Diller doğal bir şekilde yok olmuyor.

İnsanlar ana dillerini
terk etmeye zorlanıyor.

Baskı çoğunlukla politik.

1892 yılında

ABD ordusu generali Richard Henry Pratt

yerli halkı öldürmeye karşı 
tek alternatifin

kültürlerini yok etmek olduğunu
masaya yatırdı.

Irklarını yok edin
ama insanları kalsın, dedi.

1978 yılına kadar hükûmet bunu yaptı;

yerli halktan çocukları
ailelerinden kopararak

İngilizce isimler verildikleri
yatılı okullara zorlandılar

ve ana dillerini konuşmaları yasaklandı.

Asimilasyon, soykırıma övgüdür.

Bugün hayatta olan yedi bin dil var,

ancak çok azı hükûmetlerce tanınıyor

veya internette destekleniyor.

Kültürlerin büyük çoğunluğundan
insanlar için

küreselleşme son derece
yabancılaşmak demek.

Başkalarınınki için kendi dillerinden 
vazgeçmek demek.

Böyle giderse

üç bin kadar dil 
80 yıl içinde yok olabilir.

Ama bir şeyler değişmeye başladı.

Dünya genelinde,

insanlar ata dillerini canlandırmaya

ve kültürlerini yeniden 
inşa etmeye başladı.

Bildiğimiz kadarıyla
dillerin yeniden kazanımı

1800'lü yıllarda antisemitistliğin 
yükselişte olduğu bir dönemde başladı,

Yahudi cemaati ata dilleri olan İbraniceyi

kültürel uyanış için gözetirken.

Bin küsur yıldır uykuda da olsa

Yahudi dini ve felsefesine ilişkin
kitaplarla iyi muhaza edilmişti.

Böylece Yahudi aktivistler çalışıp
çocuklarına öğrettiler

ve yüzlerce yıllık neslin ana dillerini 
ilk konuşanlarını yetiştirdiler.

Bugün ise beş milyon Yahudinin ana dili.

En azından benim gibi

Yahudi diasporasının İngilizce konuşan 
asimile kesimi için

kültürel egemenlikte bir yapı taşı.

İki bin yıl sonra

hâlâ buradayız.

Yakın tarihe kadar

İbranicenin yeniden uyanışı anormaldi.

Bizimki kadar iyi korunmuş çok az dil var

ve bin küsur yıl sonra 
ilk Yahudi devlet olarak

İsrail'in doğuşu

İbranicenin kullanımı için 
bir alan yarattı.

Bir diğer deyişle
çoğu kültüre bu şans verilmedi.

(Video) İyi akşamlar. Ben Elizabeth

ve Cornwall'da yaşıyorum.

Bu Kernevekçe,

bugün teknik olarak

Güney İngiltere'de bir ilçe olan 
Cornwall'ın ata dili.

1900'lü yıllarda Kernevekçe konuşan 
aktivistler kültürleri için savaştı.

Dilleri yüz yılı aşkın süredir
uyumakta da olsa

çocuklarına öğretmek için 
eski kitaplar ve oyunlardan yararlandılar.

Ancak, Kernevekçe konuşan son jenerasyonun

Cornwall dışına yayılmasıyla

dillerini özgürce konuşabilme 
imkanları kısıtlandı.

1990'lara yaklaşırken
Kernevekçe yeniden uyandı,

ancak başarılı olmadı.

2000'li yılların başında ise Kernevekçe 
konuşanlar bunu her gün yapabilmek için

çevrim içi ve avantajlı
dijital ortamlar keşfettiler.

Oradan haftalık ve aylık etkinlikler
organize ettiler

ve dışarıda bir araya gelerek
konuşabildiler.

Bugün bazı okullarda 
Kernevekçe öğretiliyor.

Kernevekçe tabelalar,

dondurma reklamları,

Vikipedi ve hatta meme'ler var.

(Gülme sesleri)

(Gülme sesleri)

Dilleri bir kez daha bütünlük kazandığında

Cornwall insanları
bir Kelt ulusu olarak

İrlanda, İskoçya ve Galler yanında
tanınmayı başardılar.

Yüzyıllar boyu süren 
baskı asimilasyonuna bakarak

"Biz İngiltere'nin bir ilçesi değiliz.

Biz kendi hakları olan insanlarız.

Ve hâlâ buradayız." dediler.

Onlar tek örnek değil.

Louisiana'daki Tunica-Biloxi kabilesi de
ata dillerini canlandırıyor.

(Video) Benim adım Teyanna.

Arkadaşlarım bana "Sessiz Fırtına" derler.

Bu 1980'lerde,

Donna Pierite ve ailesi

üniversite arşivlerindeki 
eski sözlüklerin fotokopisini almak için

Baton Rouge ve New Orleans'a 
seyahat ettikleri sıralarda başladı.

Amaç Tunica dili çalışarak

çocuklara öğretmek
ve toplulukla paylaşmaktı.

Bugün, sayelerinde 
Tunica rönesansı yaşanıyor.

2014'ten bu yana, yabancı dil sınıflarında
100'e yakın konuşan

ve 2017 sayımına göre

32 yeni akıcı konuşan var,

Donna'nın kızı Elisabeth gibi
bunkardan birkaçı

Tunica dilini
kendi çocuklarına da öğretiyor.

Konuşmayı yeni öğrenen bu kişiler
içerikler oluşturuyor,

Facebook videoları ve meme'ler gibi.

(Gülme sesleri)

(Gülme sesleri)

(Gülme sesleri)

Paylaşımlar arttıkça

diğer Tunicalılara da dahil olmaları
için ilham veriyor.

Yakın zamanlarda, Texas'ta yaşayan
kabile üyelerinden biri Elisabeth'e

Facebook'tan yazarak nasıl 
"Bu toprakları kutsa." deneceğini sordu.

Bahçesi için istiyordu,

böylece komşularına

kendi kültürünün hayatta 
ve muvaffak olduğunu gösterebilecekti.

İbranice, Kernevekçe ve Tunica

her kıtadaki dil aktivizminin 
temelden yalnızca üç örneği.

Channel Adaları'nda
Jèrriais dilini konuşanlar

ya da Kenya işaret dilini konuşan 
Nairobililer olsun,

bir dili korumak veya 
yeniden canlandırmak için

tüm toplulukların kullandıkları 
ortak şey: Medya.

Böylece, dilleri paylaşılıyor 
ve öğretiliyor.

İnternet büyüdükçe

medyaya erişim 
ve yaratımın yayılması ile

ata dillerini korumak veya 
yeniden canlandırmak

her zamankinden daha mümkün hâle geliyor.

Sizin ata dilleriniz ne?

Benimkiler İbranice, Eskenazi,
Macarca ve İskoç Gal Dili;

her ne kadar İngilizce ile 
yetiştirilsem de.

Şanslıyım ki bu dillerin hepsi
çevrim içi ortamda var.

Özellikle İbranice, 
iPhone'umda yüklü

ve Google Translate
tarafından destekleniyor,

hatta otomatik düzeltme sistemi bile var.

Diliniz bu denli destek görmese dahi

araştırma yapmanızı tavsiye ediyorum

çünkü birilerinin, bir yerlerde 
çevrim içi olarak bulunma olasılığı var.

Dilinizi yeniden canlandırmak
ve kültürünüzü benimsemek

küreselleşme çağında
kendiniz olmanın güçlü bir yolu,

yakın zamanlarda öğrendiğim
İbranice söylemdeki gibi;

"'nḥnw 'dyyn k'n"

hâlâ buradayız.

Teşekkürler.

(Alkışlar)