Return to Video

Koronavirüs hakkında bilip bilmediklerimiz

  • 0:01 - 0:02
    [27 Şubat 2020 sabahı itibarıyla
  • 0:02 - 0:05
    dünya çapında en az 82.000
    doğrulanmış koronavirüs vakası var
  • 0:05 - 0:07
    ve bunun 2.810'u ölümle sonuçlandı.
  • 0:07 - 0:11
    TED, Dr. David Heymann'ı salgının
    son bulgularının paylaşmaya davet etti.]
  • 0:11 - 0:13
    [Koronavirüse yakalanırsanız ne olur?]
  • 0:13 - 0:16
    Bu, insanların çoğunda
    soğuk algınlığına benzer
  • 0:16 - 0:18
    çok hafif bir hastalık gibi görünüyor.
  • 0:18 - 0:22
    Enfekte olan ve çok ciddi
    hastalıkları olan bazı insanlar var;
  • 0:22 - 0:24
    bunların arasında sağlık çalışanları var.
  • 0:24 - 0:27
    Normal insanlardan
    daha yüksek bir doz aldıkları
  • 0:27 - 0:29
    ve aynı zamanda
    bağışıklıkları olmadığı için
  • 0:29 - 0:31
    bu enfeksiyon onlarda çok ciddi oluyor.
  • 0:31 - 0:35
    Genel popülasyonda, enfekte
    olduğunuzda aldığınız virüs dozunun
  • 0:35 - 0:39
    bir sağlık çalışanının alacağı
    dozdan çok daha az olacağından,
  • 0:39 - 0:42
    sağlıkçıların daha ciddi
  • 0:42 - 0:45
    enfeksiyonlarının olması muhtemeldir.
  • 0:45 - 0:47
    Bu yüzden umarım
    enfeksiyonunuz daha az ciddi olur.
  • 0:47 - 0:51
    Böylece yaşlılar
    ve ek hastalıkları olanlar,
  • 0:51 - 0:54
    hastanelerde bakıldıklarından
  • 0:54 - 0:56
    emin olmamız gereken kişilerdir.
  • 0:56 - 1:00
    [Bu konuda en çok endişelenmesi
    gereken insanlar kimlerdir?]
  • 1:00 - 1:03
    En endişelenmesi gerekenler
    her şeyden önce;
  • 1:03 - 1:06
    gelişmekte olan ülkelerde olan,
  • 1:06 - 1:09
    iyi tıbbi bakıma erişimi olmayan
  • 1:09 - 1:11
    ve ülkelerinde bir salgın ortaya çıkarsa
  • 1:11 - 1:14
    hastaneye hiç erişimi olmayan kişilerdir.
  • 1:14 - 1:16
    Bu insanlar, özellikle yaşlılar
  • 1:16 - 1:18
    büyük risk altındadırlar.
  • 1:18 - 1:20
    Tüm popülasyonlardaki
    yaşlılar risk altındadır,
  • 1:20 - 1:23
    özellikle oksijene ulaşamayanlar.
  • 1:23 - 1:25
    Sanayileşmiş ülkelerde risk altındakiler;
  • 1:25 - 1:27
    ek hastalıkları olan,
  • 1:27 - 1:29
    diyabeti olan,
  • 1:29 - 1:31
    başka hastalıkları olan yaşlılardır.
  • 1:31 - 1:34
    Genel nüfus büyük bir risk
    altında görünmemektedir.
  • 1:34 - 1:38
    [Hangi mevcut tıbbi koşullar
    insanları daha yüksek riske sokar?]
  • 1:38 - 1:39
    Her şeyden önce,
  • 1:39 - 1:43
    ek hastalık olarak mevcut olan
    akciğer hastalığı da önemlidir.
  • 1:43 - 1:45
    Genel olarak yaşlılar,
  • 1:45 - 1:48
    özellikle 70 yaşın üstündekiler
    daha büyük risk altındadır
  • 1:48 - 1:51
    çünkü bağışıklık sistemleri
    bir zamanlar olduğu kadar
  • 1:51 - 1:52
    sağlam değildir
  • 1:52 - 1:55
    ve enfeksiyonlara daha duyarlıdırlar.
  • 1:55 - 1:59
    Ek olarak, Çin'deki bazı vakalarda
  • 1:59 - 2:02
    grip ile bir koenfeksiyon vardı
  • 2:02 - 2:04
    ve aynı zamanda zatürre
  • 2:04 - 2:06
    üzerinde meydana gelen
  • 2:06 - 2:08
    bazı bakteriyel süperenfeksiyonlar oldu.
  • 2:08 - 2:11
    [Güncel bilgileri nerede bulabiliriz?]
  • 2:11 - 2:13
    Atlanta'daki Hastalık Kontrol Merkezi,
  • 2:13 - 2:17
    internet sitesinde düzenli olarak
    güncellemeler yapar.
  • 2:17 - 2:20
    Ayrıca, Cenevre'deki uluslararası
    faaliyetlerin çoğunu koordine eden
  • 2:20 - 2:22
    Dünya Sağlık Örgütü'nün de
  • 2:22 - 2:23
    günlük güncellemeleri olan
  • 2:24 - 2:26
    bir internet sitesi var.
  • 2:26 - 2:29
    Bu bilgileri bireyler olarak almak
    bizim sorumluluğumuzdur,
  • 2:29 - 2:31
    bu şekilde anlarız
  • 2:31 - 2:33
    ve büyük yayılmanın önlenmesine
  • 2:33 - 2:36
    elimizden gelenle katkıda
    bulunabileceğimizden emin olabiliriz.
  • 2:36 - 2:39
    [2003'te SARS salgınında
    küresel tepkiyi yönlendirdiniz.
  • 2:39 - 2:41
    Bu salgınla nasıl karşılaştırırsınız?]
  • 2:41 - 2:43
    Tüm yeni enfeksiyonlarda da
    aynı sorun var.
  • 2:43 - 2:45
    Bu, daha önce bu virüse
    hiç maruz kalmamış insanlara
  • 2:45 - 2:48
    bulaşan bir enfeksiyondur.
  • 2:48 - 2:51
    Herhangi bir antikor koruması yoktur
  • 2:51 - 2:54
    ve bağışıklık sistemlerinin
    bu virüsü idare edip edemeyeceği
  • 2:54 - 2:55
    açık değildir.
  • 2:55 - 3:00
    Bu genellikle yarasalarda veya diğer
    hayvanlarda bulunan bir virüstür
  • 3:00 - 3:02
    ve aniden insanlara geçmiştir.
  • 3:02 - 3:05
    İnsanlar bu virüsle ilgili
    deneyime sahip değiller.
  • 3:05 - 3:06
    Ama yavaş yavaş,
  • 3:06 - 3:09
    SARS'ta olduğu gibi
    çok şey öğrenmeye başlıyoruz.
  • 3:09 - 3:13
    Biliyorsunuz ki kesinlikle
    SARS'ta olduğundan
  • 3:13 - 3:15
    daha fazla sayıda ölüm var.
  • 3:15 - 3:19
    Ancak bunu enfekte olmuş kişilerin
    paydasıyla böldüğünüzde
  • 3:19 - 3:22
    SARS'ta olandan çok daha fazla
    enfekte olmuş insan var.
  • 3:23 - 3:24
    Vaka ölüm oranı,
  • 3:24 - 3:29
    yani SARS'taki ölüm vaka sayısı oranı
  • 3:29 - 3:30
    yaklaşık yüzde 10.
  • 3:30 - 3:33
    Mevcut koronavirüs olan COVID-19 oranından
  • 3:33 - 3:37
    yüzde iki veya muhtemelen daha az.
  • 3:37 - 3:39
    Bu yüzden çok daha az öldürücü bir virüs,
  • 3:39 - 3:42
    ama yine de ölüme neden olan bir virüs
  • 3:42 - 3:45
    ve insan popülasyonlarına
    girmesini istemediğimiz şey bu.
  • 3:45 - 3:48
    [Havaalanları gibi sınır kapılarında
    yeterince müdahele ettik mi?]
  • 3:48 - 3:52
    Havaalanlarının
    veya herhangi bir kara sınırının
  • 3:52 - 3:55
    bir hastalığın girmesini
    engelleyemeyeceği anlaşılmaktadır.
  • 3:55 - 3:58
    Kuluçka dönemindeki
    insanlar bu sınırı geçebilir,
  • 3:58 - 3:59
    ülkelere girebilir
  • 3:59 - 4:02
    ve daha sonra hastalıkları
    başkalarına bulaşabilir.
  • 4:02 - 4:06
    Dolayısıyla sınırlar,
    sıcaklıkları kontrol ederek
  • 4:06 - 4:10
    enfeksiyonların ülkeye girmesini
    önlemenin bir yolu değildir.
  • 4:10 - 4:14
    Sınırlar önemli,
  • 4:14 - 4:18
    çünkü enfeksiyon riski altında olabilecek
    bölgelerden gelen insanlara
  • 4:18 - 4:20
    ya yazılı bir anlayış ya da sözlü
  • 4:20 - 4:23
    bir bilgilendirme sağlayabilir,
  • 4:23 - 4:26
    enfekte olduklarını
    düşünüyorlarsa bu enfeksiyonun
  • 4:26 - 4:30
    belirti ve semptomlarının
    neler olduğu bilgisini sağlayabilirsiniz.
  • 4:30 - 4:33
    [Aşı için zaman çizelgesi nedir?]
  • 4:33 - 4:35
    Aşılar şu anda geliştirilme aşamasında,
  • 4:35 - 4:37
    devam eden birçok araştırma var.
  • 4:37 - 4:41
    Bu araştırma önce aşının geliştirilmesini,
  • 4:41 - 4:45
    daha sonra aşılandıktan sonra virüsle
    mücadele edilen hayvanlarda
  • 4:45 - 4:48
    güvenli ve etkin
    olması için araştırılmasını
  • 4:48 - 4:51
    ve daha sonra insan
    çalışmalarına girmesini gerektiriyor.
  • 4:51 - 4:53
    Hayvan çalışmaları henüz başlamadı,
  • 4:53 - 4:56
    ancak yakında bazı aşılar
    için başlayacaktır.
  • 4:56 - 4:58
    Yıl sonuna kadar
  • 4:58 - 4:59
    veya gelecek yılın başlarında,
  • 4:59 - 5:02
    daha sonra düzenleyici kurumlar
    tarafından lisanslanmak üzere
  • 5:02 - 5:07
    incelenebilecek bazı aday aşılar
    olabileceği düşünülmektedir.
  • 5:07 - 5:11
    Bu yüzden birçok toplumda
    kullanılabilecek bir aşı yapılana kadar
  • 5:11 - 5:13
    en az bir yıl geçecek.
  • 5:13 - 5:17
    [Salgın hakkında hangi
    sorular hala cevapsız?]
  • 5:17 - 5:19
    Nasıl bulaştığını bildiğimiz açık,
  • 5:19 - 5:22
    fakat insanlarda, topluluklarda
  • 5:22 - 5:26
    veya kapatılmamış alanlarda
    ne kadar kolay bulaştığını bilmiyoruz.
  • 5:26 - 5:28
    Örneğin, bir yolcu gemisinin
  • 5:28 - 5:32
    kapalı bölgesinde
    çok kolay yayıldığını biliyoruz.
  • 5:32 - 5:35
    İnsanların hasta olabilecek
    insanların yakınında olduğu
  • 5:35 - 5:38
    açık alanlara girdikten
    sonra nasıl yayılacağını
  • 5:38 - 5:40
    daha iyi anlamamız gerekir.
  • 5:41 - 5:44
    [Geliştirilebilecek küresel
    müdahaleler nelerdir?]
  • 5:45 - 5:47
    Bugün dünyada önemli bir sorun,
  • 5:47 - 5:50
    gelişmekte olan ülkelerdeki
    salgınlara göz atmamız
  • 5:50 - 5:52
    ve durdurmamızdır.
  • 5:53 - 5:55
    Ebola salgını olduğunda
  • 5:55 - 5:58
    "Ülkeye gidip bu salgını nasıl
    durdurabiliriz?" diye düşünüyoruz.
  • 5:58 - 6:01
    "Ülkelerin enfeksiyonları
    tespit edebilmesi
  • 6:01 - 6:03
    ve bunlara müdahale edebilmesi için
  • 6:03 - 6:07
    kapasitesini güçlendirmesine
    nasıl yardımcı olabiliriz?" diye değil.
  • 6:07 - 6:10
    Ülkelerin halk sağlığı
    alanındaki temel kapasitelerini
  • 6:10 - 6:13
    geliştirmelerine yardımcı olmak için
    yeterince yatırım yapmadık.
  • 6:13 - 6:17
    Yaptığımız şey, küresel olarak birçok
    mekanizmaya yatırım yapmak,
  • 6:17 - 6:20
    bu da diğer ülkelere salgınları
    durdurmalarına
  • 6:20 - 6:22
    yardımcı olmak için destek sağlayabilir.
  • 6:22 - 6:24
    Ancak her ülkenin kendi
    salgınlarını durdurmak için
  • 6:24 - 6:27
    elinden gelenin en iyisini yapabileceği
    bir dünya görmek istiyoruz.
  • 6:27 - 6:30
    [Gelecekte daha fazla ortaya çıkan
    salgın görecek miyiz?]
  • 6:30 - 6:32
    Bugün yedi milyardan fazla insan var.
  • 6:32 - 6:34
    Bu insanlar dünyaya geliyorlar,
  • 6:34 - 6:35
    daha fazla yemek istiyorlar,
  • 6:35 - 6:37
    bir dizi şey istiyorlar
  • 6:37 - 6:39
    ve birbirlerine daha yakın yaşıyorlar.
  • 6:39 - 6:42
    Aslında, insanların kentsel alanlarda
    yaşadığı bir kentsel dünyayız.
  • 6:42 - 6:45
    Aynı zamanda daha fazla
    hayvan yetiştiriyoruz
  • 6:45 - 6:50
    ve bu hayvanlar da
    insanlara yiyecek sağlıyor.
  • 6:50 - 6:51
    Gördüğümüz şey,
  • 6:51 - 6:56
    hayvan-insan ara yüzünün
    birbirine daha da yakınlaşması.
  • 6:56 - 7:00
    Bu yoğun hayvan tarımı
  • 7:00 - 7:03
    ve aynı gezegende birlikte yaşayan
    insan toplumlarındaki bu yoğun artış,
  • 7:03 - 7:06
    salgınların meydana gelebileceği
  • 7:06 - 7:10
    ve meydana geldiği bir eritme potasıdır.
  • 7:10 - 7:13
    Sonunda bu salgınlardan
    giderek daha fazla olacak.
  • 7:13 - 7:16
    Bu nedenle bugün
    ortaya çıkan bir enfeksiyon,
  • 7:16 - 7:19
    gelecekte ne olacağına dair bir uyarıdır.
  • 7:19 - 7:21
    Bu salgınları ortaya çıktıklarında
    anlayabildiğimizden
  • 7:21 - 7:24
    ve bunları kontrol etmek için
    gerekli bilgileri
  • 7:24 - 7:26
    hızla sağlayabildiğimizden
    emin olmak için
  • 7:26 - 7:28
    dünyadaki teknik işbirliğinin
  • 7:28 - 7:32
    birlikte çalıştığından emin olmalıyız.
  • 7:32 - 7:34
    [En kötüsünü geride mi bıraktık?]
  • 7:34 - 7:36
    Doğru bir şekilde tahmin edemem.
  • 7:36 - 7:38
    Söyleyebileceğim tek şey hepimizin
  • 7:38 - 7:41
    en kötü senaryoya hazır olması gerektiği.
  • 7:41 - 7:43
    Aynı zamanda,
  • 7:43 - 7:46
    bu salgının bir parçası olursanız
    kendinizi nasıl koruyabileceğinizi
  • 7:46 - 7:48
    ve başkalarını nasıl
    koruyabileceğinizi öğrenin.
  • 7:49 - 7:52
    [Daha fazla bilgi için:
    Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri
  • 7:52 - 7:54
    ve Dünya Sağlık Örgütü]
Title:
Koronavirüs hakkında bilip bilmediklerimiz
Speaker:
David Heymann
Description:

Size koronavirüs bulaşırsa ne olur? En çok risk altında olanlar kimlerdir? Kendinizi nasıl korursunuz? 2003 yılında SARS salgını küresel tepkisine liderlik eden halk sağlığı uzmanı David Heymann, COVID-19 ve geleceğin neler getireceği hakkında en son bulguları paylaşıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
08:06

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.