1
00:00:01,627 --> 00:00:03,315
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ တုန်းက

2
00:00:03,339 --> 00:00:06,654
မက်မွန်သီး အမျိုးမျိုး ၂၀၀၀ ရှိခဲ့ကြပြီး၊

3
00:00:06,678 --> 00:00:10,454
မက်မန်းသီး မျိုးစုံ ၂၀၀၀ ခန့်နဲ့

4
00:00:10,478 --> 00:00:14,748
အမည်အမျိုမျိုးရှိ ပန်းသီး ၈၀၀ နီးပါး
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ရှိခဲ့ကြပါတယ်။

5
00:00:15,333 --> 00:00:17,820
ဒီနေ့ကျတော့ အဲဒါတွေထဲက
အနည်းငယ်မျှသာ ကျန်ရစ်ခဲ့ကြပြီး

6
00:00:17,844 --> 00:00:21,569
ကျန်ခဲ့တာတွေကလည်း လယ်ယာကို စက်မှုပုံစံ
သွင်လာလို့ ခြိမ်းခြောက်ခံနေကြရတယ်၊

7
00:00:21,569 --> 00:00:23,929
ရောဂါနှင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကလည်း
အန္တရာယ်ပါ။

8
00:00:24,264 --> 00:00:28,441
အဲဒီလို ပျောက်ဖို့ ခြိမ်းခြောက်ခံနေကြရတဲ့
အထဲမှာ Blood Cling ခေါ်

9
00:00:28,465 --> 00:00:33,186
စပိန်သာသနာပြုများက အမေရိကကို ယူလာခဲ့ကြတဲ့
အနီရောင်အသားရှိတဲ့ မက်မွန်ပါတယ်၊

10
00:00:33,210 --> 00:00:36,590
အဲဒါကို အမေရိက တိုင်းရင်းသားတွေ 
ဓရာစုနှစ်ချီ စိုက်ပျိုးလာခဲ့ကြတယ်၊

11
00:00:36,614 --> 00:00:39,182
တရုတ်ရွှေ့ပြောင်းလာခဲ့သူတွေ
တရုတ်ဆီးသီးလည်း ပါခဲ့တယ်၊

12
00:00:39,182 --> 00:00:42,546
တိုက်ကြီးကို ဖြတ်ပြီး ဆောက်လုပ်ခဲ့တဲ့
မီးရထားကို ဆောက်ဖို့ လာခဲ့ကြတာလေ။

13
00:00:42,570 --> 00:00:47,161
အရှေ့အလယ်က မူရင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး အီတလီ၊
ပြင်သစ်နဲ့ ဂျာမန် ရွေ့ပြောင်းလာသူတွေ

14
00:00:47,161 --> 00:00:50,556
ယူလာခဲ့ကြတဲ့ မက်မန်းသီး မျိုးစုံလည်း
အလားတူပါပဲ။

15
00:00:50,556 --> 00:00:53,333
အဲဒီအမျိုးအစား တစ်ခုမှာမှ
ဒီမှာပေါက်လေ့ကျ မဟုတ်ခဲ့ပါဘူး။

16
00:00:53,357 --> 00:00:57,663
တကယ်တော့ အသီးပင် အားလုံးနီးပါးကို
အခြေားနေရာများမှ ဒီကို ယူဆောင်လာခဲ့ကြတာပါ။

17
00:00:57,687 --> 00:01:00,845
ပန်းသီး၊ မက်မွန်သီးနဲ့ချယ်ရီသီးတွေ
အားလုံး အပါအဝင်ပါ။

18
00:01:00,845 --> 00:01:02,758
အဲဒီလို စားစရာအသီးတွေကို 
ယူဆောင်လာမှုဟာ

19
00:01:02,782 --> 00:01:05,544
အဲဒီအသီးတွေနဲ့အတူ ယဉ်ကျေးမှုကိုလည်း
ယူလာခဲ့ကြတာပါ။

20
00:01:05,736 --> 00:01:09,007
၎င်းတို့ကို မက်မော စိုက်ပျိုးခဲ့ကြပြီး
သိပ်ကို တန်ဖိုးထားခဲ့ကြလို့

21
00:01:09,031 --> 00:01:12,160
သူတို့နဲ့အတူ ဒီကို ယူဆောင်လာခဲ့ကြတာက

22
00:01:12,160 --> 00:01:13,972
သူတို့ရဲ့ ဇာတိနဲ့ ဆက်စပ်နေခဲ့လို့ပါ။

23
00:01:13,972 --> 00:01:17,832
ဒါကြောင့်မို့လို့ ကျုပ်တို့ဟာ အဲဒါကို လက်
ဆင့်ကမ်း ရရှိလျက် မျှဝေသုံးနိုင်ကြတာပါ။

24
00:01:17,856 --> 00:01:21,032
ဒီအသီးတွေဟာ ကျုပ်တို့ရဲ့ ပုံပြင်တွေပါလို့
တောင် ပြောဆိုနိုင်ပါတယ်။

25
00:01:21,062 --> 00:01:24,280
ပြီးတော့ ကျနော်ဟာ ‘‘အသီးလေးဆယ် အပင်‘‘လို့
အမည်ပေးထားတဲ့

26
00:01:24,280 --> 00:01:28,109
ကျနော်ကိုယ်တိုင် ဖန်တီးခဲ့တဲ့ အနုပညာ
ကြောင့် ၎င်းတို့ကို အထူးပြု လေ့လာခဲ့သူပါ။

27
00:01:28,133 --> 00:01:30,721
အသီးလေးဆယ် အပင် ဆိုပေမဲ့
အပင်က တပင်တည်းပါ၊

28
00:01:30,745 --> 00:01:33,597
ဒါပေမဲ့ အမာစား အသီး အမျိုး ၄၀ ကို
သီးနိုင်စွမ်း ရှိပါတယ်။

29
00:01:34,121 --> 00:01:38,753
အဲဒါကြောင့်မို့လို့ မက်မွန် မက်မန်း၊ 
တရုတ်ဆီးသီး၊ နက်တာရင်းနဲ့ ချယ်ရီသီးတွေ

30
00:01:38,753 --> 00:01:40,664
တပင်တည်း အပေါ်မှာ သီးနိုင်ကြတာပါ။

31
00:01:40,664 --> 00:01:44,677
အပင်ရဲ့ ဒီဇိုင်းက နှစ်ရဲ့ အများစုအချိန်မှာ
ပုံမှန်မျိုးလိုဘဲ ထင်ရအောင် ပြုစုထားတယ်၊

32
00:01:44,701 --> 00:01:48,239
နွေဦးအထိ၊ ပန်းရောင်နဲ့ အဖြူရောင်
ပန်းတွေ မပွင့်ခင် အချိန်အထိပါ၊

33
00:01:48,263 --> 00:01:51,729
နွေရာသီရောက်တာနဲ့ များပြားပြီး မတူတဲ့
အသီးတွေ စသီးလာကြပါတော့တယ်။

34
00:01:51,753 --> 00:01:55,031
ဒီပရိုဂျက်ကို စစဉ်တုန်းက
အနုပညာရှုထောင့် သက်သက်နဲ့ပါ-

35
00:01:55,055 --> 00:01:57,869
နေ့စဉ်ဘဝရဲ့ အရှိတရားကို
ပြောင်းလဲဖို့ စမ်းသပ်မှုပါ၊

36
00:01:57,893 --> 00:01:59,053
ရိုးရိုးသားသား ပြောရရင်၊

37
00:01:59,077 --> 00:02:01,790
စိတ်ကူးက လူတွေက ဒီအပင်ကို
မြင်ကြရတဲ့ အခါမှာ

38
00:02:01,790 --> 00:02:04,032
ရောင်စုံ ပန်းတွေ ပွင့်လျက် ရှိနေတာကို

39
00:02:04,032 --> 00:02:06,908
ပြီးတော့ ဒီလို မတူကွဲပြားတဲ့ အသီးမျိုးစုံ
သီးနေတာ တွေ့ကြရမယ်။

40
00:02:06,908 --> 00:02:10,262
ကျနော်ဟာ အသီး ၄၀ အပင်ကို အကိုင်းကို ဆက်ကူး
ပေးတဲ့နည်းနဲ့ ဖန်တီးခဲ့တာပါ။

41
00:02:10,262 --> 00:02:13,779
ကျနော်ဟာ ညှပ်ယူမယ့် အကိုင်းတွေကို 
ဆောင်းရာသီမှာ စုစည်းပြီး သိမ်းထားပါတယ်၊

42
00:02:13,779 --> 00:02:16,919
နွေဦးတွင် အကိုင်းတွေရဲ့ အဆုံးပိုင်းမှာ
၎င်းတို့ကို ဆက်ကူးပေးတာပါ။

43
00:02:16,943 --> 00:02:19,976
တကယ်တော့ အပင်တွေအားလုံးတို့ဟာ
အကိုင်းဆက်ကူးထားတဲ့ ဟာတွေပါ၊

44
00:02:20,000 --> 00:02:23,843
ဘာလို့လဲဆိုတော့ အပင်ရဲ့အစေ့ဟာ
မိဘတွေရဲ့ မျိုးရိုးဗီဇ မူကွဲသဘောပါ။

45
00:02:23,867 --> 00:02:27,183
အဲဒါကြောင့် ကျုပ်တို့က သိပ်ကြိုက်တဲ့
အမျိုးအစားကို တွေ့တဲ့အခါမှာ၊

46
00:02:27,207 --> 00:02:30,563
အဲဒါကို ပြန့်ပွားပေးတဲ့ နည်းက
အပင်တပင်မှ ဖြတ်ယူလျက်

47
00:02:30,563 --> 00:02:32,392
နောက် တပင်ပေါ်မှာ ကူးဆက်ပေးခြင်းပါပဲ၊

48
00:02:32,416 --> 00:02:35,048
စဉ်းစားကြည့်ရင် ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်စရာလို့
ထင်ရပေမဲ့၊

49
00:02:35,048 --> 00:02:38,700
Macintosh apple တိုင်းဟာ
အပင်တပင်တည်းဆီမှ လာတာပါ၊

50
00:02:38,724 --> 00:02:42,895
မျိုးဆက် တခုမှ နောက်တခုဆီကို
ဆက်ကူးပေးလာခဲ့တဲ့ သဘောပါပဲ။

51
00:02:43,603 --> 00:02:47,649
ဒါပေမဲ့ သီးပင်တွေကို အစေ့များဖြင့်
ထိန်းသိမ်းထားလို့ ရနိုင်တာလည်း မှန်ပါတယ်။

52
00:02:48,147 --> 00:02:50,998
ဆက်ကူးရတဲ့ အလုပ်ကို ကျနော် မှတ်မိတာ
မွေးကတည်းကပဲ ဆိုပါစို့။

53
00:02:51,022 --> 00:02:53,274
ကျုပ် ဘေးဟာ မက်မွန်ခြံဖြင့်
အသက်မွေးခဲ့သူပါ။

54
00:02:53,274 --> 00:02:55,261
အရှေ့တောင် Pennsylvania မှာ ဖြစ်ခဲ့တယ်။

55
00:02:55,261 --> 00:02:57,257
ကျနော်ဟာ သူ့ကို ဘယ်တုန်းကမှ
မတွေ့ခဲ့ပေမဲ့၊

56
00:02:57,257 --> 00:02:59,499
တခါတလေမှာ သူ့အမည်ကို တယောက်ယောက်
ပြောဆိုရင်တော့၊

57
00:02:59,523 --> 00:03:01,034
လူတွေအားလုံးက အဲဒါဟာ အပင်တွေကို

58
00:03:01,034 --> 00:03:04,447
ဘယ်လို ဆက်ကူးပေးရမှာကို သိခဲ့သူ
ပြောဆိုကြပုံက မှော်ပညာကို တတ်သူလိုပါပဲ။

59
00:03:04,447 --> 00:03:07,261
ကျနော်က အသီး ၄၀ အပင်ကို ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာက

60
00:03:07,261 --> 00:03:10,047
အဲဒီဂဏန်းကို အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှုထဲမှာ
တွေ့ရတတ်လို့ရယ်၊

61
00:03:10,095 --> 00:03:13,282
ရေလို့ရတဲ့ ဒါဇင်လည်း မဟုတ်၊ မရေ
နိုင်တဲ့ ကြီးမားတဲ့ ဂဏန်းလည်း မဟုတ်၊

62
00:03:13,282 --> 00:03:15,933
ဒါပေမဲ့ ရေတွက်နေကျ ဘောင်ကို
ကျော်နေတဲ့ ဂဏန်းမို့လို့ပါ။

63
00:03:15,933 --> 00:03:18,244
ပြည့်စုံမှု တနည်း များပြားမှု
သဘောကိုဆောင်ပါတယ်။

64
00:03:18,244 --> 00:03:20,272
ဒါပေမဲ့ စစချင်း ကျနော် ရင်ဆိုင်ရတဲ့
ပြဿနာက

65
00:03:20,272 --> 00:03:23,467
၄၀ အထိကို မျိုးစုံလှတဲ့ သီးပင်တွေကို
ရှာမတွေ့နိုင်ခဲ့ခြင်းပါ၊

66
00:03:23,491 --> 00:03:25,957
နယူးယောက်ပြည်နယ်ဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုထဲတွင်

67
00:03:25,957 --> 00:03:27,767
ခုနက ပြောပြခဲ့တဲ့ အသီးတွေအားလုံးကို

68
00:03:27,791 --> 00:03:30,710
ထုတ်လုပ်ရာတွင် နာမည်အကြီးဆုံး
ဖြစ်ခဲ့တာတောင် မတွေ့နိုင်ခဲ့ပါ။

69
00:03:30,710 --> 00:03:33,118
ကြုံကြိုက်လို့ သုတေသနခြံထဲက
အပင်တွေကို ရှင်းနေတုန်း

70
00:03:33,118 --> 00:03:35,168
ရှေးဟောင်း၊ အသက်ကြီးရင့်လှတဲ့
ခြံကြီးထဲတွင်

71
00:03:35,168 --> 00:03:37,488
၎င်းတို့ရဲ့ အကိုင်းတွေကို
စုစည်းရယူနိုင်ခဲ့လို့

72
00:03:37,488 --> 00:03:40,555
ကိုယ်ပိုင် ပျိုးပင်များထဲက အပင်တွေ
ပေါ်မှာ ဆက်ကူးပေးနိုင်ခဲ့တယ်။

73
00:03:40,555 --> 00:03:43,476
အသီး ၄၀ အပင်တွေကို ပထမဦးဆုံး
စိုက်ပေးခဲ့စဉ် ဒီလိုပုံစံမျိုးပါ၊

74
00:03:43,476 --> 00:03:45,353
ဒါကျတော့ ခြောက်နှစ်အကြာ
တွေ့မြင်ရပုံပါ။

75
00:03:45,353 --> 00:03:48,409
ဒါဟာ ချက်ချင်း ဆုတံဆိပ် ရယူနိုင်တဲ့
အားကစားမျိုး လုံးဝ မဟုတ်ပါ။

76
00:03:48,409 --> 00:03:49,661
(ရယ်သံများ)

77
00:03:49,661 --> 00:03:53,179
ကိုယ် ဆက်ကူးပေးလိုက်တာ အောင်မြင်သလား
ဆိုတာကို သိရဖို့ တစ်နှစ်စောင့်ရပါတယ်။

78
00:03:53,203 --> 00:03:56,529
ပြီးတော့ အသီးကော သီးပါမလား ဆိုတာကို
သိရဖို့ နှစ်နှစ်သုံးနှစ် ကြာပါတယ်။

79
00:03:56,529 --> 00:03:59,712
ပြီးတော့ ဒီလို အပင်တပင်ကို ဖန်တီးဖို့
ရှစ်နှစ် အချိန်ပေးရပါတယ်။

80
00:04:00,943 --> 00:04:03,740
ဆက်ကူး ဖန်တီးပေးလိုက်တဲ့
အသီး 40 အပင်တိုင်းဟာ

81
00:04:03,764 --> 00:04:06,700
ပုံစံအရ၊ အရောင်အရ 
တခုနဲ့တခု မတူ ကွဲပြားကြတယ်။

82
00:04:07,214 --> 00:04:10,617
ဒါနဲ့ ကျနော် နားလည်မိတာက ၎င်းတို့ရဲ့
ပန်းပွင့်ချိန်ကို အချိန်ကာလအရ

83
00:04:10,641 --> 00:04:12,523
ညှိကိုက်ပေးခြင်းဖြင့် အပင်တွေ

84
00:04:12,547 --> 00:04:17,077
နွေဦးမှာ ဘယ်လိုပုံစံမျိုး တွေ့မြင်ရမှာကို
စီစဉ်ဖန်တီးပေးနိုင်ပါတယ်။

85
00:04:17,101 --> 00:04:19,103
ဒါက ၎င်းတို့ နွေရာသီမှာ တွေ့မြင်ရပုံပါ။

86
00:04:19,127 --> 00:04:21,904
၎င်းတို့ဟာ အသီးတွေကို ဇွန်လကနေ 
စက်တင်ဘာလ အထိ သီးပေးကြတယ်။

87
00:04:21,928 --> 00:04:24,489
ချယ်ရီသီးဖြင့် စလျက်၊ တရုတ်ဆီးသီး၊

88
00:04:24,513 --> 00:04:27,617
အာရှ မက်မန်းသီး၊ နက်တာရင်းများနဲ့
မက်မွန်သီးတွေပါ၊

89
00:04:27,617 --> 00:04:30,167
အဲဒီထဲက တခုခုကို ပြဖို့ မေ့သွားတယ်
အထဲတနေရာမှာပါ...

90
00:04:30,191 --> 00:04:31,476
(ရယ်သံများ)

91
00:04:31,500 --> 00:04:34,518
ဒါက အနုပညာလက်ရာ ဆိုပေမဲ့
ပြခန်းမလို လမ်းပေါ်မှာပါ၊

92
00:04:34,542 --> 00:04:36,193
ပရိုဂျက်ကို ဆက်လုပ်ကိုင်နေလို့

93
00:04:36,217 --> 00:04:39,003
ဒီလို အနုပညာ အကြောင်းကို
ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဆွေးနွေးမှု ရှိပါတယ်။

94
00:04:39,003 --> 00:04:42,029
အလားတူ တခြားနေရာ အမျိုးမျိုးမှာပါ
ဖန်တီးပေးရန် တောင်းဆိုကြပါတယ်။

95
00:04:42,029 --> 00:04:44,441
စပြီးလုပ်မှာက အဲဒီဒေသထဲမှာ
မူရင်းပေါက်ရောက်ခဲ့တာတွေ

96
00:04:44,441 --> 00:04:47,656
သမိုင်းစဉ်အရ ပေါက်ခဲ့တာတွေကို
စူးစမ်းလေ့လာကြည့်ပါမယ်၊

97
00:04:47,680 --> 00:04:50,618
ကျနော်ကိုယ်တိုင် အဲဒါတွေကို ဒေသထဲမှာ
ဆက်ကူးပေးသွားရင်း

98
00:04:50,642 --> 00:04:54,434
သူတို့ ဒေသရဲ့ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး
သမိုင်းလို ဖြစ်လာဖို့အတွက်ပါ။

99
00:04:54,458 --> 00:04:56,776
ဒါနဲ့ ဒီပရိုဂျက်ဟာ အွန်လိုင်း
ပေါ်ကို ရောက်လာတယ်၊

100
00:04:56,800 --> 00:04:59,574
အဲဒါဟာ ထိတ်လန့်စရာ ဖြစ်ခဲ့သလို
အားကျစရာလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

101
00:04:59,574 --> 00:05:02,903
ထိတ်လန့်ခဲ့ရတဲ့ အပိုင်းက အသီး ၄၀ အပင်
တွေကို ဆေးမင်ထိုးထားတဲ့

102
00:05:02,927 --> 00:05:04,056
လူတွေကြောင့်ပါ။

103
00:05:04,056 --> 00:05:04,803
(ရယ်သံများ)

104
00:05:04,803 --> 00:05:08,760
အဲဒါမြင်မိတော့ "လူတွေ ကိုယ်ခန္ဓာကိုယ်မှာ
ဘာဖြစ်လို့ အဲဒါကို လုပ်ကြတာလဲ" မေးမိတယ်။

105
00:05:08,760 --> 00:05:09,599
(ရယ်သံများ)

106
00:05:09,623 --> 00:05:12,764
အားကျစရာ အပိုင်းက ကျနော် ရရှိခဲ့တဲ့
တောင်းဆိုချက် စာတွေပါ၊

107
00:05:12,788 --> 00:05:15,719
သင်းအုပ်ဆရာတွေ၊ ဂျူးဓမ္မရာများနဲ့
ဘုန်းတော်ကြီးများတို့က

108
00:05:15,743 --> 00:05:18,902
သူတို့ရဲ့ ဘာသာရေး အခမ်းအနားရဲ့
ဟိုချက်အဖြစ် သုံးချင်ခဲ့ကြတယ်။

109
00:05:18,926 --> 00:05:20,569
အဲဒီလို မကြာမကြာ အမေးခံရတော့

110
00:05:20,593 --> 00:05:23,566
"အဲဒီလို မမျှော်လင့်မိပါဘူး"
လို့ ဖြေခဲ့ရတယ်။

111
00:05:23,566 --> 00:05:26,450
[လက်ထပ်ပွဲကို အသီး ၄၀ ပင်နဲ့
စိတ်ကူးလို့ ရနိုင်မလား။]

112
00:05:26,474 --> 00:05:27,399
(ရယ်သံများ)

113
00:05:27,399 --> 00:05:29,157
ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို ကျော်ဇော်မှုကြောင့်

114
00:05:29,157 --> 00:05:32,437
NPR ရဲ့ "Weekend Edition" မှာ အင်တာဗျူး
လုပ်ခံခဲ့ရပါတယ်၊

115
00:05:32,461 --> 00:05:36,454
ကောလိပ်ပါမောက္ခ တဦးအနေနဲ့
ဒါဟာ ကိုယ့်အောင်မြင်မှုရဲ့

116
00:05:36,478 --> 00:05:38,821
အထွပ်အထိပ်ဘဲလို့ စဉ်းစားမိခဲ့တယ်--

117
00:05:38,845 --> 00:05:42,116
ဒါပေမဲ့ NPR ကို ဘယ်သူတွေ နားထောင်ခဲ့မှန်း
ဘယ်သိနိုင်ပါမလဲ။

118
00:05:42,140 --> 00:05:45,472
NPR အင်တာဗျူး နောက်ပိုင်း ရက်သတ္တပါတ်
အနည်းငယ် အကြာတွင်၊

119
00:05:45,496 --> 00:05:48,096
ကျနော့်ဟာ ကာကွယ်ရေးဦးစီးဌာနထံမှ
အီးမေးလ် ဝင်လာပါတယ်။

120
00:05:48,368 --> 00:05:52,377
ကာကွယ်ရေး အဆင့်မြင့် သုတေသန ပရိုဂျက်
ဌာနက ကျနော့်ကို ဖိတ်ကြားခဲ့ပါတယ်။

121
00:05:52,401 --> 00:05:55,398
ကျနော်ရဲ့ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုတွေ အကြောင်းကို
ဆွေးနွေးရန် အတွက်တဲ့၊

122
00:05:55,422 --> 00:05:59,406
အဲဒီ ဆွေးနွေးမှုဟာ ခဏလေးအတွင်းမှာကို အစာ
ရေစာ လုံခြုံမှု ဆွေးနွေးပွဲ ဖြစ်လာတယ်။

123
00:05:59,807 --> 00:06:03,419
ကျုပ်တို့ရဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံမှုဟာ အစားအစာ
လုံခြုံမှုအပေါ်မှာ မူတည်နေပါတယ်။

124
00:06:03,419 --> 00:06:06,909
အခုတော့ ကျုပ်တို့ ကောက်စပါး တစ်ခုချင်းစီ
ကိုသာ အဓိကထား စိုက်ပျိုးနေကြတော့

125
00:06:06,933 --> 00:06:10,174
ကောက်စပါး တစ်ခုထဲက အမျိုးအစား အချို့ကိုသာ
စိုက်ပျိုးနေကြပါတယ်။

126
00:06:10,198 --> 00:06:13,171
တကယ်လိုများ အဲဒီ ကောက်စပါးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး
တခုခု ဖြစ်လာခဲ့ရင်ကော၊

127
00:06:13,195 --> 00:06:16,652
ကျုပ်တို့ရဲ့ စားနပ်ရိက္ခါဆိုင်ရာ ပြဿနာကို
အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။

128
00:06:16,652 --> 00:06:19,716
ကျုပ်တို့ စားနပ်ရိက္ခာ လုံခြုံမှုကို
ထိန်းသိမ်းထားဖို့ သော့ချက်က

129
00:06:19,716 --> 00:06:22,915
ကျုပ်တို့ရဲ့ မတူကွဲပြားတဲ့ ဇီဝမျိုးစုံကို
ထိန်းသိမ်း ထားရန်ပါပဲ။

130
00:06:22,915 --> 00:06:26,069
လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုတုန်းက အဲဒါကို လူတိုင်းက
သူတို့ရဲ့ ခြံထဲမှာ

131
00:06:26,069 --> 00:06:28,607
အိမ်နောက်ဘက်ရှိ သိပ်မများလှတဲ့
အပင်များရဲ့ အကူအညီဖြင့်

132
00:06:28,607 --> 00:06:31,784
အသီးအနှံအမျိုးမျိုးကို မိသားစု အဆက်ဆက်
စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်ခဲ့ကြတယ်။

133
00:06:31,808 --> 00:06:36,069
ဒါက အသီး ၄၀ တပင်တည်းထံမှ ဩဂုတ်လရဲ့
တစ်ပတ်မှာ ရရှိခဲ့တဲ့ မက်မန်းသီးပါ။

134
00:06:36,069 --> 00:06:38,226
ပရိုဂျက်ကို နှစ်များစွာကြာ လုပ်လာခဲ့ရာ

135
00:06:38,250 --> 00:06:41,605
အရှေ့အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အတွင်းမှာ

136
00:06:41,629 --> 00:06:43,653
ဒီအသီးများရဲ့ အကြီးမားဆုံး စုစည်းထားမှုဟာ

137
00:06:43,677 --> 00:06:46,655
ကျနော့်ဆီမှာ ရှိနေတာ သိလာရတော့
မယံနိုင်အောင် ထိတ်လန့်ခဲ့ရပါတယ်။

138
00:06:46,679 --> 00:06:47,760
(ရယ်သံများ)

139
00:06:47,760 --> 00:06:50,512
တကယ်တော့၊ ကျနော့်ဆီမှာ ရှိတာတွေဟာ
ဘာတွေမှန်း မသိခဲ့လို့ပါ။

140
00:06:50,536 --> 00:06:52,730
ကျနော်ထံက အသီးအမျိုးအစား
အများစုတို့ဟာ

141
00:06:52,730 --> 00:06:55,060
ဘိုးစဉ်ဘောင်စဉ် အမျိုးအစား
ဖြစ်ကြမှန်း သိလာရတယ်၊

142
00:06:55,060 --> 00:06:57,426
၁၉၄၅ ခုနှစ် မတိုင်မီ
စိုက်ပျိုးခဲ့ကြတဲ့ ဟာတွေပါ၊

143
00:06:57,426 --> 00:07:00,980
စိုက်ပျိုးမှုထဲ စက်မှုလုပ်ငန်းက လွှမ်းမိုး
တော့တဲ့ အာရုဏ်ဦး အချိန်ကပါ။

144
00:07:01,059 --> 00:07:04,725
မျိုးကွဲ တော်တော်များများဆိုရင်
နှစ်ပေါင်း ထောင်နဲ့ချီ ကြာနေခဲ့ကြပါပြီ။

145
00:07:05,184 --> 00:07:07,971
အဲဒါတွေ အဲဒီလောက်ထိ ရှားပါးကြတာကို
သိလာရတဲ့ နောက်မှာ

146
00:07:07,971 --> 00:07:11,759
ကျနော်ဟာ ၎င်းတို့ကို ထိန်းသိမ်းထားရေး
ကိစ္စကိုပဲ တချိန်လုံး စဉ်းစားလာတော့တယ်၊

147
00:07:11,759 --> 00:07:13,897
အဲဒါအတွက် အနုပညာက
မောင်းနှင်အား ဖြစ်လာပါတယ်။

148
00:07:13,921 --> 00:07:17,061
ကျနော်ဟာ ရှေးဟောင်းခြံတွေကို ဖျက်ဆီး
မပစ်ခင် အရောက်သွားပြီး

149
00:07:17,085 --> 00:07:20,160
အကိုင်ကြီး ဒါမှမဟုတ် ပင်စည်အပိုင်းကို
ဆက်ကူးလို့ ရနိုင်သေးတာကို

150
00:07:20,160 --> 00:07:21,618
ကယ်ယူဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

151
00:07:21,642 --> 00:07:25,354
ကျနော်ဟာ ပန်းတွေန့ အရွက်တွေကို
ဖိသိပ်သိမ်းမှုကို စတင်ခဲ့တယ်

152
00:07:25,378 --> 00:07:27,166
အပင်မျိုးစိတ်တွေကို ဖန်တီးဖို့ပါ။

153
00:07:27,190 --> 00:07:29,341
ကျနော်ဟာ DNA အစီအစဉ်ကို စတင်ခဲ့တယ်။

154
00:07:29,365 --> 00:07:33,068
ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံးမှာတော့ 
ဒီလို ကြေးနီပြား စာတန်းဖြင့်

155
00:07:33,092 --> 00:07:36,394
ရေးသးဖေါ်ပြချက်များဖြင့် အဆုံးသတ်လာခဲ့တယ်။

156
00:07:36,418 --> 00:07:39,818
George IV မက်မွန်ရဲ့ 
ဇာတ်လမ်းကို ပြောပြရန်၊

157
00:07:39,818 --> 00:07:43,633
တချိန်တုန်းက နယူးယောက် စီးတီး အဆောက်
အအုံ နှစ်ခု အကြားမှာ အမြစ်တွယ်ရပ်နေခဲ့ပြီး

158
00:07:43,633 --> 00:07:46,558
တချို့က ဘေးမှ လျှောက်သွားခဲ့ကြတယ်၊
တချို့က မြည်းစမ်းခဲ့ကြတယ်၊

159
00:07:46,558 --> 00:07:49,780
အဲဒါဟာ 19 ရာစုအတွင်း အရောင်းရဆုံး
အမျိုးအစား ဖြစ်လာခဲ့တယ်၊

160
00:07:49,804 --> 00:07:52,460
၎င်းရဲ့ အရသာက သိပ်ကို ကောင်းလွန်ခဲ့လို့ပါ။

161
00:07:52,543 --> 00:07:54,654
အဲဒီနောက်မှာ အားလုံး ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့တယ်၊

162
00:07:54,678 --> 00:07:56,623
သင်္ဘောနဲ့ တင်ပို့ရာတွင် အဆင်မပြေလို့၊

163
00:07:56,623 --> 00:07:59,135
ခေတ်မီစိုက်ပျိုးရေးနည်းနဲ့
အံဝင်ခွင်မကျလို့ပါ။

164
00:07:59,276 --> 00:08:03,249
ဒါပေမဲ့ အဲဒီအကြောင်းကို ပုံပြင်အဖြစ်
လူတွေကို ပြောပြသင့်တာ ကျနော် သိနားလည်တယ်။

165
00:08:03,273 --> 00:08:04,996
အဲဒီလို ပုံပြင်ကို ပြောပြရာတွင်

166
00:08:05,020 --> 00:08:08,145
အဲဒါကို ထိတွေ့ စမ်းကြည့်မှုဆိုတဲ့
အတွေ့အကြုံ၊

167
00:08:08,145 --> 00:08:11,225
အနံ့ခံကြည့်ဖို့နဲ့ အဲဒီအမျိုးအစားတွေကို
စားသုံးမှုလည်း ပါရပါမယ်။

168
00:08:11,225 --> 00:08:13,997
အဲဒီလိုနည်းဖြင့် ကျနော်ဟာ ခြံကို
ဖန်တီးရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်၊

169
00:08:13,997 --> 00:08:16,573
အဲဒီအသီးတွေကို အများပြည်သူတို့
မြည်းစမ်းကြည့်နိုင်ဖို့

170
00:08:16,573 --> 00:08:19,721
စိတ်ကူးကြည့်လို့ ရနိုင်မယ့်အထဲက
လူတွေ အများဆုံး

171
00:08:19,745 --> 00:08:21,531
လည်ပတ်ကြတဲ့ နေရာမှာ ထားပေးရမယ်။

172
00:08:21,555 --> 00:08:25,303
နယူးယောက်စီးတီး ထဲက မြေတစ်ဧက
လောက်ရှိမယ့် နေရာကို ရှာကြည့်နေခဲ့တယ်၊

173
00:08:25,327 --> 00:08:26,328
(ရယ်သံများ)

174
00:08:26,352 --> 00:08:30,732
လက်တွေ့တွင် လုံးဝမဖြစ်နိုင်တဲ့
ရဲဝံ့လှတဲ့ စိတ်ကူးဖြစ်နေလို့

175
00:08:30,756 --> 00:08:35,063
ကျနော့်ဖုန်း ဒါမှမဟုတ် အီးမေးလ်ကို
ဖြေကြားလာသူ တစ်ဦးမှ မရှိခဲ့ပါ။

176
00:08:35,087 --> 00:08:36,094
(ရယ်သံများ)

177
00:08:36,118 --> 00:08:41,167
လွန်ခဲ့တဲ့ လေးနှစ်တုန်းက Governors Island
ထံမှ ပြန်ကြားလာတဲ့ အထိပါပဲ။

178
00:08:41,191 --> 00:08:43,210
Governors Island ဟာ ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းပါ၊

179
00:08:43,210 --> 00:08:46,388
2000 ခုနှစ်နယူးယောက်စီးတီးထံ
၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပြန်အပ်နှံလိုက်တယ်။

180
00:08:46,388 --> 00:08:48,880
အဲဒီကျွန်းဟာ အခုတော့ ဘာမှမရှိ
သဘာဝပကတိ အတိုင်းရှိနေကာ

181
00:08:48,904 --> 00:08:51,192
ဖယ်ရီနဲ့ဆို နယူးယောက်မြို့နဲ့
ငါးမိနစ် ခရီးမျှပါ။

182
00:08:51,216 --> 00:08:55,114
သူတို့ကနေပြီး "Open Orchard" ဆိုတဲ့
ပရိုဂျက်ကို ဖန်တီးရန် အဆိုပြုလာတာပါ။

183
00:08:55,114 --> 00:08:57,439
အဲဒီကျွန်းပေါ်မှာ 
တချိန်တုန်းက နယူးယောက်တွင်

184
00:08:57,463 --> 00:09:00,228
ရာစုနှစ်ချီကြာ သီးခဲ့ကြတဲ့
အသီးတွေကို ပြန်ယူဆောင်ပေးမှာပါ။

185
00:09:00,281 --> 00:09:02,183
လောလောဆယ်တွင် ရုပ်လုံးဖေါ်နေဆဲဖြစ်တဲ့

186
00:09:02,207 --> 00:09:06,369
အဲဒီ Open Orchard တွင်
ဆက်ကူးထားတဲ့ အပင် ၅၀ ရှိကြလျက်

187
00:09:06,393 --> 00:09:11,213
ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ် အသီး 
အမျိုးအစား ၂၀၀ ပါဝင်ကြပါမယ်။

188
00:09:11,647 --> 00:09:15,672
ဒီဒေသထဲက မူရင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး သမိုင်းစဉ်အရ
ပေါက်ခဲ့ကြတဲ့ အမျိုးအစားတွေပါ။

189
00:09:16,049 --> 00:09:18,616
Early Strawberry ပန်းသီးလို အမျိုးအစားပါ။

190
00:09:18,640 --> 00:09:22,119
၁၃ လမ်းနဲ့ Third Avenue မှ မူရင်းအပင်ပါ။

191
00:09:22,143 --> 00:09:24,645
သီးပင်ကို အစေ့ဖြင့် ထိန်းသိမ်းထား
မရနိုင်လို့

192
00:09:24,645 --> 00:09:27,271
Open Orchard ဟာ ရှင်သန်နေတဲ့
မျိုးရိုးဗီဇဘဏ်နဲ့တူပါမယ်၊

193
00:09:27,271 --> 00:09:29,813
တနည်းအားဖြင့် အဲဒီအသီးတွေရဲ့
မှတ်တမ်းတိုက်နဲ့ တူပါတယ်။

194
00:09:29,813 --> 00:09:30,758
အသီး ၄၀ အပင်လိုပဲ

195
00:09:30,758 --> 00:09:32,449
ဒါဟာလည်း စမ်းသပ်တဲ့ သဘောပါပဲ။

196
00:09:32,449 --> 00:09:34,733
ပြီးတော့ ထင်ရှားတဲ့ 
သင်္ကေတလည်း ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။

197
00:09:34,733 --> 00:09:38,921
အရေးအကြီးဆုံး အချက်က လူတွေကို
အစားအစာကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်မှုထဲ

198
00:09:38,921 --> 00:09:41,332
လက်တွဲပါဝင်လာစေလျက် ပိုပြီး
လေ့လာသင်ယူလာစေမှာပါ။

199
00:09:41,356 --> 00:09:42,852
အသီး ၄၀ အပင်ကို အကြောင်းပြုပြီး

200
00:09:42,876 --> 00:09:45,650
ကျနော်ဟာ လူတွေ ထောင်ချီတို့ထံမှနေပြီး
အီးမေးလ်တွေ ရရှိခဲ့ရာ

201
00:09:45,650 --> 00:09:49,081
အဓိကအကျဆုံး "အပင်တစ်ပင်ကို စိုက်ဖို့
ခင်ဗျားဘယ်လို စတင်ပါသလဲ" မေးကြပါတယ်။

202
00:09:49,081 --> 00:09:51,817
စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းနဲ့ တိုက်ရိုက်
ဆက်စပ်နေတဲ့ လူဦးရေ

203
00:09:51,841 --> 00:09:54,457
သုံးရာခိုင်နှုန်းတောင် မရှိဘူးဆိုတော့၊

204
00:09:54,481 --> 00:09:57,021
ကျုပ်တို့ရဲ့ Open Orchard ကနေပြီး

205
00:09:57,045 --> 00:10:01,223
အများပြည်သူဆိုင်ရာ အစီအစဉ်များထဲနဲ့
အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများထဲ ပါဝင်ကြရန်၊

206
00:10:01,247 --> 00:10:05,074
သစ်ပင်ကို စိုက်ရပုံ၊ ဆက်ကူးပေးရပုံနဲ့
ကြီးပြင်းအောင် လုပ်ပေးရပုံကို လေ့လာကြရန်၊

207
00:10:05,074 --> 00:10:08,187
လတ်ဆတ်တဲ့ အသီးတွေကို စားကြည့်တာ၊
ပန်းပွင့်မှု ခရီးစဉ်များထဲတွင်

208
00:10:08,187 --> 00:10:11,682
ဒေသခံ စားဖိုးမှူးများနဲ့ လက်တွဲလျက်
အဲဒီအသီးများ အသုံးပြုပုံကို လေ့လာရင်း

209
00:10:11,682 --> 00:10:13,687
ရာစုနှစ်ချီ ဟင်းလျာများကို ဖန်တီးကြည့်ရန်

210
00:10:13,687 --> 00:10:16,582
လက်ရှိ အသီးတွေ အဲဒီဟင်းလျာများထဲ
သုံးပုံကို လေ့လာကြည့်ဖို့ပါ။

211
00:10:16,606 --> 00:10:19,810
ကျုပ်တို့ခြံရဲ့ ရုပ်ပိုင်းဘောကို ကျော်ပြီး
ချက်ပြုတ်ရေး စာအုပ်ကိုပါ

212
00:10:19,810 --> 00:10:22,633
ထုတ်ဝေဖို့ ရှိနေနရာ ချက်ပြုတ်နည်းတွေ
အားလုံး ပါဝင်ကြပါမယ်။

213
00:10:22,633 --> 00:10:24,960
၎င်းဟာ ကွင်းဆင်းလေ့လာရေး
လမ်းညွှန်လည်း ဖြစ်ပါမယ်၊

214
00:10:24,960 --> 00:10:27,723
အဲဒီအသီးများရဲ့ ဝိသေသလက္ခဏာများနဲ့
ပင်ကိုထူးခြားချက်များ၊

215
00:10:27,723 --> 00:10:30,024
၎င်းတို့ရဲ့ မူလဇာတိနဲ့
သမိုင်းလည်း ပါရှိပါဦးမယ်။

216
00:10:30,024 --> 00:10:33,725
စိုက်ပျိုးရင်း ကြီးပြင်းလာခဲ့လို့ 
စိုက်ပျိုးရေးကို နားလည်တယ်လို့ ထင်ခဲ့တယ်၊

217
00:10:33,725 --> 00:10:36,664
အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆက်လုပ်စရာ
ဘာမှ မရှိဘူးလို့ ထင်မှတ်ခဲ့တယ်။

218
00:10:36,664 --> 00:10:38,997
အဲဒါနဲ့ ကျနော်ဟာ
အနုပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်လာခဲ့တယ်--

219
00:10:38,997 --> 00:10:39,937
(ရယ်သံများ)

220
00:10:39,937 --> 00:10:43,378
ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ ကျနော်ကိုယ်တိုင်ရဲ့ DNA နဲ့
တနည်းနည်းနဲ့ ဆက်စပ်နေပုံရပါတယ်။

221
00:10:43,378 --> 00:10:46,325
ပြီးတော့ ဒီကိစ္စဲထဲမှာ ကျနော် တယောက်တည်း
မဟုတ်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။

222
00:10:46,325 --> 00:10:50,829
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် 100 တုန်းက
ကျုပ်တို့အားလုံးဟာ ကျုပ်တို့ အစားအစာရဲ့

223
00:10:50,853 --> 00:10:54,375
ယဉ်ကျေးမှု၊ စိုက်ပျိုးမှုနဲ့ သမိုင်းစဉ်နဲ့
နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေခဲ့ကြပါတယ်။

224
00:10:54,375 --> 00:10:56,711
အခုတော့ ကျုပ်တို့ဟာ အဲဒါတွေထံမှ
ခွဲခွာခံခဲ့ကြရတယ်။

225
00:10:56,711 --> 00:10:58,623
Open Orchard ဟာ ကျုပ်တို့ မသိကြတော့တဲ့

226
00:10:58,647 --> 00:11:02,234
အတိတ်နဲ့ ပြန်ဆက်သွယ်ဖို့
အခွင့်ကောင်းဖြစ်သလို

227
00:11:02,258 --> 00:11:06,233
ကျုပ်တို့ အစားအစာရဲ့ အနာဂတ် ဘယ်လို ဖြစ်
သင့်လဲ ပြန်စဉ်းစားဖို့ နည်းလမ်းလဲ ဖြစ်တယ်။

228
00:11:06,428 --> 00:11:07,579
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

229
00:11:07,603 --> 00:11:11,436
(လက်ခုပ်သံများ)