1
00:00:01,809 --> 00:00:06,696
Amerikalı beyzbol oyuncusu 
ve filozof Yogi Berra şöyle söylüyor:

2
00:00:06,720 --> 00:00:10,287
"Nereye gittiğimizi bilmiyorsak
oraya ulaşamayabiliriz."

3
00:00:11,525 --> 00:00:15,571
Bilimsel bilgi toplamak, değişen 
bir iklimde geleceğimizin nasıl görüneceği

4
00:00:15,595 --> 00:00:19,261
ve bunun sağlımız için 
ne anlama geldiği konusunda

5
00:00:19,261 --> 00:00:23,000
bize daha geniş 
bir kavrayış ve netlik sağlıyor.

6
00:00:23,714 --> 00:00:27,419
İlgili bir bakış açısı hakkında
konuşmak için buradayım,

7
00:00:27,443 --> 00:00:32,105
fosil yakıt yakmaktan oluşan 
sera gazı emisyonlarının

8
00:00:32,129 --> 00:00:36,539
yiyeceklerimizin besin kalitesini
nasıl azalttığı hakkında konuşacağım.

9
00:00:37,011 --> 00:00:39,150
Besin piramidiyle başlayalım.

10
00:00:39,174 --> 00:00:40,936
Hepiniz besin piramidini biliyordur.

11
00:00:41,348 --> 00:00:43,786
Hepimizin dengeli beslenmesi gerekiyor.

12
00:00:43,810 --> 00:00:45,327
Protein almamız gerekiyor,

13
00:00:45,351 --> 00:00:47,062
mikro besin almamız gerekiyor,

14
00:00:47,086 --> 00:00:48,394
vitamin almamız gerekiyor.

15
00:00:48,418 --> 00:00:51,528
Dolayısıyla bu, her gün 
ihtiyacımız olan şeyleri aldığımızdan

16
00:00:51,528 --> 00:00:54,166
nasıl emin olacağımız
konusunda düşünmemiz için bir yol

17
00:00:54,190 --> 00:00:56,308
ki böylece büyüyüp gelişebilelim.

18
00:00:56,332 --> 00:00:58,917
Ancak sadece ihtiyacımız 
olduğu için yemek yemiyoruz,

19
00:00:58,941 --> 00:01:00,881
aynı zamanda zevk için de yemek yiyoruz.

20
00:01:00,905 --> 00:01:03,508
Ekmek, makarna, pizza --

21
00:01:03,532 --> 00:01:07,613
kültürel olarak önemli olan
birçok yiyecek var.

22
00:01:07,637 --> 00:01:09,429
Bunları yemeyi seviyoruz.

23
00:01:10,088 --> 00:01:12,479
Bu yüzden diyetimiz için önemliler

24
00:01:12,503 --> 00:01:15,173
ancak aynı zamanda 
kültürlerimiz için de önemliler.

25
00:01:15,757 --> 00:01:21,261
Karbondioksit, Sanayi Devrimi'nin 
başından beri artıyor,

26
00:01:21,285 --> 00:01:26,647
günümüzde yaklaşık olarak milyonda
280'den 410 birimin üzerine artış gösterdi

27
00:01:26,671 --> 00:01:28,914
ve artmaya da devam ediyor.

28
00:01:28,938 --> 00:01:33,364
Bitkilerin büyümesi için gerekli olan 
karbon, bu karbondioksitten geliyor.

29
00:01:33,388 --> 00:01:34,850
Onu bitkiye getiriyorlar,

30
00:01:34,874 --> 00:01:38,121
karbonun kendisini ayırıyorlar

31
00:01:38,145 --> 00:01:39,929
ve onu büyümek için kullanıyorlar.

32
00:01:40,542 --> 00:01:43,475
Aynı zamanda topraktaki 
besinlere de ihtiyaçları var.

33
00:01:44,166 --> 00:01:47,672
Bu yüzden evet, 
karbondioksit bir gübre.

34
00:01:49,186 --> 00:01:54,152
Bu; artan karbondioksit yoğunluğu,
dünya genelindeki gıda güvenliği

35
00:01:54,176 --> 00:01:58,302
ve insanların her gün yeteri kadar
yediklerinden emin olmak açısından

36
00:01:58,302 --> 00:02:00,814
sevindirici bir haber olmalı.

37
00:02:01,466 --> 00:02:06,621
Dünyada yaklaşık olarak 820 milyon insan
her gün yeteri kadar yemek yiyemiyor.

38
00:02:07,090 --> 00:02:10,692
Dolayısıyla yüksek karbondioksitin
gıda güvenliği sorunumuza

39
00:02:10,716 --> 00:02:13,487
nasıl yardımcı olacağı hakkında
makul sayıda yayın var.

40
00:02:13,511 --> 00:02:18,593
Tarımsal verimlilik sürecimizi
hızlandırmamız gerekiyor,

41
00:02:18,617 --> 00:02:23,452
böylece 2050'de hayatta olacak
9 ile 10 milyar insana besin sağlayabilir

42
00:02:23,476 --> 00:02:26,023
ve Sürdürülebilir Kalkınma
Hedefleri'ne ulaşabiliriz,

43
00:02:26,023 --> 00:02:27,781
özellikle de iki numaralı hedefe;

44
00:02:27,781 --> 00:02:30,955
besin güvensizliğini azaltmak,

45
00:02:30,955 --> 00:02:32,509
besin değerini artırmak,

46
00:02:32,509 --> 00:02:36,137
herkesin ihtiyaç duyduğu
yiyeceklere erişimi artırmak.

47
00:02:36,196 --> 00:02:40,563
İklim değişikliğinin tarımsal
verimliliği etkilediğini biliyoruz.

48
00:02:41,166 --> 00:02:45,680
Dünya, sanayi öncesi zamandan bu yana
bir santigrat derece kadar ısındı.

49
00:02:45,704 --> 00:02:49,513
Bu ısınma, yerel sıcaklıkları 
ve yağış dağılımlarını değiştiriyor

50
00:02:49,537 --> 00:02:51,845
ve bunun dünyanın birçok kısmında

51
00:02:51,845 --> 00:02:55,617
tarımsal verimlilik açısından 
sonuçlar doğuruyor.

52
00:02:56,292 --> 00:02:59,583
Sorun sadece sıcaklık ve yağıştaki
yerel değişiklikler değil,

53
00:02:59,607 --> 00:03:01,094
aşırı derecede olması.

54
00:03:01,553 --> 00:03:05,224
Sıcak hava dalgası,
seller ve kuraklık açısından aşırılık

55
00:03:05,248 --> 00:03:09,185
önemli derecede verimliliği etkiliyor.

56
00:03:10,677 --> 00:03:16,013
Bitkilerin büyümesini sağlamak dışında

57
00:03:16,018 --> 00:03:18,795
bu karbondioksit 
başka sonuçlar da doğuruyor,

58
00:03:18,819 --> 00:03:21,885
yüksek oranda karbondioksit olduğunda

59
00:03:21,909 --> 00:03:25,954
bitkiler; karbonhidratların, şekerlerin
ve nişastaların sentezini arttırıyor

60
00:03:25,978 --> 00:03:31,238
ve protein ile önemli besinlerin 
yoğunluğunu azaltıyor

61
00:03:31,262 --> 00:03:37,775
ve bu, gıda güvenliğinin gelişimini
nasıl düşündüğümüz açısından çok önemli.

62
00:03:38,532 --> 00:03:42,438
Birkaç gece önce, iklim değişikliği 
hakkındaki bir masa sohbetinde

63
00:03:42,462 --> 00:03:46,427
biri 7'de 5 oranında 
iyimser olduklarını söyledi:

64
00:03:46,451 --> 00:03:49,282
Haftanın 5 günü iyimserler

65
00:03:49,306 --> 00:03:52,021
ve bu diğer iki günde 
konuşulacak bir konu.

66
00:03:53,227 --> 00:03:55,386
Mikro besinleri düşündüğümüzde

67
00:03:55,410 --> 00:03:59,827
neredeyse hepsi yüksek karbondioksit
yoğunluklarından etkileniyor.

68
00:03:59,851 --> 00:04:02,260
Özellikle de ikisi, demir ve çinko.

69
00:04:02,284 --> 00:04:06,291
Yeteri kadar demire sahip değilseniz
demir eksikliği anemisi olabilirsiniz.


70
00:04:06,315 --> 00:04:12,620
Yorgunluk, nefes darlığı ve bazı oldukça 
ciddi sonuçlarla da ilişkilendiriliyor.

71
00:04:12,620 --> 00:04:14,596
Yeteri kadar çinkoya sahip değilseniz ise

72
00:04:14,596 --> 00:04:17,021
iştahsızlık yaşayabilirsiniz.

73
00:04:17,045 --> 00:04:19,172
Dünya genelinde çok önemli bir sorun.

74
00:04:19,196 --> 00:04:22,271
Çinko eksikliği olan 
neredeyse bir milyar insan var.

75
00:04:22,295 --> 00:04:25,235
Anne ve çocuk sağlığı 
açısından çok önemli.

76
00:04:25,259 --> 00:04:27,166
Gelişimi etkiliyor.

77
00:04:27,788 --> 00:04:31,605
B vitaminleri de 
pek çok nedenden ötürü çok önemli.

78
00:04:31,629 --> 00:04:34,623
Yiyecekleri enerjiye 
çevirmemizde yardımcı oluyorlar.

79
00:04:34,647 --> 00:04:39,985
Vücudumuzun birçok fizyolojik faaliyetinin
işlevi açısından çok önemliler

80
00:04:39,985 --> 00:04:42,688
ve bir bitkide yüksek oranda 
karbon olduğunda

81
00:04:42,704 --> 00:04:46,310
daha az azot ve B vitaminleri alıyorsunuz.

82
00:04:46,731 --> 00:04:48,295
Sadece biz etkilenmiyoruz.

83
00:04:48,319 --> 00:04:53,548
Sığırlar çoktan etkilendi
çünkü yemlerinin kalitesi düşüyor.

84
00:04:53,728 --> 00:04:57,189
Aslında bu, bitkilerin 
her tüketicisini etkiliyor.

85
00:04:57,213 --> 00:05:01,085
Örneğin evcil kedi
ve köpeklerimizi düşünelim.

86
00:05:01,109 --> 00:05:04,577
Birçok evcil hayvan ve köpek
mamalarındaki etiketlere bakarsanız

87
00:05:04,601 --> 00:05:09,246
bu mamalarda kayda değer miktarda 
tahıl olduğunu fark edeceksiniz.

88
00:05:09,270 --> 00:05:11,357
Dolayısıyla bu herkesi etkiliyor.

89
00:05:11,381 --> 00:05:13,687
Peki, bunun bir sorun 
olduğunu nasıl biliyoruz?

90
00:05:13,711 --> 00:05:15,588
Saha araştırmalarından

91
00:05:15,612 --> 00:05:18,943
ve laboratuvarlardaki
deneysel çalışmalardan biliyoruz.

92
00:05:18,967 --> 00:05:20,447
Saha araştırmalarında --

93
00:05:20,471 --> 00:05:24,916
ilk olarak buğdaya
ve pirince odaklanacağım --

94
00:05:24,930 --> 00:05:29,460
örneğin farklı arazilere 
ayrılan pirinç tarlaları var.

95
00:05:30,460 --> 00:05:32,564
Arazilerin hepsi aynı:

96
00:05:32,588 --> 00:05:34,459
Toprak aynı,

97
00:05:34,483 --> 00:05:36,192
yağış aynı --

98
00:05:36,216 --> 00:05:38,152
her şey aynı.

99
00:05:38,176 --> 00:05:42,193
Bunların haricinde bazı araziler 
üzerine karbondioksit atılıyor.

100
00:05:42,637 --> 00:05:45,858
Dolayısıyla günümüzün koşulları

101
00:05:45,858 --> 00:05:49,862
ve yüzyılın ilerleyen zamanlarındaki 
karbondioksit koşulları altında

102
00:05:49,862 --> 00:05:52,563
nasıl görüneceğini karşılaştırabilirsiniz.

103
00:05:53,032 --> 00:05:56,097
Bunu yapan birkaç çalışmadan
birinin bir parçasıydım.

104
00:05:56,121 --> 00:06:00,692
Çin ve Japonya'daki 
18 pirinç sahasını inceledik

105
00:06:00,716 --> 00:06:02,662
ve yüzyılın ilerleyen zamanlarında

106
00:06:02,662 --> 00:06:05,425
beklediğimiz koşullar 
altında onları yetiştirdik.

107
00:06:07,185 --> 00:06:09,233
Sonuçlara baktığımızda

108
00:06:09,257 --> 00:06:12,349
beyaz sütun günümüz koşulları,

109
00:06:12,373 --> 00:06:16,409
kırmızı sütun ise yüzyılın ilerleyen 
zamanlarındaki koşullar.

110
00:06:16,741 --> 00:06:20,735
Protein, yaklaşık olarak yüzde 10,

111
00:06:20,759 --> 00:06:24,602
demir yüzde 8, çinko yüzde 5 azalıyor.

112
00:06:25,314 --> 00:06:27,950
Bunlar, çok büyük bir değişim
olarak görünmüyor olabilir

113
00:06:27,974 --> 00:06:31,878
fakat her ülkedeki 
ağırlıklı olarak nişasta yiyen

114
00:06:31,902 --> 00:06:34,347
yoksul kesimi düşünmeye başladığınızda

115
00:06:34,351 --> 00:06:39,402
bunun sınırda olan insanları
ciddi eksikliklerin sınırına taşıyacağını

116
00:06:39,402 --> 00:06:42,239
ve her tür sağlık sorunları 
yaratacağını fark ediyorsunuz.

117
00:06:42,263 --> 00:06:46,124
Durum, B vitaminleri için daha da ciddi.

118
00:06:46,148 --> 00:06:49,777
B1 ve B2 vitaminlerine baktığınızda

119
00:06:49,801 --> 00:06:52,470
yaklaşık yüzde 17'lik bir düşüş var.

120
00:06:52,494 --> 00:06:57,513
Pantotenik asitte, yani B5 vitamininde, 
yaklaşık yüzde 13'lük bir düşüş var.

121
00:06:57,537 --> 00:07:00,864
Folik asitte yaklaşık 
yüzde 30'luk bir düşüş var.

122
00:07:00,888 --> 00:07:05,162
Bunlar, yapılan çeşitli deneylerin
üstünde ortalamalar.

123
00:07:05,186 --> 00:07:08,662
Folik asit çocuk gelişimi için çok önemli.

124
00:07:08,662 --> 00:07:10,911
Yeteri kadar folik asit 
almayan hamile kadınlar

125
00:07:10,915 --> 00:07:14,131
doğum kusurlarıyla bebek sahibi 
olmakta daha yüksek riske sahipler.

126
00:07:14,599 --> 00:07:18,689
Dolayısıyla bunlar, karbondioksit 
yükselmeye devam ettikçe

127
00:07:18,689 --> 00:07:22,190
sağlığımız için oldukça 
ciddi olası sonuçlar.

128
00:07:23,636 --> 00:07:24,917
Diğer bir örnek ise

129
00:07:24,941 --> 00:07:29,316
Chris Weyant ve meslektaşları tarafından
yapılan bu modelleme işi,

130
00:07:29,340 --> 00:07:32,686
yüksek karbondioksitten 
düşük demir ve çinkoya --

131
00:07:32,686 --> 00:07:34,912
sadece demir ve çinkoya baktılar --

132
00:07:34,912 --> 00:07:38,409
çeşitli sağlık sonuçlarına kadar 
olan bu zincere baktılar.

133
00:07:38,433 --> 00:07:43,571
Sıtmaya, ishalli hastalıklara, zatürreye,
demir eksikliği anemisine

134
00:07:43,583 --> 00:07:47,730
ve 2050'de sonuçlarının 
ne olabileceğine baktılar.

135
00:07:47,754 --> 00:07:49,974
Burada renk ne kadar koyuysa

136
00:07:49,998 --> 00:07:51,958
sonuçlar da o kadar büyük.

137
00:07:51,982 --> 00:07:57,631
En büyük etkilerin Asya ve Afrika'da 
olduğunu görebilirsiniz

138
00:07:57,638 --> 00:08:02,083
ancak aynı zamanda ABD 
ve Avrupa'daki ülkelerde de

139
00:08:02,083 --> 00:08:04,472
nüfuslar bundan etkilenebilir.

140
00:08:05,075 --> 00:08:09,349
Yaklaşık olarak 125 milyon insanın
etkilenebileceğini tahmin ediyorlar.

141
00:08:10,041 --> 00:08:14,088
Aynı zamanda en etkili müdahalenin 
ne olacağını da modellediler

142
00:08:14,112 --> 00:08:18,617
ve nihai kararları 
sera gazlarını azaltmaktı:

143
00:08:18,641 --> 00:08:21,719
Yüzyılın ortasına kadar 
sera gazı emisyonlarını azaltmak

144
00:08:21,743 --> 00:08:23,940
ki böylece yüzyılın ilerleyen zamanlarında

145
00:08:23,940 --> 00:08:26,944
bu sonuçlar hakkında 
endişelenmemize gerek kalmasın.

146
00:08:28,568 --> 00:08:31,074
Bu deneyler, bu modelleme çalışmaları

147
00:08:31,098 --> 00:08:33,656
iklim değişikliğinin kendisini 
hesaba katmadı.

148
00:08:34,082 --> 00:08:37,206
Sadece karbondioksit 
bileşenine odaklandılar.

149
00:08:37,584 --> 00:08:39,714
Dolayısıyla ikisini birleştirince

150
00:08:39,738 --> 00:08:43,197
etkinin size söylediğimden 
daha büyük olması bekleniyor.

151
00:08:44,108 --> 00:08:48,467
Kahvaltı için yediğiniz yemeğin,
öğle yemeği için yiyeceğiniz yemeğin

152
00:08:48,467 --> 00:08:52,705
besin kalitesi açısından büyükanne 
ve büyükbabanızın yediklerinden

153
00:08:52,705 --> 00:08:57,236
ne kadar değiştiğini 
size şimdi anlatabilmek isterdim.

154
00:08:58,312 --> 00:08:59,469
Ama anlatamam.

155
00:08:59,493 --> 00:09:01,736
Bu konu hakkında bir araştırmamız yok.

156
00:09:02,253 --> 00:09:04,958
Şu anki gıda güvensizliğinin 
bu değişimler tarafından

157
00:09:04,958 --> 00:09:07,161
ne kadar etkilendiğini anlatmak isterdim.

158
00:09:07,851 --> 00:09:09,097
Ama anlatamam.

159
00:09:09,121 --> 00:09:11,430
Bu konu hakkında da bir araştırmamız yok.

160
00:09:12,437 --> 00:09:15,879
Olası çözümlerin ne olabileceği de 
dahil olmak üzere

161
00:09:15,903 --> 00:09:19,962
bu alanda bilinmesi gereken çok şey var.

162
00:09:19,986 --> 00:09:22,740
Bu çözümlerin ne olduğunu 
tam olarak bilmiyoruz

163
00:09:22,764 --> 00:09:25,497
fakat birçok seçeneğimiz var.

164
00:09:25,521 --> 00:09:28,032
Teknolojide ilerleme kaydettik.

165
00:09:28,056 --> 00:09:31,412
Bitki ıslahımız var.
Biyolojik arıtmamız var.

166
00:09:31,436 --> 00:09:33,238
Toprak bir fark yaratabilir

167
00:09:33,262 --> 00:09:36,255
ve tabii bu değişimlerin 
gelecekteki sağlığımızı,

168
00:09:36,279 --> 00:09:39,760
çocuklarımız sağlığını 
ve torunlarımızın sağlığını

169
00:09:39,784 --> 00:09:43,119
nasıl etkileyebileceğini bilmenin
çok yararı olacaktır.

170
00:09:44,111 --> 00:09:46,474
Bu yatırımlar zaman alır.

171
00:09:47,053 --> 00:09:50,237
Tüm bu sorunları çözmek zaman alacak.

172
00:09:51,427 --> 00:09:57,004
Bu araştırmaya yatırım yapan herhangi bir
ulusal bir kuruluş veya iş grubu yok.

173
00:09:57,799 --> 00:10:03,249
Nereye gittiğimizi bilmemiz için
bu yatırımlara son derece ihtiyacımız var.

174
00:10:04,048 --> 00:10:06,657
Bu süre içerisinde yapabileceğimiz şey

175
00:10:06,681 --> 00:10:12,849
tüm insanların tam bir beslenmeye 
erişimi olduğundan emin olmak,

176
00:10:12,873 --> 00:10:17,042
sadece dünyanın zengin kısımlarında değil
dünyanın her yerinde.

177
00:10:17,552 --> 00:10:21,485
Ayrıca yüzyılın ilerleyen zamanlarında
gelecek olan zorlukları azaltmak için

178
00:10:21,485 --> 00:10:25,643
sera gazı emisyonlarını teker teker
ve toplu olarak düşürmemiz gerekiyor.

179
00:10:27,570 --> 00:10:33,175
Eğitimin pahalı olduğunu düşünüyorsan 
cahilliği dene diye bir söz vardır.

180
00:10:34,112 --> 00:10:35,331
Denemeyelim.

181
00:10:35,977 --> 00:10:38,267
Kendimize yatırım yapalım;

182
00:10:38,267 --> 00:10:39,759
çocuklarımıza

183
00:10:39,759 --> 00:10:41,297
ve de gezegenimize.

184
00:10:41,321 --> 00:10:42,535
Teşekkür ederim.

185
00:10:42,559 --> 00:10:46,818
(Alkış)