Lepels. Kartonnen dozen. Elektrische peutertreinen. Feestversieringen. Springkastelen. Dekens. Manden. Tapijten. Dienbladtafels. Smartphones. Piano's. Jurken. Foto's. Wat hebben al deze dingen gemeen behalve dat het foto's zijn die ik recent maakte en waar ik dus het copyright op heb? (Gelach) Het zijn allemaal uitvindingen die gecreëerd zijn dankzij de taal. Niets van dit alles had bestaan zonder de taal. Stel dat je iets zou uitvinden of een gebouw als dit zou bouwen, zonder taal te kunnen gebruiken of zonder gebruik te kunnen maken van de kennis verworven door taalgebruik. In feite is taal het allerbelangrijkste in de hele wereld. Onze hele beschaving is erop gebaseerd. En mensen die hun leven wijden aan het bestuderen ervan -- zowel het ontstaan van taal, als hoe onze talen verschillen van elkaar en van de communicatie tussen dieren -- zijn taalkundigen. Formele taalkunde is een behoorlijk jong studieveld. En men heeft al heel wat belangrijke dingen ontdekt, bijvoorbeeld, dat menselijke communicatiesystemen cruciaal verschillen van dierlijke communicatiesystemen dat alle talen even expressief zijn, ook al gebeurt dit op een verschillende manier. En toch, desondanks, zijn er heel wat mensen die graag over taal praten alsof ze er evenveel van weten als een taalkundige, want, uiteraard, spreken ze een taal. En dat geeft je natuurlijk ook het recht om over de functies ervan te praten. Stel dat je met een chirurg praat en je zegt: "Luister, vriend, ik heb nu al zo'n 40 jaar een hart. Ik denk dat ik wel wat weet over het vervangen van aortakleppen. Mijn mening is even geldig als de jouwe." En toch is dat exact wat er gebeurt. Dit is Neil deGrasse Tyson, die zegt dat hij in de film 'Arrival' een cryptograaf zou gebruikt hebben -- iemand die een bericht kan ontcijferen in een hem of haar bekende taal -- in plaats van een taalkundige, om met de aliens te communiceren. Want, wat kan een taalkundige, euh -- waarom zou die geschikt zijn om te praten met iemand in een taal die we niet eens kennen? Maar dat is geen vrijgeleide voor de film 'Arrival'. Moet je horen, film, beste vriend: er komen aliens naar onze planeet in gigantische ruimteschepen, en ze willen niet anders doen, dan met ons communiceren, en jij huurt één taalkundige in? (Gelach) Moest de Amerikaanse regering besparen of zo? (Gelach) Veel hiervan kan tot misverstanden leiden, zowel over wat taal is als over de formele studie van taal, over taalkunde. Ik denk de grondslag van veel van deze misverstanden samengevat kan worden door dit prachtige artikel in 'Forbes' dat gaat over waarom hogeschoolstudenten beter geen vreemde talen kunnen leren. Ik haal er wat quotes uit en ik wil dat je probeert te ontdekken wat aan de grondslag ligt van deze meningen en ideeën. "Amerikanen lezen zelden klassiekers, zelfs al zijn ze vertaald." Dus, anders gezegd: waarom zou je een vreemde taal leren als men niet eens de klassieker leest in de originele versie? Wat heeft dat voor zin? "Vreemde talen leren op school is tijdsverspilling, vergeleken met wat je nog allemaal op school zou kunnen doen." "Europa heeft heel wat taalgroepen opeengepakt in een relatief klein gebied." Dus, voor Amerikanen: wat is het nut van het leren van een andere taal? Je krijgt niet veel waar voor je geld. Mijn favoriet: "Een student in Birmingham zou 1.600 km moeten reizen tot aan de Mexicaanse grens, en zelfs daar kom je met Engels nog een heel eind." (Gelach) Dus: als je je met handen en voeten verstaanbaar kan maken, dan heeft het echt geen zin om een andere taal te leren. Aan de grondslag van deze standpunten ligt deze conceptuele metafoor: taal is een instrument. En die metafoor klinkt behoorlijk aannemelijk. Taal is een soort instrument: als je de lokale taal kent, kun je meer bereiken. Maar de implicatie is dat taal 'slechts' een instrument is, en dat is absoluut fout. Als taal een instrument was, zou dat eerlijk gezegd maar armzalig zijn. We zouden het al lang ingeruild hebben voor iets veel beters. Bijvoorbeeld, denk aan gelijk welke zin. Dit heb ik zeker weleens gezegd: "Gisteren zag ik Kyn." Ik heb een vriend die zo heet. Als ik zeg "Gisteren zag ik Kyn" denk je dat het echt zo is dat alles waar ik aan denk nu in jouw brein geplant is via deze zin? Nauwelijks, want er gebeurt veel meer dan dat. Want bij het woord 'gisteren' denk ik misschien aan wat voor weer het daar was. En dan herinner ik me waarschijnlijk plots ook dat ik iets vergat te mailen -- en dat is ook echt zo. Deze grap was gepland, maar ik ben écht iets vergeten te mailen. En dus zal ik het maandag moeten doen, want dan pas ga ik terug naar huis. En als ik aan maandag denk, dan denk ik aan 'Manic Monday' van The Bangles, een leuk liedje. En als ik het woord 'zag' zeg, denk ik aan de uitdrukking: '"Ik zie!", zei de blinde en pakte zijn hamer en za(a)g.' Altijd! Altijd als ik het woord 'zag' hoor of zeg, denk ik hieraan, want mijn grootvader zei dit altijd, en dus denk ik hierdoor aan hem. En zo komen we terug bij 'Manic Monday', om één of andere reden. En als ik bijvoorbeeld iets zeg als: 'Gisteren zag ik Kyn', dan denk ik aan de omstandigheden waarbij ik hem zag. Dit is op deze dag. Je ziet hem met mijn kat. En als ik aan Kyn denk, bedenk ik dat hij nu naar Long Beach State gaat, en ik herinner me dat zowel mijn goede vriend John als mijn moeder er afstudeerden. Mijn nicht Katie volgt er nu les. En het is terug 'Manic Monday'. Dit is slechts een fractie van wat er zich in je hoofd afspeelt wanneer je op enig moment praat. En alles wat we hebben om alles te vertegenwoordigen wat zich in ons hoofd afspeelt, is dit. Dat is alles! Is het dan verwonderlijk dat ons systeem zo arm is? Stel je dus voor, als ik de vergelijking maak, stel je voor dat je wil weten hoe het is om taart te eten, als je in plaats van taart te eten, je alle ingrediënten van de taart moet eten, een voor een, samen met instructies over hoe deze ingrediënten samengevoegd worden om een taart te vormen. Die instructies moet je ook eten. (Gelach) Als dat de manier zou zijn om taart te proeven, zouden we het nooit eten. En toch is taal de enige manier, waarop we kunnen uitvinden wat hier, in ons brein, gebeurt. Dit is ons innerlijk, datgene wat ons menselijk maakt, datgene wat ons doet verschillen van andere dieren is allemaal hier, ergens binnenin, en het enige waarmee we dit kunnen voorstellen, is onze eigen taal. Taal is de beste manier om te tonen wat er in ons hoofd omgaat. Stel dat ik een grote vraag wil stellen, zoals: 'Wat is de aard van ons denken en van onze emotie?' Wat je wil doen is zoveel mogelijk verschillende talen bestuderen. Met één kom je er niet. Om een voorbeeld te geven: dit is een foto die ik trok van kleine Roman, gemaakt met een 12-megapixel camera. Dit is dezelfde foto met veel minder pixels. Het is duidelijk dat geen van deze twee foto's, een echte kat is. Maar! De ene geeft je een beter idee van wat een kat is, dan de andere. Taal is niet enkel een werktuig. Het is ons erfgoed, het is onze manier om te tonen wat het is om een mens te zijn. En natuurlijk, met 'ons' erfgoed, bedoel ik die van alle mensen. En zelfs het verlies van één taal maakt het beeld minder duidelijk. Voor mijn werk, de laatste 10 jaar, maar ook voor het plezier, just for fun, creëer ik talen. Deze worden 'kunsttalen' genoemd, oftewel 'kunstmatige talen'. Wanneer ik deze feiten voorleg dat we talen verliezen op onze planeet en dat ik nieuwe talen creëer, zou je kunnen denken dat er een dieper verband is tussen deze twee feiten. En heel wat mensen hebben deze verbinding gemaakt. Deze man was hevig overstuur omdat er een kunsttaal gebruikt werd in James Camerons 'Avatar'. Hij zegt: "Maar in de drie jaar die James Cameron nodig had om Avatar uit te brengen, stierf er een taal uit." Waarschijnlijk veel meer trouwens. "Na'vi zal dit gat helaas niet kunnen opvullen..." Een hele diepgaande en aangrijpende bewering -- als je er totaal niet over nadenkt. Maar toen ik hier was met Cal, voltooide ik twee studies. De ene was taalkunde, maar de andere was Engels. En natuurlijk gaat de opleiding Engels, de studie van het Engels, niet over het bestuderen van de Engelse taal, maar bestudeert het de literatuur. Literatuur is iets wonderbaarlijks, want eigenlijk is het zoals kunst; het valt ook onder de categorie kunst. En wat doen we met literatuur? Auteurs creëren nieuwe wezens en geschiedenissen. En het is interessant om te zien hoeveel diepgang en emoties en unieke geesten auteurs kunnen steken in deze fictieve wezens. Zoveel zelfs, dat, ik bedoel -- bekijk dit even: Er zijn hele boekenseries geschreven over fictieve personages. Zowat het hele boek gaat over slechts een, fictief, fake persoon. Er bestaat een boek over George F. Babbit van Sinclair Lewis' 'Babbit', en ik verzeker je dat dat boek langer is dan 'Babbit', dat een kort boek boek is. Herinnert iemand zich dit nog? Het is best wel goed. Ik vind het beter dan 'Main Street'. We hebben nooit in vraag gesteld dat literatuur interessant is. Maar ondanks dat zijn zelfs linguïsten niet geïnteresseerd in wat kunsttaal ons kan leren over de diepgang van de menselijke geest als een artistieke inspanning. Ik geef je een klein voorbeeld. Er was een artikel over mij geschreven in het magazine voor oud-studenten van Californië. En toen ze het artikel schreven, wilden ze iemand van de tegenstanders aan het woord laten, wat een beetje vreemd is. Je praat over iemand en laat een tegenstander aan het woord. (Gelach) In wezen is dit gewoon een lofzang, maar hoe dan ook... Dus, ze sloegen een van de meest briljante taalkundigen aan de haak, George Lakoff, die taalkundige is hier bij Berkeley. Zijn werk heeft blijvende invloed gehad op het terrein van taalkunde en cognitieve wetenschappen. Toen men hem naar mijn werk vroeg en naar taalcreatie in het algemeen, zei hij: "Maar er moet nog heel wat studie verricht worden naar talen. Je spendeert beter tijd in wat bestaat." Ja... 'Iets wat bestaat'. Doet dit je aan iets denken? Om hetzelfde framework te gebruiken dat hij zelf uitvond, wil ik graag refereren aan deze conceptuele metafoor: taal is een werktuig. En het lijkt erop dat hij ook werkt volgens deze metafoor; dat taal nuttig is wanneer het gebruikt kan worden voor communicatie. Taal is nutteloos als het niet voor communicatie kan gebruikt worden. Je vraagt je dan af: wat moeten we dan met dode talen doen? Maar hoe dan ook. Door dit hele idee lijkt het het toppunt van absurditeit om een Duolingo les te hebben over de Valeriaanse talen die ik gecreëerd heb voor HBO's 'Game of Thrones'. Je kunt je afvragen: "wat leren die 740.000 mensen nu eigenlijk?" (Gelach) Laten we er even naar kijken. Wat leert men? Wat kan men leren? Wel, als je bedenkt dat dit bedoeld is voor Engelstaligen... Engelstaligen leren er heel wat van. Hier is een zin die ze vermoedelijk nooit communicatief zullen gebruiken zolang ze leven: 'Vala ābre urnes.' 'De man ziet de vrouw.' De middelste is de glos, die toont woord voor woord wat er staat. Eigenlijk leren ze heel fascinerende dingen, vooral als ze Engelstalig zijn. Ze leren dat een werkwoord op het einde van een zin kan staan. In het Engels doe je dat niet als je twee variabelen hebt. Ze leren dat een taal soms geen equivalent heeft voor het woord 'the'. Het bestaat gewoon niet. Taal kan zoiets. Ze leren dat een lange klinker echt langer kan klinken, in plaats van anders uitgesproken worden, zoals onze lange klinkers; die duren even lang. Ze leren dat er dat er verbuigingen bestaan. Hmmm? Hmmm? (Gelach) Er zijn verbuigingen die 'gevallen' worden genoemd aan het einde van een woord die zeggen wie wat doet ten op zichte van wie in een zin. Zelfs als je de volgorde van de woorden behoudt en het einde verandert, verandert het wie wat doet tegenover wie. Wat men leert is dat talen dingen doen, dezelfde dingen, maar anders. En dat talen leren leuk kan zijn. Ze leren respect te hebben voor Taal: Taal met een hoofdletter. En aangezien 88 procent van de Amerikanen thuis uitsluitend Engels praat, vind ik dit eigenlijk geen slechte zaak. Weet je waarom talen uitsterven op onze planeet? Dat komt niet omdat de overheid één taal oplegt aan een kleinere groep, of omdat een volledige groep sprekers weggeveegd wordt. Dit is zeker in het verleden gebeurd, en het gebeurt nog steeds, maar het is niet de hoofdreden. De hoofdreden is dat een kind geboren wordt in een familie die een taal spreekt die niet veel gesproken wordt in hun gemeenschap, en dat het kind die taal niet leert. Waarom? Omdat die taal niet gewaardeerd wordt in hun gemeenschap. Omdat die taal niet nuttig is. Want het kind kan geen job vinden als het die taal spreekt. Want als taal slechts een werktuig is, dan is het leren van hun geboortetaal net zo nuttig als het leren van Valyriaanse talen. Dus waarom moeite doen? Wel... Misschien leidt taalstudie niet tot een betere taalbeheersing. Maar misschien is dat niet zo erg. Misschien, als meer mensen meer talen zouden studeren, zou dit kunnen leiden tot meer taaltolerantie en minder tot taalimperialisme. Misschien, als we taal zouden respecteren voor wat het is -- letterlijk de grootste uitvinding in de menselijke geschiedenis -- dan zouden we in de toekomst bedreigde talen kunnen koesteren als levende talen, in plaats van als museumstukken. (Valyriaans) Kirimvose. Dank je. (Applaus)