Showing Revision 7 created 12/04/2019 by Hanna Baradzina.

1. Títol:
   «Найгоршая» манахіня ў гісторыі - Тэрэза А. Югар
2. Descripció:

   Паглядзець поўны ўрок: https://ed.ted.com/lessons/history-s-worst-nun-theresa-a-yugar

   Хуана Рамірэс дэ Асбахэ сядзела перад калегіяй аўтарытэтных тэолагаў, юрыстаў і матэматыкаў. Яны былі запрошаны, каб праверыць веды Хуаны з дапамогай самых складаных пытанняў, якія яны толькі маглі знайсці. Але Хуана паспяхова адказвала на кожны выклік ‒ ад складаных ураўненняў да філасофскіх пытанняў. Кім была гэтая надзвычайная жанчына? Тэрэза Югар распавядае пра жыццё мексіканскай паэткі і вучонай.

   Урок - Theresa A. Yugar, анімацыя - Wow-How Studio.

3. Speaker:
   Тэрэза А. Югар
4. 6826 0:07 - 0:12
   Хуана Рамірэс дэ Асбахэ сядзела перад
   калегіяй аўтарытэтных тэолагаў,
5. 11744 0:12 - 0:14
   юрыстаў і матэматыкаў.
6. 14254 0:14 - 0:18
   Віцэ-кароль Новай Гішпаніі запрасіў іх
   праверыць веды маладой жанчыны,
7. 18288 0:18 - 0:21
   задаючы самыя складаныя пытанні, якія
   яны толькі змаглі знайсці.
8. 21478 0:21 - 0:24
   Але Хуана паспяхова адказвала на
   кожны выклік ‒
9. 24408 0:24 - 0:28
   ад складаных ураўненняў да
   філасофскіх пытанняў.
10. 28118 0:28 - 0:30
    Пазней назіральнікі параўнаюць
    гэтую сцэну
11. 30308 0:30 - 0:34
    з «каралеўскім галеонам, які
    прабіваецца праз пару каноэ».
12. 33628 0:34 - 0:36
    Жанчына, якая сутыкнулася з
    такім допытам, нарадзілася

    ¶

13. 36375 0:36 - 0:38
    ў сярэдзіне 17-ага стагоддзя.
14. 38225 0:38 - 0:43
    У той час Мексіка ўжо больш за стагоддзе
    была гішпанскай калоніяй,
15. 42708 0:43 - 0:46
    што прывяло да складанай і
    стратыфікаванай класавай сістэмы.
16. 46038 0:46 - 0:49
    Бабуля і дзядуля Хуаны па матчынай лініі
    нарадзіліся ў Гішпаніі,
17. 49038 0:49 - 0:52
    што рабіла іх членамі самага паважанага
    класа ў Мексіцы.
18. 52448 0:52 - 0:57
    Але Хуана нарадзілася па-за шлюбам, і
    яе бацька ‒ гішпанскі ваенны капітан ‒
19. 57267 0:57 - 1:02
    пакінуў яе маці, Донью Ізабэль,
    выхоўваць Хуану і яе сясцёр у адзіночку.
20. 61855 1:02 - 1:05
    На шчасце, умераныя даходы яе дзядулі
21. 64905 1:05 - 1:07
    забяспечвалі сям'і камфортнае існаванне.
22. 67205 1:07 - 1:11
    А Донья Ізабэль падавала добры
    прыклад сваім дачкам,
23. 70815 1:11 - 1:14
    паспяхова кіруючы адным з
    двух маёнткаў бацькі,
24. 73905 1:14 - 1:18
    нягледзячы на неадукаванасць
    і мізагінію таго часу.
25. 77605 1:18 - 1:22
    Магчыма, менавіта гэты прыклад і
    надаў Хуане ўпэўненасць на ўсё жыццё.

    ¶

26. 81892 1:22 - 1:26
    У трохгадовым узросце яна таемна хадзіла
    ўслед за старэйшай сястрой у школу.
27. 85946 1:26 - 1:29
    Калі яна пазней даведалася, што
    вышэйшая адукацыя даступна
28. 88706 1:29 - 1:31
    толькі для мужчын,
    яна ўмольвала маці дазволіць ёй
29. 91386 1:31 - 1:33
    употай наведваць заняткі.
30. 92956 1:33 - 1:37
    Атрымаўшы адмову, Хуана знайшла
    суцяшэнне ў прыватнай бібліятэцы
31. 96747 1:37 - 1:38
    свайго дзядулі.
32. 97747 1:38 - 1:42
    У раннім падлеткавым узросце яна засвоіла
    філасофскія дыскусіі, латынь
33. 102195 1:42 - 1:45
    і ацтэкскую мову Нахуатль.
34. 105245 1:45 - 1:48
    Не па гадах развіты інтэлект Хуаны
    прыцягнуў увагу

    ¶

35. 107625 1:48 - 1:50
    каралеўскага двара ў Мехіка,
36. 109865 1:50 - 1:52
    і, калі ёй было шаснаццаць,
37. 111565 1:52 - 1:56
    Віцэ-кароль і яго жонка зрабілі
    яе сваёй фрэйлінай.
38. 115728 1:56 - 2:01
    Там яе п'есы і вершы па чарзе захаплялі
    і абуралі каралеўскі двор.
39. 120798 2:01 - 2:03
    Яе правакацыйны верш
    «Дурныя мужчыны»
40. 123178 2:03 - 2:06
    ганебным чынам раскрытыкаваў
    сэксісцкія падвойныя стандарты,
41. 126333 2:06 - 2:07
    асуджаючы мужчын,
42. 127438 2:07 - 2:11
    якія разбэшчваюць жанчын і пры гэтым
    абвінавачваюць іх у амаральнасці.
43. 130928 2:11 - 2:14
    Нягледзячы на супярэчлівасць, яе
    дзейнасць ўсё роўна выклікала
44. 133901 2:14 - 2:16
    захапленне прыхільнікаў,
    і шматлікія прапановы шлюбу.
45. 136478 2:16 - 2:20
    Але Хуану больш цікавілі веды
    чым шлюб.
46. 139618 2:20 - 2:22
    У патрыярхальным грамадстве таго часу
47. 142078 2:22 - 2:25
    было толькі адно месца, дзе яна
    магла іх знайсці.
48. 145048 2:25 - 2:29
    Царква, усё яшчэ пад апантаным
    уплывам гішпанскай інквізіцыі,

    ¶

49. 148939 2:29 - 2:33
    магла дазволіць Хуане захаваць
    незалежнасць і павагу,
50. 152849 2:33 - 2:35
    застаючыся незамужняй.
51. 154659 2:35 - 2:39
    У 20 гадоў яна ўступіла ў
    Іераніміцкі манастыр Санта-Паўла
52. 159079 2:39 - 2:43
    і ўзяла новае імя:
    Сястра Хуана Інес дэ ла Крус.
53. 163409 2:43 - 2:48
    На працягу многіх гадоў сястра Хуана
    лічылася каштоўным скарбам царквы.

    ¶

54. 167651 2:48 - 2:52
    Яна пісала драмы, камедыі і трактаты
    па філасофіі і матэматыцы,
55. 172184 2:52 - 2:55
    у дадатак да рэлігійнай музыкі і паэзіі.
56. 174604 2:55 - 2:57
    Яна сабрала велізарную бібліятэку,
57. 176654 2:57 - 2:59
    і яе наведвалі многія
    выбітныя навукоўцы.
58. 179244 2:59 - 3:02
    Служачы скарбнікам манастыра
    і архіварыусам,
59. 182094 3:02 - 3:06
    яна таксама абараняла сродкі да
    існавання сваіх пляменніц і сясцёр
60. 185684 3:06 - 3:08
    ад мужчын, якія спрабавалі
    іх эксплуатаваць.
61. 187804 3:08 - 3:10
    Але яе просталінейнасць ў
    канчатковым рахунку прывяла

    ¶

62. 190375 3:10 - 3:12
    да канфлікту з яе дабрадзейцамі.
63. 192435 3:12 - 3:17
    У 1690 г. біскуп апублікаваў прыватныя
    крытычныя заўвагі сястры Хуаны
64. 196999 3:17 - 3:19
    аб глыбокашаноўнай пропаведзі.
65. 198889 3:19 - 3:20
    У публікацыі
66. 200199 3:20 - 3:25
    ён настаўляў сястру Хуану прысвячаць
    сябе больш малітвам, а не разважанням.
67. 205122 3:25 - 3:28
    Яна парыравала, што Бог не даў
    бы жанчынам інтэлект,
68. 208062 3:28 - 3:30
    калі б ён не хацеў, каб яны
    выкарыстоўвалі яго.
69. 210342 3:30 - 3:35
    Спрэчка прыцягнула ўвагу
    кансерватыўнага Архібіскупа Мексікі.
70. 214507 3:35 - 3:38
    Паступова сястра Хуана была
    пазбаўленая свайго аўтарытэту
71. 217907 3:38 - 3:41
    і вымушаная прадаць свае кнігі
    і перастаць пісаць.
72. 220827 3:41 - 3:45
    Раз'юшаная такой цэнзурай, але не
    маючы жадання пакідаць царкву,
73. 224827 3:45 - 3:47
    яна з горыччу зноў пачала маліцца.
74. 226817 3:47 - 3:50
    Падчас свайго апошняга акта
    непадпарадкавання яна паставіла подпіс:
75. 230047 3:50 - 3:53
    "Я, горшая за ўсіх," уласнай крывёю.
76. 233487 3:53 - 3:58
    Пазбаўленая сродкаў сястра Хуана
    занялася дабрачыннасцю,

    ¶

77. 237661 3:58 - 4:01
    і ў 1695 годзе яна памерла ад
    хваробы, якой заразілася
78. 241048 4:01 - 4:03
    падчас догляду за сваімі сёстрамі.
79. 243198 4:03 - 4:07
    На сённяшні дзень сястра Хуана
    прызнана першай феміністкай
80. 247005 4:07 - 4:09
    Паўночнай і Паўднёвай Амерыкі.
81. 248535 4:09 - 4:13
    Яна аб'ект незлічоных дакументальных
    фільмаў, раманаў і опер,
82. 252741 4:13 - 4:16
    і яе партрэт намаляваны на мексіканскай
    банкноце ў 200 песа.
83. 255961 4:16 - 4:19
    Кажучы словамі нобелеўскага лаўрэата
    Актавіа Паса:
84. 259221 4:19 - 4:22
    «Недастаткова сказаць, што
    дзейнасць сястры Хуаны
85. 261739 4:22 - 4:23
    з'яўляецца прадуктам гісторыі;
86. 263329 4:23 - 4:28
    мы павінны дадаць, што гісторыя таксама
    з'яўляецца прадуктам яе дзейнасці».