1
00:00:01,659 --> 00:00:02,809
Kašike.

2
00:00:04,944 --> 00:00:06,326
Kartonske kutije.

3
00:00:07,302 --> 00:00:09,722
Dečji električni vozići.

4
00:00:10,522 --> 00:00:11,854
Praznični ukrasi.

5
00:00:12,442 --> 00:00:13,832
Dvorci na naduvavanje.

6
00:00:14,292 --> 00:00:15,577
Ćebad.

7
00:00:15,601 --> 00:00:16,751
Korpe.

8
00:00:17,228 --> 00:00:18,474
Tepisi.

9
00:00:18,498 --> 00:00:19,649
Podmetači.

10
00:00:19,673 --> 00:00:21,077
Pametni telefoni.

11
00:00:21,101 --> 00:00:22,381
Klaviri.

12
00:00:23,284 --> 00:00:24,598
Ogrtači.

13
00:00:24,622 --> 00:00:25,772
Fotografije.

14
00:00:26,415 --> 00:00:28,141
Šta sve ove stvari imaju zajedničko,

15
00:00:28,161 --> 00:00:31,308
osim što su to fotografije
koje sam ja slikao poslednja tri meseca,

16
00:00:31,338 --> 00:00:33,770
te stoga imam autorska prava na njih?

17
00:00:33,794 --> 00:00:35,299
(Smeh)

18
00:00:35,323 --> 00:00:36,855
To su sve izumi

19
00:00:36,879 --> 00:00:40,529
koji su stvoreni zahvaljujući jeziku.

20
00:00:40,553 --> 00:00:42,883
Nijedna od ovih stvari
ne bi postojala bez jezika.

21
00:00:42,913 --> 00:00:45,063
Zamislite da stvarate
bilo koju od ovih stvari

22
00:00:45,083 --> 00:00:48,003
ili da zidate celu zgradu, kao što je ova,

23
00:00:48,027 --> 00:00:50,383
a da ne možete da koristite jezik

24
00:00:50,407 --> 00:00:54,949
ili bilo koje znanje koje je stečeno
kroz upotrebu jezika.

25
00:00:54,973 --> 00:00:59,021
U suštini, jezik je najvažnija stvar

26
00:00:59,045 --> 00:01:00,219
na celom svetu.

27
00:01:00,243 --> 00:01:03,284
Cela naša civilizacija počiva na njemu.

28
00:01:03,308 --> 00:01:05,760
A oni koji posvete život
njegovom izučavanju -

29
00:01:05,784 --> 00:01:10,776
kako se jezik pojavio,
u čemu se ljudski jezici razlikuju,

30
00:01:10,800 --> 00:01:13,470
kako se razlikuju od sistema
komunikacije kod životinja -

31
00:01:13,500 --> 00:01:15,114
su lingvisti.

32
00:01:15,141 --> 00:01:20,120
Formalna lingvistika je, manje-više,
relativno novo područje.

33
00:01:21,099 --> 00:01:23,496
Otkrila je mnogo izuzetno bitnih stvari.

34
00:01:23,520 --> 00:01:26,052
Kao na primer, da se ljudski
sistemi komunikacije

35
00:01:26,076 --> 00:01:28,837
veoma razlikuju od sistema
komunikacije životinja,

36
00:01:28,861 --> 00:01:31,522
da su svi jezici podjednako izražajni,

37
00:01:31,546 --> 00:01:33,975
čak i kada to čine na različite načine.

38
00:01:33,998 --> 00:01:37,272
Ipak, uprkos svemu tome,

39
00:01:37,296 --> 00:01:41,918
postoje brojni ljudi
koji vole da popuju o jeziku

40
00:01:41,942 --> 00:01:45,561
kao da imaju podjednako razumevanje
o njemu kao lingvisti,

41
00:01:45,585 --> 00:01:47,617
zato što, bože moj, govore taj jezik.

42
00:01:47,641 --> 00:01:50,197
I ako govorite jezik,
to znači da imate sva prava

43
00:01:50,227 --> 00:01:52,620
da pričate o njegovoj upotrebi
kao i bilo ko drugi.

44
00:01:52,640 --> 00:01:54,570
Zamislite da pričate sa hirurgom

45
00:01:54,600 --> 00:01:56,474
i kažete: „Slušaj, drugar.

46
00:01:56,498 --> 00:01:58,466
Ja imam srce, pa, nekih 40 godina.

47
00:01:58,490 --> 00:02:01,440
Mislim da znam par stvari
o zameni aortnog ventila.

48
00:02:01,464 --> 00:02:04,139
Smatram da je moje mišljenje
jednako vredno kao i tvoje.”

49
00:02:04,139 --> 00:02:05,528
Pa ipak, upravo to se dešava.

50
00:02:05,528 --> 00:02:09,949
Ovo je Nil de Gras Tajson,
koji kaže da bi u filmu „Dolazak”

51
00:02:09,973 --> 00:02:12,124
on doveo kriptografa -

52
00:02:12,148 --> 00:02:15,966
nekog ko može dešifrovati poruku
na jezik koji već zna -

53
00:02:15,990 --> 00:02:17,268
pre nego lingvistu,

54
00:02:17,292 --> 00:02:18,926
da razgovara sa vanzemaljcima,

55
00:02:18,950 --> 00:02:21,061
zato što, šta će nam lingvista -

56
00:02:21,085 --> 00:02:23,203
zašto bi to bilo korisno
ako pričamo sa nekim

57
00:02:23,223 --> 00:02:25,229
ko govori jezik koji čak i ne znamo?

58
00:02:25,253 --> 00:02:27,990
Iako, naravno, film „Dolazak”
nije baš bajan.

59
00:02:28,014 --> 00:02:30,107
Mislim, molim vas -
slušaj, film. Hej, druže:

60
00:02:30,107 --> 00:02:33,281
vanzemaljci dolaze na našu planetu
u ogromnim svemirskim brodovima,

61
00:02:33,281 --> 00:02:36,951
i ne žele ništa drugo
osim da razgovaraju sa nama,

62
00:02:36,975 --> 00:02:39,250
i vi angažujete jednog lingvistu?

63
00:02:39,274 --> 00:02:40,284
(Smeh)

64
00:02:40,308 --> 00:02:43,032
Zar je vlada SAD-a spala
na nizak budžet ili nešto slično?

65
00:02:43,062 --> 00:02:44,617
(Smeh)

66
00:02:44,641 --> 00:02:47,545
Mnoge ovakve stvari se mogu
pripisati nerazumevanju

67
00:02:47,569 --> 00:02:51,045
toga šta je jezik,
kao i formalnog izučavanja jezika,

68
00:02:51,069 --> 00:02:52,380
same lingvistike.

69
00:02:53,568 --> 00:02:57,996
Mislim da postoji nešto što je u osnovi
dosta ovakvih nerazumevanja,

70
00:02:58,020 --> 00:03:02,559
a što je sažeto u divnom članku Forbsa,

71
00:03:02,583 --> 00:03:06,278
o tome zašto srednjoškolci
ne bi trebalo da uče strane jezike.

72
00:03:06,302 --> 00:03:08,435
Izvući ću nekoliko citata iz njega,

73
00:03:08,459 --> 00:03:10,517
da vidite da li možete da shvatite

74
00:03:10,541 --> 00:03:14,171
šta se nalazi u osnovi
nekih od ovih mišljenja i ideja.

75
00:03:14,929 --> 00:03:19,012
„Amerikanci retko čitaju klasike,
čak i kada su prevedeni.”

76
00:03:19,036 --> 00:03:21,737
Drugim rečima, zašto se mučiti
učenjem stranog jezika,

77
00:03:21,761 --> 00:03:24,797
kada ionako neće čitati
klasike u originalu?

78
00:03:24,827 --> 00:03:26,411
U čemu je poenta?

79
00:03:26,435 --> 00:03:29,213
„Učenje stranih jezika u školi
je gubljenje vremena,

80
00:03:29,237 --> 00:03:32,897
u poređenju sa drugim stvarima
koje biste mogli raditi u školi.”

81
00:03:33,887 --> 00:03:37,799
„Evropa ima mnogo jezičkih grupa
svrstanih na relativno malom prostoru.”

82
00:03:37,823 --> 00:03:41,332
Dakle, po Amerikancima, ma,
u čemu je poenta učenja drugog jezika?

83
00:03:41,356 --> 00:03:44,306
Ionako nećete imati
neku veliku korist od toga.

84
00:03:44,346 --> 00:03:45,639
Ovo je moj omiljeni:

85
00:03:45,659 --> 00:03:47,666
„Student iz Birminhema
bi trebalo da putuje

86
00:03:47,696 --> 00:03:50,156
oko 1600 kilometara
da bi došao do meksičke granice,

87
00:03:50,176 --> 00:03:52,618
pa čak i u tom slučaju, 
naišao bi na dovoljno ljudi

88
00:03:52,648 --> 00:03:54,678
koji govore engleski jezik."

89
00:03:54,708 --> 00:03:57,111
Drugim rečima, ako umete
da mlatite rukama naokolo,

90
00:03:57,131 --> 00:03:58,895
i to vas može dovesti tamo gde idete,

91
00:03:58,925 --> 00:04:02,025
onda stvarno nema svrhe učiti drugi jezik.

92
00:04:02,055 --> 00:04:07,307
Ono što se ističe u dosta ovakvih stavova
je konceptualna metafora

93
00:04:07,331 --> 00:04:08,894
da je jezik sredstvo.

94
00:04:08,918 --> 00:04:11,512
Postoji nešto što zvuči
veoma istinito u ovoj metafori.

95
00:04:11,522 --> 00:04:14,769
Jezik jeste neka vrsta sredstva
po tome što, ako znate lokalni jezik,

96
00:04:14,809 --> 00:04:16,927
možete da postignete više
nego kada ne znate.

97
00:04:16,947 --> 00:04:19,801
Ali iz toga proizilazi
da je jezik samo sredstvo,

98
00:04:19,825 --> 00:04:21,817
što je potpuno netačno.

99
00:04:21,841 --> 00:04:25,232
Kada bi jezik bio samo sredstvo,
iskreno, bio bi prilično loše sredstvo.

100
00:04:25,232 --> 00:04:28,776
Zamenili bismo ga davno
nečim mnogo boljim. Evo primera.

101
00:04:28,800 --> 00:04:30,332
Pomislite na bilo koju rečenicu.

102
00:04:30,356 --> 00:04:33,529
Evo rečenice koju sam sigurno
već izgovarao: „Juče sam video Kina”.

103
00:04:33,559 --> 00:04:34,958
Imam prijatelja po imenu Kin.

104
00:04:34,978 --> 00:04:38,076
Kada ja izgovorim rečenicu:
„Juče sam video Kina”,

105
00:04:38,100 --> 00:04:39,826
da li stvarno mislite

106
00:04:39,850 --> 00:04:43,072
da je sad sve što mi je na pameti
presađeno u vaš mozak

107
00:04:43,096 --> 00:04:44,278
putem ove rečenice?

108
00:04:44,302 --> 00:04:46,839
Teško, zato što se tu dešava
mnogo drugih stvari.

109
00:04:46,863 --> 00:04:48,251
Na primer, kada kažem „juče”,

110
00:04:48,275 --> 00:04:51,348
mogu razmišljati kakvo je vreme
bilo juče, zato što sam bio tamo.

111
00:04:51,348 --> 00:04:52,482
A ako se prisećam,

112
00:04:52,482 --> 00:04:55,190
verovatno ću se setiti da sam nešto
zaboravio da pošaljem,

113
00:04:55,190 --> 00:04:56,300
što se upravo i desilo.

114
00:04:56,300 --> 00:04:59,626
Ovo je bila smišljena šala, ali zaista
sam zaboravio da pošaljem nešto.

115
00:04:59,626 --> 00:05:02,440
Što znači da ću to morati
da uradim u ponedeljak,

116
00:05:02,464 --> 00:05:04,037
jer se tada vraćam kući.

117
00:05:04,067 --> 00:05:05,911
I naravno, kad pomislim na ponedeljak,

118
00:05:05,951 --> 00:05:09,471
setim se pesme „Manični ponedeljak”
od Banglsa. Odlična pesma.

119
00:05:09,495 --> 00:05:12,752
Kada izgovorim reč „video”,
pomislim na izraz:

120
00:05:12,776 --> 00:05:15,763
„'Vidim!', reče slepi čovek dok je kupio
svoj čekić i testeru.”

121
00:05:15,783 --> 00:05:17,038
Uvek mi to padne na pamet.

122
00:05:17,062 --> 00:05:19,963
Kad god čujem ili izgovorim
reč „video”, odmah pomislim na to,

123
00:05:19,963 --> 00:05:22,124
zato što je to moj deda
imao običaj da govori,

124
00:05:22,124 --> 00:05:23,479
pa onda mislim i na njega.

125
00:05:23,479 --> 00:05:26,244
Vraćamo se opet, iz nekog razloga,
na „Manični ponedeljak”.

126
00:05:26,284 --> 00:05:29,630
Sa Kinom, kada govorim nešto kao:
„Juče sam video Kina”,

127
00:05:29,660 --> 00:05:33,227
pomisliću na okolnosti
pod kojima sam ga video.

128
00:05:33,251 --> 00:05:36,030
To bi bio ovaj dan.
Evo ga sa mojom mačkom.

129
00:05:36,054 --> 00:05:37,529
Naravno, ako razmišljam o Kinu,

130
00:05:37,569 --> 00:05:39,971
misliću o njegovom odlasku
na Univerzitet Long Bič,

131
00:05:40,001 --> 00:05:42,472
i setiću se da su i moj dobar drug
Džon i moja majka

132
00:05:42,502 --> 00:05:44,280
diplomirali na Univerzitetu Long Bič,

133
00:05:44,320 --> 00:05:46,157
a moja rođaka Kejti ga upravo pohađa.

134
00:05:46,157 --> 00:05:48,516
I evo opet „Maničnog ponedeljka”.

135
00:05:48,546 --> 00:05:51,962
Ali to je samo delić onoga
što se odvija u vašoj glavi

136
00:05:51,986 --> 00:05:54,278
svaki put dok govorite.

137
00:05:54,302 --> 00:05:56,897
Sve što imamo za predstavljanje
celog tog haosa

138
00:05:56,921 --> 00:05:59,815
koji se odvija u našoj glavi je ovo.

139
00:05:59,839 --> 00:06:01,191
Mislim, to je sve što imamo.

140
00:06:01,191 --> 00:06:02,329
(Smeh)

141
00:06:02,353 --> 00:06:04,958
Zar je čudno što
nam je sistem tako oskudan?

142
00:06:04,982 --> 00:06:07,460
Zamislite, poređenja radi,

143
00:06:07,484 --> 00:06:10,626
da želite da saznate
kakav je osećaj jesti tortu,

144
00:06:10,650 --> 00:06:13,006
na taj način što ćete,
umesto da jedete tortu,

145
00:06:13,030 --> 00:06:16,252
morati da svarite sastojke za tortu,

146
00:06:16,276 --> 00:06:17,807
jedan po jedan,

147
00:06:17,831 --> 00:06:19,343
zajedno sa uputstvima

148
00:06:19,367 --> 00:06:22,752
o tome kako ove sastojke
treba izmešati da bi se dobila torta.

149
00:06:22,776 --> 00:06:24,680
Morate da pojedete i uputstvo.

150
00:06:24,704 --> 00:06:25,768
(Smeh)

151
00:06:25,792 --> 00:06:28,211
Kada bismo na takav način
morali da doživimo tortu,

152
00:06:28,211 --> 00:06:29,876
verovatno je nikada ne bismo jeli.

153
00:06:30,485 --> 00:06:34,045
Pa opet, jezik je jedini način -
jedan jedini način -

154
00:06:34,069 --> 00:06:38,263
da shvatimo šta se to dešava
ovde, u našim mislima.

155
00:06:38,287 --> 00:06:40,141
To je naša unutrašnjost,

156
00:06:40,165 --> 00:06:41,609
ono što nas čini ljudima,

157
00:06:41,633 --> 00:06:44,871
ono što nas razlikuje
od ostalih životinja,

158
00:06:44,895 --> 00:06:46,728
sve je to ovde negde unutra,

159
00:06:46,752 --> 00:06:50,696
i sve što nam je potrebno
da bismo to predstavili je naš jezik.

160
00:06:50,720 --> 00:06:53,835
Jezik je najbolji način da pokažemo
šta se dešava u našim glavama.

161
00:06:53,859 --> 00:06:56,680
Zamislite da želite da pitate
neko važno pitanje, na primer:

162
00:06:56,680 --> 00:06:58,787
„Kakva je priroda
ljudskih misli i osećanja?”

163
00:06:58,787 --> 00:07:00,021
Ono što želite da uradite

164
00:07:00,021 --> 00:07:04,358
je da uporedite što je moguće više jezika.

165
00:07:04,411 --> 00:07:06,426
Jedan neće biti dovoljan.

166
00:07:06,450 --> 00:07:07,812
Da bih vam dao primer,

167
00:07:07,836 --> 00:07:10,685
evo slike malog Romana,

168
00:07:10,709 --> 00:07:13,688
koju sam napravio
kamerom od 12 megapiksela.

169
00:07:13,712 --> 00:07:17,144
Evo sad iste slike sa mnogo manje piksela.

170
00:07:17,168 --> 00:07:21,051
Očigledno, ni na jednoj
od ovih slika nije prava mačka,

171
00:07:21,075 --> 00:07:24,709
ali jedna daje mnogo bolji osećaj
toga šta je mačka, nego ona druga.

172
00:07:26,649 --> 00:07:28,633
Jezik nije samo puko sredstvo.

173
00:07:28,657 --> 00:07:29,816
To je naše nasleđe.

174
00:07:29,840 --> 00:07:32,422
To je naš način saopštavanja
toga šta znači biti čovek.

175
00:07:32,422 --> 00:07:36,697
Naravno, pod „našim” nasleđem,
mislim na ceo ljudski rod.

176
00:07:36,721 --> 00:07:41,786
Gubitak samo jednog jezika
čini sliku mnogo manje jasnom.

177
00:07:41,810 --> 00:07:45,855
Dakle, za posao u prethodnih 10 godina,

178
00:07:45,879 --> 00:07:49,164
a takođe i radi razonode, zabave radi,

179
00:07:49,188 --> 00:07:50,899
ja stvaram jezike.

180
00:07:50,923 --> 00:07:52,783
Oni se zovu „konjezici”,

181
00:07:52,807 --> 00:07:54,942
skraćeno od „konstruisani jezici”.

182
00:07:54,966 --> 00:07:57,045
Predstavljajući ove
činjenice, rame uz rame,

183
00:07:57,069 --> 00:07:59,047
da gubimo jezike na našoj planeti

184
00:07:59,071 --> 00:08:00,690
i da stvaram potpuno nove jezike,

185
00:08:00,720 --> 00:08:04,110
možete pomisliti da postoji
neka dublja veza između ta dva.

186
00:08:04,150 --> 00:08:07,826
Zapravo, mnogo ljudi je ovo spojilo.

187
00:08:07,850 --> 00:08:09,877
Ovo je lik koji se mnogo uzdrmao

188
00:08:09,901 --> 00:08:12,965
time da u filmu Džejmsa Kamerona
„Avatar” postoji konjezik.

189
00:08:12,995 --> 00:08:14,446
On tvrdi:

190
00:08:14,470 --> 00:08:16,902
„Kroz tri godine,
koliko je trebalo Džejmsu Kameronu

191
00:08:16,902 --> 00:08:18,969
da snimi Avatar, jedan jezik je umro.”

192
00:08:18,993 --> 00:08:20,945
U stvari, verovatno mnogo više od jednog.

193
00:08:20,975 --> 00:08:24,389
„Na'vi, avaj, neće ispuniti prazninu
tamo gde je ona postojala...”

194
00:08:24,413 --> 00:08:26,725
Istinski duboka i dirljiva izjava -

195
00:08:26,749 --> 00:08:29,366
ako uopšte ne razmišljate o tome.

196
00:08:29,390 --> 00:08:30,545
(Smeh)

197
00:08:30,569 --> 00:08:32,612
Ali kad sam ja bio ovde na univerzitetu,

198
00:08:32,636 --> 00:08:34,175
diplomirao sam na dva predmeta.

199
00:08:34,175 --> 00:08:37,320
Jedan od njih je bio lingvistika,
ali je drugi bio engleski jezik.

200
00:08:37,320 --> 00:08:39,792
Naravno, smer engleskog jezika,
studiranje engleskog,

201
00:08:39,792 --> 00:08:42,898
nije u stvari studiranje engleskog jezika,
kao što vam je poznato,

202
00:08:42,898 --> 00:08:44,367
to je studiranje književnosti.

203
00:08:44,367 --> 00:08:45,678
Književnost je divna stvar,

204
00:08:45,702 --> 00:08:49,493
zato što u suštini, književnost
u širem smislu je kao umetnost:

205
00:08:49,517 --> 00:08:51,180
spada u kategoriju umetnosti.

206
00:08:51,204 --> 00:08:52,752
A u književnosti se dešava

207
00:08:52,776 --> 00:08:57,855
da autori stvaraju
kompletna nova bića i istorije.

208
00:08:57,879 --> 00:09:00,895
Nama je interesantno da gledamo

209
00:09:00,919 --> 00:09:06,006
kakve misli i osećanja,
kao i jedinstveni duh,

210
00:09:06,030 --> 00:09:08,638
autori mogu uložiti u ova izmišljena bića.

211
00:09:08,662 --> 00:09:11,283
Toliko mnogo da, mislim - pogledajte ovo.

212
00:09:11,307 --> 00:09:13,561
Postoje čitavi serijali knjiga

213
00:09:13,585 --> 00:09:15,824
koje su napisane o izmišljenim likovima.

214
00:09:15,848 --> 00:09:19,815
Cela knjiga samo o jednom
izmišljenom, lažnom ljudskom biću.

215
00:09:19,839 --> 00:09:22,010
Postoji čitava knjiga o Džordžu F. Babitu,

216
00:09:22,034 --> 00:09:23,871
iz knjige „Babit” Sinklera Luisa,

217
00:09:23,895 --> 00:09:25,912
i kladim se da je knjiga
duža nego „Babit”,

218
00:09:25,942 --> 00:09:27,294
koja je kratka knjiga.

219
00:09:27,334 --> 00:09:29,010
Da li se iko uopšte seća te knjige?

220
00:09:29,050 --> 00:09:31,792
Veoma je dobra, mislim čak
da je bolja od „Glavne ulice”.

221
00:09:31,842 --> 00:09:34,156
Eto, rekoh svoje mišljenje.

222
00:09:34,196 --> 00:09:38,389
Dakle, nikad nismo dovodili u pitanje
da je književnost interesantna.

223
00:09:38,434 --> 00:09:39,989
Ali uprkos toj činjenici,

224
00:09:40,013 --> 00:09:42,341
čak ni lingvisti nisu
zainteresovani da saznaju

225
00:09:42,341 --> 00:09:44,101
šta nam to stvoreni jezici mogu reći

226
00:09:44,101 --> 00:09:47,968
o dubinama ljudske duše
kroz umetničko nastojanje.

227
00:09:48,520 --> 00:09:51,397
Daću vam jedan mali primer.

228
00:09:51,421 --> 00:09:54,144
Postojao je jedan članak o meni

229
00:09:54,168 --> 00:09:57,008
u magazinu Kalifornijski alumni,
pre dosta vremena.

230
00:09:57,032 --> 00:09:58,303
Kada su pisali taj članak,

231
00:09:58,343 --> 00:10:00,637
želeli su da dovedu nekog
ko se ne slaže sa mnom,

232
00:10:00,677 --> 00:10:03,561
što, iz ove perspektive,
izgleda malo čudno.

233
00:10:03,585 --> 00:10:04,895
Pričaš o nekoj osobi,

234
00:10:04,935 --> 00:10:08,442
i želiš da nađeš nekog
ko se ne slaže sa tom osobom.

235
00:10:08,466 --> 00:10:09,742
(Smeh)

236
00:10:09,766 --> 00:10:12,585
U suštini, to je samo
promotivni članak, ali nema veze.

237
00:10:12,585 --> 00:10:14,972
Tako se desilo da su došli

238
00:10:14,996 --> 00:10:17,341
do jednog od najsjajnijih
lingvista našeg vremena,

239
00:10:17,345 --> 00:10:20,371
Džordža Lejkofa, koji je lingvista
ovde na Berkliju.

240
00:10:20,395 --> 00:10:23,957
Njegov rad je, u suštini,
zauvek promenio oblasti lingvistike

241
00:10:23,981 --> 00:10:25,458
i kognitivne nauke.

242
00:10:25,482 --> 00:10:28,347
Kada su ga pitali o mom radu
i o stvaranju jezika uopšte,

243
00:10:28,387 --> 00:10:32,386
on je rekao: „Postoji toliko stvari koje
treba da se prouče o pitanju jezika.

244
00:10:32,450 --> 00:10:35,206
Treba da trošite vreme
na nešto što je stvarno."

245
00:10:35,230 --> 00:10:36,381
Aha.

246
00:10:36,405 --> 00:10:38,864
„Nešto stvarno”.
Da li vas ovo podseća na nešto?

247
00:10:38,888 --> 00:10:42,627
Da upotrebim isti okvir
koji je on lično izmislio,

248
00:10:42,651 --> 00:10:45,346
vratiću se ovoj konceptualnoj metafori:

249
00:10:45,370 --> 00:10:46,638
jezik je sredstvo.

250
00:10:46,662 --> 00:10:50,093
A on, izgleda, radi pod ovom
konceptualnom metaforom,

251
00:10:50,117 --> 00:10:54,184
što znači da je jezik koristan kada može
biti upotrebljen za komunikaciju.

252
00:10:54,208 --> 00:10:57,506
Jezik je beskoristan kada ne može
biti upotrebljen za komunikaciju.

253
00:10:57,530 --> 00:11:00,372
Možda vam padne na pamet:
šta da radimo sa mrtvim jezicima?

254
00:11:00,396 --> 00:11:01,612
Ali nije bitno.

255
00:11:01,636 --> 00:11:03,043
Zbog ove ideje,

256
00:11:03,067 --> 00:11:06,929
može se činiti prilično apsurdno

257
00:11:06,953 --> 00:11:10,366
imati na Duoligu kurs valirijskog jezika

258
00:11:10,390 --> 00:11:12,938
koji sam stvorio za seriju
„Igra prestola” na HBO-u.

259
00:11:12,962 --> 00:11:16,586
Možda se onda zapitate
šta to onda 740 000 ljudi uči?

260
00:11:17,368 --> 00:11:19,630
(Smeh)

261
00:11:19,654 --> 00:11:21,717
Pogledajmo.

262
00:11:21,741 --> 00:11:23,376
Šta to oni uče?

263
00:11:23,400 --> 00:11:25,760
Šta bi uopšte mogli da uče?

264
00:11:25,784 --> 00:11:28,583
Imajući u vidu drugi jezik za ovo -

265
00:11:28,607 --> 00:11:30,951
to je za ljude sa engleskog
govornog područja -

266
00:11:30,951 --> 00:11:33,294
oni koji govore engleski jezik
uče baš dosta toga.

267
00:11:33,294 --> 00:11:36,558
Evo rečenice koju verovatno nikad
neće upotrebiti u komunikaciji

268
00:11:36,582 --> 00:11:37,746
za ceo svoj život:

269
00:11:37,770 --> 00:11:39,336
„Vala abre urnes.”

270
00:11:39,360 --> 00:11:40,733
„Čovek vide ženu.”

271
00:11:40,757 --> 00:11:42,647
Mala srednja linija je napomena,

272
00:11:42,671 --> 00:11:44,887
poručuje da je u pitanju
doslovno ono što piše.

273
00:11:44,911 --> 00:11:47,240
Oni u stvari uče
neke prilično fascinantne stvari,

274
00:11:47,260 --> 00:11:48,890
posebno ako govore engleski jezik.

275
00:11:48,920 --> 00:11:51,954
Uče da se glagol može staviti
i na sam kraj rečenice.

276
00:11:51,994 --> 00:11:55,236
To baš i ne može u engleskom jeziku
kada imate složeniju rečenicu.

277
00:11:55,266 --> 00:11:57,608
Uče da, ponekad,

278
00:11:57,632 --> 00:12:01,490
jezik nema svoj paritet za određeni član -
on je potpuno odsutan.

279
00:12:01,514 --> 00:12:03,573
To je nešto što može
da se desi sa jezikom.

280
00:12:03,573 --> 00:12:06,942
Uče da dugi samoglasnici
mogu zaista biti duži u trajanju,

281
00:12:06,966 --> 00:12:08,927
umesto razlike u kvalitetu,

282
00:12:08,951 --> 00:12:11,953
što naši dugi samoglasnici i rade:
oni su u stvari iste dužine.

283
00:12:11,983 --> 00:12:15,657
Uče da postoje one male promene.

284
00:12:15,681 --> 00:12:16,836
Hm? Hm?

285
00:12:16,860 --> 00:12:20,172
Postoje promene zvane „padeži”
na kraju imenice -

286
00:12:20,196 --> 00:12:21,212
(Smeh)

287
00:12:21,236 --> 00:12:24,537
koje vam govore
ko šta radi kome u rečenici.

288
00:12:24,561 --> 00:12:27,588
Čak i ako ostavite isti red reči,

289
00:12:27,612 --> 00:12:29,334
ali zamenite krajeve,

290
00:12:29,358 --> 00:12:32,350
to menja ko kome šta radi.

291
00:12:32,374 --> 00:12:38,488
Ono što uče jeste da jezici
rade iste stvari na različite načine.

292
00:12:38,513 --> 00:12:40,845
I da učenje jezika može biti zabavno.

293
00:12:41,997 --> 00:12:45,767
Ono što uče je poštovanje
prema Jeziku, sa velikim slovom „J”.

294
00:12:45,791 --> 00:12:49,974
S obzirom na činjenicu da 88% Amerikanaca
govori samo engleski jezik kod kuće,

295
00:12:49,998 --> 00:12:52,609
ne mislim da je to nužno loše.

296
00:12:52,633 --> 00:12:56,756
Znate li zašto jezici umiru
na našoj planeti?

297
00:12:56,796 --> 00:13:02,018
Ne zato što vlade nametnu
jedan jezik manjoj grupi,

298
00:13:02,042 --> 00:13:04,556
niti zato što je cela grupa
govornog jezika zbrisana.

299
00:13:04,580 --> 00:13:07,286
To se svakako dešavalo u prošlosti,
a dešava se i danas,

300
00:13:07,316 --> 00:13:09,705
ali to nije glavni razlog.

301
00:13:10,268 --> 00:13:13,046
Glavni razlog je
što se dete rodi u porodici

302
00:13:13,070 --> 00:13:16,625
koja govori jezik koji nije široko
rasprostranjen u njihovoj zajednici,

303
00:13:16,649 --> 00:13:18,656
i dete ga ne nauči.

304
00:13:18,680 --> 00:13:19,965
Zašto?

305
00:13:19,989 --> 00:13:24,291
Zato što taj jezik nije cenjen
u njihovoj zajednici.

306
00:13:24,315 --> 00:13:26,228
Zato što taj jezik nije koristan.

307
00:13:26,252 --> 00:13:31,236
Zato što to dete ne može naći posao
ako govori taj jezik.

308
00:13:31,260 --> 00:13:34,411
Zato što, ako je jezik samo sredstvo,

309
00:13:35,315 --> 00:13:37,692
onda je učenje njihovog maternjeg jezika

310
00:13:37,716 --> 00:13:40,151
korisno otprilike kao i učenje
visoko valirijskog,

311
00:13:40,181 --> 00:13:41,449
pa zašto se mučiti onda?

312
00:13:43,387 --> 00:13:44,537
Sad...

313
00:13:46,514 --> 00:13:50,903
Možda izučavanje jezika neće dovesti
do znatnog lingvističkog ovladavanja.

314
00:13:50,927 --> 00:13:53,177
Ali možda to i nije tako bitno.

315
00:13:53,855 --> 00:13:56,966
Možda će, ako više ljudi
bude učilo više jezika,

316
00:13:56,990 --> 00:13:59,608
to dovesti do veće jezičke tolerancije

317
00:13:59,632 --> 00:14:01,920
i smanjiti jezički imperijalizam.

318
00:14:01,949 --> 00:14:05,193
Možda, ako budemo poštovali
jezik zbog onog što on zapravo i jeste -

319
00:14:05,193 --> 00:14:09,849
bukvalno, najveći izum
u istoriji čovečanstva -

320
00:14:09,873 --> 00:14:11,079
tada u budućnosti

321
00:14:11,103 --> 00:14:14,992
možemo slaviti ugrožene jezike
kao žive jezike,

322
00:14:15,016 --> 00:14:17,153
a ne kao deo muzejske zbirke.

323
00:14:17,182 --> 00:14:19,058
(Visoko valirijski) Kirimvose. Hvala.

324
00:14:19,088 --> 00:14:20,388
(Aplauz)