1
00:00:01,809 --> 00:00:05,862
Yogi Berra, de Amerikaanse
honkballer en filosoof, heeft gezegd:

2
00:00:06,720 --> 00:00:10,017
"Zonder doel komen we 
misschien wel helemaal nergens uit."

3
00:00:11,525 --> 00:00:15,571
Wetenschappelijk onderzoek
geeft ons meer inzicht,

4
00:00:15,595 --> 00:00:20,357
meer helderheid over hoe de toekomst
eruit zal zien in een veranderend klimaat

5
00:00:20,791 --> 00:00:23,000
en wat dat betekent voor onze gezondheid.

6
00:00:23,714 --> 00:00:26,989
Ik ga het hebben over een aspect 
dat daar mee te maken heeft:

7
00:00:27,443 --> 00:00:29,719
hoe de uitstoot van broeikasgassen

8
00:00:29,719 --> 00:00:31,879
door het verbranden 
van fossiele brandstoffen

9
00:00:32,129 --> 00:00:35,959
de voedingswaarde
van ons voedsel vermindert.

10
00:00:37,011 --> 00:00:39,150
Laten we beginnen met de voedselpiramide.

11
00:00:39,154 --> 00:00:41,276
Jullie kennen allemaal de voedselpiramide.

12
00:00:41,288 --> 00:00:43,816
We hebben allemaal
uitgebalanceerde voeding nodig.

13
00:00:43,816 --> 00:00:45,347
We hebben eiwitten nodig,

14
00:00:45,351 --> 00:00:47,092
we hebben mineralen nodig,

15
00:00:47,092 --> 00:00:48,388
we hebben vitamines nodig.

16
00:00:48,388 --> 00:00:51,178
Dit is dus een manier om te bedenken

17
00:00:51,178 --> 00:00:54,086
hoe we kunnen zorgen
dat we elke dag voldoende binnenkrijgen

18
00:00:54,190 --> 00:00:56,318
zodat we groeien en gezond blijven.

19
00:00:56,332 --> 00:00:58,947
Maar we eten niet alleen omdat het moet,

20
00:00:58,947 --> 00:01:00,791
we eten ook voor ons plezier.

21
00:01:00,905 --> 00:01:03,508
Brood, pasta, pizza --

22
00:01:03,532 --> 00:01:07,623
er zijn talloze voedingsmiddelen
die belangrijk zijn in een cultuur.

23
00:01:07,623 --> 00:01:09,169
Die eten we graag.

24
00:01:10,088 --> 00:01:12,479
En die zijn belangrijk voor onze voeding,

25
00:01:12,483 --> 00:01:14,923
maar ook voor onze cultuur.

26
00:01:15,757 --> 00:01:21,281
Kooldioxide-uitstoot is gestegen sinds
het begin van de industriële revolutie,

27
00:01:21,285 --> 00:01:26,647
van zo'n 280 deeltjes per miljoen
tot meer dan 410 nu.

28
00:01:26,671 --> 00:01:28,404
En het blijft stijgen.

29
00:01:28,944 --> 00:01:33,364
Planten halen de koolstof
voor de groei uit deze kooldioxide.

30
00:01:33,378 --> 00:01:34,854
Het gaat de plant in,

31
00:01:34,854 --> 00:01:36,065
wordt afgebroken

32
00:01:36,065 --> 00:01:39,449
en de koolstof 
wordt gebruikt voor de groei.

33
00:01:40,472 --> 00:01:43,135
Ze hebben ook voedingsstoffen
nodig uit de grond.

34
00:01:44,166 --> 00:01:47,512
En dus is kooldioxide plantenvoedsel.

35
00:01:49,186 --> 00:01:54,172
Het zou goed nieuws moeten zijn
dat stijgende kooldioxideconcentraties

36
00:01:54,176 --> 00:01:57,152
zorgen voor voedselzekerheid 
over de hele wereld,

37
00:01:57,156 --> 00:02:00,464
zodat iedereen elke dag
genoeg te eten heeft.

38
00:02:01,466 --> 00:02:06,351
Ongeveer 820 miljoen mensen in de wereld
hebben niet elke dag genoeg te eten.

39
00:02:07,090 --> 00:02:10,722
Er is dus nogal wat geschreven
over hoe hogere CO2-concentraties

40
00:02:10,722 --> 00:02:13,217
kunnen bijdragen aan voedselzekerheid.

41
00:02:13,511 --> 00:02:18,263
We moeten de vooruitgang
in voedselproductie versnellen

42
00:02:18,617 --> 00:02:22,802
om een wereldbevolking van negen
à tien miljard te kunnen voeden in 2050

43
00:02:23,226 --> 00:02:26,037
en om de doelstellingen te halen
voor Duurzame Ontwikkeling,

44
00:02:26,037 --> 00:02:27,773
en dan vooral doelstelling nummer 2,

45
00:02:27,773 --> 00:02:30,689
over het verminderen
van voedselonzekerheid,

46
00:02:30,689 --> 00:02:32,517
het verhogen van de voedingswaarde

47
00:02:32,517 --> 00:02:35,671
en het beschikbaar maken
van voedsel voor iedereen.

48
00:02:36,195 --> 00:02:40,445
We weten inmiddels dat klimaatverandering
de landbouwproductiviteit beïnvloedt.

49
00:02:40,959 --> 00:02:43,385
De aarde is al één graad Celsius opgewarmd

50
00:02:43,385 --> 00:02:45,200
sinds het pré-industriële tijdperk.

51
00:02:45,704 --> 00:02:49,083
Daardoor veranderen lokale
temperaturen en neerslagpatronen,

52
00:02:49,537 --> 00:02:53,945
en dat beïnvloedt 
de landbouwproductiviteit

53
00:02:53,945 --> 00:02:55,337
overal in de wereld.

54
00:02:56,312 --> 00:02:59,603
En het zijn niet alleen lokale
temperatuurs- en neerslagveranderingen,

55
00:02:59,607 --> 00:03:00,833
het zijn de extremen.

56
00:03:01,553 --> 00:03:05,224
Extremen zoals hittegolven,
overstromingen en droogtes

57
00:03:05,248 --> 00:03:08,938
hebben grote invloed op de productiviteit.

58
00:03:10,677 --> 00:03:12,543
En dat kooldioxide,

59
00:03:13,037 --> 00:03:14,934
behalve dat het plantengroei bevordert,

60
00:03:16,018 --> 00:03:18,555
ook andere gevolgen heeft:

61
00:03:18,819 --> 00:03:21,885
namelijk dat planten 
door een hogere kooldioxideconcentratie

62
00:03:21,909 --> 00:03:25,974
meer koolhydraten,
suiker en zetmeel produceren,

63
00:03:25,978 --> 00:03:30,818
maar dat concentraties van eiwitten
en essentiële voedingsstoffen verminderen.

64
00:03:31,262 --> 00:03:37,355
Dit is cruciaal voor hoe we nadenken
over de ontwikkeling van voedselzekerheid.

65
00:03:38,532 --> 00:03:39,642
Een paar avonden terug,

66
00:03:39,642 --> 00:03:42,462
tijdens de tafelgesprekken 
over klimaatverandering,

67
00:03:42,462 --> 00:03:45,517
zei iemand dat hij
voor vijf zevende optimistisch was:

68
00:03:46,451 --> 00:03:48,852
vijf dagen per week was hij een optimist

69
00:03:49,306 --> 00:03:51,871
en dit onderwerp is
voor de overige twee dagen.

70
00:03:53,227 --> 00:03:55,386
Wanneer we het
hebben over micronutriënten

71
00:03:55,410 --> 00:03:59,527
zijn die vrijwel allemaal aangetast 
door hogere CO2-concentraties.

72
00:03:59,851 --> 00:04:02,060
Twee in het bijzonder zijn ijzer en zink.

73
00:04:02,284 --> 00:04:06,161
Wanneer je niet genoeg ijzer binnenkrijgt,
kun je bloedarmoede ontwikkelen.

74
00:04:06,315 --> 00:04:08,979
Dat kan resulteren
in vermoeidheid, kortademigheid

75
00:04:09,393 --> 00:04:12,486
en verder nog een aantal
vrij ernstige gevolgen.

76
00:04:12,750 --> 00:04:14,416
Als je niet genoeg zink opneemt,

77
00:04:14,490 --> 00:04:16,861
kun je een gebrek aan eetlust ontwikkelen.

78
00:04:17,045 --> 00:04:19,202
Dat is overal een wezenlijk probleem.

79
00:04:19,202 --> 00:04:22,291
Ongeveer een miljard
mensen heeft een tekort aan zink.

80
00:04:22,295 --> 00:04:25,105
Het is erg belangrijk voor
de gezondheid van moeder en kind.

81
00:04:25,189 --> 00:04:26,966
Het heeft invloed op de ontwikkeling.

82
00:04:27,788 --> 00:04:31,605
De B-vitamines zijn
essentieel om talloze redenen.

83
00:04:31,633 --> 00:04:34,627
Ze helpen ons voedsel
om te zetten in energie.

84
00:04:34,627 --> 00:04:39,545
Ze zijn belangrijk voor diverse 
fysiologische processen in ons lichaam.

85
00:04:39,984 --> 00:04:42,688
Als er meer koolstof in een plant zit,

86
00:04:42,712 --> 00:04:44,370
zit er minder stikstof in

87
00:04:44,394 --> 00:04:46,030
en minder vitamine B.

88
00:04:46,731 --> 00:04:48,315
En het gaat niet alleen over ons.

89
00:04:48,319 --> 00:04:50,078
Het vee is al aangetast,

90
00:04:50,082 --> 00:04:53,734
want de kwaliteit
van hun voedsel gaat achteruit.

91
00:04:53,734 --> 00:04:57,059
In feite heeft dit
gevolgen voor elke planteneter.

92
00:04:57,059 --> 00:04:59,059
Denk bijvoorbeeld ook eens

93
00:04:59,059 --> 00:05:01,109
aan onze huisdieren, 
onze katten en honden.

94
00:05:01,109 --> 00:05:04,577
Als je de etiketten leest
van de meest gangbare huisdierenvoeding,

95
00:05:04,601 --> 00:05:08,626
zie je dat ze voor een groot deel
bestaan uit granen.

96
00:05:09,270 --> 00:05:11,017
Dit raakt dus iedereen.

97
00:05:11,381 --> 00:05:13,697
Hoe weten we dat dit een probleem is?

98
00:05:13,697 --> 00:05:15,608
We hebben het gezien in veldonderzoek

99
00:05:15,612 --> 00:05:18,853
en bij experimenten in het laboratorium.

100
00:05:18,967 --> 00:05:20,447
Bij het veldonderzoek --

101
00:05:20,471 --> 00:05:23,926
en ik zal me hier met name
richten op tarwe en rijst --

102
00:05:24,940 --> 00:05:27,220
zijn er velden met bijvoorbeeld rijst

103
00:05:27,220 --> 00:05:29,530
die zijn onderverdeeld
in verschillende percelen.

104
00:05:30,460 --> 00:05:32,564
De percelen zijn allemaal gelijk:

105
00:05:32,568 --> 00:05:34,459
de grond is hetzelfde,

106
00:05:34,473 --> 00:05:36,192
de neerslag is gelijk --

107
00:05:36,216 --> 00:05:37,592
alles is hetzelfde.

108
00:05:38,152 --> 00:05:42,059
Alleen wordt er kooldioxide geblazen 
over sommige percelen.

109
00:05:42,637 --> 00:05:44,058
Zo kun je vergelijken

110
00:05:45,082 --> 00:05:48,112
wat de effecten zijn
onder de huidige condities

111
00:05:48,285 --> 00:05:52,532
en onder toekomstige
condities met meer kooldioxide.

112
00:05:53,032 --> 00:05:56,117
Ik heb meegewerkt
aan een van deze onderzoeken.

113
00:05:56,117 --> 00:06:00,756
We hebben 18 rijstsoorten
onderzocht in China en Japan

114
00:06:00,756 --> 00:06:02,602
en die gekweekt onder condities

115
00:06:02,602 --> 00:06:04,925
die zijn te verwachten later deze eeuw.

116
00:06:07,185 --> 00:06:09,227
Als we naar de uitkomsten kijken:

117
00:06:09,227 --> 00:06:12,353
de witte balk laat
de huidige condities zien

118
00:06:12,353 --> 00:06:16,289
en de rode balk die later deze eeuw.

119
00:06:16,741 --> 00:06:20,335
Proteïne neemt af
met ongeveer tien procent,

120
00:06:20,759 --> 00:06:24,522
ijzer zo'n acht procent,
zink ongeveer vijf procent.

121
00:06:25,404 --> 00:06:27,950
Dit klinkt niet
als een dramatische daling,

122
00:06:27,974 --> 00:06:31,658
maar als je kijkt naar
de allerarmsten in elk land,

123
00:06:31,902 --> 00:06:33,637
die voornamelijk zetmeel eten,

124
00:06:34,271 --> 00:06:37,877
dan zie je dat dit bij de mensen
die toch al op het randje leven

125
00:06:37,877 --> 00:06:39,558
tot regelrechte tekorten zal leiden

126
00:06:39,562 --> 00:06:41,799
met als gevolg
allerlei gezondheidsproblemen.

127
00:06:42,263 --> 00:06:46,138
De bevindingen zijn een stuk
aanmerkelijker bij de B-vitamines.

128
00:06:46,138 --> 00:06:49,777
Als je kijkt naar vitamine B1 en B2,

129
00:06:49,801 --> 00:06:52,010
zie je een afname van 17 procent.

130
00:06:52,494 --> 00:06:57,513
Panthotheenzuur, vitamine B5, 
vermindert met 13 procent.

131
00:06:57,517 --> 00:07:00,674
Foliumzuur neemt met zo'n 30 procent af.

132
00:07:00,888 --> 00:07:04,752
Dit zijn gemiddelden 
van de diverse experimenten.

133
00:07:05,186 --> 00:07:08,498
Foliumzuur is essentieel
voor de ontwikkeling van kinderen.

134
00:07:08,782 --> 00:07:10,885
Zwangeren die te weinig foliumzuur krijgen

135
00:07:10,885 --> 00:07:13,931
hebben een veel grotere kans
op een kind met geboorteafwijkingen.

136
00:07:14,599 --> 00:07:19,809
Dit zijn dus ernstige potentiële
gevolgen voor onze gezondheid

137
00:07:19,809 --> 00:07:21,870
wanneer de hoeveelheid CO2 
blijft toenemen.

138
00:07:23,636 --> 00:07:24,881
In een ander voorbeeld

139
00:07:24,881 --> 00:07:29,310
in modellen die zijn gemaakt
door Chris Weyant en zijn collega's,

140
00:07:29,310 --> 00:07:33,846
zien we hoe meer CO2
leidt tot minder ijzer en zink --

141
00:07:33,846 --> 00:07:35,948
er werd alleen gekeken
naar ijzer en zink --

142
00:07:36,452 --> 00:07:38,403
met allerlei gevolgen voor de gezondheid.

143
00:07:38,403 --> 00:07:41,765
Ze keken naar malaria,
aandoeningen met diarree, longontsteking,

144
00:07:41,765 --> 00:07:43,559
bloedarmoede door ijzertekort,

145
00:07:43,583 --> 00:07:47,284
en ze keken naar
de mogelijke gevolgen in 2050.

146
00:07:47,584 --> 00:07:49,968
Hoe donkerder de kleur hier,

147
00:07:49,968 --> 00:07:51,788
hoe groter de gevolgen.

148
00:07:51,982 --> 00:07:54,251
Je ziet de enorme impact

149
00:07:54,705 --> 00:07:56,744
in Azië en Afrika,

150
00:07:57,638 --> 00:08:00,503
maar vergeet niet dat
in landen als de Verenigde Staten

151
00:08:00,507 --> 00:08:01,803
en landen in Europa,

152
00:08:02,057 --> 00:08:04,472
de bevolking ook getroffen kan worden.

153
00:08:05,075 --> 00:08:08,749
Volgens hun berekeningen kunnen
wel 125 miljoen mensen worden getroffen.

154
00:08:10,041 --> 00:08:13,648
Ze hebben ook modellen gemaakt
van de meest effectieve maatregelen

155
00:08:14,112 --> 00:08:17,717
en hun conclusie was
het reduceren van broeikasgassen:

156
00:08:18,641 --> 00:08:21,703
de uitstoot van broeikasgassen
moet naar beneden vóór 2050,

157
00:08:21,703 --> 00:08:25,050
zodat we ons niet zoveel zorgen
hoeven te maken over deze effecten

158
00:08:25,050 --> 00:08:26,264
later deze eeuw.

159
00:08:28,568 --> 00:08:31,074
Deze experimenten, deze onderzoeksmodellen

160
00:08:31,098 --> 00:08:33,656
lieten klimaatverandering zelf
buiten beschouwing.

161
00:08:34,082 --> 00:08:36,856
Ze richtten zich alleen
op de factor kooldioxide.

162
00:08:37,584 --> 00:08:39,714
Dus als je ze combineert,

163
00:08:39,738 --> 00:08:43,197
verwacht men dat de impact
veel groter zal zijn dan wat ik nu vertel.

164
00:08:44,108 --> 00:08:47,127
Ik zou jullie hier nu het liefst
willen kunnen vertellen

165
00:08:47,151 --> 00:08:49,929
hoezeer het voedsel 
dat jullie aten als ontbijt,

166
00:08:49,929 --> 00:08:51,939
dat jullie straks bij de lunch gaan eten,

167
00:08:51,939 --> 00:08:54,868
is veranderd ten opzichte van
dat wat jullie grootouders aten

168
00:08:54,892 --> 00:08:56,966
gelet op de voedzaamheid ervan.

169
00:08:58,312 --> 00:08:59,329
Maar dat kan ik niet.

170
00:08:59,493 --> 00:09:00,976
Dat hebben we nooit onderzocht.

171
00:09:02,253 --> 00:09:05,404
Ik zou jullie graag vertellen 
hoe de huidige voedselonzekerheid

172
00:09:05,408 --> 00:09:07,451
wordt beïnvloed door die veranderingen.

173
00:09:07,801 --> 00:09:08,827
Maar dat kan ik niet.

174
00:09:09,121 --> 00:09:11,040
Ook dat hebben we nooit onderzocht.

175
00:09:12,437 --> 00:09:14,999
Er is veel dat we
nog niet weten op dit gebied.

176
00:09:15,903 --> 00:09:19,262
Onder andere wat mogelijke
oplossingen kunnen zijn.

177
00:09:19,986 --> 00:09:22,370
We weten niet precies
wat die oplossingen zijn,

178
00:09:22,764 --> 00:09:25,217
maar we hebben een heleboel opties.

179
00:09:25,521 --> 00:09:27,832
Er zijn technologische ontwikkelingen.

180
00:09:28,056 --> 00:09:31,396
Er is plantenveredeling.
Er is biofortificatie.

181
00:09:31,396 --> 00:09:32,928
De bodem kan verschil maken.

182
00:09:33,262 --> 00:09:35,955
Natuurlijk is het ook
erg nuttig om te weten

183
00:09:36,189 --> 00:09:39,630
hoe deze aanpassingen in de toekomst
onze gezondheid zullen beïnvloeden

184
00:09:39,634 --> 00:09:42,739
en die van onze kinderen
en die van onze kleinkinderen.

185
00:09:44,111 --> 00:09:46,094
Dit soort investeringen kost tijd.

186
00:09:47,053 --> 00:09:47,872
Het kost tijd

187
00:09:47,872 --> 00:09:49,892
om al deze kwesties uit te zoeken.

188
00:09:51,427 --> 00:09:55,044
Er is geen nationale instelling of concern

189
00:09:55,044 --> 00:09:56,722
die dit onderzoek financiert.

190
00:09:57,799 --> 00:10:02,899
We hebben deze investeringen hard nodig
om te onderzoeken welke kant het op gaat.

191
00:10:04,048 --> 00:10:06,147
Wat we ondertussen wel kunnen doen,

192
00:10:06,681 --> 00:10:11,859
is ervoor zorgen dat iedereen
toegang heeft tot een volwaardig dieet,

193
00:10:12,813 --> 00:10:16,482
niet alleen degenen in de welvarende delen
van de wereld, maar overal.

194
00:10:17,552 --> 00:10:22,081
We moeten ook individueel en gezamenlijk
de uitstoot van broeikasgassen verminderen

195
00:10:22,411 --> 00:10:25,263
om de uitdagingen van
de nabije toekomst te verkleinen.

196
00:10:27,520 --> 00:10:32,785
Ze zeggen: als je onderwijs te duur vindt,
kijk dan maar eens wat onwetendheid kost.

197
00:10:34,042 --> 00:10:34,961
Toch maar niet ...

198
00:10:35,977 --> 00:10:38,153
Laten we investeren in onszelf,

199
00:10:38,787 --> 00:10:39,965
in onze kinderen

200
00:10:39,969 --> 00:10:41,287
en in onze planeet.

201
00:10:41,287 --> 00:10:42,399
Dank u wel.

202
00:10:42,399 --> 00:10:44,238
(Applaus)