Havayı gözlemlediğimiz gibi suyu da gözlemlemeliyiz
-
0:01 - 0:04Su için bir meteoroloji servisi
kurmamız gerekiyor. -
0:04 - 0:08Bunu hepimiz talep etmedikçe
-
0:08 - 0:10fon için teşvik de olmayacaktır.
-
0:12 - 0:17İlk konferans konuşmamı
8 yıl önce TED'de yapmıştım. -
0:17 - 0:18Yeni mezundum
-
0:18 - 0:21ve ben fark etmeden
sahnede geçirdiğim o birkaç dakika -
0:21 - 0:25önümdeki on yıl boyunca
bana sorulacak soruları belirlemişti. -
0:26 - 0:2820'li yaşlarındaki birçok kişi gibi ben de
-
0:28 - 0:32kendi teknolojimle dünyanın
problemlerini çözmeyi hedefliyordum, -
0:32 - 0:35özellikle de su problemlerini.
-
0:36 - 0:37Öğrenecek çok şeyim vardı.
-
0:39 - 0:40Bu konu ilgimi oldukça çekmişti,
-
0:40 - 0:44su kalitesi anlamında sorunlar
bitmek tükenmek bilmiyordu -
0:44 - 0:47çünkü belirlemesi zordu.
-
0:48 - 0:51Daha basit, hızlı
ve uygun fiyatlı dedektörlere -
0:51 - 0:54ihtiyacımız olduğunu düşünüyordum.
-
0:55 - 0:56Yanılıyormuşum.
-
0:58 - 1:02Şurası kesin:
Yarının su riskiyle ilgilenmek -
1:02 - 1:06beraberinde daha iyi veri
ve teknoloji gerektirecek. -
1:06 - 1:10Bugün bile su hakkında sahip olduğumuz
kısıtlı veriyi zar zor kullanabiliyoruz. -
1:11 - 1:13Bizim en büyük su problemimiz
hala devam ediyorsa -
1:13 - 1:18bu yapmadıklarımızdan ve ciddiyetini
kavrayamadığımız problemlerdendir. -
1:19 - 1:21Bugün elimizde olan su verisi,
-
1:21 - 1:24insanoğlu olarak
ne yapmamız gerektiğine dair -
1:24 - 1:26aklımızda küçük soru işaretleri bırakıyor.
-
1:26 - 1:27Evet, suyumuzu daha çok korumalı
-
1:27 - 1:29ve daha az kirletmeliyiz.
-
1:30 - 1:34Ama bu veri, işletmelerin
ve piyasanın karşılaşacağı -
1:34 - 1:37yeni problemleri öngöremiyor,
-
1:37 - 1:40dolayısıyla da git gide
gereksiz bir hale geliyor. -
1:40 - 1:42Eskiden bu veri nispeten daha kıymetliydi
-
1:42 - 1:48ama bu veri bize hiçbir zaman
tam olarak ne kadar suyumuz olduğunu -
1:48 - 1:50ve bu suyun içinde
ne olduğunu bize veremedi. -
1:50 - 1:57G20 ülkelerinin son on yıldaki
su tüketim oranlarına bir göz atalım. -
1:57 - 1:59Bu rakamlar her ne kadar söylemese de
-
1:59 - 2:04bu ülkelerin tükettikleri
su miktarını doğrudan ölçmüyor. -
2:04 - 2:06Bunların hepsi tahmin
-
2:06 - 2:11ve hepsi iklim krizini
ya da iklim krizinin suya olan etkisini -
2:11 - 2:14göz önünde bulundurmayan
eski modellere dayanıyor. -
2:16 - 2:202015'te Hindistan'ın altıncı
en büyük şehri olan Chennai -
2:20 - 2:23son yüzyılda görülen
en büyük sel felaketini yaşadı. -
2:25 - 2:28Bugün, Chennai'nin
su rezervleri kurumak üzere. -
2:29 - 2:32Bu hale üç yılda geldi;
-
2:32 - 2:34üç yıl yağışlar ortalamanın
altında yağdı ve sonuç bu. -
2:34 - 2:39Bu, çoğu ülkenin ulusal su verilerini
ortaya koymasından daha hızlı bir sorun, -
2:39 - 2:40buna ABD de dahil.
-
2:41 - 2:45Zamanında Chennai'deki
ciddi su kıtlıklarını tahmin eden -
2:45 - 2:48birçok tespit olmasına rağmen
-
2:48 - 2:53hiçbirimiz bunun ne zaman ve nerede
olacağını tam anlamıyla kestiremedik. -
2:54 - 2:57Bu, yeni tür bir su problemi
-
2:57 - 3:03çünkü su döngümüzün her bir aşaması
her anlamda hızlı bir şekilde değişmekte. -
3:03 - 3:07Bu ay BM'nin son yaptığı uyarıya göre,
-
3:07 - 3:12her hafta yeni bir iklim
tehlikesiyle karşı karşıya kalıyoruz. -
3:14 - 3:17Su kalitesi anlamında
epey bir muamma bulunmakta. -
3:17 - 3:21Birçok ülkede bir sene içinde
suları kirletenlerin oranı -
3:21 - 3:24test edilme oranından daha fazla.
-
3:24 - 3:27Kirliliği yönetmek
adına test yapmak yerine -
3:27 - 3:29"seyreltme" dediğimiz
yöntemi kullanıyoruz. -
3:29 - 3:33Diyelim ki tatlı su dolu
olimpik bir havuz var -
3:33 - 3:36ve içinde bir damla cıva ekliyoruz.
-
3:36 - 3:39Bu, bir damla bir milyon parçaya dağılır
-
3:39 - 3:43ki Dünya Sağlık Örgütü de
bunu sağlıklı kabul ediyor. -
3:43 - 3:47Ya peki mevcut suda
beklenmedik bir düşüş olursa? -
3:47 - 3:52Yer altı suları ve akarsular
ne kadar azalırsa -
3:52 - 3:54cıva da o denli az seyrelir
-
3:54 - 3:56ve dolayısıyla su
daha da zehirli hale gelir. -
3:57 - 4:00Birçok ülke su kirliliğiyle
böyle yönetiyor. -
4:00 - 4:04Kirliliğin ne kadarının güvenli olduğunu
anlatmak için bu modeli kullanıyorlar -
4:04 - 4:06ve bunun bariz zayıf yanları var
-
4:06 - 4:09ama yeterince suyumuz
-
4:09 - 4:12ve düzenli hava şartları
olduğunda gayet iş görüyor -
4:12 - 4:13ama gelin görün ki yok,
-
4:13 - 4:16dolayısıyla yeni veri toplama
stratejileri geliştirip -
4:16 - 4:18buna yatırım yapmak durumundayız
-
4:18 - 4:22ama bu işe koyulmadan önce
elimizdeki veriler üzerinde çalışmalıyız. -
4:23 - 4:25Bu, bir jet yakıtı yangını.
-
4:25 - 4:27Birçoğunuz biliyordur,
-
4:27 - 4:30jet yakıtı salınımı iklim değişikliğinde
çok önemli bir rol oynuyor -
4:30 - 4:33ama ABD Savunma Bakanlığı'nın
-
4:33 - 4:37dünyanın en büyük jet yakıtı tüketicisi
olduğunu belki de birçoğunuz bilmiyordur. -
4:37 - 4:39Bu yakıtı kullanırken de
-
4:39 - 4:44resimde gördüğünüz PFAS denilen
ve birtakım kimyasallar içeren -
4:44 - 4:46bu köpüğü de kullanıyorlar.
-
4:46 - 4:50Bu köpüğü ABD Savunma
Bakanlığı kadar kullanan yok -
4:50 - 4:54ve bu PFAS öyle bir şey ki her seferinde
bir yolunu bulup suyumuza karışabiliyor. -
4:54 - 4:57Bu köpük 1970'lerden beridir
-
4:57 - 4:59dünya genelinde
ordular tarafından kullanılııyor. -
4:59 - 5:03PFAS'nin kanser ve doğum lekelerine
sebep olduğunu biliyoruz -
5:03 - 5:06ve doğada o kadar hızlı yayılıyor ki
-
5:06 - 5:10test ettiğimiz neredeyse
her canlıda buna rastlıyoruz, -
5:10 - 5:12buna biz de dahiliz.
-
5:13 - 5:17Ama bugüne kadar bu PFAS kirliliğinden
-
5:17 - 5:21bir kez dahi sorumlu
veya muhatap tutulmadı. -
5:21 - 5:25İnsanlar bu köpüğü ortadan
kaldırmak için canla başla çalışırken -
5:25 - 5:28daha güvenli alternatif köpüklere
hiç kapı aralamıyorlar. -
5:28 - 5:31Esasında onlar da çok daha ciddi
hastalıklara sebep olabilecek -
5:31 - 5:37başka tür PFAS molekülleri barındırıyor.
-
5:38 - 5:45Geldiğimiz noktada artık hükümetlere
bu konuda neredeyse hiç güvenilmiyor. -
5:45 - 5:49Keza su kirliliğinin sorumluluk riski de
günden güne azalıyor. -
5:50 - 5:54Peki ne yaparsak yarının suyu için
yatırım kültürü oluşturabiliriz? -
5:55 - 6:00Son 10 yılda, erken aşama su teknolojileri
girişimcileri tarafından yapılan -
6:00 - 6:06erken aşama küresel yatırımların toplamı
senelik 30 milyon doları geçmedi. -
6:07 - 6:13Bu rakam, dünyaki erken aşama şirketlerin
risk sermayelerinin yüzde 0,12'si ediyor. -
6:15 - 6:20Bununla beraber ayrılan fonlar da
çok cüzi miktarlardan öteye gitmiyor. -
6:20 - 6:24Tabloya yakından baktığımızda suyun
ilk önceliğimiz olmadığı ortaya çıkıyor. -
6:24 - 6:272014'de ABD Federal Hükümeti
-
6:27 - 6:31bilgi teknolojileri altyapısı için
kişi başı 251 dolar harcarken -
6:31 - 6:36su altyapısı için ise
kişi başı 11 dolar harcadı. -
6:36 - 6:40Elimizdeki verinin hakkını vermezsek
-
6:40 - 6:43ne yeni teknolojilere yatırıma
-
6:43 - 6:45ne daha fazla veri toplamaya
-
6:45 - 6:50ne de yarının suyu için
yatırıma teşvik edebiliriz. -
6:51 - 6:53Peki sizce biz bittik mi?
-
6:53 - 6:57Yapabileceğimiz şeylerin aciliyetinin
-
6:57 - 7:00ve ciddiyetinin arasındaki dengeyi
kurmayı hala öğrenmekteyim -
7:00 - 7:04çünkü Greta Thunberg ve Yok olma İsyanı
bizden bir şeyleri ümit etmemizi değil, -
7:04 - 7:05harekete geçmemizi istiyor.
-
7:05 - 7:08Peki ne yapabiliriz?
-
7:08 - 7:13Hava durumu olmadan
hayat epey bir zor olurdu -
7:13 - 7:15ama günümüz
hava durumu sistemi henüz yokken -
7:15 - 7:18ticari hava yolu taşımacılığı diye
bir şey de yoktu; -
7:18 - 7:21gemiler denizlerde sıkça kaybolur,
-
7:21 - 7:25en ufak bir fırtına
gıda kıtlığına neden olurdu. -
7:25 - 7:28Ne zaman ki
radyo ve telgraf hatları kuruldu -
7:28 - 7:31bu problemleri çözmek için
ihtiyacımız olan tek şey -
7:31 - 7:34artık bu fırtınaların hareketlerini
takip etmekti. -
7:35 - 7:39Bu da günümüzde her hane halkı
ve iş yerinin bel bağladığı -
7:39 - 7:43küresel veri toplama girişiminin
temellerini oluşturdu. -
7:44 - 7:48Bu, koordineli ve uyumlu bir veri toplama
sürecinin ürünü olduğu kadar -
7:48 - 7:54karşılaştığımız tehlikeleri fark edip
anlamamızı sağlayan -
7:54 - 8:00şeffaf bir değerlendirme
ve paylaşım kültürünün de bir meyvesiydi. -
8:01 - 8:05Küresel bir su takip sistemi,
hem su kıtlıklarını önceden görebilmeyi, -
8:06 - 8:11hem su kaynaklarımız tükenmeden
daha planlı kullanabilmeyi, -
8:12 - 8:15hem kirlilik daha yayılmadan önleyebilmeyi
-
8:15 - 8:17hem de tedarik zincirimizin
-
8:17 - 8:19ve gıda arzının devamını sağlayacaktır.
-
8:19 - 8:21Belki de en önemlisi
-
8:21 - 8:25tedbir alınması gereken riskleri
-
8:25 - 8:28daha net ön görebilmemizi sağlayacaktır.
-
8:28 - 8:31Başarabileceğimizi biliyoruz
çünkü bunu hava durumunda başardık -
8:31 - 8:34ama bunu yapabilmek için kaynak gerekecek.
-
8:35 - 8:37Dolayısıyla su için
daha geniş çaplı yatırımlar gerekiyor. -
8:37 - 8:40Yatırımcılar olsun,
risk sermayederleri olsun; -
8:40 - 8:44su için pamuk ellerini
cebe atmaları gerekiyor. -
8:44 - 8:45Sudan kıymetli başka bir şey yok,
-
8:45 - 8:48kaldı ki şirketler de girmekte
olduğumuz rekabetçi piyasada -
8:48 - 8:53tutunabilmek istiyorlarsa
su riskinin farkına varmaları gerekecek. -
8:53 - 8:55Risk sermayesinin yanı sıra
-
8:55 - 8:59vergi teşvikleri vasıtasıyla
ekonomik kalkınmayı destekleyen -
8:59 - 9:03ve oldukça umut verici
bir takım hükümet programları mevcut. -
9:03 - 9:04ABD'de şu anda yeni seçenek olan,
-
9:04 - 9:08aynı zamanda çalıştığım yerde de
uygulanan yöntemin adı "Fırsat Alanları." -
9:08 - 9:12Belirli yoksul ve düşük gelirli bölgelerde
sermaye yatırımları için -
9:12 - 9:15bir takım avantajlı vergilendirme
olanakları sunuluyor. -
9:15 - 9:19Bu bölgeler aynı zamanda
ciddi su problemleriyle de karşı karşıya, -
9:19 - 9:22dolayısıyla da bu program
buna en çok ihtiyacı olan -
9:22 - 9:25yerel halkla doğrudan kol kola
çalışmaya da teşvik ediyor. -
9:25 - 9:29Peki, diyelim ki kafanızda
böyle bir yatırım yapmak yok -
9:29 - 9:31ama ABD topraklarında araziniz var.
-
9:31 - 9:34İçindeki suyun kalitesini sürekli koruyup
koruma alanı yaparak -
9:34 - 9:39arazinizden faydalanabileceğinizi
biliyor muydunuz? -
9:39 - 9:43Yerel birimlere başvurup arazinizi
-
9:43 - 9:47ve suyun kalitesini korumaya dair
taahhüt verebilirsiniz. -
9:47 - 9:48Bu taahhütleri yerine getirmeniz halinde,
-
9:48 - 9:53hatrı sayılır bir vergi indiriminden
her sene yararlanabilirsiniz. -
9:54 - 9:58Peki küresel topluluğumuz
bu ve diğer programlarla -
9:58 - 10:01kaç tane araziyi bu şekilde koruyabilir?
-
10:02 - 10:04Bu programlar oldukça etkili
-
10:04 - 10:07çünkü küresel su takip sistemi için
-
10:07 - 10:10ihtiyacımız olan arazileri
bize sağlıyorlar -
10:11 - 10:17ama programlardan
sırf vergiden yırtmak değil de -
10:17 - 10:20bu amaç uğruna yapılırsa verim alabiliriz.
-
10:21 - 10:23Koruma alanları kurulduğunda
-
10:23 - 10:26çevreyi kirleten büyük firmaların
bu çevre hareketine karşı -
10:26 - 10:29nasıl bir tavır takınacağını
kimse bilemiyordu. -
10:29 - 10:32Bunu yanı sıra,
iklim değişikliğinden dem vurup -
10:32 - 10:36bu konuda hiçbir şey yapmayan
şirketlere de artık alışmıştık. -
10:38 - 10:42Bu durum, programın kapsamını
ve kalıcılığını zedelediği kadar -
10:42 - 10:45talep edilme anlamında olgunlaştırdı da.
-
10:45 - 10:48Neden koruma alanlarını
olması gerektiği gibi kullanıp -
10:48 - 10:52çevreyi korumak için
kendimize iddialı hedefler koymayalım ki? -
10:52 - 10:57Neden fırsat bölgelerinde
fırsatlar yaratmayalım? -
10:57 - 11:02Su güvenliği en başta sorumluluk ister.
-
11:02 - 11:06Hem çevrecileri destekleyip
aynı zamanda çevreyi kirleten -
11:06 - 11:10müze ve büyük şirketlerden de
sorumluluk almayı bekleyemeyiz. -
11:10 - 11:13Bir kere bunların çıkarları çatışıyor.
-
11:13 - 11:18(Alkış)
-
11:18 - 11:21Sorumluluk almak demek
-
11:21 - 11:25suyu israf etmenin ve kirletmenin bedelini
-
11:25 - 11:29ağır ödetmek demektir.
-
11:29 - 11:31Lafla peynir gemisi yürümüyor.
-
11:31 - 11:32Artık harekete geçmenin zamanı
-
11:32 - 11:36ve bu işe, çevreyi kirleten
büyük şirketlerden değil de -
11:36 - 11:38özellikle vergilerimizle ayakta duran
-
11:38 - 11:41ABD Savunma Bakanlığı'ndan
başlamamız lazım. -
11:41 - 11:44En başta Amerikan askerleri, aileleri
ve askeri üslerin yakınlarında oturan -
11:44 - 11:47tüm bu insanlar zehirli sular içerken
-
11:47 - 11:50biz neyi kimi koruyabileceğiz ki?
-
11:51 - 11:54Gezegenimizi korumadan
ulusal güvenliğimizi de -
11:54 - 11:57toplum sağlımızı da koruyamayız.
-
11:57 - 11:59Bu, bir hayat memak meselesi.
-
11:59 - 12:01Benzer şekilde,
-
12:01 - 12:05birçok ülkede tarım, gıda tedariğinin
korunması ve aksamaması için -
12:05 - 12:09çiftçilere verilen vergi kaynaklı
teşviklerle ayakta duruyor. -
12:10 - 12:14Bu teşvikler bizim için
hayati önem taşıyor -
12:14 - 12:19çünkü her sene suyumuzun yüzde yetmişini
-
12:19 - 12:22tarımda kullanıyoruz.
-
12:22 - 12:25Gübreler ve böcek ilaçları
bu suyun kirlenmesinde -
12:25 - 12:27en büyük iki faktör.
-
12:27 - 12:30Suyu daha verimli kullanabilmek
ve kirliliği azaltmak için -
12:30 - 12:33haydi bu teşvikleri
yeniden yapılandıralım. -
12:33 - 12:39(Alkış)
-
12:39 - 12:40Son olarak,
-
12:40 - 12:43bilimin gücünü bastıran,
yeniliklerin önüne ket vuran -
12:43 - 12:45ve şeffaflığı geri plana atan
-
12:45 - 12:51bu çıkar çatışmasına
dur demeye cesaret edemiyorsak -
12:51 - 12:53durup bir şeyler olmasını
bekleyemeye hakkımız yok. -
12:53 - 12:56Karşılaştığımız su problemlerinden
bir şeyler çıkarıp -
12:56 - 12:58ve bunları enine boyuna inceleyerek
birbirimizle paylaşmak -
12:58 - 13:00toplumun yararına olacaktır.
-
13:00 - 13:03Siz onu gidip bulana kadar
gerçeklik diye bir şey yoktur. -
13:03 - 13:07Bunu bulabilmek de sadece teknoloji değil
-
13:07 - 13:09ortak bir iradeyle de olacak bir iştir.
-
13:09 - 13:10Teşekkürler.
-
13:10 - 13:16(Alkış)
- Title:
- Havayı gözlemlediğimiz gibi suyu da gözlemlemeliyiz
- Speaker:
- Sonaar Luthra
- Description:
-
Suyun hareketini takip edebilmek için dünya çapında bir hava durumu sistemi kurmamız gerektiğini söylüyor girişimci ve TED Fellow Sonaar Luthra. Çevreye karşı sorumluluğumuz üzerine yaptığı konuşmasında bizlere, tıpkı rüzgarların hareketlerini gözlemlediğimiz gibi küresel bir veri havuzu vasıtasıyla su kıtlığının ve bizi bekleyen muhtemel tehlikelerin de nasıl gözlemleyebileceğimizden bahsediyor. Ayrıca bizi dünyanın sesine kulak vermeye çağırıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 13:29
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for We need to track the world's water like we track the weather | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for We need to track the world's water like we track the weather | ||
Gözde Alpçetin accepted Turkish subtitles for We need to track the world's water like we track the weather | ||
Gözde Alpçetin edited Turkish subtitles for We need to track the world's water like we track the weather | ||
Cihan Ekmekçi rejected Turkish subtitles for We need to track the world's water like we track the weather | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for We need to track the world's water like we track the weather | ||
Gözde Alpçetin accepted Turkish subtitles for We need to track the world's water like we track the weather | ||
Gözde Alpçetin edited Turkish subtitles for We need to track the world's water like we track the weather |