Return to Video

Na czym polega chemioterapia? - Hyunsoo Joshua No

  • 0:07 - 0:11
    Podczas I wojny światowej
    jednym z koszmarów wojny w okopach
  • 0:11 - 0:15
    była trująca żółta chmura
    zwana gazem musztardowym.
  • 0:15 - 0:18
    Dla tych, którzy mieli
    pecha na nią trafić,
  • 0:18 - 0:22
    powietrze stawało się niezdatne
    do oddychania, paliło w oczy
  • 0:22 - 0:26
    a na skórze pojawiały się
    ogromne pęcherze.
  • 0:26 - 0:32
    Naukowcy desperacko próbowali opracować
    antidotum na tę okrutną broń.
  • 0:32 - 0:34
    W trakcie tego procesu odkryli,
  • 0:34 - 0:39
    że gaz nieodwracalnie uszkadza
    szpik kostny żołnierzy,
  • 0:39 - 0:42
    hamując jego zdolność
    do wytwarzania krwinek.
  • 0:42 - 0:47
    Mimo tych okropnych efektów
    dało to naukowcom do myślenia.
  • 0:47 - 0:53
    Komórki rakowe mają wspólną cechę
    ze szpikiem: szybko się replikują.
  • 0:53 - 0:55
    Czy więc jedno z okrucieństw wojny
  • 0:55 - 0:58
    mogłoby zatriumfować w walce z rakiem?
  • 0:58 - 1:02
    Naukowcy w latach 30. XX wieku
    badali ten pomysł,
  • 1:02 - 1:05
    wstrzykując związki pochodzące
    z gazu musztardowego
  • 1:05 - 1:08
    do żył pacjentów chorych na raka.
  • 1:08 - 1:11
    Wynalezienie leczenia, które przynosi
    więcej korzyści niż szkód,
  • 1:11 - 1:15
    wymagało czasu, prób i błędów,
    ale pod koniec II wojny światowej
  • 1:15 - 1:20
    odkryto coś, co znamy jako
    pierwsze leki chemioterapeutyczne.
  • 1:20 - 1:23
    Dziś jest ich ponad 100.
  • 1:23 - 1:26
    Leki chemioterapeutyczne
    dostarcza się przez pigułki i zastrzyki.
  • 1:26 - 1:29
    Wykorzystują "środki cytotoksyczne",
  • 1:29 - 1:33
    czyli związki toksyczne
    dla żywych komórek.
  • 1:33 - 1:37
    Zasadniczo leki te szkodzą
    w pewnym stopniu
  • 1:37 - 1:38
    wszystkim komórkom w ciele,
  • 1:38 - 1:40
    nawet tym zdrowym.
  • 1:40 - 1:43
    Ale zastrzegają swoje
    najsilniejsze działanie
  • 1:43 - 1:45
    dla szybko dzielących się komórek,
  • 1:45 - 1:48
    co jest właśnie cechą raka.
  • 1:48 - 1:51
    Weźmy przykładowo pierwsze leki
    stosowane w chemioterapii,
  • 1:51 - 1:56
    których się nadal używa
    i nazywa się środkami alkilującymi.
  • 1:56 - 1:58
    Wstrzykuje się je do krwiobiegu,
  • 1:58 - 2:01
    który dostarcza je
    do komórek całego ciała.
  • 2:01 - 2:06
    Gdy znajdą się w środku, a komórki
    odsłonią DNA w celu skopiowania go,
  • 2:06 - 2:10
    uszkadzają elementy budulcowe
    struktury podwójnej helisy DNA,
  • 2:10 - 2:13
    co może doprowadzić do śmierci komórki,
    chyba że uszkodzenie będzie naprawione.
  • 2:13 - 2:16
    Ponieważ komórki rakowe mnożą się szybko,
  • 2:16 - 2:20
    przyjmują wysokie stężenie
    czynników alkilujących,
  • 2:20 - 2:24
    a ich DNA jest często narażone
    na ich skutki i rzadko naprawiane.
  • 2:24 - 2:28
    Dlatego umierają częściej
    niż większość innych komórek,
  • 2:28 - 2:30
    które mają czas na naprawę
    uszkodzonego DNA
  • 2:30 - 2:35
    i nie gromadzą takich samych stężeń
    czynników alkilujących.
  • 2:35 - 2:41
    Inna forma chemioterapii obejmuje związki
    zwane stabilizatorami mikrotubul.
  • 2:41 - 2:44
    Komórki mają małe rurki, które łączą się,
    żeby pomóc w podziale komórek
  • 2:44 - 2:48
    i replikacji DNA,
    a następnie rozpadają się.
  • 2:48 - 2:51
    Kiedy stabilizatory mikrotubul
    dostają się do komórki,
  • 2:51 - 2:54
    zapobiegają rozkładaniu się
    tych małych rurek.
  • 2:54 - 2:58
    To uniemożliwia komórce
    zakończenie replikacji,
  • 2:58 - 2:59
    co prowadzi do jej śmierci.
  • 2:59 - 3:01
    To tylko dwa przykłady
  • 3:01 - 3:03
    z sześciu klas leków
    chemioterapeutycznych,
  • 3:03 - 3:06
    które stosujemy obecnie w leczeniu raka.
  • 3:06 - 3:11
    Ale mimo ogromnych korzyści
    chemioterapia ma jedną wielką wadę:
  • 3:11 - 3:14
    wpływa na inne zdrowe komórki organizmu,
  • 3:14 - 3:17
    które z natury muszą się szybko odnawiać.
  • 3:17 - 3:21
    Mieszki włosowe, komórki jamy ustnej,
    wyściółka przewodu pokarmowego,
  • 3:21 - 3:27
    układ rozrodczy i szpik kostny
    są bombardowane prawie tak mocno jak rak.
  • 3:27 - 3:29
    Podobnie jak w przypadku komórek rakowych,
  • 3:29 - 3:32
    szybka produkcja
    normalnych komórek oznacza,
  • 3:32 - 3:35
    że częściej sięgają po zasoby
  • 3:35 - 3:39
    i dlatego są bardziej narażone
    na działanie leków chemioterapeutycznych.
  • 3:39 - 3:42
    Prowadzi to do kilku typowych
    skutków ubocznych chemioterapii,
  • 3:42 - 3:47
    w tym utraty włosów, zmęczenia,
    bezpłodności, nudności i wymiotów.
  • 3:47 - 3:51
    Lekarze często przepisują środki
    przeciwko działaniom niepożądanym,
  • 3:51 - 3:54
    takie jak silne leki przeciw nudnościom.
  • 3:54 - 3:59
    W przypadku wypadania włosów,
    specjalne czepki mogą obniżyć temperaturę
  • 3:59 - 4:02
    i zwęzić naczynia krwionośne wokół głowy,
  • 4:02 - 4:04
    ograniczając ilość leków
    chemioterapeutycznych
  • 4:04 - 4:06
    docierających do mieszków włosowych.
  • 4:06 - 4:09
    Po zakończeniu chemioterapii
  • 4:09 - 4:13
    zdrowe tkanki, które poważnie
    naruszył lek, wyzdrowieją
  • 4:13 - 4:15
    i zaczną się odnawiać jak zwykle.
  • 4:15 - 4:17
    W samym 2018 roku
  • 4:17 - 4:22
    u ponad 17 milionów ludzi
    na całym świecie zdiagnozowano raka.
  • 4:22 - 4:27
    Ale chemioterapia i inne metody leczenia
    zmieniły perspektywę wielu osób.
  • 4:27 - 4:31
    Wystarczy wziąć pod uwagę fakt,
    że nawet 95% osób z rakiem jąder
  • 4:31 - 4:35
    przeżywa dzięki postępom w leczeniu.
  • 4:35 - 4:40
    Nawet u osób z ostrą białaczką szpikową,
    czyli agresywnym rakiem krwi,
  • 4:40 - 4:42
    chemioterapia powoduje,
  • 4:42 - 4:44
    że u około 60% pacjentów
    poniżej 60. roku życia
  • 4:44 - 4:48
    następuje remisja
    po pierwszej fazie leczenia.
  • 4:48 - 4:51
    Naukowcy wciąż opracowują
    bardziej precyzyjne leczenie
  • 4:51 - 4:55
    ukierunkowane tylko na komórki rakowe.
  • 4:55 - 4:57
    Pomoże to poprawić wskaźniki przeżycia,
  • 4:57 - 4:59
    mniej szkodząc zdrowym tkankom,
  • 4:59 - 5:02
    i sprawiając, że jedno z najlepszych
    narzędzi do walki z rakiem
  • 5:02 - 5:04
    będzie jeszcze lepsze.
Title:
Na czym polega chemioterapia? - Hyunsoo Joshua No
Speaker:
Hyunsoo Joshua No
Description:

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/how-does-chemotherapy-work-hyunsoo-joshua-no

Podczas I wojny światowej naukowcy desperacko próbowali opracować antidotum na trującą żółtą chmurę zwaną gazem musztardowym. Odkryli, że gaz nieodwracalnie uszkadza szpik kostny żołnierzy. Dało to naukowcom do myślenia: komórki rakowe i komórki szpiku kostnego szybko się replikują. Czy można wykorzystać gaz musztardowy do walki z rakiem? Hyunsoo No opowiada w szczegółach o odkryciu i rozwoju chemioterapii.

Lekcja: Hyunsoo Joshua No, reżyseria: Artrake Studio.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:05
Rysia Wand approved Polish subtitles for How does chemotherapy work?
Rysia Wand accepted Polish subtitles for How does chemotherapy work?
Rysia Wand edited Polish subtitles for How does chemotherapy work?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for How does chemotherapy work?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for How does chemotherapy work?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for How does chemotherapy work?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for How does chemotherapy work?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for How does chemotherapy work?
Show all

Polish subtitles

Revisions