«Найгоршая» манахіня ў гісторыі - Тэрэза А. Югар

Паглядзець поўны ўрок: https://ed.ted.com/lessons/history-s-worst-nun-theresa-a-yugar

Хуана Рамірэс дэ Асбахэ сядзела перад калегіяй аўтарытэтных тэолагаў, юрыстаў і матэматыкаў. Яны былі запрошаны, каб праверыць веды Хуаны з дапамогай самых складаных пытанняў, якія яны толькі маглі знайсці. Але Хуана паспяхова адказвала на кожны выклік ‒ ад складаных ураўненняў да філасофскіх пытанняў. Кім была гэтая надзвычайная жанчына? Тэрэза Югар распавядае пра жыццё мексіканскай паэткі і вучонай.

Урок - Theresa A. Yugar, анімацыя - Wow-How Studio.

Хуана Рамірэс дэ Асбахэ сядзела перад
калегіяй аўтарытэтных тэолагаў,

юрыстаў і матэматыкаў.

Віцэ-кароль Новай Гішпаніі запрасіў іх
праверыць веды маладой жанчыны,

задаючы самыя складаныя пытанні, якія
яны толькі змаглі знайсці.

Але Хуана паспяхова адказвала на
кожны выклік ‒

ад складаных ураўненняў да
філасофскіх пытанняў.

Пазней назіральнікі параўнаюць
гэтую сцэну

з «каралеўскім галеонам, які
прабіваецца праз пару каноэ».

Жанчына, якая сутыкнулася з
такім допытам, нарадзілася

ў сярэдзіне 17-ага стагоддзя.

У той час Мексіка ўжо больш за стагоддзе
была гішпанскай калоніяй,

што прывяло да складанай і
стратыфікаванай класавай сістэмы.

Бабуля і дзядуля Хуаны па матчынай лініі
нарадзіліся ў Гішпаніі,

што рабіла іх членамі самага паважанага
класа ў Мексіцы.

Але Хуана нарадзілася па-за шлюбам, і
яе бацька ‒ гішпанскі ваенны капітан ‒

пакінуў яе маці, Донью Ізабэль,
выхоўваць Хуану і яе сясцёр у адзіночку.

На шчасце, умераныя даходы яе дзядулі

забяспечвалі сям'і камфортнае існаванне.

А Донья Ізабэль падавала добры
прыклад сваім дачкам,

паспяхова кіруючы адным з
двух маёнткаў бацькі,

нягледзячы на неадукаванасць
і мізагінію таго часу.

Магчыма, менавіта гэты прыклад і
надаў Хуане ўпэўненасць на ўсё жыццё.

У трохгадовым узросце яна таемна хадзіла
ўслед за старэйшай сястрой у школу.

Калі яна пазней даведалася, што
вышэйшая адукацыя даступна

толькі для мужчын,
яна ўмольвала маці дазволіць ёй

употай наведваць заняткі.

Атрымаўшы адмову, Хуана знайшла
суцяшэнне ў прыватнай бібліятэцы

свайго дзядулі.

У раннім падлеткавым узросце яна засвоіла
філасофскія дыскусіі, латынь

і ацтэкскую мову Нахуатль.

Не па гадах развіты інтэлект Хуаны
прыцягнуў увагу

каралеўскага двара ў Мехіка,

і, калі ёй было шаснаццаць,

Віцэ-кароль і яго жонка зрабілі
яе сваёй фрэйлінай.

Там яе п'есы і вершы па чарзе захаплялі
і абуралі каралеўскі двор.

Яе правакацыйны верш
«Дурныя мужчыны»

ганебным чынам раскрытыкаваў
сэксісцкія падвойныя стандарты,

асуджаючы мужчын,

якія разбэшчваюць жанчын і пры гэтым
абвінавачваюць іх у амаральнасці.

Нягледзячы на супярэчлівасць, яе
дзейнасць ўсё роўна выклікала

захапленне прыхільнікаў,
і шматлікія прапановы шлюбу.

Але Хуану больш цікавілі веды
чым шлюб.

У патрыярхальным грамадстве таго часу

было толькі адно месца, дзе яна
магла іх знайсці.

Царква, усё яшчэ пад апантаным
уплывам гішпанскай інквізіцыі,

магла дазволіць Хуане захаваць
незалежнасць і павагу,

застаючыся незамужняй.

У 20 гадоў яна ўступіла ў
Іераніміцкі манастыр Санта-Паўла

і ўзяла новае імя:
Сястра Хуана Інес дэ ла Крус.

На працягу многіх гадоў сястра Хуана
лічылася каштоўным скарбам царквы.

Яна пісала драмы, камедыі і трактаты
па філасофіі і матэматыцы,

у дадатак да рэлігійнай музыкі і паэзіі.

Яна сабрала велізарную бібліятэку,

і яе наведвалі многія
выбітныя навукоўцы.

Служачы скарбнікам манастыра
і архіварыусам,

яна таксама абараняла сродкі да
існавання сваіх пляменніц і сясцёр

ад мужчын, якія спрабавалі
іх эксплуатаваць.

Але яе просталінейнасць ў
канчатковым рахунку прывяла

да канфлікту з яе дабрадзейцамі.

У 1690 г. біскуп апублікаваў прыватныя
крытычныя заўвагі сястры Хуаны

аб глыбокашаноўнай пропаведзі.

У публікацыі

ён настаўляў сястру Хуану прысвячаць
сябе больш малітвам, а не разважанням.

Яна парыравала, што Бог не даў
бы жанчынам інтэлект,

калі б ён не хацеў, каб яны
выкарыстоўвалі яго.

Спрэчка прыцягнула ўвагу
кансерватыўнага Архібіскупа Мексікі.

Паступова сястра Хуана была
пазбаўленая свайго аўтарытэту

і вымушаная прадаць свае кнігі
і перастаць пісаць.

Раз'юшаная такой цэнзурай, але не
маючы жадання пакідаць царкву,

яна з горыччу зноў пачала маліцца.

Падчас свайго апошняга акта
непадпарадкавання яна паставіла подпіс:

"Я, горшая за ўсіх," уласнай крывёю.

Пазбаўленая сродкаў сястра Хуана
занялася дабрачыннасцю,

і ў 1695 годзе яна памерла ад
хваробы, якой заразілася

падчас догляду за сваімі сёстрамі.

На сённяшні дзень сястра Хуана
прызнана першай феміністкай

Паўночнай і Паўднёвай Амерыкі.

Яна аб'ект незлічоных дакументальных
фільмаў, раманаў і опер,

і яе партрэт намаляваны на мексіканскай
банкноце ў 200 песа.

Кажучы словамі нобелеўскага лаўрэата
Актавіа Паса:

«Недастаткова сказаць, што
дзейнасць сястры Хуаны

з'яўляецца прадуктам гісторыі;

мы павінны дадаць, што гісторыя таксама
з'яўляецца прадуктам яе дзейнасці».