„Najgorsza” zakonnica w historii - Theresa A. Yugar

Zobacz pełną lekcję: https://ed.ted.com/lessons/history-s-worst-nun-theresa-a-yugar

Juana Ramírez de Asbaje zasiadła przed zespołem znakomitych teologów, prawników i matematyków, którzy zostali zaproszeni, żeby ocenić wiedzę tej młodej kobiety, zadając jej możliwie najtrudniejsze pytania. Juana na każde z nich odpowiadała prawidłowo, od skomplikowanych równań matematycznych po dociekania filozoficzne. Kim była ta zadziwiająca kobieta? Theresa Yugar opisuje życie meksykańskiej poetki i uczonej.

Lekcja: Theresa A. Yugar, reżyseria: Wow-How Studio.

Juana Ramírez de Asbaje zasiadła
przed zespołem znakomitych teologów,

prawników i matematyków.

Wicekról Nowej Hiszpanii zaprosił ich,
żeby ocenili wiedzę tej młodej kobiety,

zadając jej możliwie
najtrudniejsze pytania.

Juana na każde z nich
odpowiadała prawidłowo,

od skomplikowanych równań matematycznych
po dociekania filozoficzne.

Obserwatorzy porównali tę scenę

do "królewskiego okrętu wojennego
odpierającego atak kilku czółen".

Kobieta, którą poddano temu przesłuchaniu,
urodziła się w połowie XVII wieku.

Wówczas Meksyk od ponad stu lat
był kolonią hiszpańską,

dążącą do złożonego,
wielowarstwowego systemu klasowego.

Dziadkowie Juany od strony matki
urodzili się w Hiszpanii,

dzięki czemu należeli w Meksyku
do najbardziej poważanej klasy.

Jednak Juana była nieślubnym dzieckiem
a jej ojciec, hiszpański kapitan wojskowy,

zostawił jej matkę, Doñę Isabel,
by sama wychowała Juanę i jej siostrę.

Na szczęście przyzwoite
zasoby finansowe dziadka

zapewniły rodzinie wygodne życie.

Doña Isabel była dla swoich córek
przykładem silnej kobiety,

która z powodzeniem zarządzała
jedną z dwóch posiadłości ojca,

pomimo braku wykształcenia
i wbrew ówczesnej nienawiści do kobiet.

Być może dzięki temu precedensowi
Juana była tak pewna siebie.

W wieku trzech lat w tajemnicy
poszła za siostrą do szkoły.

Kiedy później dowiedziała się,
że studia są tylko dla mężczyzn,

błagała matkę, żeby pozwoliła jej
studiować w przebraniu.

Nie otrzymawszy zgody, Juana znalazła
ukojenie w prywatnej bibliotece dziadka.

Jako młoda dziewczyna opanowała
dysputy filozoficzne, łacinę

i język Azteków, nahuatl.

Nad wiek rozwinięty intelekt Juany

przyciągnął uwagę
dworu królewskiego w Meksyku.

W wieku 16 lat

została przyjęta przez wicekróla
i jego żonę jako dwórka.

Na dworze jej sztuki teatralne i wiersze
raz budziły podziw, a raz oburzenie.

Jej prowokacyjny wiersz "Głupcy"

bezecnie krytykował seksistowskie,
obłudne zachowania mężczyzn,

którzy deprawują kobiety,
jednocześnie obwiniając je o niemoralność.

Choć kontrowersyjne,
jej dzieła wzbudzały podziw

i liczne oświadczyny.

Jednak Juana bardziej ceniła sobie
wiedzę od małżeństwa.

W ówczesnym patriarchalnym społeczeństwie

tylko w jednym miejscu mogła to znaleźć.

Kościół, choć nadal pod wielkim wpływem
inkwizycji hiszpańskiej,

pozwoliłby Juanie zachować
niezależność i szacunek

pomimo panieństwa.

W wieku 20 lat wstąpiła
do klasztoru Hieronimitów św. Pauli

i przyjęła nowe imię:
Sor Juana Inés de la Cruz.

Przez lata Sor Juana
była uważana za skarb kościoła.

Pisała dramaty, komedie i traktaty
na tematy filozoficzne i matematyczne.

Tworzyła też muzykę sakralną oraz poezję.

Zgromadziła wielkie zbiory biblioteczne

i była często odwiedzana
przez prominentnych uczonych.

Pełniąc rolę klasztornego
skarbnika i archiwisty,

chroniła też majątek
swoich siostrzenic i sióstr

przed tymi, którzy chcieliby go pozyskać.

Jenak otwartość Sor Juany doprowadziła ją
do konfliktu z jej dobroczyńcami.

W 1690 roku biskup opublikował
jej prywatną krytykę cenionego kazania.

W tej publikacji

namawiał Sor Juanę, by raczej
poświęciła się modlitwie niż debacie.

Odpowiedziała na to,
że Bóg nie dałby kobietom intelektu,

gdyby nie chciał, aby go wykorzystały.

To przykuło uwagę
konserwatywnego arcybiskupa Meksyku.

Sor Juanę powoli obdzierano
ze zdobytego poważania

i zmuszono do sprzedaży
swoich dzieł i porzucenia pisania.

Wściekła na taką cenzurę, ale również
niechętna, by porzucić kościół,

z rozgoryczeniem odnowiła swoje śluby.

W ostatnim akcie buntu
podpisała się pod nimi własną krwią:

"Ja, najgorsza ze wszystkich".

Pozbawiona stypendium, Sor Juana
poświęciła się pracy charytatywnej.

W 1695 roku zaraziła się od sióstr,
którymi się opiekowała i zmarła.

Sor Juana jest obecnie uznawana
za pierwszą feministkę obu Ameryk.

Jest tematem niezliczonych powieści,
filmów dokumentalnych oraz oper.

Jej wizerunek jest widoczny
na banknocie o nominale 200 peso.

Jak powiedział noblista Octavio Paz:

"Nie wystarczy powiedzieć,
że dorobek Sor Juany to produkt historii.

Należy dodać, że historia
jest dziełem jej dorobku".