Πώς ξεκίνησε η γλώσσα |Νταν Έβερετ | TEDxSanFrancisco

Ο Νταν Έβερετ μας πάει πίσω στον χρόνο, στον Χόμο ερέκτους για να συζητήσουμε πώς ξεκίνησε η γλώσσα και γιατί είναι το απόλυτο εξελικτικό εργαλείο για να μοιραστούμε τη γνώση.

Ο Νταν Έβερετ γεννήθηκε στη Νότια Καλιφόρνια. Έλαβε πτυχίο σε βιβλικές σπουδές από το Ινστιτούτο Moody Bible στο Σικάγο και το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό του στη γλωσσολογία στο Ουνιβερσιτάντε Εσταντουάλ ντε Καμπίνας στη Βραζιλία.

Από το 1977, διεξάγει τακτικά έρευνα σχετικά με τη γλώσσα Πιραχαά της Βραζιλίας. Έχει επίσης πραγματοποιήσει έρευνες για την Τζελτάλ (Μεξικό), τη Σέλις (ΗΠΑ), την Αραγουάν (Βραζιλία), τη Σατέρε (Βραζιλία), τη Γουάρι (Βραζιλία). Έχει δημοσιεύσει 14 βιβλία και περισσότερα από 110 άρθρα και έχει δώσει διαλέξεις σε όλο τον κόσμο για την έρευνά του.

Ασπάστηκε τον Χριστιανισμό σε ηλικία 17 ετών και ήταν αφοσιωμένος ευαγγελικός Χριστιανός μέχρι να εγκαταλείψει την πίστη του λόγω των μαθημάτων που έμαθε από τους Πιραχαά (όπως συζητήθηκε στο βιβλίο «Μην κοιμάστε, Υπάρχουν φίδια»). Τα πιο πρόσφατα βιβλία του είναι «Σκοτεινή ύλη του μυαλού: Το πολιτισμικά αρθρωμένο υποσυνείδητο» (University of Chicago Press) και «Πώς άρχισε η γλώσσα: Η ιστορία της μεγαλύτερης εφεύρεσης της ανθρωπότητας» (W.W. Norton / Liveright).

Αυτή η ομιλία δόθηκε σε μια εκδήλωση TEDx χρησιμοποιώντας τη μορφή διάσκεψης TED αλλά οργανώθηκε ανεξάρτητα από μια τοπική κοινότητα. Μάθετε περισσότερα στη διεύθυνση https://www.ted.com/tedx

Βρισκόμαστε στο κέντρο της τεχνολογίας,

και θα ήθελα να κάνω μια απλή ερώτηση.

Ποια ήταν η μεγαλύτερη τεχνολογική
ανακάλυψη που έγινε ποτέ,

η βάση για όλη
τη μεταγενέστερη τεχνολογία,

και πότε έγινε;

Η μεγαλύτερη τεχνολογική ανακάλυψη
των ανθρώπων είναι η γλώσσα,

που επινοήθηκε πριν 2 εκατομμύρια χρόνια

στην πρώτη και σπουδαιότερη
εποχή της πληροφορίας

από τον Χόμο Ερέκτους, μάνα και πατέρα.

(Γέλια)

Ο Χόμο Ερέκτους ήταν ένα
από τα πιο επιτυχημένα πλάσματα

που έζησε ποτέ στη Γη.

Έζησαν σ' αυτόν τον πλανήτη
για σχεδόν 2 εκατομμύρια χρόνια.

Εμείς μέχρι στιγμής
έχουμε ζήσει στον πλανήτη

για τουλάχιστον 200.000
και ίσως το πολύ 500.000 χρόνια.

Οπότε δεν έχουμε ζήσει ούτε το ένα τέταρτο
του χρόνου που έζησε ο Χόμο Ερέκτους.

Ο Χόμο Ερέκτους ήταν
ένα αξιοθαύμαστο πλάσμα.

Είχε τον μεγαλύτερο εγκέφαλο
που είχε δει ποτέ ο πλανήτης,

ίσως και το σύμπαν.

Το εύρος μεγέθους του εγκεφάλου
του Χόμο Ερέκτους ήταν περίπου 950 κ.ε.

75% του μεγέθους ενός ενήλικου
αρσενικού Χόμο Σάπιενς

και περίπου το ίδιο
με τις θηλυκές Χόμο Σάπιενς -

απόδειξη ότι εν τέλει
το μέγεθος δεν έχει σημασία.

(Γέλια)

Ο εγκέφαλος και το σώμα του Χόμο Ερέκτους
ήταν και τα δυο αξιοσημείωτα.

Αυτό ήταν το πρώτο σώμα -

Ο Χόμο Ερέκτους είχε
περίπου το ίδιο ύψος με εμάς.

Ζύγιζαν πιθανόν γύρω στα 70 κιλά

και ήταν τα πρώτα πλάσματα
στην ιστορία του σύμπαντος

ικανά για κυνήγι καταδίωξης.

Το δίποδο βάδισμα βοηθάει να μπορούμε
να τρέχουμε μεγάλες αποστάσεις

και να δροσιζόμαστε πιο αποτελεσματικά
από τα τετράποδα.

Οπότε, ο Χόμο Ερέκτους
μπορούσε να καταδιώκει το θήραμά του

ως ότου το θήραμα
ή πέθαινε από θερμοπληξία,

ή ο Χόμο Ερέκτους
το χτυπούσε μέχρι θανάτου

με ένα πέτρινο τσεκούρι ή ένα ρόπαλο.

Ο Χόμο Ερέκτους ήταν
ένα αξιοθαύμαστο πλάσμα.

Και είχε πολλά επιτεύγματα.

Ο Χόμο Ερέκτους έφτιαξε
μια ποικιλία εργαλείων

ξεκινώντας με τα εργαλεία του Ολδοβάν,

τα οποία συντηρούσαν, τα μετέφεραν,

και τα βελτίωναν,

ώστε να έχουν μια βελτιωμένη έκδοση,
τα Αχεούλια εργαλεία.

Και αναβάθμισαν και αυτά
στα εργαλεία του Λεβαλουά.

Και κάθε εργαλείο ήταν καλύτερο
από το προηγούμενο.

Αλλά δεν περιορίστηκαν
στα πέτρινα εργαλεία.

Ο Χόμο Ερέκτους έφτιαξε και ακόντια,

ξύλινα εργαλεία που βρήκαμε,
ακόντια εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων.

Και έφτιαξαν δυο είδη ακοντίων.

Έφτιαξαν ακόντια για ρίψη
και ακόντια για λόγχιση.

Τι σημαίνει ακόντια για λόγχιση;

Σημαίνει ότι είσαι ένας αρσενικός Χόμο
Ερέκτους ύψους περίπου 1,85μ. και 70 κιλά

και τρέχεις και βυθίζεις το ακόντιο
σε έναν μαστόδοντα.

Ήταν αιμοβόρα πλάσματα,
ήταν γενναία πλάσματα,

ήταν επίσης εξαιρετικά έξυπνα πλάσματα.

Τα εργαλεία ήταν ένα
από τα μεγάλα τους επιτεύγματα

που μας δείχνουν τι είδους
εγκέφαλο ανέπτυσσαν.

Είχαν επίσης και αναπαραστάσεις
της πραγματικότητας

Αυτό είναι μια 250.000 ετών Αφροδίτη,

εν μέρει φυσικά σχηματισμένη και
εν μέρει μορφοποιημένη από άνθρωπο -

μια Αφροδίτη από τον Χόμο Ερέκτους.

Λέγεται η Αφροδίτη του Μπέρεκχατ Ραμ,

και υπάρχουν ενδείξεις ότι είχε βαφτεί
κόκκινη σε κάποια σημεία.

Ένα κοχύλι βρέθηκε στο νησί της Ιάβας

χαραγμένο από τον Χόμο Ερέκτους.

Ο Χόμο Ερέκτους δεν ήταν απλά
κατασκευαστής εργαλείων.

Ήταν ναυπηγός.

Ταξίδεψε τους ωκεανούς
πριν 2 εκατομμύρια χρόνια.

Πώς το ξέρουμε;

Το πρώτο νησί στο οποίο
βρίσκουμε ίχνη του Χόμο Ερέκτους

είναι το νησί Φλόρες στην Ινδονησία,

που θα απείχε περίπου μια διαδρομή
24 μιλίων με πλοίο, ορατή από τη στεριά,

περίπου όσο το κανάλι της Μάγχης,

μόνο που το Φλόρες ήταν τότε
και είναι ακόμη περικυκλωμένο

από τα πιο επικίνδυνα και
τα πιο δυνατά ωκεάνια ρεύματα στον κόσμο.

Δεν γινόταν να φτάσουν
κολυμπώντας στο Φλόρες.

Πήγαν εκεί με βάρκες.

Αυτό είναι το νησί του Φλόρες,

και δεν νομίζω ότι ο Χόμο Ερέκτους
ήταν κάπως έτσι, αλλά...

(Γέλια)

Οι αρχαιολόγοι προσπάθησαν
να προσομοιώσουν

τα ταξίδια του Χόμο Ερέκτους
φτιάχνοντας σχεδίες

παρόμοιες με τις σχεδίες
που θα μπορούσε να έχει φτιάξει.

Το καταλαβαίνουμε από το πλήθος των νησιών
όπου βρήκαμε αποικίες του Χόμο Ερέκτους

ότι ο ερχομός του σ' αυτά τα νησιά
δεν ήταν απλώς από σύμπτωση.

Καταλαβαίνουμε από το μέγεθος
των αποικιών που είχαν εκεί

ότι πολλοί άνθρωποι
έπρεπε να φτάσουν ταυτόχρονα

για να γίνουν αυτές οι αποικίες,

και ξέρουμε επομένως ότι έπρεπε
να το σχεδιάσουν από πριν.

Ένα ήταν το Φλόρες.

Ένα άλλο η Σοκότρα,

τότε και τώρα απέχει 150 μίλια
από την κοντινότερη στεριά,

όπου βρίσκουμε αποικίες Χόμο Ερέκτους.

Χρειάζεται φαντασία

αυτή η πλεύση προς κάτι για εξερεύνηση,

και ο Χόμο Ερέκτους
φαίνεται ότι το έκανε αυτό.

Επίσης υπάρχουν στοιχεία
ότι ο Χόμο Ερέκτους αποίκισε την Κρήτη.

Άρα ο Χόμο Ερέκτους ήταν θαλασσοπόρος,

ο Χόμο Ερέκτους ήταν
κατασκευαστής εργαλείων,

ο Χόμο Ερέκτους ήταν
ένα πολύ ευφυές άτομο

αλλά δεν έκανε μόνο αυτά.

Ο Χόμο Ερέκτους ταξίδεψε
επίσης στη στεριά.

Ο Χόμο Ερέκτους εξελίχτηκε
1,9 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Πριν από 1,7 εκατομμύρια χρόνια
-που δεν είναι πολύ αργότερα-

είχε φτάσει ήδη στο Πεκίνο,

είχε φτάσει στην Ινδονησία,

στη Μέση Ανατολή,

είχε φτάσει και στην Ευρώπη.

Ο Χόμο Ερέκτους ταξίδεψε -

δεν θα εκπλαγώ όταν τελικά
οι εφημερίδες θα ανακοινώσουν

ότι έχουμε ενδεικτικά της ύπαρξης
του Χόμο Ερέκτους στην Καλιφόρνια,

επειδή αν μπόρεσαν να περπατήσουν
ως το Πεκίνο σε μικρό χρονικό διάστημα,

θα ήταν σαν ένα απλό πηδηματάκι
πάνω από τον Βερίγγειο πορθμό

και μετά θα κατέβαιναν στον Νέο Κόσμο.

Μπορεί να το έκαναν, μπορεί και όχι.

Αλλά οι ικανότητές τους δείχνουν
ότι ήταν πάρα πολύ ικανοί.

Δεν έχουμε όμως μόνο καλά νέα,
υπήρχαν και κάποιες ελλείψεις.

Ο Χόμο Ερέκτους είχε
τα φωνητικά όργανα ενός γορίλα.

Δεν μπορούσαν να παράγουν
τους ήχους που παράγουμε εμείς.

Θα είχαν ένα εύρος ήχων
ίδιο με του γορίλα.

Τόσο σπουδαίο είναι αυτό
όσον αφορά τη γλώσσα; Όχι, δεν είναι.

Υπάρχουν πολλές γλώσσες σήμερα
που έχουν λιγότερους από 12 ήχους,

ακούστε μια:

(Μιλάει Πιραχαά)

Αυτή είναι μια γλώσσα που έχω μελετήσει
στον Αμαζόνιο τα τελευταία 40 χρόνια,

η γλώσσα Πιραχαά, που έχει
μόνο 10 ήχους αν είσαι γυναίκα

και 11 ήχους αν είσαι άνδρας.

Και με 11 ήχους μπορείς να παράγεις
μια πλήρως λειτουργική ανθρώπινη γλώσσα.

Μπορούσε άραγε ο Ερέκτους
να παράγει 11 ήχους;

Βασικά, δεν χρειαζόταν
να είναι ικανοί ούτε για 11 ήχους.

Μπορείς να πληκτρολογήσεις στον υπολογιστή
στα αγγλικά οτιδήποτε επικοινωνείται.

Μπορείς να πληκτρολογήσεις στο Word
ή οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα,

και όταν το κάνεις,
πόσα γράμματα χρησιμοποιεί ο υπολογιστής;

Στην ουσία, ο υπολογιστής χρησιμοποιεί
μόνο δυο γράμματα, δυο ήχους: 0 και 1,

και μ' αυτούς τους ήχους,
μπορείς να επικοινωνήσεις οτιδήποτε.

Οπότε ο Ερέκτους, θεωρητικά,

χρειαζόταν μόνο να μπορεί να κάνει
δυο ήχους για να επικοινωνήσει.

Οι πρόγονοί μας ήταν οι πρώτοι
και μοναδικοί ομιλούντες γορίλες,

με τη ανατομία που διέθεταν.

Οι εγκέφαλοί τους
δεν ήταν μόνο μικρότεροι,

σύμφωνα με στοιχεία ήταν
και πιο αργοί από τους δικούς μας,

η παιδική τους ανάπτυξη
ήταν γρηγορότερη από τη δική μας,

το οποίο γνωστικά είναι ελάττωμα

επειδή τα παιδιά μας έχουν
περισσότερο χρόνο να αναπτυχθούν -

Νομίζω είναι περίπου 30 χρόνια τώρα -

(Γέλια)

και μπορούν να τοποθετήσουν σωστά πολλούς
διαφορετικούς γνωστικούς μηχανισμούς.

Όταν λέω αυτό το αστείο στο κολέγιο
δεν γελάει κανείς, αλλά ...

(Γέλια)

Αλλά εμείς ξέρουμε.

Οπότε ο Χόμο Ερέκτους είχε
πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα,

αλλά το πιο σημαντικό ήταν
ότι κανένα από τα μειονεκτήματά του

δεν θα τον είχε αποτρέψει από τη γλώσσα
και τα επιτεύγματα που βλέπουμε.

Αυτή τη στιγμή (2017) επιστήμονες
ανασκάπτουν ένα χωριό Χόμο Ερέκτους,

περίπου 750.000 χρόνια παλιό,

στο Γκέσερ Μπενότ Γιάακοβ
στο σύγχρονο Ισραήλ.

Και βρίσκουμε ότι αυτό το χωριό
είναι οργανωμένο ιεραρχικά.

Υπάρχει τομέας του χωριού
για την επεξεργασία ζωικών προϊόντων,

ένας τομέας του χωριού
για την επεξεργασία φυτικών προϊόντων,

άλλος ένας τομέας
όπου βρίσκουμε ίχνη κατοίκησης.

Άρα, όχι μόνο έχτιζαν χωριά,
αλλά τα έχτιζαν και δομημένα.

Επομένως ήταν ικανοί για ιεραρχική σκέψη,

ήταν ικανοί για σχεδιασμό,
ήταν ικανοί για φαντασία.

Από τι αποτελείται η γλώσσα;

Τι τους έλειπε για να έχουν γλώσσα;

Στην ουσία, η γλώσσα
είναι μόνο δύο πράγματα:

σύμβολα και γραμματική.

Και πόσα σύμβολα χρειάζεσαι,
και πόση γραμματική χρειάζεσαι;

Καταρχάς, τι είναι σύμβολο;

Ο Τσαρλς Σάντερς Πήρς,

ένας φιλόσοφος από τις ΗΠΑ
που έζησε πάνω από 100 χρόνια πριν,

όρισε τρία είδη σημάτων:

Τους δείκτες, που είναι σήματα

που συνδέονται υλικά
μ' αυτό που αντιπροσωπεύουν.

Πας έξω, μυρίζεις καπνό,
ξέρεις ότι υπάρχει φωτιά.

Ο καπνός είναι ενδεικτικό της φωτιάς.

Βλέπεις ένα αποτύπωμα, αυτό είναι δείκτης.

Και το επόμενο σήμα -

Όλα τα ζώα χρειάζονται σήματα.

Οι πέντε αισθήσεις εξελίχτηκαν
για να μπορούμε να διαβάζουμε δείκτες.

Χωρίς δείκτες και την ικανότητα
να τους διαβάζουμε,

δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε στον κόσμο.

Το επόμενο σήμα είναι η εικόνα -

δεν υπάρχει υλική σύνδεση
αλλά υπάρχει υλική ομοιότητα.

Η φιγούρα του Μπέρεκχατ Ραμ, η Αφροδίτη
που σας έδειξα πριν, είναι μια εικόνα.

Η Μόνα Λίζα είναι εικόνα.

Ο σταυρός στον Χριστιανισμό
άρχισε σαν εικόνα και έγινε σύμβολο.

Δηλαδή το καταλαβαίνετε.

Οπότε, τι είναι σύμβολο;

Το σύμβολο είναι συμβατικά

ένα σήμα που συμβατικά ή πολιτισμικά
συνδέεται με το νόημά του.

Ας πάρουμε τον αριθμό 4: τ-έ-σ-σ-ε-ρ-α,
ή κρατώ σηκωμένα τα δάχτυλά μου «4».

Τι σημαίνει αυτό;

Σημαίνει το πλήθος του τέσσερα,
πρέπει να μιλάμε στα Αγγλικά,

αλλά το τέσσερα είναι
ένας πολιτισμικά καθορισμένος όρος

και ένα πολιτισμικά καθορισμένο νόημα.

Δεν έχουν όλες οι γλώσσες μαθηματικά.

Η Πιραχαά, για παράδειγμα,
δεν έχει τον αριθμό ένα.

Δεν υπάρχουν μαθηματικές έννοιες
σ' αυτή τη γλώσσα καθόλου.

Τα μαθηματικά είναι
μια πολιτισμική ανακάλυψη,

ίσως και ένα πολιτιστικό κατασκεύασμα,

και δεν έχουν όλοι μαθηματικά
υπ' αυτή την έννοια.

Επομένως τα μαθηματικά σύμβολα
είναι πολιτιστικά καθορισμένα.

Τα σύμβολα είναι
πολιτιστικά καθορισμένα.

Το επόμενο που χρειαζόμαστε
για να έχουμε μια γλώσσα -

και αυτό είναι συναρπαστικό -

Όταν ο Πηρς είπε ότι πρώτα είναι οι
δείκτες, ή πιο απλά, και μετά οι εικόνες,

και μετά τα σύμβολα,

ακούσια, έμμεσα πρόβλεψε
ακριβώς ό,τι βρίσκουμε

στα αρχαιολογικά αρχεία.

Άρα, όλα τα ζώα έχουν δείκτες.

Αυτοί είναι 5 δισεκατομμύρια χρόνια παλιοί
ή όσο υπήρχε ζωή στη Γη,

πιο κοντά στα 4 δισεκατομμύρια.

Αλλά, πότε εμφανίστηκε η πρώτη εικόνα,

η πρώτη απεικόνιση,

στις αρχαιολογικές καταγραφές;

Πρέπει να πάμε πίσω 3 εκατομμύρια χρόνια,

που δεν είναι και τόσο πολύ,

στον Αυστραλοπίθηκους αφρικάνους.

Και βρίσκουμε σε μια σπηλιά
του Αυστραλοπίθηκους,

το σπήλαιο Μακαπανσγκάτ στη Νότιο Αφρική,

μια μικρή πέτρα 5 επί 7,5 εκατοστά
που λέγεται το βότσαλο Μακαπανσγκάτ,

και το οποίο μεταφέρθηκε
σε εκείνο το σπήλαιο,

και κάποιος Αυστραλοπίθηκους αναγνώρισε
σε αυτή την πέτρα ένα ανθρώπινο πρόσωπο,

μοιάζει με το πρώτο μπλουζάκι
με χαμογελαστό πρόσωπο.

Ο Αυστραλοπίθηκους ενθουσιάστηκε με αυτό.

Το ξέρουμε επειδή το μετέφεραν
από μίλια μακριά

και το πήγαν στη σπηλιά τους
και το κράτησαν εκεί.

Μπορεί βέβαια να ήταν σύμπτωση,

ίσως κόλλησε ανάμεσα
στα δάχτυλα των ποδιών τους.

Αλλά 5 επί 7,5 εκατοστά

είναι λίγο μεγάλο ακόμα και
για τα πόδια του Αυστραλοπίθηκους.

Άρα πρέπει να το μετέφεραν εκεί
λόγω αυτού που αντιπροσώπευε.

Οπότε πρώτα, βλέπουμε εικόνες -

πρώτα, βλέπουμε δείκτες,
μετά βλέπουμε εικόνες,

και μετά βλέπουμε σύμβολα.

Τι μπορεί λοιπόν να είναι ένα σύμβολο;

Σκεφτείτε ένα φτυάρι.

Συχνά όταν οι άνθρωποι μιλάνε για σύμβολα
σκέφτονται την αφηρημένη τέχνη,

αλλά η αφηρημένη τέχνη
δεν απεικονίζει απαραιτήτως σύμβολα.

Σκεφτείτε ένα φτυάρι.

Το φτυάρι είναι ένα εργαλείο,
αλλά όταν βλέπουμε ένα φτυάρι,

σκεφτόμαστε τη δουλειά,

σκεφτόμαστε τους κάλους,

σκεφτόμαστε την κηπουρική,

σκεφτόμαστε την οικογένειά μας -

διάφορες αναμνήσεις.

Το φτυάρι γίνεται σύμβολο
για μια σειρά από πολιτισμικές αξίες.

Τα εργαλεία του ερέκτους
εύκολα γίνονταν κατανοητά σαν σύμβολα.

Από τον τρόπο που τα φρόντιζαν,
που τα αντιπροσώπευαν.

Πράγματι, βρίσκουμε ένα ειδικό
τσεκούρι χειρός, το Εξκάλιμπερ,

ένα χρωματισμένο με χαλαζία τσεκούρι
χειρός θαμμένο σε ένα νεκροταφείο ερέκτους

που δείχνει ότι σ΄αυτό
το εργαλείο έβλεπαν,

όπως σας λέω, κάτι συμβολικό.

Οπότε, είχαν σύμβολα,
είχαν την ικανότητα για σύμβολα,

είχαν σχεδιασμό,
είχαν ιεραρχική λογική,

είχαν οργανωμένη σκέψη.

Οπότε χρειάζονταν μια γραμματική.

Τι γραμματικές υπάρχουν;

Υπάρχει μια δημοφιλής θεωρία γραμματικής

από κάποιον που δεν θα αναφέρω,

αλλά αυτή η θεωρία γραμματικής είναι
λίγο πιο εξεζητημένη από όσο χρειαζόμαστε.

Έχω αναγνωρίσει τρία είδη γραμματικής

κατά την έρευνά μου
τα τελευταία 40 χρόνια.

Το ένα θα το λέω Γ1, το επόμενο Γ2,
και το τελευταίο -για πρωτοτυπία- Γ3.

Οι Γ1 είναι απλώς γραμματικές
με σειριακή τάξη.

Έχουμε τέτοια παραδείγματα στα Αγγλικά:

«Πίνεις, οδηγείς, πας φυλακή»,

«Χωρίς πουκάμισο, χωρίς παπούτσια,
χωρίς εξυπηρέτηση».

Απλώς λέξεις στη σειρά.

Το επόμενο είδος γραμματικής, η Γ2 -

να τονίσω ότι

υπάρχουν μοντέρνες γλώσσες,
όπως η Ριάου της Ινδονησίας και η Πιραχαά,

που σοβαροί ψυχογλωσσολόγοι είπαν
ότι οι γραμματικές τους είναι τύπου Γ1,

ήτοι απλώς λέξεις στη σειρά.

Μια γραμματική Γ2 έχει ιεραρχία,

δηλαδή «Αν πίνεις και οδηγείς
τότε πηγαίνεις φυλακή».

Παίρνεις τις λέξεις και
φτιάχνεις μεγαλύτερες προτάσεις.

Μια γραμματική Γ3 έχει
ιεραρχία και αναδρομή:

«Αν πίνεις και οδηγείς και ξέρεις
δεν θα 'πρεπε να το κάνεις,

επειδή η γυναίκα σου θα ανησυχήσει

επειδή ο πατέρας σου
σου είπε την τελευταία φορά

ότι δεν θα σου ξαναδώσει λεφτά
για την εγγύηση ξανά».

και απλώς συνεχίζεις.

Αυτά τα είδη της γραμματικής βρίσκονται
συνήθως στις γλώσσες του κόσμου,

αλλά μπορείς να εκφράσεις οτιδήποτε από
μια γραμματική Γ3 σε μια γραμματική Γ1 -

από μαθηματική άποψη
όλες είναι ισοδύναμες.

Οπότε εφόσον έχεις σύμβολα
και μια γραμματική Γ1,

έχεις γλώσσα,
πλήρους δυναμικής ανθρώπινη γλώσσα.

Σαν τις γλώσσες που έχουμε σήμερα.

Ήταν ο Χόμο ερέκτους
ικανός για κάτι τέτοιο;

Ναι, ήταν.

Ανέδειξαν τα είδη της επικοινωνίας,

διόρθωσης, συνεργασίας, σχεδιασμού,

που θα χρειαζόταν μια ανθρώπινη γλώσσα;

Ναι, το έκαναν.

Όλα τα ζώα επικοινωνούν -

δεν υπάρχει κανένα ζώο στα ζωικά είδη

που δεν επικοινωνεί -

αλλά από ό,τι φαίνεται μόνο οι άνθρωποι
επικοινωνούν μέσω της γλώσσας.

Μόνο οι άνθρωποι έχουν εξελιγμένα
συμβολικά, γραμματικά συστήματα

που μας δίνουν τη δυνατότητα
να επικοινωνούμε.

Αλλά υπάρχει τίποτα σ' αυτά που είπα

που αναγκάζει τις γραμματικές
να είναι μια μετάλλαξη;

Ή τις γραμματικές να είναι εγγενείς;

Ή τις γραμματικές να είναι ένα ένστικτο;

Φαίνεται σαν κάτι περισσότερο από
το να υπάρχει ένα ένστικτο για την Χημεία,

ή ένα ένστικτο να φτιάχνεις αυτοκίνητα,

ή ένα ένστικτο να φτιάχνεις μπουρίτος;

Μπορώ να βρω πού φτιάχνω
μπουρίτος κάπου στο μυαλό μου,

αν εξετάσεις την ανατομία,

μπορείς να εντοπίσεις πού φτιάχνονται
μπουρίτος στο μυαλό μου,

πού βρίσκεται αυτή η γνώση,

αλλά αυτό δεν σημαίνει
ότι είναι εκ γενετής εκεί.

απλώς σημαίνει ότι εκεί πηγαίνει
όταν την μαθαίνω,

για διάφορους λόγους.

Οπότε η γλώσσα, απ' ό,τι ξέρουμε,

έχει επινοηθεί, έχει εξελιχθεί
με το πέρασμα του χρόνου.

Οπότε εφόσον μια κουλτούρα αναλαμβάνει
μια γλώσσα, αρχίζει να τη αλλάζει.

Οι γλώσσες αλλάζουν συνέχεια.

Μερικές φορές γίνονται πιο εξεζητημένες,
κάποιες φορές γίνονται πιο απλές.

Ο Χόμο ερέκτους άρχισε
τη γλωσσική διαδικασία

με τα επιτεύγματα που κατόρθωσε να κάνει,

και από όσα ξέρουμε
για την ικανότητά του για λογική σκέψη,

και μέσα από τα τεχνουργήματα
και τα χωριά

και από στοιχεία ταξιδιών
που βρίσκονται στα αρχαιολογικά αρχεία.

Η γλώσσα άρχισε, αν είναι όλα σωστά,

-σας παροτρύνω την άποψη ότι είναι-

αν όλα αυτά είναι σωστά,
η γλώσσα άρχισε 60.000 γενιές πριν.

Είναι μια από τις
μεγαλύτερες ανακαλύψεις,

η αρχή της εποχής της πληροφορίας
για την ανθρωπότητα,

επέτρεψε κάθε άλλο επίτευγμα
του είδους μας.

Και αν γυρίσουμε πίσω σ' αυτόν τον τύπο,
τον Τζόνι Ερέκτους,

με τη έννοια του όρθιου
σε αντίθεση με τις άλλες έννοιες.

Και είναι

(Γέλια)

το άτομο που πρωτομίλησε.

Το πρώτο άτομο που πιθανόν
είπε σε κάποιον άλλον,

«Σ' αγαπώ».

Ή που είπε, «Πάμε».

'Η, «Το θέλω αυτό».

Φανταστείτε τις πιθανότητες
και τις διεργασίες -

60.000 γενιές γλώσσας.

Οι ομιλίες TED είναι ένα παράδειγμα

μιας προσπάθειας να δαμάσουμε
τη δύναμη της ανθρώπινης γλώσσας.

Δεν υπάρχει τίποτα πιο ισχυρό στη Γη
από την ανθρώπινη γλώσσα.

Ακόμα δεν καταλαβαίνουμε
τα πάντα γι' αυτήν,

αλλά ξέρουμε ότι μας κάνει
αυτό που είμαστε -

την ικανότητα να μιλάμε και
να επικοινωνούμε ο ένας με τον άλλο.

Καθώς θα φεύγετε από το TED απόψε,

καθώς θα αφήνετε αυτές τις ομιλίες
και τη μέρα που περάσαμε μαζί,

χρησιμοποιείστε τη γλώσσα,
μιλήστε, και ακούστε,

και εκτιμήστε την αξία
αυτής της θαυμάσιας εφεύρεσης

που αυτοί οι ομιλούντες γορίλες,
οι Χόμο ερέκτους, οι πρόγονοί μας,

οι πρώτοι άνθρωποι που περπάτησαν στη Γη,

μας έδωσαν.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)