Toplumda düzeni koruyan
yasalara uymak zorundayız.
Tüm kimyasal maddelerin belirli
yasalara da uyduğunu biliyor muydunuz?
Aslında, bu yasaları ilişkilere
bakarak tanımlayabiliriz.
Başlamak için bazı kolay yasalar,
gazları yöneten yasalardır.
1662'de Robert Boyle,
gazları kaplara koyduklarında
ve hacimlerini değiştirdiklerinde
ilginç bir tepki verdiğini fark etti.
Boş bir şişe alın ve kapağı kapatın.
Şimdi şişeyi sıkıştırın, ne oluyor?
Kabın boyutu azaldığında
şişenin içindeki basınç artar.
Bu kabı ancak içerideki gazlar
geri itene kadar sıkıştırabilirsiniz.
Buna ters orantı denir
ve her gaz için aynı oranda değişir.
Boyle yasası, kimyagerlerin
herhangi bir basınçtaki
herhangi bir gazın hacmini
tahmin etmelerine yarar
çünkü ilişki her zaman aynıdır.
1780'de Jacques Charles gazlar
ve sıcaklıkları arasında
farklı bir ilişki olduğunu fark etti.
Daha önce bir sıcak
hava balonu gördüyseniz
bu yasayı gördünüz.
Balon yerdeyken tamamen düzdür.
Balonu bir parti balonu gibi
havaya uçurmak yerine,
kılıfın içindeki havayı ısıtmak için
dev bir alev kullanırlar.
Hava ısındığında, gaz hacmi
arttıkça balon şişmeye başlar.
Gaz ne kadar sıcak olursa
hacim de o kadar büyük olur
ve bu Charles'ın yasasıdır.
Bu yasa Boyle'un yasasından farklıdır.
Charles'ın yasasının ilişkisi direkttir.
Sıcaklık arttıkça hacim de artar.
Üçüncü yasa da kolayca gösterilebilir.
Parti balonlarını şişirdiğinizde
hacim artar.
Üflerken ciğerlerinizden balona
daha fazla gaz parçacığı sokarsınız.
Bu balon hacminin artmasına neden olur.
Bu Avogadro'nun yürürlükteki kanunu.
Bir kaba eklenen gaz parçacıklarının
sayısı arttıkça hacim de artacaktır.
Çok fazla parçacık eklerseniz
bundan sonra ne olacağını biliyorsunuz.
Yasalar her yerde, en küçük
gaz parçacıklarında bile.
Onları sıkarsanız parçacıklar
birbirine itildikçe basınç artar.
Düşük hacim yüksek basınç anlamına
gelir çünkü bu parçacıklar geri iter.
Sıcaklık arttıkça, gazlar birbirinden
uzaklaşır ve hacim de artar.
Son olarak, kapalı bir kaba gaz
eklerseniz bu kabın hacmi artar.
Ancak çok fazla eklememeye dikkat edin,
aksi takdirde balonun
patlamasına sebep olursunuz.