WEBVTT

00:00:01.357 --> 00:00:02.928
Çok uzun bir zaman boyunca

00:00:02.952 --> 00:00:06.086
aklımdan çıkmayan iki bilinmez vardı.

00:00:06.689 --> 00:00:08.950
Bir türlü anlam veremiyordum

00:00:08.974 --> 00:00:11.877
ve açıkçası, incelemekten de korkuyordum.

00:00:12.349 --> 00:00:15.896
Birinci bilinmezim: 40 yaşındayım

00:00:15.920 --> 00:00:18.991
ve hayatım boyunca her geçen yıl

00:00:19.015 --> 00:00:25.071
Birleşik Devletler'de, Britanya'da
ve Batı'nın her bir yanında

00:00:25.109 --> 00:00:27.093
ciddi depresyon ve anksiyete artışı var.

00:00:27.173 --> 00:00:30.101
Ben de sebebini anlamak istiyorum.

00:00:31.108 --> 00:00:32.975
Bu bize niçin oluyor?

00:00:33.394 --> 00:00:36.036
Ne oluyor da her geçen yıl

00:00:36.060 --> 00:00:39.314
daha çoğumuz günü atlatmakta
daha çok zorluk çekiyoruz?

00:00:39.743 --> 00:00:43.300
Bunu anlama isteğim de
daha kişisel bir sebepten ileri geliyordu.

NOTE Paragraph

00:00:43.324 --> 00:00:44.713
Daha bir gençken

00:00:44.737 --> 00:00:46.158
doktora gittiğimi

00:00:46.182 --> 00:00:50.667
ve ona içimden acı aktığını
hissettiğimi açıkladığımı hatırlıyorum.

00:00:51.237 --> 00:00:52.633
Kontrol edemiyordum,

00:00:52.657 --> 00:00:54.942
bunun niçin olduğunu da anlamıyordum,

00:00:54.966 --> 00:00:57.021
bundan bir hayli utanıyordum da.

00:00:57.045 --> 00:00:58.791
Doktorum da bana bir hikâye anlattı,

00:00:58.791 --> 00:01:00.678
şimdi anlıyorum ki iyi niyetliymiş

00:01:00.702 --> 00:01:02.394
ama çok basite indirgenmişti.

00:01:02.418 --> 00:01:03.586
Tamamen yanlış değildi.

00:01:03.610 --> 00:01:06.472
Doktorum dedi ki "İnsanların
niçin böyle olduğunu biliyoruz."

00:01:06.472 --> 00:01:10.658
Bazı insanların kafasının içinde
kimyasal bir dengesizlik oluyor --

00:01:10.682 --> 00:01:12.103
sen de onlardan birisin.

00:01:12.127 --> 00:01:14.111
Yapmamız gereken şey sana ilaç yazmak,

00:01:14.135 --> 00:01:16.499
kimsayal dengesizliği
normale döndürecektir.''

NOTE Paragraph

00:01:16.523 --> 00:01:19.153
Ben de Paxil veya Seroxat diye
bir ilaç almaya başladım.

00:01:19.153 --> 00:01:21.983
Farklı ülkelerde ismi farklı
ama aynı ilaç.

00:01:22.007 --> 00:01:24.490
Çok daha iyi hissettim,
tam bir harekete geçiriciydi.

00:01:24.514 --> 00:01:25.925
Ama çok geçmeden

00:01:25.949 --> 00:01:27.950
o acı hissi geri gelmeye başladı.

00:01:27.974 --> 00:01:29.982
Ve bana daha yüksek doz
vermeye başladılar,

00:01:29.982 --> 00:01:35.367
ta ki 13 yaşında yasal olarak alabileceğim
en yüksek doza ulaşana kadar.

00:01:35.402 --> 00:01:38.871
Bu 13 yıın büyük bir kısmında
ve özellikle de sonunda

00:01:38.895 --> 00:01:40.395
büyük bir acı çekiyordum.

00:01:40.419 --> 00:01:43.395
Kendime sormaya başladım,
''Burada neler oluyor?

00:01:43.419 --> 00:01:48.131
Çünkü her şeyi, kültüre hâkim
kitaba göre yapıyorsun --

00:01:48.149 --> 00:01:50.268
niçin hâlâ böyle hissediyorsun?''

NOTE Paragraph

00:01:50.292 --> 00:01:53.164
Ben de bu iki bilinmezin
derinine inmeye başladım,

00:01:53.188 --> 00:01:54.596
yazdığım kitap için

00:01:54.620 --> 00:01:57.125
dünyanın dört bir yanına
büyük bir yolculuğa çıktım.

00:01:57.149 --> 00:01:58.568
65 bin km seyahat ettim.

00:01:58.592 --> 00:02:01.085
Dünyanın önde gelen uzmanlarıyla oturup

00:02:01.109 --> 00:02:03.276
depresyon ve anksiyetenin nedenlerini

00:02:03.300 --> 00:02:05.172
ve daha da önemlisi, çözümlerini

00:02:05.196 --> 00:02:08.150
depresyon ve anksiyete geçirmiş
insanları araştırmaya koyuldum,

00:02:08.150 --> 00:02:09.956
nerede ve ne koşulda olursa olsun.

00:02:09.980 --> 00:02:14.056
Bu yolda tanıştığım harika insanlardan
inanılmaz şeyler öğrendim.

NOTE Paragraph

00:02:14.069 --> 00:02:17.045
Ancak öğrendiklerimin temelinde şu var,

00:02:17.069 --> 00:02:20.104
şu ana dek, depresyon ve anksiyetenin

00:02:20.128 --> 00:02:23.835
dokuz farklı nedenine ilişkin
bilimsel kanıtımız var.

00:02:23.859 --> 00:02:26.668
Bunların ikisi gerçekten de biyolojimizde.

00:02:26.692 --> 00:02:29.405
Genleriniz sizi bu sorunlara karşı
daha hassas yapabiliyor

00:02:29.405 --> 00:02:31.333
ama tabii kaderinizi yazmıyor.

00:02:31.357 --> 00:02:33.132
Bir de depresyona girdiğinizde

00:02:33.132 --> 00:02:36.690
içinden çıkmayı zorlaştıran
gerçek beyin değişimleri olabiliyor.

00:02:36.714 --> 00:02:40.786
Ancak depresyon ve anksiyeteye
sebep olduğu kanıtlanan etkenlerin çoğu

00:02:40.786 --> 00:02:42.550
biyolojik kökenli değil.

00:02:43.520 --> 00:02:45.734
Yaşam şeklimizle ilgili etkenler.

00:02:46.116 --> 00:02:47.607
Bunları anladığımız zaman

00:02:47.631 --> 00:02:50.727
kimyasal antidepresanların yanında

00:02:50.751 --> 00:02:55.279
insanlara sunulabilecek
bir dizi farklı çözüme kapı açılıyor,

NOTE Paragraph

00:02:55.284 --> 00:03:00.567
Örneğin eğer yalnızlık çekiyorsanız
depresyona girme ihtimaliniz daha yüksek.

00:03:00.573 --> 00:03:05.604
İşinizle ilgili hiçbir kontrolünüz yoksa
ve sadece söyleneni yapmak zorundaysanız

00:03:05.628 --> 00:03:07.517
depresyona girme ihtimaliniz yüksek.

00:03:07.541 --> 00:03:10.025
Doğal hayatın içine çok nadir giriyorsanız

00:03:10.049 --> 00:03:11.918
depresyona girme ihtimaliniz yüksek.

NOTE Paragraph

00:03:11.942 --> 00:03:16.273
Tek bir şey, öğrendiğim depresyon
ve anksiyete sebeplerini birleştiriyor.

00:03:16.276 --> 00:03:18.339
Hepsini değil ama pek çoğunu.

00:03:18.363 --> 00:03:22.719
Burada hepimiz doğal
fiziksel ihtiyaçlarımız olduğunu biliyor.

00:03:22.736 --> 00:03:23.910
Buna şüphe yok.

00:03:23.934 --> 00:03:26.513
Yiyeceğe, suya ihtiyacımız var,

00:03:26.537 --> 00:03:28.767
sığınacak bir eve, temiz havaya.

00:03:28.791 --> 00:03:32.915
Bu şeyleri elinizden alırsam
çok hızlı bir şekilde sorun yaşarsınız.

00:03:32.926 --> 00:03:34.728
Ancak aynı zamanda,

00:03:34.752 --> 00:03:38.123
her bir insanın
doğal psikolojik ihtiyaçları da var.

00:03:38.147 --> 00:03:40.186
Bir yere ait olduğunuzu hissetmeniz lazım.

00:03:40.210 --> 00:03:43.274
Hayatınızın anlamı ve bir amacı olduğunu.

00:03:43.298 --> 00:03:45.829
İnsanların sizi fark ettiğini
ve size değer verdiğini.

00:03:45.853 --> 00:03:48.410
Ulaşılabilir bir geleceğiniz
olduğunu hissetmelisiniz.

00:03:48.434 --> 00:03:51.482
Yarattığımız bu kültür
pek çok şeyde çok iyi.

00:03:51.506 --> 00:03:53.666
Pek çok şey geçmişe kıyasla
iyiye gidiyor da.

00:03:53.690 --> 00:03:54.951
Hayatta olmaktan mutluyum.

00:03:54.951 --> 00:03:58.849
Ancak o derinlerde yatan
psikolojik ihtiyaçları karşılamada

00:03:58.849 --> 00:04:01.124
giderek daha başarısız hâle geliyoruz.

00:04:01.895 --> 00:04:03.998
Bu elbette tek sorun değil

00:04:04.022 --> 00:04:08.069
ama bu krizin durmak bilmeden artmasında
önemli bir rol oynadığı kanısındayım.

00:04:08.919 --> 00:04:12.149
Bunu kabul etmekte zorluk çektim.

00:04:12.173 --> 00:04:14.879
Depresyonu, beynimdeki bir sorundan

00:04:14.903 --> 00:04:22.589
yaşam şeklimiz de dâhil pek çok etkene
bağlama fikrini çok ölçüp tarttım.

NOTE Paragraph

00:04:22.609 --> 00:04:28.144
Ve bir gün Güney Afrikalı psikiyatrist
Dr. Derek Summerfield'le tanışınca

00:04:28.155 --> 00:04:29.966
bu fikir gözümde şekillenmeye başladı.

00:04:29.990 --> 00:04:31.141
Harika bir adam.

00:04:31.165 --> 00:04:34.879
Dr. Summerfield
2001 yılında Komboçya'daydı,

00:04:34.903 --> 00:04:39.946
ülkenin vatandaşlarına ilk kez
kimyasal antidepresanları tanıtıyordu.

00:04:39.976 --> 00:04:43.273
Kamboçyalı yerel doktorların
bu ilaçlardan haberi yoktu.

00:04:43.297 --> 00:04:44.888
Merak içindeydiler.

00:04:44.912 --> 00:04:46.126
O da açıkladı.

00:04:46.150 --> 00:04:47.436
Onlar da dedi ki,

00:04:47.436 --> 00:04:50.403
"Bunlara ihtiyacımız yok,
bizim zaten antidepresanlarımız var."

00:04:50.427 --> 00:04:52.164
Summerfield "Nasıl yani?'' dedi.

00:04:52.188 --> 00:04:55.427
Bitkisel bir tedaviden
bahsedeceklerini sanıyordu,

00:04:55.451 --> 00:04:59.223
St. John's Wort bitkisi,
gingko biloba gibi bir şeyden.

00:04:59.910 --> 00:05:02.299
Ama onlar bir hikâye anlattılar.

NOTE Paragraph

00:05:02.800 --> 00:05:06.379
Halkları içinde pirinç tarlalarında
çalışan bir çiftçi varmış.

00:05:06.403 --> 00:05:10.393
Bir gün ABD ile yaşanan savaştan
kalan bir mayın tarlasına basmış

00:05:10.411 --> 00:05:11.823
ve bacağını kaybetmiş.

00:05:11.847 --> 00:05:13.283
Bacak protezi yapılmış

00:05:13.307 --> 00:05:16.118
ve bir süre sonra pirinç tarlalarında
çalışmaya geri dönmüş.

00:05:16.118 --> 00:05:20.334
Ama görünen o ki protez bir bacakla
su içinde çalışmak çok acı veriyor.

00:05:20.356 --> 00:05:24.886
Onun için de bacağını kaybettiği yerde
yeniden çalışmak çok travmatik olmalıydı.

00:05:24.903 --> 00:05:27.306
Adam her gün ağlamaya başlamış,

00:05:27.330 --> 00:05:28.759
yataktan çıkmıyormuş,

00:05:28.783 --> 00:05:31.666
tüm klasik depresyon semptomları varmış.

00:05:32.013 --> 00:05:33.378
Kamboçyalı doktor dedi ki

00:05:33.402 --> 00:05:35.688
"İşte bu noktada ona antidepresan verdik."

00:05:35.712 --> 00:05:38.347
Dr. Summerfield da
''Ne verdiniz?'' diye soruyor.

00:05:38.371 --> 00:05:41.180
Yanına gidip onunla oturduklarını,

00:05:41.982 --> 00:05:43.792
onu dinlediklerini anlatmışlar.

00:05:44.464 --> 00:05:47.011
Acısının anlamlı olduğunu --

00:05:47.035 --> 00:05:49.956
depresyon mücadelesinde bunu göremediğini

00:05:49.980 --> 00:05:53.640
ama aslında hayatında
tamamen anlaşılır nedenler olduğunu.

00:05:53.966 --> 00:05:57.164
Halktaki insanlarla konuşan
doktorlardan biri şunu fark etmiş,

00:05:57.188 --> 00:06:01.155
''Eğer biz bu adama bir inek alsaydık
mandıra çiftçisi olabilirdi,

00:06:01.173 --> 00:06:06.698
pirinç tarlalarında çalışmaya dönüp
onu yiyip bitiren bu duruma da düşmezdi.''

00:06:06.713 --> 00:06:08.022
Ve ona bir inek alıyorlar.

00:06:08.046 --> 00:06:10.226
İki hafta içinde adam ağlamayı bırakıyor.

00:06:10.250 --> 00:06:12.212
Bir ay içinde de depresyondan kurtuluyor.

00:06:12.212 --> 00:06:13.845
Dr. Summerfield'a dediklerine göre

00:06:13.845 --> 00:06:16.559
''Bakın doktor, o inek...
İşte o inek bir antidepresandı.

00:06:16.583 --> 00:06:18.130
Demek istediğiniz bu değil mi?''

NOTE Paragraph

00:06:18.130 --> 00:06:19.225
(Gülme sesleri)

NOTE Paragraph

00:06:19.249 --> 00:06:22.302
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:06:22.326 --> 00:06:25.249
Depresyona benim yetiştirildiğim
bakış açısıyla bakıyorsanız

00:06:25.249 --> 00:06:26.669
ki çoğumuz öyledir,

00:06:26.669 --> 00:06:28.533
bu bir eşek şakasına benzemiyor mu?

00:06:28.557 --> 00:06:31.751
''Antidepresan için bir doktora gittim
ama o bana bir inek verdi.''

00:06:31.795 --> 00:06:34.822
Ancak o Kamboçyalı doktorlar
içgüdüsel olarak biliyorlardı ki

00:06:34.846 --> 00:06:37.823
bu bireyden yola çıkarak
bilimsel olmayan bu anekdot

00:06:37.847 --> 00:06:41.132
bugün dünyadaki
tıp camiasına yön veren şey,

00:06:41.156 --> 00:06:43.243
Dünya Sağlık Örgütü'nün

00:06:43.267 --> 00:06:47.897
eldeki en iyi bilimsel kanıta dayanarak
yıllardır bize anlatmaya çalıştığı şey.

NOTE Paragraph

00:06:48.576 --> 00:06:50.505
Depresyondaysınız,

00:06:50.529 --> 00:06:51.906
anksiyete hâlindeyseniz

00:06:53.008 --> 00:06:56.268
zayıf ya da aklınızı kaçırmış değilsiniz,

00:06:56.292 --> 00:06:59.877
parçaları bozulmuş bir makine değilsiniz.

00:07:00.950 --> 00:07:03.484
İhtiyaçları karşılanmamış bir insansınız.

00:07:03.919 --> 00:07:06.133
Bu Kamboçyalı doktorların

00:07:06.133 --> 00:07:09.614
ve Dünya Sağlık Örgütü'nün söylemedikleri
şeyleri de hesaba katmak önemli.

00:07:09.614 --> 00:07:11.356
O çiftçiye şöyle söylemediler:

00:07:11.380 --> 00:07:14.181
''Hey dostum, kendini toparlaman gerek.

00:07:14.205 --> 00:07:17.472
Bu sorunu kendi başına
anlayıp çözmen lazım.''

00:07:17.851 --> 00:07:19.843
Tam aksine, şunu söylediler:

00:07:19.867 --> 00:07:23.391
''Burada hepimiz senin
toparlanman için yanındayız.

00:07:23.415 --> 00:07:27.827
Bu sorunu birlikte anlayıp çözebiliriz.''

00:07:28.543 --> 00:07:32.559
İşte depresyondaki
bir insanın ihtiyacı olan şey bu.

00:07:32.583 --> 00:07:35.828
Depresyonda olan herkesin
hak ettiği yaklaşım bu.

NOTE Paragraph

00:07:35.852 --> 00:07:38.839
Birleşmiş Milletler'de
önde gelen doktorlardan biri

00:07:38.863 --> 00:07:42.701
iki yıl önce, 2017 yılında
Dünya Sağlık Günü resmi açıklamasında

00:07:42.720 --> 00:07:45.537
kimyasal dengesizlikler
hakkında daha az tartışıp

00:07:45.561 --> 00:07:48.798
yaşam şeklimizdeki dengesizlikleri
daha çok tartışmalıyız demişti.

00:07:48.890 --> 00:07:50.893
İlaçlar kimilerini gerçekten rahatlatıyor,

00:07:50.917 --> 00:07:53.047
bir süre için beni de rahatlattılar

00:07:53.071 --> 00:07:57.498
ama tam da bu sorun biyolojinin
çok daha derininde olduğu için

00:07:57.522 --> 00:08:00.577
çözümlerin de aynı ölçüde
derine inmesi lazım.

NOTE Paragraph

00:08:00.601 --> 00:08:04.888
Bunu ilk öğrendiğimde
şöyle düşündüğümü hatırlıyorum,

00:08:04.919 --> 00:08:08.645
''Pekala, tüm bilimsel kanıt ortada,
bir yığın çalışma da okudum,

00:08:08.665 --> 00:08:11.971
bunu açıklayan bir dizi uzmanla da
görüşmeler yaptım.''

00:08:11.995 --> 00:08:14.381
Ama hep şunu düşündüm,
''Bunu nasıl yapabiliriz?''

00:08:14.405 --> 00:08:16.318
Bizi depresyona sokan şeyler

00:08:16.342 --> 00:08:20.183
vakaların çoğunda bu Kamboçyalı çiftçinin
başına gelenlerden çok daha karmaşık.

00:08:20.183 --> 00:08:22.812
Bu görüşü benimsemek için
nereden başlamalıyız?

NOTE Paragraph

00:08:22.836 --> 00:08:27.685
Ama sonra kitabım için
dünyanın her yerine yaptığım o yolculukta

00:08:27.704 --> 00:08:33.979
Sydey'den San Fransisco'ya, Sao Paulo'ya
tam tamına bunu yapan insanlarla tanıştım,

00:08:33.995 --> 00:08:37.001
Depresyon ve anksiyetenin
derin nedenlerini anlayan

00:08:37.001 --> 00:08:40.832
ve gruplar hâlinde bunları çözen
insanlarla tanıştım.

00:08:40.895 --> 00:08:45.066
Tanıştığım ve kitabımda yazdığım
tüm o harika insanları anlatamam,

00:08:45.100 --> 00:08:48.553
depresyon ve anksiyetenin
öğrendiğim tüm dokuz nedenini de

00:08:48.577 --> 00:08:51.299
çünkü on saatlik bir TED konuşması
yapmama izin vermezler.

00:08:51.299 --> 00:08:52.835
Şikayetlerinizi onlara bildirin.

NOTE Paragraph

00:08:52.859 --> 00:08:54.789
Ama iki nedene yönelmek

00:08:54.813 --> 00:08:58.226
ve bu nedenlerden ortaya çıkan
sonuçlardan ikisini anlatmak istiyorum.

00:08:58.578 --> 00:08:59.728
Birincisi.

00:09:00.285 --> 00:09:03.293
İnsanlık tarihinin en yalnız toplumuyuz.

00:09:03.317 --> 00:09:06.150
Amerikalılara şunu soran
yeni bir çalışma vardı:

00:09:06.174 --> 00:09:09.324
''Artık kimseye yakın olmadığınız
hissine kapıldığınız oluyor mu?''

00:09:09.348 --> 00:09:12.953
İnsanların %39'u
bunun onları tanımladığını söyledi.

00:09:12.953 --> 00:09:14.387
"Artık kimseye yakın olmama."

00:09:14.411 --> 00:09:16.908
Yalnızlığın uluslararası ölçümlerinde,

00:09:16.932 --> 00:09:19.830
Birleşik Krallık ve Avrupa'nın kalanı
ABD'nin hemen arkasında,

00:09:19.830 --> 00:09:21.299
aranızda kibirlenen varsa...

NOTE Paragraph

00:09:21.323 --> 00:09:22.331
(Gülme sesleri)

NOTE Paragraph

00:09:22.355 --> 00:09:26.694
Dünyanın önde gelen yalnızlık
uzmanlarıyla bu konuyu masaya yatırdım,

00:09:26.694 --> 00:09:30.022
Profesör John Cacioppo isminde
Chicago'da inanılmaz bir adamla da.

00:09:30.141 --> 00:09:32.964
Çalışmasının bize sunduğu
bir soruyu çok düşündüm.

00:09:32.988 --> 00:09:35.293
Profesör Cacioppo şunu sordu,

00:09:35.317 --> 00:09:36.967
''Niçin varız?

00:09:36.991 --> 00:09:38.944
Niçin buradayız, niçin hayattayız?''

00:09:38.968 --> 00:09:41.174
Bir öbemli sebebi şu ki

00:09:41.198 --> 00:09:45.875
Afrika savannalarındaki atalarımız
bir şeyde çok iyiydiler.

00:09:46.287 --> 00:09:49.577
Zamanın çoğunda yere serdikleri
hayvanlardan daha büyük değillerdi,

00:09:49.601 --> 00:09:52.914
onlardan daha hızlı da değillerdi

00:09:52.938 --> 00:09:57.282
ama grup kurmakta
ve iş birliği yapmakta çok iyilerdi.

00:09:57.300 --> 00:09:59.561
Bizim tür olarak süper gücümüz bu.

00:09:59.585 --> 00:10:00.990
Bir araya geliyoruz,

00:10:01.014 --> 00:10:03.490
tıpkı bir kovanda yaşamaya
evrilen arılar gibi

00:10:03.514 --> 00:10:05.746
insanlar da kabile hâlinde
yaşamaya evrildi.

00:10:05.770 --> 00:10:12.142
Ve biz kabilelerimizi dağıtan
tarihteki ilk insanlarız.

00:10:12.484 --> 00:10:14.551
Bu da çok kötü hissetmemize neden oluyor.

00:10:15.048 --> 00:10:17.192
Ama böyle olmak zorunda değil.

NOTE Paragraph

00:10:17.216 --> 00:10:19.850
Kitabımdaki hatta hayatımdaki
kahramanlardan biri,

00:10:19.874 --> 00:10:21.969
Sam Everington adındaki doktor.

00:10:21.993 --> 00:10:26.341
Uzun yıllar yaşadığım Doğu Londra'nın
yoksul bir kısmında pratisyen.

00:10:26.358 --> 00:10:28.045
Sam halinden hiç de memnun değildi

00:10:28.069 --> 00:10:32.095
çünkü aşırı depresyon ve anksiyete
sebebiyle gelen çok hastası vardı.

00:10:32.117 --> 00:10:34.839
Benim gibi o da kimyasal
antidepresanlara karşı değil,

00:10:34.863 --> 00:10:37.085
bazı insanları rahatlattığı kanısında.

00:10:37.109 --> 00:10:38.512
Ancak iki şeyi görebiliyordu.

00:10:38.512 --> 00:10:42.061
Bir, hastaları çoğu zaman tamamen
makul nedenlerden ötürü depresyondaydı,

00:10:42.085 --> 00:10:45.823
yalnızlık gibi.

00:10:45.847 --> 00:10:49.291
İki, ilaçkar bazı insanları rahatlatsa da

00:10:49.315 --> 00:10:51.583
çoğu insanın sorununu çözmüyordu.

00:10:51.607 --> 00:10:53.140
Altta yatan sorunu.

00:10:53.871 --> 00:10:56.522
Bir gün Sam farklı
bir yaklaşımda karar kıldı.

00:10:56.546 --> 00:11:00.518
Hastaneye Lisa Cunningham adında
bir kadın geldi.

00:11:00.518 --> 00:11:02.387
Lisa'yla daha sonra tanıştım.

00:11:02.411 --> 00:11:07.785
Lisa 7 yıldır ağır depresyon ve anksiyete
sebebiyle evinde dışa kapalı yaşıyordu.

00:11:08.898 --> 00:11:11.823
Sam'in hastanesine geldiğinde
ona söylenen şey şu oldu;

00:11:11.847 --> 00:11:13.907
''Endişelenme.
Yine bu ilaçları yazacağız

00:11:13.907 --> 00:11:16.498
ama ayrıca bir şey daha yazacağız.

00:11:16.522 --> 00:11:19.965
Haftada iki kez buraya geleceksin,

00:11:19.989 --> 00:11:22.767
depresyon ve anksiyeteli bir
hasta grubuyla tanışacaksın,

00:11:22.791 --> 00:11:25.601
ne kadar zor durumda olduğunu değil

00:11:25.625 --> 00:11:29.026
birlikte anlamlı ne yapabileceğiniz
hakkında konuşacaksınız,

00:11:29.026 --> 00:11:32.439
böylece yalnızlık çekmeyecek
ve hayat amaçsız gibi hissetmeyeceksiniz."

NOTE Paragraph

00:11:32.439 --> 00:11:35.098
Bu grup ilk bir araya geldiğinde

00:11:35.122 --> 00:11:37.378
Lisa anksiyete sebebiyle kusmaya başladı,

00:11:37.402 --> 00:11:39.323
bu, onun için çok fazlaydı.

00:11:39.347 --> 00:11:41.981
Ama diğerleri ona destek oldu,
grup konuşmaya başladı,

00:11:42.005 --> 00:11:43.680
''Nasıl yardımcı olabiliriz?''

00:11:43.704 --> 00:11:46.038
Bunlar şehirden,
benim gibi Doğu Londra insanları.

00:11:46.038 --> 00:11:48.070
Bahçecilik hakkında bir şey bilmiyorlardı.

00:11:48.094 --> 00:11:50.339
Bahçecilikle uğraşma fikri ortaya attılar.

00:11:50.363 --> 00:11:53.989
Doktor odaları arkasında boş alan vardı.
Orayı bahçe yapmayı düşündüler.

00:11:54.360 --> 00:11:58.068
Kütüphaneden kitaplar aldılar,
YouTube videoları izlediler.

00:11:58.972 --> 00:12:01.501
Ellerini toprağın içine soktular.

00:12:01.844 --> 00:12:04.887
Mevsimlerin ritmini öğrenmeye başladılar.

00:12:04.911 --> 00:12:07.901
Doğaya maruz kalmanın
çok güçlü bir antidepresan olduğuna dair

00:12:07.918 --> 00:12:09.894
çok sayıda kanıt var.

00:12:09.918 --> 00:12:12.927
Ama onlar daha önemli
bir şey yapmaya başladılar.

00:12:13.347 --> 00:12:15.377
Bir kabile kurmaya başladılar.

00:12:15.401 --> 00:12:17.212
Bir grup kurmaya başladılar.

00:12:17.236 --> 00:12:19.260
Birbirilerini önemsemeye başladılar.

00:12:19.284 --> 00:12:20.882
Eğer birisi o gün gelmediyse

00:12:20.882 --> 00:12:23.502
diğerleri hemen onu arayıp
iyi olduğundan emin oluyordu.

00:12:23.526 --> 00:12:26.377
O gün canını sıkan şeyin
ne olduğunu anlamaya çalışıyorlardı.

00:12:26.377 --> 00:12:27.964
Lisa'nın bana söylediği,

00:12:27.988 --> 00:12:32.155
''Bahçe çiçeklenmeye başladıkça
biz de çiçek açmaya başladık.''

NOTE Paragraph

00:12:32.474 --> 00:12:34.506
Bu yaklaşıma sosyal reçete deniyor.

00:12:34.530 --> 00:12:36.085
Avrupa'nın her yerine yayılıyor.

00:12:36.085 --> 00:12:38.480
Küçük ama giderek önem kazanan
bir dizi kanıta göre

00:12:38.480 --> 00:12:43.224
bu, depresyon ve anksiyetede
gerçek ve anlamlı düşüşler yaşatabilir.

NOTE Paragraph

00:12:43.300 --> 00:12:47.021
Bir gün, Lisa ve depresyondan kurtulmuş
arkadaşlarının inşa ettiği o bahçede

00:12:47.045 --> 00:12:49.526
öylece durduğumu hatırlıyorum --

00:12:49.550 --> 00:12:51.134
gerçekten çok güzel bir bahçeydi.

00:12:51.158 --> 00:12:52.349
Şöyle düşünmüştüm,

00:12:52.373 --> 00:12:56.244
Avustralya'da Hugh Mackay adında
bir profesörden esinlenmiş.

00:12:56.268 --> 00:13:00.649
Şunu düşündüm, bu kültürde
insanların morali bozuk olduğunda

00:13:00.673 --> 00:13:03.737
onlara söylediğimiz şey --
ki bunu hepimiz söylemişizdir --

00:13:03.761 --> 00:13:06.985
''Sadece kendin olman lazım.''

00:13:07.742 --> 00:13:10.692
Ama anladım ki
asıl söylememiz gereken şey

00:13:10.716 --> 00:13:11.866
''Sen olma.

00:13:12.306 --> 00:13:13.639
Kendin olma.

00:13:14.218 --> 00:13:16.427
Biz ol, bizimle ol.

00:13:16.765 --> 00:13:18.090
Bu grubun bir parçası ol.''

NOTE Paragraph

00:13:18.114 --> 00:13:21.820
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:13:21.844 --> 00:13:24.423
Bu sorunların çözümü

00:13:24.447 --> 00:13:29.068
ayrı bir birey gibi bir köşeye,
kaynaklarımızın içine çekilmek değil.

00:13:29.085 --> 00:13:31.125
Zaten bizi bu krize sokan şey kısmen bu.

00:13:31.149 --> 00:13:33.902
Sizden daha büyük bir şeyle
yeniden bağlanmak.

NOTE Paragraph

00:13:33.926 --> 00:13:35.891
Sizlerle konuşmak istediğim

00:13:35.891 --> 00:13:38.982
diğer depresyon ve anksiyete
sebeplerinden biri de buraya çıkıyor.

00:13:38.982 --> 00:13:40.982
Hepimiz biliyoruz ki

00:13:41.006 --> 00:13:44.752
hazır yiyecekler beslenmemizi ele geçirdi
ve bizi fiziksel olarak hasta ediyor.

00:13:44.776 --> 00:13:46.982
Bunu bir üstünlük duygusuyla söylemiyorum,

00:13:47.006 --> 00:13:49.405
ben de bu konuşmadan
hemen önce McDonald's'daydım.

00:13:49.429 --> 00:13:53.272
Hepinizin o sağlıklı TED kahvaltısından
yediğini gördüm ve bana göre değil dedim.

00:13:53.272 --> 00:13:58.109
Ama hazır yieyeceklerin bizi
ele geçirmesi ve hasta etmesi gibi

00:13:58.133 --> 00:14:03.763
hazır değerler de aklımızı ele geçirerek
bizi mental olarak hasta ediyor.

00:14:04.157 --> 00:14:07.261
Binlerce yıl boyunca
filozoflar şunu söyledi,

00:14:07.285 --> 00:14:11.873
Hayatın para, statü ve hava atmaktan
ibaret olduğu kanısındaysanız

00:14:11.897 --> 00:14:13.420
rezil bir durumda hissedersiniz.

00:14:13.444 --> 00:14:16.921
Bu, Schopenhauer'den tam bir alıntı değil
ama söylediklerinin özü.

NOTE Paragraph

00:14:17.091 --> 00:14:20.397
Ama garip olan, neredeyse kimse
bunu bilimsel olarak araştırmadı,

00:14:20.397 --> 00:14:24.030
ta ki tanıştığım olağanüstü insan
profesör Tim Kasser'a kadar,

00:14:24.054 --> 00:14:28.967
kendisi Illinois'de Knox College'de
ve 30 yıldır bu konuda araştırma yapıyor.

00:14:28.967 --> 00:14:31.974
Araştırması birkaç önemli
noktaya değiniyor.

00:14:31.998 --> 00:14:35.189
İlki, kederden kurtulmak için

00:14:35.213 --> 00:14:41.818
daha iyi bir hayatı satın alabileceğinize
ne kadar inanıyorsanız

00:14:41.818 --> 00:14:44.729
depresyona ve anksiyeteye
yakalanma olasılığınız daha fazla.

00:14:44.753 --> 00:14:50.651
İkincisi, bir toplum olarak
bu inançlarla yaşar hâle geldik.

00:14:50.682 --> 00:14:52.095
Tüm hayatım boyunca

00:14:52.119 --> 00:14:56.312
reklam, Instagram ve benzeri
her şeyin yükü altında olduk.

NOTE Paragraph

00:14:56.871 --> 00:14:58.324
Ben de buna biraz kafa yordum.

00:14:58.324 --> 00:15:04.029
Doğduğumuzdan beri bu şekilde
beslendiğimizi fark ettim, ruh için KFC.

00:15:04.053 --> 00:15:07.840
Mutluluğu hep yanlış yerlerde
aramak için eğitildik

00:15:07.840 --> 00:15:10.840
ve nasıl hazır yiyecekler
beslenme ihtiyaçlarımızı karşılamıyor,

00:15:10.840 --> 00:15:13.042
bir de üstüne bizi hasta ediyorsa

00:15:13.066 --> 00:15:16.408
hazır değerler de aynı şekilde
psikolojik ihtiyaçlarımızı karşılamıyor

00:15:16.408 --> 00:15:18.874
ve güzel bir hayattan bizi uzaklaştırıyor.

00:15:18.898 --> 00:15:23.021
Profesör Kasser'le ilk zaman geçirip
bunu öğrendiğimde

00:15:23.046 --> 00:15:25.633
pek çok duyguyu bir arada hissettim.

00:15:25.657 --> 00:15:28.347
Çünkü bir yandan
bu konu zor bir konuydu.

00:15:28.371 --> 00:15:31.633
Kendi hayatımda da sık sık
moralim bozuk olduğunda

00:15:31.657 --> 00:15:36.922
birtakım göstermelik, dış çözümle
sorunuma çare bulmaya çalışmıştım.

00:15:37.441 --> 00:15:40.131
Bunun bende
niçin işe yaramadığını anlıyordum.

00:15:40.930 --> 00:15:43.812
Bir de şunu düşündüm,
bu çok bariz değil mi?

00:15:43.836 --> 00:15:45.581
Hatta ne kadar basmakalıp.

00:15:45.605 --> 00:15:49.120
Şimdi buradaki kimse ölüm döşeğinde

00:15:49.121 --> 00:15:52.437
aldıkları ayakkabıları veya kaç kez
retweet'lendiklerini düşünmeyecek,

00:15:52.461 --> 00:15:56.274
hayatınızda edindiğiniz sevgiyi
ve kurduğunuz bağları düşüneceksiniz.

00:15:56.303 --> 00:15:58.248
Bunun klişe gibi olduğunun farkındayım.

00:15:58.272 --> 00:16:00.761
Ama profesör Kasser'le
konuşmalarımda hep şunu sordum

00:16:00.761 --> 00:16:02.998
''Niçin bu tuhaf ikililiği hissediyorum?''

00:16:03.022 --> 00:16:06.829
O da diyordu ki ''Bir ölçüde
bunları hepimiz biliyoruz.

00:16:06.853 --> 00:16:09.228
Ama bu kültürün içinde
bunlarla yaşamıyoruz.''

00:16:09.252 --> 00:16:11.491
Bunları o kadar iyi biliyoruz ki
klişe olmuşlar.

00:16:11.491 --> 00:16:12.633
Ama onlarla yaşamıyoruz.

00:16:12.657 --> 00:16:15.866
Kendime sorup durdum,
neden böylesi derin bir şeyi biliyor

00:16:15.890 --> 00:16:17.176
ama uygulamıyoruz?

00:16:17.200 --> 00:16:20.604
Bir süre sonra
profesör Kasser bana dedi ki

00:16:20.628 --> 00:16:24.689
"Çünkü hayatta önemli olan şeyleri
görmezden gelmemize sebep olan

00:16:24.689 --> 00:16:26.806
bir makine içinde yaşıyoruz.''

00:16:27.260 --> 00:16:28.847
Bunu epey düşünmem gerekti.

00:16:28.871 --> 00:16:32.056
"Çünkü hayatta önemli olan şeyleri
görmezden gelmemize sebep olan

00:16:32.056 --> 00:16:33.978
bir makine içinde yaşıyoruz.

NOTE Paragraph

00:16:34.299 --> 00:16:38.077
Profesör Kasser'in de istediği
bu makineyi bozup bozamayacağımızdı.

00:16:38.101 --> 00:16:40.004
Buna yönelik çok sayıda araştırma yaptı.

00:16:40.004 --> 00:16:41.553
Bir örnek vereceğim

00:16:41.577 --> 00:16:45.077
ve herkesi bunu aile ve arkadaşlarıyla
denemesini rica ediyorum.

00:16:45.101 --> 00:16:48.443
Nathan Dungan isimli biri de dâhil,
bir grup genç ve yetişkini

00:16:48.467 --> 00:16:52.680
belli bir süre bir araya getirip
bir dizi oturum düzenledi.

00:16:52.704 --> 00:16:54.467
Bu grubun amaçlarından biri

00:16:54.491 --> 00:17:00.561
insanların hayatlarında gerçekten anlam
ve amaç buldukları bir anı düşünmekti.

00:17:00.585 --> 00:17:02.728
Farklı insanlar için
farklı anlar paylaşıldı.

00:17:02.752 --> 00:17:06.369
Kimi için müzik çalmak,
yazmak, birine yardım etmek --

00:17:06.393 --> 00:17:09.196
Buradaki her şey
bir şey tasvir edebiliyor sanırım.

00:17:09.220 --> 00:17:12.101
Amaçlardan biri de
insanlara şunu sordurmaktı:

00:17:12.125 --> 00:17:17.517
"Hayatınızın çoğunu, bu anlam
ve amaç dolu anları takip etmeye

00:17:17.619 --> 00:17:20.569
ve daha azını ihtiyacınız olmayan
şeyleri satın almaya,

00:17:20.593 --> 00:17:23.315
sosyal medyada paylaşım yapıp
insanları kıskandırmaya

00:17:23.339 --> 00:17:24.606
nasıl adayabilirsiniz?

NOTE Paragraph

00:17:24.958 --> 00:17:26.601
Bulguları şöyleydi,

00:17:26.625 --> 00:17:27.959
sadece bu toplantılar...

00:17:27.983 --> 00:17:31.233
aslında aşırı tüketicilik için
bir Adsız Alkolikler toplantısı gibi.

00:17:31.807 --> 00:17:34.900
İnsanları bu toplantılara teşvik etmek,
bu değerleri öne çıkarmak,

00:17:34.900 --> 00:17:37.315
harekete geçirmek
ve birbirimizden destek almak

00:17:37.339 --> 00:17:40.196
insanların değerlerinde
kayda değer bir değişim yarattı.

00:17:40.220 --> 00:17:44.633
Onları bu depresyon yaratan
mesajlar kasırgasından,

00:17:44.657 --> 00:17:47.291
mutluluğu yanlış yerde arama
eğiliminden uzaklaştırdı

00:17:47.315 --> 00:17:52.816
ve bizi depresyondan çıkaran daha anlamlı
ve yepyeni değerlere yakınlaştırdı.

NOTE Paragraph

00:17:53.347 --> 00:17:56.649
Ancak gördüğüm ve yazdığım tüm çözümler,

00:17:56.673 --> 00:17:59.412
ki burada çoğundan bahsedemiyorum,

00:17:59.436 --> 00:18:00.807
hep şunu düşündüm,

00:18:00.831 --> 00:18:04.530
Bu yaklaşımları fark etmem
niçin bu kadar uzun sürdü?

00:18:04.554 --> 00:18:06.570
Çünkü bunu insanlara açıkladığınızda

00:18:06.594 --> 00:18:09.038
bazıları daha karışık ama hepsi değil --

00:18:09.062 --> 00:18:12.306
bunu insanlara açıkladığınızda...
çok da anlaması güç bir şey değil.

00:18:12.330 --> 00:18:14.425
Hepimiz bir ölçüde bunların farkındayız.

00:18:14.449 --> 00:18:17.086
Bunu kavramak niçin bu kadar zor olsun?

00:18:17.110 --> 00:18:19.044
Bence çok sebebi var.

00:18:19.475 --> 00:18:23.744
Ama bir tanesi şu ki
depresyon ve anksiyetenin...

00:18:23.768 --> 00:18:27.188
...aslında ne olduğu hakkındaki
düşünce şeklimizi değiştirmemiz gerek.

00:18:27.776 --> 00:18:31.408
Depresyon ve anksiyeteye sebep olan
çok gerçek biyolojik etkenler var.

00:18:32.117 --> 00:18:35.871
Ancak biyolojiyi
tek sorumlu olarak görürsek,

00:18:35.895 --> 00:18:37.141
benim yaptığım gibi

00:18:37.165 --> 00:18:41.230
ve aslında kültürümüzün hayatımın
çoğunda yaptığı gibi,

00:18:41.254 --> 00:18:45.111
o zaman insanlara ima ettiğimiz şey,

00:18:45.135 --> 00:18:48.172
kimsenin niyeti öyle değildir
ama gerçekten şunu ima ediyoruz ki

00:18:48.196 --> 00:18:50.498
''Senin acın hiçbir şey ifade etmiyor.

00:18:50.522 --> 00:18:51.958
Bu sadece bir arıza.

00:18:51.982 --> 00:18:54.451
Bir bilgisayar programının
hata vermesi gibi,

00:18:54.475 --> 00:18:57.142
kafanda bir kablo problemi sadece.''

00:18:58.061 --> 00:19:01.168
Ben depresyonun bir arıza
olmadığını fark edene kadar

00:19:01.192 --> 00:19:05.257
hayatımı değiştirmeye başlayamadım.

00:19:06.620 --> 00:19:07.770
Bu bir sinyal.

00:19:08.684 --> 00:19:10.691
Depresyonunuz bir sinyal.

00:19:11.077 --> 00:19:12.918
Size bir şey söylüyor.

NOTE Paragraph

00:19:12.942 --> 00:19:17.553
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:19:17.577 --> 00:19:19.966
Böyle hissetmemizin sebepleri var

00:19:19.990 --> 00:19:22.705
ve depresyonun pençesindeyken
bunları görmek çok zor --

00:19:22.729 --> 00:19:25.339
Kişisel tecrübem sayesinde
bunu çok iyi anlıyorum.

00:19:25.363 --> 00:19:28.846
Ancak doğru yardımla
bu sorunları anlayabilir

00:19:28.870 --> 00:19:31.344
ve bu sorunları birlikte düzeltebiliriz.

00:19:31.368 --> 00:19:32.560
Ancak bunu yapmak için

00:19:32.584 --> 00:19:36.962
ilk adım bu sinyallerin
üzerini kapamayı bırakmak,

00:19:36.988 --> 00:19:41.180
bunların bir zayıflık, çılgınlık ve sadece
biyolojik olduğu söylemeyi kesmek,

00:19:41.204 --> 00:19:43.139
bu çok az sayıda insan için geçerli.

00:19:43.163 --> 00:19:46.789
Bu sinyallere kulak vermemiz gerek

00:19:46.813 --> 00:19:50.085
çünkü gerçekten de duymamız gereken
bir şeyler söylüyorlar.

00:19:50.514 --> 00:19:55.537
Sadece gerçekten
bu sinyallere kulak verdiğimizde

00:19:55.561 --> 00:19:59.576
ve onları hesaba kattığımızda
ve onlara saygı duyduğumuzda

00:19:59.600 --> 00:20:06.262
bizi özgür kılan, yeni ve daha derin
çözümlere kapı açacağız.

00:20:07.133 --> 00:20:11.206
İnekler her bir yanda bizi bekliyor.

NOTE Paragraph

00:20:11.585 --> 00:20:12.766
Teşekkürler

NOTE Paragraph

00:20:12.790 --> 00:20:16.478
(Alkışlar)