WEBVTT

00:00:14.982 --> 00:00:18.533
Toplumda düzeni koruyan
yasalara uymak zorundayız.

00:00:18.533 --> 00:00:22.251
Tüm kimyasal maddelerin belirli
yasalara da uyduğunu biliyor muydunuz?

00:00:22.251 --> 00:00:25.950
Aslında, bu yasaları ilişkilere
bakarak tanımlayabiliriz.

00:00:26.250 --> 00:00:29.692
Başlamak için bazı kolay yasalar,
gazları yöneten yasalardır.

00:00:31.282 --> 00:00:34.962
1662'de Robert Boyle,
gazları kaplara koyduklarında

00:00:34.962 --> 00:00:38.851
ve hacimlerini değiştirdiklerinde
ilginç bir tepki verdiğini fark etti.

00:00:39.350 --> 00:00:42.751
Boş bir şişe alın ve kapağı kapatın.

00:00:42.751 --> 00:00:45.129
Şimdi şişeyi sıkıştırın, ne oluyor?

00:00:45.549 --> 00:00:50.161
Kabın boyutu azaldığında
şişenin içindeki basınç artar.

00:00:50.751 --> 00:00:54.751
Bu kabı ancak içerideki gazlar
geri itene kadar sıkıştırabilirsiniz.

00:00:55.283 --> 00:00:59.933
Buna ters orantı denir 
ve her gaz için aynı oranda değişir.

00:01:00.549 --> 00:01:03.367
Boyle yasası, kimyagerlerin
herhangi bir basınçtaki

00:01:03.367 --> 00:01:05.917
herhangi bir gazın hacmini
tahmin etmelerine yarar

00:01:05.917 --> 00:01:08.218
çünkü ilişki her zaman aynıdır.

00:01:09.167 --> 00:01:12.122
1780'de Jacques Charles gazlar
ve sıcaklıkları arasında

00:01:12.122 --> 00:01:14.442
farklı bir ilişki olduğunu fark etti.

00:01:14.822 --> 00:01:16.976
Daha önce bir sıcak
hava balonu gördüyseniz

00:01:16.976 --> 00:01:17.961
bu yasayı gördünüz.

00:01:17.961 --> 00:01:20.138
Balon yerdeyken tamamen düzdür.

00:01:20.138 --> 00:01:22.881
Balonu bir parti balonu gibi
havaya uçurmak yerine,

00:01:22.881 --> 00:01:26.118
kılıfın içindeki havayı ısıtmak için
dev bir alev kullanırlar.

00:01:26.593 --> 00:01:30.775
Hava ısındığında, gaz hacmi
arttıkça balon şişmeye başlar.

00:01:30.775 --> 00:01:33.423
Gaz ne kadar sıcak olursa
hacim de o kadar büyük olur

00:01:33.423 --> 00:01:34.823
ve bu Charles'ın yasasıdır.

00:01:35.143 --> 00:01:37.173
Bu yasa Boyle'un yasasından farklıdır.

00:01:37.583 --> 00:01:39.922
Charles'ın yasasının ilişkisi direkttir.

00:01:40.221 --> 00:01:43.435
Sıcaklık arttıkça hacim de artar.

00:01:44.179 --> 00:01:46.446
Üçüncü yasa da kolayca gösterilebilir.

00:01:46.676 --> 00:01:49.279
Parti balonlarını şişirdiğinizde
hacim artar.

00:01:49.849 --> 00:01:54.429
Üflerken ciğerlerinizden balona
daha fazla gaz parçacığı sokarsınız.

00:01:54.929 --> 00:01:59.620
Bu balon hacminin artmasına neden olur.
Bu Avogadro'nun yürürlükteki kanunu.

00:02:00.430 --> 00:02:05.617
Bir kaba eklenen gaz parçacıklarının
sayısı arttıkça hacim de artacaktır.

00:02:05.854 --> 00:02:09.334
Çok fazla parçacık eklerseniz
bundan sonra ne olacağını biliyorsunuz.

00:02:10.444 --> 00:02:13.829
Yasalar her yerde, en küçük
gaz parçacıklarında bile.

00:02:14.259 --> 00:02:17.992
Onları sıkarsanız parçacıklar
birbirine itildikçe basınç artar.

00:02:18.382 --> 00:02:21.799
Düşük hacim yüksek basınç anlamına
gelir çünkü bu parçacıklar geri iter.

00:02:22.309 --> 00:02:27.038
Sıcaklık arttıkça, gazlar birbirinden
uzaklaşır ve hacim de artar.

00:02:27.938 --> 00:02:32.690
Son olarak, kapalı bir kaba gaz
eklerseniz bu kabın hacmi artar.

00:02:33.131 --> 00:02:35.077
Ancak çok fazla eklememeye dikkat edin,

00:02:35.077 --> 00:02:37.483
aksi takdirde balonun
patlamasına sebep olursunuz.