1 00:00:01,524 --> 00:00:03,857 Tillar shunchaki yoʻqolib ketmaydi. 2 00:00:04,706 --> 00:00:07,777 Odamlar majburlik tufayli oʻz tillaridan voz kechadilar. 3 00:00:08,651 --> 00:00:10,851 Odatda siyosiy vaziyat shuni taqozo etadi. 4 00:00:11,781 --> 00:00:13,177 1892-yilda 5 00:00:13,201 --> 00:00:15,447 AQSh harbiy generali Richard Henry Pratt 6 00:00:15,471 --> 00:00:17,979 mahalliy aholini oʻldirishning bir yoʻli 7 00:00:18,003 --> 00:00:20,891 mahalliy urf-odatlarni yoʻq qilish ekanligini aytib oʻtdi. 8 00:00:21,863 --> 00:00:24,655 "Hindularni oʻldiring", – dedi u, "lek odamlari qolsin". 9 00:00:25,688 --> 00:00:28,908 1978-yilgacha hukumat aynan shu ish bilan shugʻullandi. 10 00:00:28,932 --> 00:00:32,187 Ular mahalliy hindu oilalaridagi yosh bolalarni ajratib olib, 11 00:00:32,211 --> 00:00:35,707 internat maktablarga joylashtirdilar va yangi inglizcha ism qoʻydilar. 12 00:00:35,731 --> 00:00:38,264 Agar ular mahalliy tilda gapirishsa, jazolanishardi. 13 00:00:38,750 --> 00:00:42,112 Assimilatsiya jarayoni genosid uchun qoʻshimcha qurol boʻldi. 14 00:00:44,053 --> 00:00:46,481 Hozirgi kunda yetti mingta til barhayot. 15 00:00:46,481 --> 00:00:48,933 Biroq kamchiligi hukumat tomonidan tan olingan 16 00:00:48,957 --> 00:00:50,291 yoki onlayn tarmoqda mavjud. 17 00:00:50,919 --> 00:00:53,474 Shu sababli ham, aksariyat xalqlar uchun 18 00:00:53,498 --> 00:00:56,498 globallashuv – oʻzlikni unutish demakdir. 19 00:00:56,919 --> 00:01:00,652 Bu oʻz tilingizdan boshqasining evaziga voz kechish degani. 20 00:01:01,530 --> 00:01:02,711 Hech nima oʻzgarmas ekan 21 00:01:02,735 --> 00:01:07,009 kelasi 80 yil ichida 3000 ta til yoʻqolib ketishi mumkin. 22 00:01:08,244 --> 00:01:09,844 Xayriyat, oʻzgarishlar mavjud. 23 00:01:10,347 --> 00:01:11,593 Dunyo xalqlari 24 00:01:11,617 --> 00:01:14,188 oʻz mahalliy tillarini qayta jonlantirib, 25 00:01:14,212 --> 00:01:16,212 oʻz madaniyatlarini tiklashmoqda. 26 00:01:17,268 --> 00:01:18,799 Biz bilamizki, 27 00:01:18,823 --> 00:01:23,410 tillarni qayta tiklash 1800-yillarda, antisemitizm avj olgan bir paytda, 28 00:01:23,434 --> 00:01:26,561 yahudiylar oʻz mahalliy tillari boʻlmish ivritga 29 00:01:26,585 --> 00:01:28,815 madaniy najot deb qarashganida boshlandi. 30 00:01:30,173 --> 00:01:32,641 Ushbu til ming yillar davomida mudroq boʻlsa ham, 31 00:01:32,665 --> 00:01:36,013 yahudiylar dini va falsafasiga oid kitoblarda yaxshi saqlanib kelgan. 32 00:01:36,569 --> 00:01:39,672 Yahudiy yetakchilar tilni oʻrganib, oʻz bolalariga oʻrgatishdi. 33 00:01:39,696 --> 00:01:43,140 Shunday qilib, 100 avloddan soʻng yahudiy tili qayta tirildi. 34 00:01:44,204 --> 00:01:47,759 Hozirda u 5 million yahudiy uchun ona tili hisoblanadi. 35 00:01:47,783 --> 00:01:49,537 Bu esa men, yahudiylar jamiyatining 36 00:01:49,561 --> 00:01:53,434 ingliz tilida soʻzlashuvchi aʼzosi, uchun 37 00:01:53,458 --> 00:01:55,950 kamida millat birligi poydevoridir. 38 00:01:57,315 --> 00:01:59,617 Mana 2 ming yil oʻtdiyamki, 39 00:01:59,641 --> 00:02:00,841 biz hali ham mavjudmiz. 40 00:02:02,657 --> 00:02:04,069 Yaqin kunlargacha 41 00:02:04,093 --> 00:02:06,580 ivrit tilining qayta tirilishi noodatiy hodisa edi. 42 00:02:06,604 --> 00:02:09,239 Bizning til kabi yaxshi saqlanib qolgan tillar boʻlgan. 43 00:02:09,263 --> 00:02:11,017 Soʻnggi ming yil ichidagi 44 00:02:11,041 --> 00:02:13,675 ilk yahudiylar mamlakati Isroilning tuzilishi esa, 45 00:02:13,699 --> 00:02:16,366 tilning kundalik ishlatilib borilishiga imkon berdi. 46 00:02:17,188 --> 00:02:20,522 Boshqa tillarga esa, bunday imkon berilmagandi. 47 00:02:20,546 --> 00:02:22,709 (Video) Xayrli kech, mening ismim Elizabet 48 00:02:22,733 --> 00:02:25,149 men Kornvol shahrida istiqomat qilaman. 49 00:02:25,173 --> 00:02:26,329 Eshitib turganingiz 50 00:02:26,353 --> 00:02:28,338 Kornvol grafligining mahalliy tili edi. 51 00:02:28,362 --> 00:02:31,822 Hozirda bu hudud Angliyaning janubidagi graflik, xolos. 52 00:02:32,641 --> 00:02:35,984 1900-yillarda Kornvol yetakchilari oʻz madaniyati uchun kurashishdi. 53 00:02:36,739 --> 00:02:39,048 Avvalgi 100 yil davomida til mudroq holda edi. 54 00:02:39,072 --> 00:02:42,651 Ammo ular eski kitoblar, xalq oʻyinlari orqali tilni bolalariga oʻrgatdilar. 55 00:02:43,239 --> 00:02:45,776 Tilning yangi foydalanuvchilari 56 00:02:45,800 --> 00:02:47,283 Kornvolga tarqalib ketishdi 57 00:02:47,307 --> 00:02:49,841 va bu tildan erkin foydalana olishmadi. 58 00:02:50,538 --> 00:02:53,887 1990-yillarga kelib, Kornvol tili qayta tirildi 59 00:02:53,911 --> 00:02:55,444 biroq gullab ketolmayotgandi. 60 00:02:56,839 --> 00:03:01,251 2000-yillarning boshlarida shu tilda suhbatlashuvchilar birlashdi 61 00:03:01,275 --> 00:03:05,236 va kundalik suhbat qurish uchun onlayn platforma yaratishdi. 62 00:03:05,934 --> 00:03:08,618 Platforma orqali oylik yo haftalik marosimlar tuzdilar 63 00:03:08,642 --> 00:03:11,418 va birga yigʻilib suhbatlashishga imkon yaratdilar. 64 00:03:12,005 --> 00:03:14,799 Hozirda baʼzi maktablar Kornvol tilini oʻrgatadi. 65 00:03:15,117 --> 00:03:17,268 Endilikda bu tildagi yoʻl belgilari, 66 00:03:17,292 --> 00:03:18,720 muzqaymoq reklamalari, 67 00:03:18,744 --> 00:03:21,021 Vikipediyada maqola, hatto memlarni uchratasiz. 68 00:03:22,252 --> 00:03:24,466 (zaldagilar kulishadi) 69 00:03:25,815 --> 00:03:29,761 (zaldagilar kulishadi) 70 00:03:30,393 --> 00:03:32,520 Oʻz tillari qayta muomalaga kiritilgach, 71 00:03:32,544 --> 00:03:34,893 Kornval xalqi Irlandiya, Shotlandiya, Ueylsda 72 00:03:34,917 --> 00:03:38,448 istiqomat qiluvchi keltik xalq sifatida tan olindilar. 73 00:03:38,782 --> 00:03:41,370 Ular asrlar davomidagi majburiy assimilyatsiyaga qarab: 74 00:03:41,394 --> 00:03:43,760 "Biz Angliyadagi bir graflik emasmiz. 75 00:03:43,784 --> 00:03:45,760 Biz oʻz huquqlarimizga ega xalqmiz. 76 00:03:45,784 --> 00:03:47,184 Biz hali ham tirikmiz",– dedi 77 00:03:47,648 --> 00:03:49,117 Bunday xalqlar juda koʻp. 78 00:03:49,141 --> 00:03:53,878 Luizianadagi Tunika-Biloksi qabilasi ham oʻz tilini qayta tiklamoqda. 79 00:03:53,902 --> 00:03:55,863 (Video) Mening ismim Teyanna. 80 00:03:55,887 --> 00:03:59,323 Doʻstlarim meni "sokin boʻron" deyishadi. 81 00:03:59,706 --> 00:04:01,706 Hamma narsa 1980-yillarda, 82 00:04:01,730 --> 00:04:03,611 Donna Pierite va uning oilasi 83 00:04:03,635 --> 00:04:06,229 Baton Rouj va Yangi Orlean boʻylab sayohat qilib, 84 00:04:06,253 --> 00:04:10,241 universitet arxividagi eski lugʻatlarni nusxalab olishlaridan boshlandi. 85 00:04:10,717 --> 00:04:13,281 Ularning maqsadlari Tunika tilini oʻrganish 86 00:04:13,305 --> 00:04:16,662 va uni farzandlari hamda jamiyatga oʻrgatish edi. 87 00:04:17,051 --> 00:04:20,757 Hozirda ular Tunika uygʻonish davri yetakchilaridir. 88 00:04:21,355 --> 00:04:26,387 2014-yildan beri, til kurslarida 100 ta oʻquvchi oʻqidi 89 00:04:26,411 --> 00:04:28,879 va 2017-yilgi roʻyxatga koʻra, 90 00:04:28,903 --> 00:04:31,537 32 ta yangi soʻzlashuvchilar yetishib chiqdi. 91 00:04:31,561 --> 00:04:34,371 Ularning baʼzilari, jumladan, Donnaning qizi – Elizabet 92 00:04:34,395 --> 00:04:36,276 Tunika tilini yoshlarga oʻrgatyapti. 93 00:04:36,300 --> 00:04:38,361 Ana shu yangi foydalanuvchilar 94 00:04:38,385 --> 00:04:40,866 kontent, Facebook video va memlar yaratishmoqda. 95 00:04:40,890 --> 00:04:42,724 (zaldagilar kulishadi) 96 00:04:44,180 --> 00:04:45,545 (zaldagilar kulishadi) 97 00:04:46,999 --> 00:04:48,588 (zaldagilar kulishadi) 98 00:04:49,166 --> 00:04:50,436 Chop etilayotgan kontent 99 00:04:50,460 --> 00:04:53,237 qanchalik koʻpaysa, Tunikaliklar ham shunchalik ruhlanadi. 100 00:04:53,666 --> 00:04:58,053 Yaqinda Texasda yashovchi qabila aʼzosi Elizabetning Facebook sahifasiga yozdi va 101 00:04:58,077 --> 00:05:00,611 "shu diyorni oʻzing asra" iborasi tarjimasini soʻradi. 102 00:05:01,593 --> 00:05:03,418 U bu iborani hovlisiga belgi qilib, 103 00:05:03,442 --> 00:05:06,188 qoʻshnilariga oʻz qadriyati tirikligini va hali ham 104 00:05:06,212 --> 00:05:07,545 borligini koʻrsatmoqchi edi. 105 00:05:08,514 --> 00:05:10,537 Ivrit, Kornika va Tunika tillari 106 00:05:10,561 --> 00:05:15,345 har bir mintaqada boʻlayotgan tirilishlarning bir misoli edi, xolos. 107 00:05:15,649 --> 00:05:18,610 U Kanal orollaridagi Jerriais soʻzlovchilari boʻladimi 108 00:05:18,634 --> 00:05:22,887 yoki Nayrobilik Kenya imo-ishora tili foydalanuvchilarimi 109 00:05:22,911 --> 00:05:26,220 tillarni qayta tiriltiruvchi barcha jamiyatlarning 110 00:05:26,244 --> 00:05:29,124 bir umumiy jihati bor, yaʼni media. Shu orqali ularning 111 00:05:29,148 --> 00:05:31,416 tillari boshqalarga oʻrgatilmoqda. 112 00:05:31,936 --> 00:05:34,031 Internet rivojlanar ekan, 113 00:05:34,055 --> 00:05:36,274 media barcha uchun ochiq boʻlib bormoqda. 114 00:05:37,586 --> 00:05:40,657 Bu esa, tillarni qayta tiriltirish yoki tillarni saqlab qolish 115 00:05:40,681 --> 00:05:42,615 imkonini yanada oshiradi. 116 00:05:43,600 --> 00:05:45,996 Xoʻsh, siz oʻz mahalliy tilingizni bilasizmi? 117 00:05:46,020 --> 00:05:49,139 Men inglizchada tarbiya koʻrganimga qaramay, 118 00:05:49,163 --> 00:05:51,282 meniki: ivrit, yahudiy, vengr va shotland. 119 00:05:51,854 --> 00:05:55,508 Omadim kulgan ekanki, bu tillarning hammasini onlayn oʻrgana olaman 120 00:05:55,532 --> 00:05:58,246 Ayniqsa, ivrit tili iPhoneimga oʻrnatilgan, 121 00:05:58,270 --> 00:06:00,087 uni Google Translatedan qarab,hatto 122 00:06:00,111 --> 00:06:01,711 avtotoʻgʻirlagich ishlata olaman. 123 00:06:02,024 --> 00:06:04,990 Mabodo sizning til bunday qoʻllab-quvvatlanmasa ham. 124 00:06:05,014 --> 00:06:06,565 uni ustida izlanib koʻring. 125 00:06:06,589 --> 00:06:10,561 Chunki qayerdadir kimdir ham uni onlayn qidirayotgandir. 126 00:06:11,877 --> 00:06:16,671 Globallashuv davrida oʻz tilingiz va madaniyatingizni bilish 127 00:06:16,695 --> 00:06:20,536 oʻzligingizni anglashga yoʻldir. 128 00:06:20,560 --> 00:06:23,881 Yaqinda oʻrgangan ivritcha iboram bilan aytganda, 129 00:06:23,905 --> 00:06:26,714 "'nḥnw 'dyyn k'n", yaʼni 130 00:06:26,738 --> 00:06:28,055 biz hali ham shu yerdamiz. 131 00:06:28,524 --> 00:06:29,675 Katta rahmat. 132 00:06:29,699 --> 00:06:33,722 (Qarsaklar)