Meksyku
do najbardziej poważanej klasy. -
0:52 - 0:57Jednak Juana była nieślubnym dzieckiem
a jej ojciec, hiszpański kapitan wojskowy, -
0:57 - 1:02zostawił jej matkę, Doñę Isabel,
by sama wychowała Juanę i jej siostrę. -
1:02 - 1:05Na szczęście przyzwoite
zasoby finansowe dziadka -
1:05 - 1:07zapewniły rodzinie wygodne życie.
-
1:07 - 1:11Doña Isabel była dla swoich córek
przykładem silnej kobiety, -
1:11 - 1:14która z powodzeniem zarządzała
jedną z dwóch posiadłości ojca, -
1:14 - 1:18pomimo braku wykształcenia
i wbrew ówczesnej nienawiści do kobiet. -
1:18 - 1:22Być może dzięki temu precedensowi
Juana była tak pewna siebie. -
1:22 - 1:26W wieku trzech lat w tajemnicy
poszła za siostrą do szkoły. -
1:26 - 1:30Kiedy później dowiedziała się,
że studia są tylko dla mężczyzn, -
1:30 - 1:33błagała matkę, żeby pozwoliła jej
studiować w przebraniu. -
1:33 - 1:38Nie otrzymawszy zgody, Juana znalazła
ukojenie w prywatnej bibliotece dziadka. -
1:38 - 1:42Jako młoda dziewczyna opanowała
dysputy filozoficzne, łacinę -
1:42 - 1:45i język Azteków, nahuatl.
-
1:45 - 1:48Nad wiek rozwinięty intelekt Juany
-
1:48 - 1:50przyciągnął uwagę
dworu królewskiego w Meksyku. -
1:50 - 1:52W wieku 16 lat
-
1:52 - 1:56została przyjęta przez wicekróla
i jego żonę jako dwórka. -
1:56 - 2:01Na dworze jej sztuki teatralne i wiersze
raz budziły podziw, a raz oburzenie. -
2:01 - 2:03Jej prowokacyjny wiersz "Głupcy"
-
2:03 - 2:06bezecnie krytykował seksistowskie,
obłudne zachowania mężczyzn, -
2:06 - 2:11którzy deprawują kobiety,
jednocześnie obwiniając je o niemoralność. -
2:11 - 2:15Choć kontrowersyjne,
jej dzieła wzbudzały podziw -
2:15 - 2:16i liczne oświadczyny.
-
2:16 - 2:20Jednak Juana bardziej ceniła sobie
wiedzę od małżeństwa. -
2:20 - 2:22W ówczesnym patriarchalnym społeczeństwie
-
2:22 - 2:25tylko w jednym miejscu mogła to znaleźć.
-
2:25 - 2:29Kościół, choć nadal pod wielkim wpływem
inkwizycji hiszpańskiej, -
2:29 - 2:33pozwoliłby Juanie zachować
niezależność i szacunek -
2:33 - 2:35pomimo panieństwa.
-
2:35 - 2:39W wieku 20 lat wstąpiła
do klasztoru Hieronimitów św. Pauli -
2:39 - 2:43i przyjęła nowe imię:
Sor Juana Inés de la Cruz. -
2:43 - 2:48Przez lata Sor Juana
była uważana za skarb kościoła. -
2:48 - 2:52Pisała dramaty, komedie i traktaty
na tematy filozoficzne i matematyczne. -
2:52 - 2:55Tworzyła też muzykę sakralną oraz poezję.
-
2:55 - 2:57Zgromadziła wielkie zbiory biblioteczne
-
2:57 - 2:59i była często odwiedzana
przez prominentnych uczonych. -
2:59 - 3:02Pełniąc rolę klasztornego
skarbnika i archiwisty, -
3:02 - 3:06chroniła też majątek
swoich siostrzenic i sióstr -
3:06 - 3:08przed tymi, którzy chcieliby go pozyskać.
-
3:08 - 3:12Jenak otwartość Sor Juany doprowadziła ją
do konfliktu z jej dobroczyńcami. -
3:12 - 3:19W 1690 roku biskup opublikował
jej prywatną krytykę cenionego kazania. -
3:19 - 3:20W tej publikacji
-
3:20 - 3:25namawiał Sor Juanę, by raczej
poświęciła się modlitwie niż debacie. -
3:25 - 3:28Odpowiedziała na to,
że Bóg nie dałby kobietom intelektu, -
3:28 - 3:30gdyby nie chciał, aby go wykorzystały.
-
3:30 - 3:35To przykuło uwagę
konserwatywnego arcybiskupa Meksyku. -
3:35 - 3:38Sor Juanę powoli obdzierano
ze zdobytego poważania -
3:38 - 3:41i zmuszono do sprzedaży
swoich dzieł i porzucenia pisania. -
3:41 - 3:45Wściekła na taką cenzurę, ale również
niechętna, by porzucić kościół, -
3:45 - 3:47z rozgoryczeniem odnowiła swoje śluby.
-
3:47 - 3:50W ostatnim akcie buntu
podpisała się pod nimi własną krwią: -
3:50 - 3:53"Ja, najgorsza ze wszystkich".
-
3:53 - 3:58Pozbawiona stypendium, Sor Juana
poświęciła się pracy charytatywnej. -
3:58 - 4:03W 1695 roku zaraziła się od sióstr,
którymi się opiekowała i zmarła. -
4:03 - 4:09Sor Juana jest obecnie uznawana
za pierwszą feministkę obu Ameryk. -
4:09 - 4:13Jest tematem niezliczonych powieści,
filmów dokumentalnych oraz oper. -
4:13 - 4:16Jej wizerunek jest widoczny
na banknocie o nominale 200 peso. -
4:16 - 4:19Jak powiedział noblista Octavio Paz:
-
4:19 - 4:23"Nie wystarczy powiedzieć,
że dorobek Sor Juany to produkt historii. -
4:23 - 4:28Należy dodać, że historia
jest dziełem jej dorobku".
- Title:
- „Najgorsza” zakonnica w historii - Theresa A. Yugar
- Speaker:
- Theresa A. Yugar
- Description:
-
Zobacz pełną lekcję: https://ed.ted.com/lessons/history-s-worst-nun-theresa-a-yugar
Juana Ramírez de Asbaje zasiadła przed zespołem znakomitych teologów, prawników i matematyków, którzy zostali zaproszeni, żeby ocenić wiedzę tej młodej kobiety, zadając jej możliwie najtrudniejsze pytania. Juana na każde z nich odpowiadała prawidłowo, od skomplikowanych równań matematycznych po dociekania filozoficzne. Kim była ta zadziwiająca kobieta? Theresa Yugar opisuje życie meksykańskiej poetki i uczonej.
Lekcja: Theresa A. Yugar, reżyseria: Wow-How Studio.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:32
Rysia Wand approved Polish subtitles for History's "worst" nun | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for History's "worst" nun | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for History's "worst" nun | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for History's "worst" nun | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for History's "worst" nun | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for History's "worst" nun | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for History's "worst" nun | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for History's "worst" nun |