1
00:00:01,524 --> 00:00:03,857
Jezici ne umiru tek tako,
prirodnim procesom.

2
00:00:04,616 --> 00:00:07,777
Ljudi se odriču svog maternjeg jezika
zato što su na to primorani.

3
00:00:08,651 --> 00:00:10,851
Često je taj pritisak političke prirode.

4
00:00:11,781 --> 00:00:13,177
1982. godine

5
00:00:13,201 --> 00:00:15,447
general vojske SAD-a, Richard Henry Pratt

6
00:00:15,471 --> 00:00:17,979
je tvrdio da je ubijanje
autohtonih kultura

7
00:00:18,003 --> 00:00:20,891
jedina alternativa ubijanju
autohtonih naroda.

8
00:00:21,863 --> 00:00:24,545
"Ubij Indijanca," kaže,
"ali poštedi čovjeka".

9
00:00:25,688 --> 00:00:28,908
I, do 1978. godine
vlada je radila upravo to,

10
00:00:28,932 --> 00:00:32,187
odvajala je domorodačku djecu
od njihovih porodica

11
00:00:32,211 --> 00:00:35,707
prisiljavala ih da idu u internate
gdje su im davali engleska imena

12
00:00:35,731 --> 00:00:38,154
i kažnjavali ih ako govore svojim jezikom.

13
00:00:38,750 --> 00:00:41,832
Asimilacija je bila kompliment za genocid.

14
00:00:43,969 --> 00:00:46,227
Danas postoji sedam hiljada živih jezika,

15
00:00:46,281 --> 00:00:48,933
ali malo je onih koji su priznati
u vlastitim državama

16
00:00:48,957 --> 00:00:50,291
ili podržani na internetu.

17
00:00:50,919 --> 00:00:53,474
Zbog toga je za ljude
iz ogromne većine kultura,

18
00:00:53,498 --> 00:00:56,498
globalizacija proces dubokog otuđenja.

19
00:00:56,919 --> 00:01:00,452
Ona podrazumijeva odreći se
svog jezika zarad nečijeg drugog.

20
00:01:01,350 --> 00:01:02,711
I ako se ništa ne promijeni,

21
00:01:02,735 --> 00:01:07,009
čak 3000 jezika bi moglo
nestati za 80 godina.

22
00:01:08,244 --> 00:01:09,844
Ali, stvari se mijenjaju.

23
00:01:10,347 --> 00:01:11,593
Širom svijeta,

24
00:01:11,617 --> 00:01:14,188
ljudi oživljavaju jezike predaka

25
00:01:14,212 --> 00:01:16,212
i obnavljaju svoje kulture.

26
00:01:17,108 --> 00:01:18,559
Koliko znamo,

27
00:01:18,559 --> 00:01:21,914
rehabilitacija jezika je započeta
u 1800-im kada su, u vrijeme jačanja

28
00:01:21,914 --> 00:01:26,561
antisemitizma, jevrejske zajednice
u jeziku svojih predaka, hebrejskom,

29
00:01:26,585 --> 00:01:28,815
vidjeli sredstvo svog kulturnog preporoda.

30
00:01:30,173 --> 00:01:32,641
I, iako je bio uspavan preko 1000 godina,

31
00:01:32,665 --> 00:01:36,013
bio je dobro sačuvan u knjigama
o jevrejskoj religiji i filozofiji.

32
00:01:36,569 --> 00:01:39,672
Jevrejski aktivisti su ga proučavali
i podučavali svoju djecu,

33
00:01:39,696 --> 00:01:43,140
odgojivši prve izvorne govornike
u skoro 100 generacija.

34
00:01:44,204 --> 00:01:47,759
Danas je to maternji jezik
za pet miliona Jevreja.

35
00:01:47,783 --> 00:01:49,537
I, barem za mene,

36
00:01:49,561 --> 00:01:53,434
asimiliranog člana jevrejske dijaspore
koji govori engleski jezik,

37
00:01:53,458 --> 00:01:55,950
glavni stub kulturnog suvereniteta.

38
00:01:57,315 --> 00:01:59,617
Nakon 2000 godina

39
00:01:59,641 --> 00:02:00,841
Mi smo i dalje tu.

40
00:02:02,657 --> 00:02:04,069
Sve do nedavno je

41
00:02:04,093 --> 00:02:06,580
ponovno buđenje hebrejskog bila anomalija.

42
00:02:06,604 --> 00:02:09,239
Malo jezika je tako dobro
očuvano kao što je bio naš,

43
00:02:09,263 --> 00:02:11,017
a stvaranje Izraela,

44
00:02:11,041 --> 00:02:13,675
prve jevrejske države u preko 1000 godina,

45
00:02:13,699 --> 00:02:16,366
je pružilo prostor za svakodnevno
korištenje hebrejskog.

46
00:02:17,188 --> 00:02:20,522
Drugim riječima, većina kultura
naprosto nije dobila šansu.

47
00:02:20,546 --> 00:02:22,709
(Video) Dobro veče, ja sam Elizabeth

48
00:02:22,733 --> 00:02:25,149
i živim u Cornwallu

49
00:02:25,173 --> 00:02:26,329
Ovo je kornvolski,

50
00:02:26,353 --> 00:02:28,338
drevni jezik Cornwalla

51
00:02:28,362 --> 00:02:31,822
koji je danas, tehnički,
pokrajina u južnoj Engleskoj.

52
00:02:32,641 --> 00:02:35,984
1900tih godina su se kornvolski
aktivisti borili za svoju kulturu.

53
00:02:36,739 --> 00:02:39,048
Jezik je bio neaktivan preko 100 godina,

54
00:02:39,072 --> 00:02:42,651
ali, oni su koristili stare knjige
i predstave da bi podučavali svoju djecu.

55
00:02:43,239 --> 00:02:45,776
Međutim, ova nova generacija
govornika kornvolskog

56
00:02:45,800 --> 00:02:47,283
je bila raštrkana po Cornwallu

57
00:02:47,307 --> 00:02:49,841
i nije bila u mogućnosti
da slobodno koristi jezik.

58
00:02:50,538 --> 00:02:53,887
Do devedesetih godina
kornvolski se probudio,

59
00:02:53,911 --> 00:02:55,444
ali nije procvjetao.

60
00:02:56,839 --> 00:03:01,251
A onda su se, ranih 2000-ih, govornici
kornvolskog pronašli na internetu

61
00:03:01,275 --> 00:03:05,236
i iskoristili digitalni prostor
da svakodnevno razgovaraju.

62
00:03:05,754 --> 00:03:08,618
Od tada su počeli organizovati
sedmična i mjesečna dešavanja

63
00:03:08,642 --> 00:03:11,418
kada su se mogli okupljati
i javno govoriti.

64
00:03:12,005 --> 00:03:14,799
Danas se u nekim školama
podučava kornvolski jezik

65
00:03:15,117 --> 00:03:17,268
Postoje znakovi na kornvolskom,

66
00:03:17,292 --> 00:03:18,720
reklame za sladoled,

67
00:03:18,744 --> 00:03:21,021
Wikipedia, pa čak i memovi.

68
00:03:22,252 --> 00:03:24,466
(Smijeh)

69
00:03:25,815 --> 00:03:29,761
(Smijeh)

70
00:03:30,393 --> 00:03:32,520
I sa ponovo netaknutim jezikom

71
00:03:32,544 --> 00:03:34,893
Kornvolci su sebi
osigurali da budu priznati

72
00:03:34,917 --> 00:03:38,448
kao keltski narod
uz Irsku, Škotsku i Vels.

73
00:03:38,732 --> 00:03:41,370
Promatrali su vijekovnu
prisilnu asimilaciju

74
00:03:41,394 --> 00:03:43,760
i rekli, "Mi nismo pokrajina u Engleskoj.

75
00:03:43,784 --> 00:03:45,760
Mi smo narod sami po sebi.

76
00:03:45,784 --> 00:03:47,184
I još uvijek smo tu".

77
00:03:47,648 --> 00:03:49,117
I nisu jedini.

78
00:03:49,141 --> 00:03:53,878
Tunica-Biloxi, pleme iz Lousiane
oživljava jezik svojih predaka.

79
00:03:53,902 --> 00:03:55,863
(Video) Zovem se Teyanna.

80
00:03:55,887 --> 00:03:59,323
Prijatelji me zovu "Tiha oluja".

81
00:03:59,706 --> 00:04:01,706
Ovo je počelo osamdesetih godina

82
00:04:01,730 --> 00:04:03,611
kada su Donna Pierite i njena porodica

83
00:04:03,635 --> 00:04:06,229
putovali u Baton Rouge i New Orleans.

84
00:04:06,253 --> 00:04:10,241
da kopiraju stare rječnike
pohranjene u univerzitetskim arhivama.

85
00:04:10,717 --> 00:04:13,281
Cilj im je bio da prouče tunica jezik,

86
00:04:13,305 --> 00:04:16,662
da nauče djecu da ga koriste
i da ga podijele sa zajednicom.

87
00:04:17,051 --> 00:04:20,757
Danas vode preporod tunica jezika.

88
00:04:21,355 --> 00:04:26,387
Od 2014. postoji skoro 100 govornika
na kursevima jezika

89
00:04:26,411 --> 00:04:28,879
i prema popisu stanovništva za 2017.

90
00:04:28,903 --> 00:04:31,537
ima trideset dvoje novih koji tečno govore

91
00:04:31,561 --> 00:04:34,231
od kojih neki, kao što je
Donnina kćerka Elisabeth,

92
00:04:34,245 --> 00:04:36,176
uče svoju djecu da govore tunica jezikom

93
00:04:36,300 --> 00:04:38,361
Ti novi govornici kreiraju sadržaj,

94
00:04:38,385 --> 00:04:40,866
video snimke na Facebooku, kao i memove.

95
00:04:40,890 --> 00:04:42,724
(Smijeh)

96
00:04:44,180 --> 00:04:45,545
(Smijeh)

97
00:04:46,999 --> 00:04:48,588
(Smijeh)

98
00:04:49,166 --> 00:04:50,436
I što više objavljuju,

99
00:04:50,460 --> 00:04:53,547
to više inspirišu ostale pripadnike
Tunica naroda da se uključe.

100
00:04:53,666 --> 00:04:57,923
Nedavno se pripadnica plemena koja živi
u Teksasu javila Elisabeth preko Facebooka

101
00:04:58,033 --> 00:05:00,861
i pitala kako se kaže
"blagoslovi ovu zemlju".

102
00:05:01,343 --> 00:05:03,168
To je bilo za znak u dvorištu

103
00:05:03,272 --> 00:05:06,328
da pokaže svojim komšijama
da je njena kultura još živa

104
00:05:06,328 --> 00:05:07,755
i da danas cvjeta.

105
00:05:08,514 --> 00:05:10,537
Hebrejski, kornvolski i tunica jezik

106
00:05:10,561 --> 00:05:15,345
su samo tri primjera iz mnoštva
jezičkog aktivizma na svim kontinentima.

107
00:05:15,649 --> 00:05:18,610
I bilo da su oni govornici Jèrriais jezika
sa Kanalskih otoka,

108
00:05:18,634 --> 00:05:22,267
ili su govornici kenijskog
znakovnog jezika iz Nairobija,

109
00:05:22,471 --> 00:05:26,220
sve te zajednice koje rade na tome da
sačuvaju ili ponovo uspostave neki jezik

110
00:05:26,244 --> 00:05:29,124
imaju jednu zajedničku stvar: medije

111
00:05:29,148 --> 00:05:31,416
da bi svoj jezik mogli
dijeliti i podučavati.

112
00:05:31,936 --> 00:05:34,031
Razvojem interneta

113
00:05:34,055 --> 00:05:36,274
širenje medijskog pristupa i stvaranja,

114
00:05:37,586 --> 00:05:40,657
očuvanje i ponovno
uspostavljanje jezika predaka

115
00:05:40,681 --> 00:05:42,615
sada je omogućeno više nego ikada.

116
00:05:43,600 --> 00:05:45,996
Pa, koji su jezici vaših predaka?

117
00:05:46,020 --> 00:05:49,139
Moji su hebrejski, jidiš,
mađarski i škotski galski

118
00:05:49,163 --> 00:05:51,282
iako sam odgajan na engleskom.

119
00:05:51,854 --> 00:05:55,508
I srećom po mene, svaki od ovih jezika
je dostupan na internetu.

120
00:05:55,532 --> 00:05:58,246
Posebno hebrejski -
bio mi je instaliran na iPhonu,

121
00:05:58,270 --> 00:06:00,087
podržava ga Google Translate,

122
00:06:00,111 --> 00:06:01,711
čak ima i autokorekciju.

123
00:06:02,024 --> 00:06:04,990
I ako vaš jezik možda nije
u toj mjeri podržan,

124
00:06:05,014 --> 00:06:06,565
ja vas podstičem da istražite,

125
00:06:06,589 --> 00:06:10,561
jer postoji mogućnost da ga je neko
negdje počeo stavljati na internet.

126
00:06:11,857 --> 00:06:15,865
Ponovno uspostavljanje svog jezika
i prihvatanje svoje kulture

127
00:06:16,505 --> 00:06:18,345
je moćan način da budete ono što jeste

128
00:06:18,355 --> 00:06:20,536
u doba globalizacije

129
00:06:20,560 --> 00:06:23,881
jer, kako sam skoro naučio
da kažem na hebrejskom,

130
00:06:23,905 --> 00:06:26,714
"'nḥnw 'dyyn k'n" -

131
00:06:26,738 --> 00:06:28,055
mi smo još uvijek tu.

132
00:06:28,524 --> 00:06:29,675
Hvala

133
00:06:29,699 --> 00:06:33,722
(Aplauz)