0:00:00.000,0:00:03.857 Diller doğal bir şekilde yok olmuyor. 0:00:04.706,0:00:07.777 İnsanlar ana dillerini[br]terk etmeye zorlanıyor. 0:00:08.651,0:00:10.851 Baskı çoğunlukla politik. 0:00:11.781,0:00:13.177 1892 yılında 0:00:13.201,0:00:15.447 ABD ordusu generali Richard Henry Pratt 0:00:15.471,0:00:17.979 yerli halkı öldürmeye karşı [br]tek alternatifin 0:00:18.003,0:00:20.891 kültürlerini yok etmek olduğunu[br]masaya yatırdı. 0:00:21.863,0:00:24.545 Irklarını yok edin[br]ama insanları kalsın, dedi. 0:00:25.688,0:00:28.908 1978 yılına kadar hükûmet bunu yaptı; 0:00:28.932,0:00:32.187 yerli halktan çocukları[br]ailelerinden kopararak 0:00:32.211,0:00:35.741 İngilizce isimler verildikleri[br]yatılı okullara zorlandılar 0:00:35.741,0:00:38.154 ve ana dillerini konuşmaları yasaklandı. 0:00:38.750,0:00:41.832 Asimilasyon, soykırıma övgüdür. 0:00:44.029,0:00:46.457 Bugün hayatta olan yedi bin dil var, 0:00:46.481,0:00:48.933 ancak çok azı hükûmetlerce tanınıyor 0:00:48.957,0:00:50.471 veya internette destekleniyor. 0:00:50.919,0:00:53.498 Kültürlerin büyük çoğunluğundan[br]insanlar için 0:00:53.498,0:00:56.498 küreselleşme son derece[br]yabancılaşmak demek. 0:00:56.919,0:01:00.452 Başkalarınınki için kendi dillerinden [br]vazgeçmek demek. 0:01:01.530,0:01:02.711 Böyle giderse 0:01:02.735,0:01:07.009 üç bin kadar dil [br]80 yıl içinde yok olabilir. 0:01:08.244,0:01:09.844 Ama bir şeyler değişmeye başladı. 0:01:10.347,0:01:11.593 Dünya genelinde, 0:01:11.617,0:01:13.988 insanlar ata dillerini canlandırmaya 0:01:13.988,0:01:16.212 ve kültürlerini yeniden [br]inşa etmeye başladı. 0:01:17.268,0:01:19.567 Bildiğimiz kadarıyla[br]dillerin yeniden kazanımı 0:01:19.567,0:01:23.434 1800'lü yıllarda antisemitistliğin [br]yükselişte olduğu bir dönemde başladı, 0:01:23.434,0:01:26.561 Yahudi cemaati ata dilleri olan İbraniceyi 0:01:26.585,0:01:28.815 kültürel uyanış için gözetirken. 0:01:30.173,0:01:32.641 Bin küsur yıldır uykuda da olsa 0:01:32.665,0:01:36.013 Yahudi dini ve felsefesine ilişkin[br]kitaplarla iyi muhaza edilmişti. 0:01:36.569,0:01:39.672 Böylece Yahudi aktivistler çalışıp[br]çocuklarına öğrettiler 0:01:39.696,0:01:43.140 ve yüzlerce yıllık neslin ana dillerini [br]ilk konuşanlarını yetiştirdiler. 0:01:44.204,0:01:47.759 Bugün ise beş milyon Yahudinin ana dili. 0:01:47.783,0:01:49.537 En azından benim gibi 0:01:49.561,0:01:53.434 Yahudi diasporasının İngilizce konuşan [br]asimile kesimi için 0:01:53.458,0:01:55.950 kültürel egemenlikte bir yapı taşı. 0:01:57.315,0:01:59.617 İki bin yıl sonra 0:01:59.641,0:02:00.841 hâlâ buradayız. 0:02:02.657,0:02:04.069 Yakın tarihe kadar 0:02:04.093,0:02:06.580 İbranicenin yeniden uyanışı anormaldi. 0:02:06.604,0:02:08.879 Bizimki kadar iyi korunmuş çok az dil var 0:02:08.879,0:02:11.271 ve bin küsur yıl sonra [br]ilk Yahudi devlet olarak 0:02:11.271,0:02:13.155 İsrail'in doğuşu 0:02:13.155,0:02:16.366 İbranicenin kullanımı için [br]bir alan yarattı. 0:02:17.188,0:02:20.522 Bir diğer deyişle[br]çoğu kültüre bu şans verilmedi. 0:02:20.546,0:02:22.709 (Video) İyi akşamlar. Ben Elizabeth 0:02:22.733,0:02:25.149 ve Cornwall'da yaşıyorum. 0:02:25.173,0:02:26.329 Bu Kernevekçe, 0:02:26.353,0:02:28.338 bugün teknik olarak 0:02:28.362,0:02:31.822 Güney İngiltere'de bir ilçe olan [br]Cornwall'ın ata dili. 0:02:32.641,0:02:36.144 1900'lü yıllarda Kernevekçe konuşan [br]aktivistler kültürleri için savaştı. 0:02:36.739,0:02:39.048 Dilleri yüz yılı aşkın süredir[br]uyumakta da olsa 0:02:39.072,0:02:42.651 çocuklarına öğretmek için [br]eski kitaplar ve oyunlardan yararlandılar. 0:02:43.239,0:02:45.776 Ancak, Kernevekçe konuşan son jenerasyonun 0:02:45.800,0:02:47.283 Cornwall dışına yayılmasıyla 0:02:47.307,0:02:49.841 dillerini özgürce konuşabilme [br]imkanları kısıtlandı. 0:02:50.538,0:02:53.887 1990'lara yaklaşırken[br]Kernevekçe yeniden uyandı, 0:02:53.911,0:02:55.444 ancak başarılı olmadı. 0:02:56.839,0:03:01.251 2000'li yılların başında ise Kernevekçe [br]konuşanlar bunu her gün yapabilmek için 0:03:01.275,0:03:05.446 çevrim içi ve avantajlı[br]dijital ortamlar keşfettiler. 0:03:05.934,0:03:08.618 Oradan haftalık ve aylık etkinlikler[br]organize ettiler 0:03:08.642,0:03:11.418 ve dışarıda bir araya gelerek[br]konuşabildiler. 0:03:12.005,0:03:14.799 Bugün bazı okullarda [br]Kernevekçe öğretiliyor. 0:03:15.117,0:03:17.268 Kernevekçe tabelalar, 0:03:17.292,0:03:18.720 dondurma reklamları, 0:03:18.744,0:03:21.021 Vikipedi ve hatta meme'ler var. 0:03:22.252,0:03:24.466 (Gülme sesleri) 0:03:25.815,0:03:29.761 (Gülme sesleri) 0:03:30.393,0:03:32.520 Dilleri bir kez daha bütünlük kazandığında 0:03:32.544,0:03:34.893 Cornwall insanları[br]bir Kelt ulusu olarak 0:03:34.917,0:03:38.448 İrlanda, İskoçya ve Galler yanında[br]tanınmayı başardılar. 0:03:38.782,0:03:41.370 Yüzyıllar boyu süren [br]baskı asimilasyonuna bakarak 0:03:41.394,0:03:43.760 "Biz İngiltere'nin bir ilçesi değiliz. 0:03:43.784,0:03:45.760 Biz kendi hakları olan insanlarız. 0:03:45.784,0:03:47.184 Ve hâlâ buradayız." dediler. 0:03:47.648,0:03:49.117 Onlar tek örnek değil. 0:03:49.141,0:03:53.878 Louisiana'daki Tunica-Biloxi kabilesi de[br]ata dillerini canlandırıyor. 0:03:53.902,0:03:55.863 (Video) Benim adım Teyanna. 0:03:55.887,0:03:59.323 Arkadaşlarım bana "Sessiz Fırtına" derler. 0:03:59.706,0:04:01.386 Bu 1980'lerde, 0:04:01.386,0:04:02.977 Donna Pierite ve ailesi 0:04:02.977,0:04:06.253 üniversite arşivlerindeki [br]eski sözlüklerin fotokopisini almak için 0:04:06.253,0:04:10.241 Baton Rouge ve New Orleans'a [br]seyahat ettikleri sıralarda başladı. 0:04:10.717,0:04:13.281 Amaç Tunica dili çalışarak 0:04:13.305,0:04:16.662 çocuklara öğretmek[br]ve toplulukla paylaşmaktı. 0:04:17.051,0:04:20.757 Bugün, sayelerinde [br]Tunica rönesansı yaşanıyor. 0:04:21.355,0:04:26.387 2014'ten bu yana, yabancı dil sınıflarında[br]100'e yakın konuşan 0:04:26.411,0:04:28.879 ve 2017 sayımına göre 0:04:28.903,0:04:31.537 32 yeni akıcı konuşan var, 0:04:31.561,0:04:33.881 Donna'nın kızı Elisabeth gibi[br]bunkardan birkaçı 0:04:33.881,0:04:36.286 Tunica dilini[br]kendi çocuklarına da öğretiyor. 0:04:36.300,0:04:38.939 Konuşmayı yeni öğrenen bu kişiler[br]içerikler oluşturuyor, 0:04:38.939,0:04:40.890 Facebook videoları ve meme'ler gibi. 0:04:40.890,0:04:42.724 (Gülme sesleri) 0:04:44.180,0:04:45.545 (Gülme sesleri) 0:04:46.999,0:04:48.588 (Gülme sesleri) 0:04:49.166,0:04:50.436 Paylaşımlar arttıkça 0:04:50.460,0:04:53.237 diğer Tunicalılara da dahil olmaları[br]için ilham veriyor. 0:04:53.666,0:04:57.373 Yakın zamanlarda, Texas'ta yaşayan[br]kabile üyelerinden biri Elisabeth'e 0:04:57.373,0:05:00.611 Facebook'tan yazarak nasıl [br]"Bu toprakları kutsa." deneceğini sordu. 0:05:01.593,0:05:03.418 Bahçesi için istiyordu, 0:05:03.442,0:05:04.582 böylece komşularına 0:05:04.582,0:05:07.705 kendi kültürünün hayatta [br]ve muvaffak olduğunu gösterebilecekti. 0:05:08.514,0:05:10.537 İbranice, Kernevekçe ve Tunica 0:05:10.561,0:05:15.345 her kıtadaki dil aktivizminin [br]temelden yalnızca üç örneği. 0:05:15.649,0:05:18.610 Channel Adaları'nda[br]Jèrriais dilini konuşanlar 0:05:18.634,0:05:22.887 ya da Kenya işaret dilini konuşan [br]Nairobililer olsun, 0:05:22.911,0:05:26.220 bir dili korumak veya [br]yeniden canlandırmak için 0:05:26.244,0:05:29.124 tüm toplulukların kullandıkları [br]ortak şey: Medya. 0:05:29.148,0:05:31.416 Böylece, dilleri paylaşılıyor [br]ve öğretiliyor. 0:05:31.936,0:05:34.031 İnternet büyüdükçe 0:05:34.055,0:05:36.274 medyaya erişim [br]ve yaratımın yayılması ile 0:05:37.586,0:05:40.237 ata dillerini korumak veya [br]yeniden canlandırmak 0:05:40.241,0:05:42.615 her zamankinden daha mümkün hâle geliyor. 0:05:43.600,0:05:45.996 Sizin ata dilleriniz ne? 0:05:46.020,0:05:49.049 Benimkiler İbranice, Eskenazi,[br]Macarca ve İskoç Gal Dili; 0:05:49.049,0:05:51.642 her ne kadar İngilizce ile [br]yetiştirilsem de. 0:05:51.854,0:05:55.508 Şanslıyım ki bu dillerin hepsi[br]çevrim içi ortamda var. 0:05:55.532,0:05:57.856 Özellikle İbranice, [br]iPhone'umda yüklü 0:05:57.856,0:06:00.047 ve Google Translate[br]tarafından destekleniyor, 0:06:00.047,0:06:02.024 hatta otomatik düzeltme sistemi bile var. 0:06:02.024,0:06:04.990 Diliniz bu denli destek görmese dahi 0:06:04.990,0:06:06.779 araştırma yapmanızı tavsiye ediyorum 0:06:06.779,0:06:10.641 çünkü birilerinin, bir yerlerde [br]çevrim içi olarak bulunma olasılığı var. 0:06:11.877,0:06:16.671 Dilinizi yeniden canlandırmak[br]ve kültürünüzü benimsemek 0:06:16.695,0:06:20.536 küreselleşme çağında[br]kendiniz olmanın güçlü bir yolu, 0:06:20.560,0:06:23.881 yakın zamanlarda öğrendiğim[br]İbranice söylemdeki gibi; 0:06:23.905,0:06:26.714 "'nḥnw 'dyyn k'n" 0:06:26.738,0:06:28.055 hâlâ buradayız. 0:06:28.524,0:06:29.675 Teşekkürler. 0:06:29.699,0:06:33.722 (Alkışlar)