0:00:00.968,0:00:04.968 Sizlerle bu yüksek teknoloji metoduyla[br]konuşmaktan heyecan duyuyorum. 0:00:06.167,0:00:08.079 Yaşamış tüm insanlardan 0:00:08.103,0:00:12.712 çok büyük bir çoğunluğu,[br]burada yaptığımız şeyi, 0:00:12.736,0:00:15.196 anlaşılmaz, akılalmaz bulurdu. 0:00:15.760,0:00:18.753 Çünkü yüzyıllar boyunca, 0:00:18.777,0:00:21.712 bilimsel devrimden önce karanlık çağlarda 0:00:21.736,0:00:23.544 ve Aydınlanma Çağı'ndan önce, 0:00:23.568,0:00:26.536 insanların düşük beklentileri vardı; 0:00:26.560,0:00:29.576 kendi yaşamları,[br]torunlarının yaşamları için. 0:00:29.600,0:00:31.442 Genel anlamda 0:00:31.466,0:00:35.913 asla büyük ölçüde önemli bir yenilik[br]beklentileri yoktu. 0:00:36.847,0:00:41.831 Bu pesimizm İncil'in bazı paragraflarında, 0:00:41.855,0:00:46.069 bilinen bir yazarla birlikte[br]karşımıza çıkar. 0:00:46.093,0:00:49.724 İsmi Qohelet, esrarengiz bir arkadaş. 0:00:50.173,0:00:54.458 Şöyle yazmış "Olmuş olan,[br]olacak olanın aynısıdır 0:00:55.133,0:00:58.200 ve yapılmış bütün şeyler,[br]yapılacak olanlarla aynıdır. 0:00:58.736,0:01:01.434 Güneş'in altında,[br]yeni olan hiçbir şey yoktur." 0:01:02.140,0:01:06.355 "Bak, işte bu yeni! " dense de 0:01:06.379,0:01:10.434 hayır, o bizden önceki yıllarda yapılmıştı[br]diye cevap verirdi. 0:01:11.427,0:01:16.299 Qohelet yeniliğin yer almadığı[br]bir dünyadan bahsediyordu. 0:01:17.252,0:01:20.530 Yenilik derken Qohelet'in anlayışındaki[br]yenilikten bahsediyorum; 0:01:20.554,0:01:23.172 birazcık değişim değil 0:01:23.196,0:01:26.696 ama etkileri süren, önemli bir yenilik. 0:01:26.720,0:01:28.895 İnsanların, "Bak, bu yeni 0:01:28.919,0:01:30.895 ve tercihen daha kullanışlı" 0:01:30.919,0:01:33.093 diyebileceği yeniliklerden bahsediyorum. 0:01:34.061,0:01:38.918 Yani, tamamen rastgele değişiklikler[br]yenilik sayılmıyor. 0:01:38.942,0:01:44.149 Tamam, Herakleitos bir nehirde[br]iki kere yıkanmaz 0:01:44.173,0:01:46.990 çünkü nehir aynı nehir değil, demişti. 0:01:47.307,0:01:51.399 Ama eğer nehir rastgele değişiyor ise 0:01:51.423,0:01:53.819 aslında evet, aynı nehirdir. 0:01:54.311,0:01:55.764 Buna karşın, 0:01:55.788,0:02:00.399 aklımızdaki fikirler,[br]diğer zihinlere yayılırsa 0:02:00.423,0:02:03.204 ve nesiller boyu[br]hayatları değiştirebilirse 0:02:03.228,0:02:04.728 bu yenilik olur. 0:02:05.395,0:02:08.323 Yenilik olmadan insan hayatı 0:02:08.347,0:02:11.974 yaratıcılık ve gelişimden yoksundur. 0:02:12.498,0:02:15.990 Durağan bir toplum,[br]sıfır toplamlı bir oyundur. 0:02:16.712,0:02:20.038 Qohelet yaşarken bir cehennemde idi. 0:02:20.419,0:02:23.537 Birkaç yüzyıl önceki herkes gibi. 0:02:24.228,0:02:28.833 Tam bir cehennemdi çünkü insanlar için 0:02:28.857,0:02:32.958 acı çekmek, durağanlık ile[br]yakından alakalıdır. 0:02:32.982,0:02:35.831 Çünkü durağanlık[br]sadece hayal kırıklığına uğratıcı değil. 0:02:36.442,0:02:38.442 Her türlü acılar - 0:02:38.466,0:02:42.740 kıtlık, salgınlar, yaklaşan asteroitler, 0:02:42.764,0:02:46.272 aynı zamanda savaş ve kölelik gibi şeyler, 0:02:46.296,0:02:51.797 biz bunları önlemeyi öğrenene kadar[br]insanları incitmeye devam ettiler. 0:02:52.631,0:02:56.934 Somerset Maugham'ın İnsanın Esareti[br]kitabında yer alan bir hikâye vardır, 0:02:56.958,0:02:58.744 insanlığın tüm tarihini 0:02:58.768,0:03:03.831 şu şekilde özetleyen[br]antik bir bilge hakkında, 0:03:04.529,0:03:06.073 "Doğdu, 0:03:06.097,0:03:08.517 acı çekti ve öldü." 0:03:09.296,0:03:11.010 Böylece devam eder; 0:03:11.034,0:03:15.853 "Yaşam önemsizdi ve ölüm sonuçsuz." 0:03:16.268,0:03:21.173 Gerçekten de yaşamış insanlığın[br]ezici bir çoğunluğu 0:03:21.197,0:03:24.977 genç yaşta ve acı içinde ölmeden önce 0:03:25.001,0:03:28.315 ıstırap içinde[br]yorucu emek üretmek zorunda kaldılar. 0:03:29.493,0:03:33.704 Evet, birçok nesilde 0:03:33.728,0:03:37.886 sonradan gelenler için[br]hiçbir yenilik görülmedi. 0:03:38.728,0:03:45.452 Bununla beraber antik insanlar[br]durumlarını açıklamak için 0:03:46.103,0:03:50.412 heybetli kozmik terimler kullandılar. 0:03:50.794,0:03:53.601 Yapılması gereken de buymuş,[br]anlaşıldığı kadarıyla. 0:03:53.625,0:03:57.420 Her ne kadar asıl açıklamaları,[br]yani mitleri, 0:03:57.444,0:03:58.982 aslında yanlış olsalar da. 0:03:59.744,0:04:01.807 Kimileri dünyalarının 0:04:01.831,0:04:05.363 zalimlik ve monotonluk dolu hâlini, 0:04:05.387,0:04:10.228 iyi ve kötü arasındaki bitmek bilmez[br]kozmik savaşı olarak açıklamaya çalıştılar 0:04:10.252,0:04:13.097 ve insanlar da onların savaş alanıydı. 0:04:13.637,0:04:17.858 Bu da hayatlarının neden acı dolu olduğunu[br]düzgün bir şekilde açıklıyor olabilirdi 0:04:17.882,0:04:20.017 ve neden hiç gelişme yaşanmadığının. 0:04:20.728,0:04:23.407 Ne var ki bu pek de doğru değildi. 0:04:24.212,0:04:26.379 Çok ilginç olarak 0:04:26.403,0:04:29.125 bütün çatışma ve zulümlerinin sebebi 0:04:29.149,0:04:34.569 fikirleri işleme şekilleriyle ilgiliydi. 0:04:35.125,0:04:39.367 Dogmalar ve tam da böyle hikâyeleri[br]eleştirmek yerine, 0:04:39.391,0:04:41.835 onlarla memnun olmak 0:04:41.859,0:04:48.327 ve bunlara dayanarak dünyanın bu durumuna[br]daha iyi açıklamalar getirmeye çalıştılar. 0:04:48.696,0:04:53.339 20. yüzyıl fiziği daha iyi açıklamalar[br]yapmayı başardı, 0:04:53.363,0:04:55.546 ama hâlâ aynı [br]kozmik savaş terimleri içinde. 0:04:55.570,0:05:00.863 Bu sefer savaşçılar[br]düzen ve kaos veya entropi idi. 0:05:00.887,0:05:06.144 Bu hikâye gelecek için[br]bir umut vaat ediyor. 0:05:06.986,0:05:08.177 Ama farklı bir yönden; 0:05:08.201,0:05:10.993 antik zamanlardan bile[br]daha kasvetli biçimde 0:05:11.017,0:05:14.791 çünkü kötü taraf olan entropi, 0:05:14.815,0:05:18.418 termodinamiğin acımasız kanunları[br]bütün yeniliği durdurduğu zaman 0:05:18.442,0:05:23.323 evrenin sözüm ona ısı kaynaklı ölümü ile 0:05:23.347,0:05:26.480 final zaferine çoktan[br]takdir edilmiş durumda. 0:05:26.982,0:05:31.125 Şu anda, bu savaş içerisinde[br]yerel bir mücadele sürmekte, 0:05:31.149,0:05:35.093 düzen konumundaki sürdürülebilirlik 0:05:35.117,0:05:38.474 ve kaos konumundaki savurganlık arasında - 0:05:38.498,0:05:41.561 bunlar iyi ve kötünün günümüzdeki hâli, 0:05:41.585,0:05:44.895 çoğunlukla insanların da[br]kötü olduğu büklümü dahil edilir, 0:05:44.919,0:05:47.052 bu yüzden hiç kazanmaya çalışmamalıyız. 0:05:47.585,0:05:48.776 Son zamanlarda ise, 0:05:48.800,0:05:50.848 başka bir kozmik masal duyulmaya başlandı; 0:05:50.872,0:05:55.053 evreni çökerten yer çekimi 0:05:55.083,0:05:58.494 ve onu yıkan karanlık enerji arasında. 0:05:58.514,0:05:59.720 Ancak bu sefer, 0:05:59.744,0:06:03.156 bu kozmik güçlerden hangisi[br]kazanırsa kazansın, 0:06:03.180,0:06:04.330 biz kaybediyoruz. 0:06:05.157,0:06:10.137 İnsanlığın durumu hakkındaki [br]bütün bu karamsar ihtimaller 0:06:10.161,0:06:12.470 biraz doğruyu barındırıyor olsalar da 0:06:12.494,0:06:14.422 kehanetler olarak hepsi, 0:06:14.446,0:06:17.517 hep aynı sebepten dolayı yanıltıcılar. 0:06:17.962,0:06:22.267 Hiçbirisi insanları[br]gerçekten olduğu gibi yansıtmıyor. 0:06:22.688,0:06:25.100 Jacob Bronowski'nin de söylediği gibi; 0:06:25.124,0:06:29.045 "İnsan, manzarada bir figür değildir, 0:06:29.069,0:06:31.847 o manzaraya şekil verendir." 0:06:31.871,0:06:33.022 Diğer bir deyişle, 0:06:33.046,0:06:37.498 insanlar, kozmik güçlerin eğlendiği[br]oyuncaklar değiller, 0:06:37.522,0:06:40.661 bizler, o kozmik güçleri kullananlarız. 0:06:41.093,0:06:42.863 Bununla ilgili daha fazla konuşacağım 0:06:42.887,0:06:47.434 fakat öncesinde, [br]yeniliği yaratan şeyler nelerdir? 0:06:48.022,0:06:51.172 Evrenin başlangıcı, [br]tabii ki bunlardan biri. 0:06:51.196,0:06:54.268 Büyük patlama, bundan 14 milyar yıl önce, 0:06:54.292,0:06:57.390 uzay, zaman ve enerjiyi 0:06:57.390,0:06:59.282 ve fiziksel olan her şeyi yarattı. 0:06:59.609,0:07:01.712 Sonra aniden, 0:07:01.736,0:07:05.307 benim deyişimle yeniliğin ilk çağında, 0:07:05.331,0:07:08.135 ilk atomla beraber, ilk yıldız, 0:07:08.159,0:07:09.675 ilk kara delik 0:07:09.699,0:07:11.373 ve ilk galaksi oluştu. 0:07:11.833,0:07:15.000 Ancak sonrasında, bir noktada, 0:07:15.024,0:07:18.283 yenilik evrenden yok olup gitti. 0:07:18.307,0:07:22.442 Belki en erken[br]12-13 milyar yıl öncesinden, 0:07:22.466,0:07:24.506 günümüze kadar, 0:07:24.530,0:07:29.585 hiç yeni çeşit [br]asttronomik bir objeye rastlamadık. 0:07:29.609,0:07:33.990 Ben bu zamanı büyük monotonluk[br]diye adlandırdım. 0:07:34.807,0:07:39.545 Yani Qohelet, aslında yanlışlıkla da olsa,[br]Güneş'in altındakilerden ziyade, 0:07:39.569,0:07:42.410 Güneş'in ötesi konusunda 0:07:42.434,0:07:44.736 daha da haklı konumda. 0:07:45.156,0:07:48.827 Büyük monotonluk sürdüğü sürece, 0:07:48.851,0:07:51.414 şu ana kadar olmuş olanlar, 0:07:51.438,0:07:53.406 gerçekten de olacak olanlar ile aynı. 0:07:53.430,0:07:54.982 Dışarıda, gerçekten de 0:07:55.006,0:07:59.034 "Evet, bu yeni."[br]diyebileceğimiz hiçbir şey yok. 0:07:59.646,0:08:01.637 Bununla beraber, 0:08:01.661,0:08:05.828 büyük monotonluğun bir noktasında, 0:08:05.852,0:08:09.537 zamanında önemsiz sayılan bir şey oldu 0:08:09.561,0:08:11.760 ve milyarlarca yıl sonrasında bile, 0:08:11.784,0:08:15.172 kendi ana gezegeni dışında[br]bir şeyi etkileyebilmiş değil. 0:08:15.196,0:08:20.951 Yine de, nihayetinde, kozmik olarak[br]ciddi bir yeniliğe sebep olabilir. 0:08:21.277,0:08:24.586 Bahsettiğim bu şey, yaşamın kökeni: 0:08:25.102,0:08:28.204 ilk genetik bilgiyi oluşturmak, 0:08:28.228,0:08:31.085 biyolojik adaptasyonları kodlamak, 0:08:31.109,0:08:33.109 yeniliği kodlamak. 0:08:34.243,0:08:38.067 Dünya'da yeryüzünü[br]tamamen değiştirmeyi başardı. 0:08:38.091,0:08:41.495 Tek hücreli organizmalardaki DNA genleri, 0:08:41.519,0:08:43.417 havaya oksijen yaydılar, 0:08:43.441,0:08:45.299 karbondioksiti emdiler, 0:08:45.323,0:08:48.299 yere kireç ve demir madenleri eklediler. 0:08:48.323,0:08:54.347 Bu genlerden etkilenmeyen[br]derinlerde bir yerlerde, 0:08:54.371,0:08:56.299 küçük bir parça ya vardır ya yoktur. 0:08:56.942,0:09:02.347 Dünya, kozmik derecede,[br]yeni bir yer sayılmasa da 0:09:02.371,0:09:04.088 kesinlikle farklı bir yere dönüştü. 0:09:04.236,0:09:07.458 Dünya'dan farklı bir örnek olarak, 0:09:07.482,0:09:11.990 sadece birkaç yüz kimyasal cisim[br]tespit edilebildi. 0:09:12.411,0:09:15.866 Tahminen, daha fazla yaşamsız konumlar 0:09:15.890,0:09:17.739 ama Dünya'da, 0:09:17.763,0:09:21.294 evrim,[br]milyarlarca farklı kimyasallar yarattı. 0:09:21.843,0:09:24.905 Sonrasında ilk bitkiler, hayvanlar, 0:09:24.929,0:09:29.738 bazı ata türlerimizde 0:09:29.762,0:09:31.595 açıklayıcı bilgi oluştu. 0:09:31.936,0:09:34.944 Bütün evrende,[br]bildiğimiz kadarıyla ilk defa. 0:09:35.413,0:09:40.601 Açıklayıcı bilgi türümüzün[br]tanımlayıcı uyarlamasıdır. 0:09:41.149,0:09:44.244 DNA'daki açıklayıcı olmayan bilgiden, 0:09:44.268,0:09:46.506 örneğin, 0:09:46.530,0:09:48.306 evrensel olarak farklılaşıyor. 0:09:48.330,0:09:52.354 Demek ki, anlaşılabilecek her ne varsa, 0:09:52.378,0:09:55.044 açıklayıcı bilgi yoluyla anlaşılabilir. 0:09:55.068,0:09:58.871 Dahası, herhangi fiziksel süreç, 0:09:58.895,0:10:01.776 sadece fizik kuralları[br]tarafından kısıtlanır 0:10:01.800,0:10:04.688 ve bu tür bir bilgi tarafından[br]kontrol edilebilir. 0:10:05.228,0:10:08.999 Yani, açıklayıcı bilgi de 0:10:09.023,0:10:11.956 yeryüzünü değiştirmeye başladı. 0:10:12.792,0:10:18.117 Böylece, Dünya yakında tüm evrende[br]yaklaşan asteroitleri 0:10:18.141,0:10:23.556 başka yöne çevirdiği bilinen[br]tek obje olacak. 0:10:24.300,0:10:27.713 Qohelet anlaşılır bir şekilde[br]günlerinin acı veren yavaşlığından dolayı 0:10:27.737,0:10:31.632 yanlış tarafa yönelmişti. 0:10:31.909,0:10:36.395 Yenilik, insan hayatında çok az rastlanır 0:10:36.419,0:10:39.125 ve bir nesil içinde fark edilebilmesi[br]için çok dereceli. 0:10:39.149,0:10:41.093 Biyosferde is, yeni türlerin evrimi, 0:10:41.117,0:10:44.825 daha da yavaştı. 0:10:45.140,0:10:47.688 Ama ikisi de gerçekleşmekte idi. 0:10:48.029,0:10:54.458 Şimdi, evrende[br]neden büyük bir monotonluk var 0:10:54.482,0:10:58.219 ve gezegenimiz bu eğilimini[br]nasıl değiştirebilir? 0:10:58.902,0:11:03.905 Geniş anlamıyla evren[br]nispeten basitçe bir şey. 0:11:04.370,0:11:06.403 Yıldızlar, öyle basitler ki 0:11:06.427,0:11:09.823 milyar yıllar önceki durumlarını 0:11:09.847,0:11:13.402 ve milyar yıllar sonraki hallerini[br]tahmin edebiliyoruz. 0:11:14.061,0:11:16.370 Peki, evren neden basittir? 0:11:16.759,0:11:22.535 Basitçe, çok büyük ve güçlü şeyler, 0:11:22.559,0:11:26.723 daha küçük şeyleri etkiler. 0:11:27.617,0:11:29.982 Ben buna hiyerarşi kuralı diyorum. 0:11:30.006,0:11:33.236 Örneğin, bir kuyruklu yıldız[br]Güneş'e çarptığı zaman, 0:11:33.260,0:11:35.728 Güneş hayatına olduğu gibi devam eder, 0:11:35.752,0:11:37.950 ama kuyruklu yıldız buharlaşarak yok olur. 0:11:38.657,0:11:40.514 Aynı sebeple 0:11:40.538,0:11:47.109 büyük şeyler, küçük parçalardan[br]yani detaylardan, 0:11:47.133,0:11:48.910 pek de etkilenmezler. 0:11:49.609,0:11:52.672 Bu da davranışlarının genel anlamda 0:11:52.696,0:11:53.846 basit olduğunu gösterir. 0:11:54.165,0:11:57.561 Ve basit olan şeylere, 0:11:57.585,0:11:59.323 çok da yeni bir şey olamayacağından, 0:11:59.347,0:12:04.652 hiyerarşi kuralı,[br]büyük ölçekli bir sadeliğe neden olarak 0:12:04.676,0:12:07.347 büyük monotonluğu ortaya çıkarıyor. 0:12:08.473,0:12:11.910 Ancak bizi kurtaran lütuf, 0:12:11.934,0:12:15.316 hiyerarşi kuralının,[br]bir doğa kanunu olmaması. 0:12:15.918,0:12:18.831 Sadece, evrende[br]çok uzun süre olagelmiş, 0:12:18.855,0:12:20.117 ama burası hariç. 0:12:20.141,0:12:25.093 Biyosferimizde[br]molekül boyutunda objeler; genler 0:12:25.117,0:12:28.172 çok büyük ölçüde[br]oransız kaynakları kontrol eder. 0:12:28.615,0:12:31.511 Fotosentez için oluşan ilk genler, 0:12:31.535,0:12:34.282 kendi proliferasyonlarına neden olarak 0:12:34.306,0:12:37.821 ve ardından yüzeyin[br]değişimine sebep olarak 0:12:37.845,0:12:42.303 akıllara durgunluk veren[br]10'a 40 gücü faktörü tarafından 0:12:42.327,0:12:46.414 hiyerarşi kuralını ihlal etmiş[br]veya tersine çevirmiştir. 0:12:47.390,0:12:51.672 Açıklayıcı bilgi evrensel oluşu açısından, 0:12:51.696,0:12:53.331 potansiyel olarak çok daha güçlü 0:12:53.355,0:12:55.712 ve daha hızlı yaratılmış durumda. 0:12:56.157,0:13:00.881 İnsan bilgisi 10'a 40 faktörüne[br]ulaştığı zaman, 0:13:00.905,0:13:03.865 bütün galaksiyi kontrol edebilecek 0:13:03.889,0:13:05.817 ve ötesine de[br]göz kırpmaya başlayacaktır. 0:13:05.841,0:13:08.268 Yani insanlar 0:13:08.292,0:13:12.958 ve var olması muhtemel[br]diğer açıklama yaratıcıları, 0:13:12.982,0:13:17.894 evren için yeniliğin nihai etkenleridir. 0:13:18.343,0:13:21.002 Yeniliğin, yaratıcılığın[br]ve bilginin gelişmesinin, 0:13:21.026,0:13:27.006 nesnel ve büyük ölçüde[br]fiziksel etkileri olmasının 0:13:27.030,0:13:32.535 sebepleri ve anlamları bizleriz. 0:13:33.514,0:13:36.363 İnsanlık açısından, 0:13:36.387,0:13:40.593 yaşayan durgun toplum cehenneminden[br]kurtuluşun tek alternatifi, 0:13:40.617,0:13:45.204 yeni fikirlerin, davranışların, [br]yeni çeşit nesnelerin 0:13:45.228,0:13:48.309 durmadan üretilmesidir. 0:13:48.728,0:13:50.862 Bu robotun yakında modası geçecek, 0:13:50.886,0:13:54.900 çünkü yeni açıklayıcı bilgi[br]durmadan gelişiyor. 0:13:56.204,0:13:59.410 Ancak kozmik çerçeveden, 0:13:59.434,0:14:04.188 açıklayıcı bilgi,[br]hiyerarşi kuralının intikamı gibidir. 0:14:04.752,0:14:07.486 büyük monotonluğun yok edicisidir. 0:14:08.379,0:14:13.545 Yani, bir sonraki[br]kozmolojik çağın da yaratıcısıdır; 0:14:13.569,0:14:15.085 Anthropocene çağı. 0:14:15.966,0:14:19.339 Kozmik bir savaştan bahsedecek olursak, 0:14:19.363,0:14:22.768 bahsedilen karamsar masallarda[br]resmedildiği gibi değil. 0:14:22.792,0:14:27.506 Monotonluk ve yenilik arasındaki[br]bir savaş bu, 0:14:27.530,0:14:30.962 durağanlık ve yaratıcılık arasında. 0:14:31.633,0:14:33.664 Bu savaşta, bizim tarafımız, 0:14:33.688,0:14:38.016 kaybetmeye mahkum değil. 0:14:38.593,0:14:45.395 Sahip olduğumuz eşsiz kapasiteyi[br]açıklayıcı bilgi elde etmeye adarsak, 0:14:45.419,0:14:47.394 evet, kazanabiliriz. 0:14:48.175,0:14:49.325 Teşekkürler. 0:14:50.095,0:14:56.595 (Alkışlar)