WEBVTT

00:00:01.809 --> 00:00:06.696
Jogi Bera, američki igrač bejzbola
i filozof, rekao je:

00:00:06.720 --> 00:00:10.287
„Ako ne znamo kuda idemo,
možda tamo nećemo stići.“

00:00:11.525 --> 00:00:15.571
Prikupljanje naučnog znanja
nam daje bolji uvid

00:00:15.595 --> 00:00:20.767
i jasniju sliku o tome kako bi izgledala
naša budućnost dok se klima menja

00:00:20.791 --> 00:00:23.000
i šta to može značiti za naše zdravlje.

00:00:23.714 --> 00:00:27.419
Ovde sam da pričam u vezi s tim,

00:00:27.443 --> 00:00:32.105
o tome kako gasovi staklene bašte
nastali sagorevanjem fosilnih goriva

00:00:32.129 --> 00:00:36.159
smanjuju hranljivu vrednost
hrane koju jedemo.

NOTE Paragraph

00:00:37.011 --> 00:00:39.150
Počnimo od piramide ishrane.

00:00:39.174 --> 00:00:41.316
Svima vam je poznata piramida ishrane.

00:00:41.348 --> 00:00:43.786
Svi treba da se zdravo hranimo.

00:00:43.810 --> 00:00:45.327
Moramo da unosimo proteine,

00:00:45.351 --> 00:00:47.062
mikronutrijente,

00:00:47.086 --> 00:00:48.394
vitamine.

00:00:48.418 --> 00:00:51.148
Ovo je jedan način razmišljanja o tome

00:00:51.172 --> 00:00:54.166
kako da se postaramo da dobijemo
šta nam je potrebno svakog dana

00:00:54.190 --> 00:00:56.308
da rastemo i razvijamo se.

NOTE Paragraph

00:00:56.332 --> 00:00:58.917
Ne hranimo se samo iz potrebe,

00:00:58.941 --> 00:01:00.881
već i uživamo u tome.

00:01:00.905 --> 00:01:03.508
Hleb, pasta, pica -

00:01:03.532 --> 00:01:07.613
postoji toliko vrsta hrane
koje su od kulturološke važnosti.

00:01:07.637 --> 00:01:09.429
Uživamo da ih jedemo.

00:01:10.088 --> 00:01:12.479
Važne su za našu ishranu,

00:01:12.503 --> 00:01:15.173
ali i za našu kulturu.

NOTE Paragraph

00:01:15.757 --> 00:01:21.261
Nivo ugljen-dioksida raste
od početka industrijske revolucije,

00:01:21.285 --> 00:01:26.647
od 280 milionitih delova do 410,
koliko ih ima danas,

00:01:26.671 --> 00:01:28.914
i nastavlja da raste.

00:01:28.938 --> 00:01:33.364
Ugljenik potreban biljkama da rastu
dolazi od ovog ugljen-dioksida.

00:01:33.388 --> 00:01:34.850
On dolazi do biljke,

00:01:34.874 --> 00:01:38.121
raspada se na samo ugljenik,

00:01:38.145 --> 00:01:39.929
a biljke ga koriste za rast.

00:01:40.542 --> 00:01:43.475
Takođe su im potrebne
hranljive materije iz zemljišta.

00:01:44.166 --> 00:01:47.672
Dakle, ugljen-dioksid je hrana za biljke.

NOTE Paragraph

00:01:49.186 --> 00:01:54.152
Trebalo bi da su ovo dobre vesti,
da koncentracija ugljen-dioksida raste,

00:01:54.176 --> 00:01:57.132
čime se obezbeđuje hrana širom sveta

00:01:57.156 --> 00:02:00.814
i pruža mogućnost ljudima
da imaju dovoljno hrane svakog dana.

00:02:01.466 --> 00:02:06.621
Oko 820 miliona ljudi na svetu
nema dovoljno hrane svakog dana.

00:02:07.090 --> 00:02:10.692
Postoji mnogo zapisa
o tome kako će viši nivo ugljen-dioksida

00:02:10.716 --> 00:02:13.487
pomoći u obezbeđivanju hrane.

00:02:13.511 --> 00:02:18.593
Potrebno je da ubrzamo napredak
u produktivnosti u poljoprivredi

00:02:18.617 --> 00:02:23.452
kako bi se nahranilo 9 do 10 milijardi
ljudi, koliko će ih biti 2050. godine,

00:02:23.476 --> 00:02:25.997
i kako bi se postigli
ciljevi održivog razvoja,

00:02:26.021 --> 00:02:27.759
naročito cilj broj 2,

00:02:27.783 --> 00:02:30.939
koji se tiče problema obezbeđivanja hrane,

00:02:30.963 --> 00:02:32.487
poboljšanja ishrane,

00:02:32.511 --> 00:02:36.171
povećanja dostupnosti hrane
koja je potrebna svima.

00:02:36.195 --> 00:02:40.935
Znamo da klimatske promene utiču
na produktivnost u poljoprivredi.

00:02:40.959 --> 00:02:43.365
Temperatura Zemlje je viša za 1 stepen

00:02:43.389 --> 00:02:45.680
u odnosu na preindustrijsko doba.

00:02:45.704 --> 00:02:49.513
Ovime se menjaju lokalne temperature
i količine padavina,

00:02:49.537 --> 00:02:53.971
što utiče na produktivnost u poljoprivredi

00:02:53.995 --> 00:02:55.617
u mnogim delovima sveta.

00:02:56.292 --> 00:02:59.583
A ne radi se samo o lokalnim promenama
u temperaturi i padavinama,

00:02:59.607 --> 00:03:01.523
već i o ekstremnim slučajevima.

00:03:01.553 --> 00:03:05.224
Esktremni su u vidu
toplotnih talasa, poplava i suša,

00:03:05.248 --> 00:03:09.018
a koji umnogome utiču na produktivnost.

NOTE Paragraph

00:03:10.677 --> 00:03:13.013
I taj ugljen-dioksid,

00:03:13.037 --> 00:03:15.994
osim što pomaže biljkama da rastu,

00:03:16.018 --> 00:03:18.795
takođe ima druge posledice po biljke,

00:03:18.819 --> 00:03:21.885
a to je da one, kada dobijaju
više ugljen-dioksida,

00:03:21.909 --> 00:03:25.954
povećavaju sintezu
ugljenih hidrata, šećera i skroba,

00:03:25.978 --> 00:03:31.238
a smanjuju koncentraciju proteina
i vrlo bitnih hranljivih materija.

00:03:31.262 --> 00:03:37.775
Ovo je vrlo važno za naš dalji plan
u vezi sa obezbeđivanjem hrane.

NOTE Paragraph

00:03:38.532 --> 00:03:42.438
Pre par večeri povela se priča
o klimatskim promenama,

00:03:42.462 --> 00:03:46.427
i neko je rekao da je optimista 5/7:

00:03:46.451 --> 00:03:49.282
optimista 5 dana u nedelji,

00:03:49.306 --> 00:03:52.021
a ovo je tema za preostala dva dana.

NOTE Paragraph

00:03:53.227 --> 00:03:55.386
Kada se radi o mikronutrijentima,

00:03:55.410 --> 00:03:59.827
skoro na sve njih utiče povećana
koncentracija ugljen-dioksida.

00:03:59.851 --> 00:04:02.260
Posebno na gvožđe i cink.

00:04:02.284 --> 00:04:06.291
Kada nemate dovoljno gvožđa,
može se razviti anemija.

00:04:06.315 --> 00:04:09.369
Dovodi se u vezu sa umorom,
teškoćama u disanju,

00:04:09.393 --> 00:04:12.726
kao i nekim ozbiljnijim posledicama.

00:04:12.750 --> 00:04:14.466
Kada nemate dovoljno cinka,

00:04:14.490 --> 00:04:17.021
možete da izgubite apetit.

00:04:17.045 --> 00:04:19.172
Ovo je vrlo ozbiljan problem širom sveta.

00:04:19.196 --> 00:04:22.271
Oko milijardu ljudi na svetu
ima nedostatak cinka.

00:04:22.295 --> 00:04:25.235
Veoma je važan za zdravlje majke i deteta.

00:04:25.259 --> 00:04:27.166
Utiče na razvoj.

00:04:27.788 --> 00:04:31.605
Vitamini B su vrlo bitni iz mnogo razloga.

00:04:31.629 --> 00:04:34.623
Oni pretvaraju hranu
koju jedemo u energiju.

00:04:34.647 --> 00:04:36.365
Važni su za funkcije

00:04:36.389 --> 00:04:39.960
mnogih fizioloških aktivnosti
u našim organizmima.

00:04:39.984 --> 00:04:42.688
A kada biljka ima više ugljenika,

00:04:42.712 --> 00:04:44.370
imamo manje azota

00:04:44.394 --> 00:04:46.700
i manje vitamina B.

NOTE Paragraph

00:04:46.731 --> 00:04:48.295
I ne utiče samo na nas.

00:04:48.319 --> 00:04:50.058
Utiče i na stoku

00:04:50.082 --> 00:04:53.704
jer kvalitet stočne hrane opada.

00:04:53.728 --> 00:04:57.189
Zapravo, ovo utiče na svakog
ko konzumira biljnu hranu.

00:04:57.213 --> 00:05:01.085
Uzmimo naše ljubimce
mačke i pse, na primer.

00:05:01.109 --> 00:05:04.577
Ako bacimo pogled
na etiketu njihove hrane,

00:05:04.601 --> 00:05:09.246
videćemo da u njoj postoji
velika količina žitarica.

00:05:09.270 --> 00:05:11.357
Stoga ovo utiče na sve.

NOTE Paragraph

00:05:11.381 --> 00:05:13.687
Kako znamo da je ovo problem?

00:05:13.711 --> 00:05:15.588
Znamo na osnovu terenskih istraživanja

00:05:15.612 --> 00:05:18.943
i eksperimentalnih studija
u laboratorijama.

00:05:18.967 --> 00:05:20.447
U terenskim istraživanjima -

00:05:20.471 --> 00:05:24.916
a fokusiraću se prvenstveno
na pšenicu i pirinač -

00:05:24.940 --> 00:05:27.346
postoje polja, recimo, pirinča,

00:05:27.370 --> 00:05:29.460
koja su izdeljena na različite parcele.

00:05:30.460 --> 00:05:32.564
Parcele su sve iste:

00:05:32.588 --> 00:05:34.459
zemljište je isto,

00:05:34.483 --> 00:05:36.192
količina padavina je ista –

00:05:36.216 --> 00:05:38.152
sve je isto.

00:05:38.176 --> 00:05:42.613
Osim što iznad nekih parcela
ima više ugljen-dioksida.

00:05:42.637 --> 00:05:45.058
Tako možete uporediti

00:05:45.082 --> 00:05:48.352
situaciju u uslovima danas

00:05:48.376 --> 00:05:53.013
i onu u uslovima sa više ugljen-dioksida
kasnije tokom ovog veka.

NOTE Paragraph

00:05:53.032 --> 00:05:56.097
Bila sam deo jedne od nekoliko studija
koje se ovim bave.

00:05:56.121 --> 00:06:00.692
Istraživali smo 18 zasada
pirinča u Kini i Japanu

00:06:00.716 --> 00:06:03.538
i gajili ih u uslovima
koje biste očekivali

00:06:03.562 --> 00:06:05.185
kasnije u ovom veku.

00:06:07.185 --> 00:06:09.233
Kada pogledate rezultate,

00:06:09.257 --> 00:06:12.349
beli stubac označava uslove danas,

00:06:12.373 --> 00:06:16.719
a crveni uslove kasnije u ovom veku.

00:06:16.741 --> 00:06:20.735
Nivo proteina se smanjuje za oko 10%,

00:06:20.759 --> 00:06:24.602
gvožđa oko 8%, cinka oko 5%.

00:06:25.404 --> 00:06:27.950
To ne zvuči kao prevelika promena,

00:06:27.974 --> 00:06:31.878
ali ako pomislite na ljude
koji žive u siromaštvu u svakoj zemlji

00:06:31.902 --> 00:06:34.347
i prvenstveno jedu skrob,

00:06:34.371 --> 00:06:37.297
onda će ovo dovesti ljude
koji se nalaze na samoj ivici

00:06:37.321 --> 00:06:39.558
do toga da pređu tu ivicu
u ozbiljan nedostatak,

00:06:39.582 --> 00:06:42.239
što će izazvati
razne zdravstvene probleme.

NOTE Paragraph

00:06:42.263 --> 00:06:46.124
Situacija je malo drastičnija
za vitamin B.

00:06:46.148 --> 00:06:49.777
Ako pogledate vitamine B1 i B2,

00:06:49.801 --> 00:06:52.470
videćete pad od oko 17%.

00:06:52.494 --> 00:06:57.513
Pantotenska kiselina, vitamin B5,
beleži pad od oko 13%.

00:06:57.537 --> 00:07:00.864
Nivo folata se smanjuje za oko 30%.

00:07:00.888 --> 00:07:05.162
Ove cifre predstavljaju prosečne vrednosti
raznih eksperimenata.

00:07:05.186 --> 00:07:08.758
Folat je od velikog značaja
za razvoj dece.

00:07:08.782 --> 00:07:10.891
Kod trudnica koje ne dobijaju
dovoljno folata

00:07:10.915 --> 00:07:14.571
postoji veći rizik da bebe
budu rođene sa nekim defektom.

00:07:14.599 --> 00:07:19.845
Ovo su vrlo ozbiljne potencijalne
posledice po naše zdravlje

00:07:19.869 --> 00:07:22.190
ako nivo ugljen-dioksida nastavi da raste.

NOTE Paragraph

00:07:23.636 --> 00:07:24.917
U drugom primeru,

00:07:24.941 --> 00:07:29.316
koji su modelovali Kris Vejant
i njegove kolege,

00:07:29.340 --> 00:07:33.972
vidimo povezanost povišenog nivoa CO2
i smanjenog nivoa gvožđa i cinka -

00:07:33.996 --> 00:07:36.428
a proučavali su samo gvožđe i cink -

00:07:36.452 --> 00:07:38.409
sa raznim zdravstvenim ishodima.

00:07:38.433 --> 00:07:41.771
Uzimali su u obzir malariju,
dijarejske bolesti, upalu pluća,

00:07:41.795 --> 00:07:43.559
anemiju usled nedostatka gvožđa,

00:07:43.583 --> 00:07:47.730
i razmatrali moguće posledice
u 2050. godini.

00:07:47.754 --> 00:07:49.974
Tamnija boja

00:07:49.998 --> 00:07:51.958
označava veće posledice.

00:07:51.982 --> 00:07:54.681
Možete da vidite veliki uticaj

00:07:54.705 --> 00:07:57.614
u Aziji i Africi,

00:07:57.638 --> 00:08:00.503
ali obratite pažnju
na to da i zemlje poput SAD-a

00:08:00.527 --> 00:08:02.033
i zemalja Evrope

00:08:02.057 --> 00:08:04.472
mogu biti pogođene.

00:08:05.075 --> 00:08:09.349
Procenjuje se da bi oko 125 miliona ljudi
moglo biti pogođeno.

00:08:10.041 --> 00:08:14.088
Takođe su prikazali
najefikasnije moguće intervencije

00:08:14.112 --> 00:08:18.617
i došli do zaključka da treba smanjiti
emisiju gasova staklene bašte:

00:08:18.641 --> 00:08:21.719
smanjiti emisiju gasova
do polovine ovog veka

00:08:21.743 --> 00:08:26.226
kako ne bismo brinuli toliko
o ovim posledicama kasnije.

NOTE Paragraph

00:08:28.568 --> 00:08:31.074
Ovi eksperimenti i prikazi

00:08:31.098 --> 00:08:34.066
nisu uzeli u obzir same klimatske promene.

00:08:34.086 --> 00:08:37.446
Fokusirali su se isključivo
na ugljen-dioksid.

00:08:37.486 --> 00:08:39.714
Stoga, kada uzmete sve u obzir,

00:08:39.738 --> 00:08:43.197
očekuje se da je ovaj uticaj mnogo veći
od ovoga što vam pričam.

NOTE Paragraph

00:08:44.108 --> 00:08:47.127
Volela bih da mogu da vam kažem sada

00:08:47.151 --> 00:08:51.965
koliko je hrana koju ste jeli za doručak
i ona koju ćete jesti za ručak

00:08:51.989 --> 00:08:54.868
drugačija od hrane koju su vaši preci jeli

00:08:54.892 --> 00:08:57.236
u pogledu kvaliteta hranljivosti.

00:08:58.312 --> 00:08:59.469
Ali ne mogu.

00:08:59.493 --> 00:09:01.506
Nema istraživanja o tome.

00:09:02.253 --> 00:09:05.404
Volela bih da vam kažem
koliko na pitanje obezbeđenosti hrane

00:09:05.428 --> 00:09:07.161
utiču ove promene.

00:09:07.851 --> 00:09:09.097
Ali ne mogu.

00:09:09.121 --> 00:09:11.430
Nema istraživanja ni o tome.

00:09:12.437 --> 00:09:15.879
Treba znati dosta o ovom problemu,

00:09:15.903 --> 00:09:19.962
uključujući moguća rešenja.

00:09:19.986 --> 00:09:22.740
Ne znamo tačno koja rešenja postoje,

00:09:22.764 --> 00:09:25.497
ali imamo dosta opcija.

00:09:25.521 --> 00:09:28.032
Imamo napredak u tehnologiji.

00:09:28.056 --> 00:09:31.412
Imamo uzgoj biljaka.
Imamo biofortifikaciju.

00:09:31.436 --> 00:09:33.238
Zemljišta mogu biti od pomoći.

00:09:33.262 --> 00:09:36.255
I naravno, bilo bi vrlo korisno da znamo

00:09:36.279 --> 00:09:39.760
kako ove promene mogu da utiču
na budućnost našeg zdravlja

00:09:39.784 --> 00:09:43.119
i zdravlja naše dece i unuka.

00:09:44.111 --> 00:09:46.474
A za takve investicije je potrebno vreme.

00:09:47.053 --> 00:09:50.237
Biće potrebno dosta vremena
da se pozabavimo svim ovim pitanjima.

00:09:51.427 --> 00:09:55.074
Ne postoji nijedan državni entitet
ili poslovna organizacija

00:09:55.098 --> 00:09:56.952
koja finansira istraživanje ovoga.

00:09:57.799 --> 00:10:03.249
Hitno su nam potrebne investicije
kako bismo stvarno znali kako dalje.

NOTE Paragraph

00:10:04.048 --> 00:10:06.657
U međuvremenu, ono što možemo

00:10:06.681 --> 00:10:12.849
je da osiguramo da svim ljudima
bude dostupna potpuna ishrana,

00:10:12.873 --> 00:10:16.902
ne samo onima iz bogatijih krajeva sveta,
već svima na planeti.

00:10:17.552 --> 00:10:22.371
Takođe moramo da pojedinačno i kolektivno
smanjimo emisije gasova staklene bašte

00:10:22.395 --> 00:10:25.643
kako bismo smanjili izazove
koji nas čekaju kasnije.

NOTE Paragraph

00:10:27.570 --> 00:10:33.175
Kaže se ako mislite da je obrazovanje
skupo, probajte sa neznanjem.

00:10:34.112 --> 00:10:35.331
Ali nemojmo to.

00:10:35.977 --> 00:10:38.763
Hajde da uložimo u sebe,

00:10:38.787 --> 00:10:39.945
u našu decu

00:10:39.969 --> 00:10:41.297
i u našu planetu.

NOTE Paragraph

00:10:41.321 --> 00:10:42.535
Hvala.

NOTE Paragraph

00:10:42.559 --> 00:10:46.818
(Aplauz)