WEBVTT

00:00:14.982 --> 00:00:18.533
W społeczeństwie, musimy przestrzegać praw 
utrzymujących porządek.

00:00:18.533 --> 00:00:22.251
Czy wiecie, ze podobnie jest w przypadku materii?

00:00:22.251 --> 00:00:26.250
Możemy opisać te prawa patrząc na relacje.

00:00:26.250 --> 00:00:31.282
Na początek kilka prostych praw rządzących gazami.

00:00:31.282 --> 00:00:36.182
W 1662 roku, Robert Boyle zdał sobie sprawę, 
że gazy miają ciekawą właściwość

00:00:36.182 --> 00:00:39.350
gdy je włożyć do pojemnika i zmienić jego objętość.

00:00:39.350 --> 00:00:42.751
Weźmy pustą butelkę, zakręćmy korek,

00:00:42.751 --> 00:00:45.549
a następnie ściśnijmy ją. 
Co się wtedy stanie?

00:00:45.549 --> 00:00:50.751
Ciśnienie wewnątrz wzrasta 
wraz ze zmniejszeniem rozmiaru butelki.

00:00:50.751 --> 00:00:55.283
Możemy zgnieść butelkę jedynie do momentu, 
aż gaz nie odepchnie naszej ręki z powrotem.

00:00:55.283 --> 00:01:00.549
Nazywa się to proporcjonalnością odwrotną 
i zmienia się identycznie dla każdego gazu.

00:01:00.549 --> 00:01:05.917
Prawo Boyle'a pozwala chemikom przewidzieć 
objętość każdego gazu w dowolnym ciśnieniu,

00:01:05.917 --> 00:01:09.167
ponieważ ich zależność jest niezmienna.

00:01:09.167 --> 00:01:14.982
W 1780 roku Jacques Charles zauważył związek 
pomiędzy gazami, a ich temperaturą.

00:01:14.982 --> 00:01:18.086
Jeśli kiedykolwiek widziałeś balon gazowy, 
widziałeś jak ta zasada działa.

00:01:18.086 --> 00:01:20.583
Kiedy położy się balon na ziemi,
jest on całkiem płaski.

00:01:20.583 --> 00:01:26.815
Nadmuchuje się go za pomocą ogromnego płomienia podgrzewającego powietrze wewnątrz powłoki.

00:01:26.815 --> 00:01:31.433
Wraz z podgrzewaniem wzrasta objętość powietrza.

00:01:31.433 --> 00:01:35.283
Im gaz staje się cieplejszy, tym większa jego objętość.
Tak brzmi Prawo Charles'a.

00:01:35.283 --> 00:01:38.181
Zauważcie, że różni się od Prawa Boyle'a.

00:01:38.181 --> 00:01:40.299
Prawo Charles'a określa bezpośredni związek.

00:01:40.299 --> 00:01:44.216
Wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się objętość.

00:01:44.216 --> 00:01:46.699
Trzecie prawo równie łatwo zademonstrować.

00:01:46.699 --> 00:01:49.849
Kiedy nadmuchujemy baloniki
wzrasta w nich ciśnienie.

00:01:49.849 --> 00:01:55.000
Wdmuchujemy cząsteczki gazów 
z naszych płuc do balonu.

00:01:55.000 --> 00:02:00.754
To wpływa na zwiększenie objętości balonu. 
Oto Prawo Avogadra.

00:02:00.754 --> 00:02:04.054
Wraz ze wzrostem liczby cząsteczek gazu,

00:02:04.054 --> 00:02:05.989
wzrasta objętość balonu.

00:02:05.989 --> 00:02:10.021
Jeśli wdmuchniemy za dużo cząsteczek...
Wiecie co się stanie.

00:02:10.021 --> 00:02:14.489
Prawa funkcjonują wszędzie, 
nawet w najmniejszej cząsteczce gazu.

00:02:14.489 --> 00:02:18.388
Jeśli je ścisnąć, ciśnienie wzrośnie,
jako że cząstki są ściśnięte.

00:02:18.388 --> 00:02:22.371
Mniejsza objętość oznacza większe ciśnienie, 
ponieważ cząsteczki odpychają się.

00:02:22.371 --> 00:02:28.287
Wraz ze wzrostem temperatury cząsteczki gazów 
oddalają się od siebie, a objętość wzrasta.

00:02:28.287 --> 00:02:33.323
Wreszcie, jeśli doda się gazu do zamkniętego pojemnika, w pojemniku objętość również wzrośnie.

00:02:33.323 --> 00:02:38.355
Uwaga jednak, by nie dodać zbyt dużo, 
bo balon pęknie.