WEBVTT

00:00:00.968 --> 00:00:04.968
Radujem se što vam se obraćam ovom
visokotehnološkom metodom.

00:00:06.167 --> 00:00:08.079
Od svih ljudi koji su ikada živeli,

00:00:08.103 --> 00:00:12.712
ogromnoj većini bi ovo što radimo ovde

00:00:12.736 --> 00:00:15.196
bilo nezamislivo, neverovatno.

NOTE Paragraph

00:00:15.760 --> 00:00:18.753
Jer, hiljadama vekova,

00:00:18.777 --> 00:00:21.712
tokom mračnih vremena
pre naučne revolucije

00:00:21.736 --> 00:00:23.544
i prosvetiteljstva,

00:00:23.568 --> 00:00:26.536
ljudi su imali niska očekivanja.

00:00:26.560 --> 00:00:29.576
Za svoje živote,
za živote svojih potomaka.

00:00:29.600 --> 00:00:31.442
Tipično, očekivali su

00:00:31.466 --> 00:00:35.913
da ništa značajno novo ili bolje
ne bude postignuto, ikada.

00:00:36.847 --> 00:00:41.831
Ovaj pesimizam se poznato
pojavljuje u Bibliji,

00:00:41.855 --> 00:00:46.069
u jednom od malog broja biblijskih
tekstova sa imenovanim autorom.

00:00:46.093 --> 00:00:49.724
On je nazivan Propovednikom
(hebr. Kohelet), i bio je zagonetni momak.

00:00:50.173 --> 00:00:54.458
Pisao je: "Što je bilo to će i biti,

00:00:55.133 --> 00:00:58.200
što se činilo to će se i činiti,

00:00:58.736 --> 00:01:01.434
i nema ništa novo pod suncem.

00:01:02.140 --> 00:01:06.355
Ima li što za što bi ko rekao:
Vidi, to je novo?

00:01:06.379 --> 00:01:10.434
Ne, već je bilo za vijekova
koji su bili prije nas."

NOTE Paragraph

00:01:11.427 --> 00:01:16.299
Propovednik je opisivao svet bez noviteta.

00:01:17.252 --> 00:01:20.530
Pod novitetima mislim na nešto novo
u Propovednikovom smislu,

00:01:20.554 --> 00:01:23.172
ne prosto na nešto što se promenilo,

00:01:23.196 --> 00:01:26.696
nego na značajnu promenu,
sa trajnim efektima,

00:01:26.720 --> 00:01:28.895
gde bi ljudi zaista rekli,

00:01:28.919 --> 00:01:30.895
"Vidi, ovo je novo,"

00:01:30.919 --> 00:01:33.093
i, poželjno bi bilo, "dobro."

00:01:34.061 --> 00:01:38.918
Dakle, čisto nasumične
promene nisu noviteti.

00:01:38.942 --> 00:01:44.149
Dobro, Heraklit jeste rekao da čovek
ne može kročiti u istu reku dva puta,

00:01:44.173 --> 00:01:46.990
jer to nije ista reka,
i on nije isti čovek.

00:01:47.307 --> 00:01:51.399
Ali ako se reka menja nasumice,

00:01:51.423 --> 00:01:53.819
ona u suštini jeste ista reka.

NOTE Paragraph

00:01:54.311 --> 00:01:55.764
Nasuprot tome,

00:01:55.788 --> 00:02:00.399
ako se ideja u jednom umu
proširi na druge umove,

00:02:00.423 --> 00:02:03.204
i promeni živote generacijama unapred,

00:02:03.228 --> 00:02:04.728
to jeste novitet.

00:02:05.395 --> 00:02:08.323
Ljudski život bez noviteta

00:02:08.347 --> 00:02:11.974
je život bez kreativnosti, bez napretka.

00:02:12.498 --> 00:02:15.990
To je statično društvo, igra nulte sume.

00:02:16.712 --> 00:02:20.038
To je bio životni pakao
u kome je Propovednik živeo.

00:02:20.419 --> 00:02:23.537
Kao i svi drugi, do pre nekoliko vekova.

00:02:24.228 --> 00:02:28.833
Bio je pakao, jer za ljude,

00:02:28.857 --> 00:02:32.958
patnja je tesno povezana sa statičnošću.

00:02:32.982 --> 00:02:35.831
Jer statičnost nije samo frustrirajuća.

00:02:36.442 --> 00:02:38.442
Svi izvori patnje -

00:02:38.466 --> 00:02:42.740
glad, pandemije, nadolazeći asteroidi,

00:02:42.764 --> 00:02:46.272
i stvari kao rat i ropstvo,

00:02:46.296 --> 00:02:51.797
pogađali su ljude samo dok nismo
stvorili znanje da ih sprečimo.

NOTE Paragraph

00:02:52.631 --> 00:02:56.934
Postoji priča u noveli Somerseta Moma
"O ljudskom robovanju"

00:02:56.958 --> 00:02:58.744
o prastarom mudracu

00:02:58.768 --> 00:03:03.831
koji rezimira čitavu istoriju
čovečanstva kao,

00:03:04.529 --> 00:03:06.073
"Rođen je,

00:03:06.097 --> 00:03:08.517
patio je, i umro je."

00:03:09.296 --> 00:03:11.010
I nastavlja se:

00:03:11.034 --> 00:03:15.853
"Život je bio beznačajan,
a smrt bez posledica."

00:03:16.268 --> 00:03:21.173
I zaista, ogromna većina ljudi
koji su ikada živeli

00:03:21.197 --> 00:03:24.977
imala je živote patnje i napornog rada,

00:03:25.001 --> 00:03:28.315
pre nego što su umrli mladi i u agoniji.

00:03:29.493 --> 00:03:33.704
I da, u većini generacija

00:03:33.728 --> 00:03:37.886
ništa nije dalo nikakve nove posledice
za naredne generacije.

NOTE Paragraph

00:03:38.728 --> 00:03:45.452
Ipak, kada su drevni ljudi pokušavali
da objasne svoje okolnosti,

00:03:46.103 --> 00:03:50.412
tipično su to radili
u grandioznim kosmičkim metaforama.

00:03:50.794 --> 00:03:53.601
Što je bila ispravna stvar,
kako se ispostavlja.

00:03:53.625 --> 00:03:57.420
Iako su njihova konkretna objašnjenja,
njihovi mitovi,

00:03:57.444 --> 00:03:58.982
bili najvećim delom pogrešni.

00:03:59.744 --> 00:04:01.807
Neki su pokušali da objasne

00:04:01.831 --> 00:04:05.363
tmurnost i monotoniju svoga sveta

00:04:05.387 --> 00:04:10.228
u smislu beskonačnog kosmičkog rata
između dobra i zla

00:04:10.252 --> 00:04:13.097
u kome su ljudi bili bojno polje.

00:04:13.637 --> 00:04:17.858
Što je zgodno objasnilo zašto je njihovo
lično iskustvo bilo puno patnje

00:04:17.882 --> 00:04:20.017
i zašto se napredak nikad nije događao.

00:04:20.728 --> 00:04:23.407
Ali to nije bila istina.

NOTE Paragraph

00:04:24.212 --> 00:04:26.379
Začuđujuće,

00:04:26.403 --> 00:04:29.125
svi njihovi sukobi i patnje

00:04:29.149 --> 00:04:34.569
bili su samo zbog načina
kako su procesirali ideje.

00:04:35.125 --> 00:04:39.367
Jer su se zadovoljavali dogmama,
i "eto tako" pričama,

00:04:39.391 --> 00:04:41.835
umesto da ih kritikuju

00:04:41.859 --> 00:04:48.327
i pokušaju da nagađaju bolja objašjenja
sveta i svojih sopstvenih okolnosti.

00:04:48.696 --> 00:04:53.339
Fizika dvadesetog veka
jeste stvorila bolja objašnjenja,

00:04:53.363 --> 00:04:55.546
ali i dalje u metaforama kosmičkog rata.

00:04:55.570 --> 00:05:00.863
Ovoga puta, borci su bili
red i haos, ili entropija.

00:05:00.887 --> 00:05:06.144
Ta priča, istina, dozvoljava
nadu za budućnost.

00:05:06.986 --> 00:05:08.177
Ali na drugi način je

00:05:08.201 --> 00:05:10.993
čak i sumornija nego drevni mitovi,

00:05:11.017 --> 00:05:14.791
jer zlikovac, entropija,

00:05:14.815 --> 00:05:18.418
je predodređena da odnese konačnu pobedu,

00:05:18.442 --> 00:05:23.323
kada neumoljivi zakoni termodinamike
uguše svaku inovaciju

00:05:23.347 --> 00:05:26.480
takozvanom toplotnom smrću svemira.

NOTE Paragraph

00:05:26.982 --> 00:05:31.125
Trenutno, postoji priča
o lokalnoj bitki u tom ratu,

00:05:31.149 --> 00:05:35.093
između održivosti, koja je red,

00:05:35.117 --> 00:05:38.474
i rasipništva, koje je haos -

00:05:38.498 --> 00:05:41.561
to je savremena verzija dobra i zla,

00:05:41.585 --> 00:05:44.895
često sa peripetijom
da sami ljudi jesu zlo,

00:05:44.919 --> 00:05:47.242
pa ne bi trebalo čak ni da
pokušamo da pobedimo.

00:05:47.585 --> 00:05:48.776
A u poslednje vreme,

00:05:48.800 --> 00:05:50.848
bilo je priča o još jednom kosmičkom ratu,

00:05:50.872 --> 00:05:55.053
između gravitacije, koja urušava svemir,

00:05:55.077 --> 00:05:58.490
i tamne energije,
koja ga na kraju raspline.

00:05:58.514 --> 00:05:59.720
Tako da ovoga puta,

00:05:59.744 --> 00:06:03.156
koja god od ovih kosmičkih sila pobedi,

00:06:03.180 --> 00:06:04.330
mi gubimo.

NOTE Paragraph

00:06:05.157 --> 00:06:10.137
Sva ova pesimistična tumačenja
ljudskih okolnosti

00:06:10.161 --> 00:06:12.470
sadrže nešto istine,

00:06:12.494 --> 00:06:14.422
ali kao proročanstva,

00:06:14.446 --> 00:06:17.517
sva vode u zabludu,
i sva iz istog razloga.

00:06:17.962 --> 00:06:22.267
Nijedno od njih ne predstavlja ljude
onim što zaista jesmo.

00:06:22.688 --> 00:06:25.100
Kao što je Džejkob Bronovski rekao,

00:06:25.124 --> 00:06:29.045
"Čovek nije figura u predelu -

00:06:29.069 --> 00:06:31.847
on je onaj koji oblikuje predeo."

00:06:31.871 --> 00:06:33.022
Drugim rečima,

00:06:33.046 --> 00:06:37.498
ljudi nisu igračke kosmičkih sila,

00:06:37.522 --> 00:06:40.661
mi smo korisnici kosmičkih sila.

00:06:41.093 --> 00:06:42.863
Reći ću više o tome za trenutak,

00:06:42.887 --> 00:06:47.434
ali prvo, kakve to stvari
stvaraju novitete?

00:06:48.022 --> 00:06:51.172
Pa, početak univerzuma
sigurno jeste stvorio novitete.

NOTE Paragraph

00:06:51.196 --> 00:06:54.268
Veliki prasak, pre blizu
14 milijardi godina,

00:06:54.292 --> 00:06:57.680
stvorio je prostor, vreme i energiju.

00:06:57.704 --> 00:06:59.212
sve što je fizičko.

00:06:59.609 --> 00:07:01.712
A zatim, odmah,

00:07:01.736 --> 00:07:05.307
ono što ja zovem prvom erom noviteta,

00:07:05.331 --> 00:07:08.135
sa prvim atomom, prvom zvezdom,

00:07:08.159 --> 00:07:09.675
prvom crnom rupom,

00:07:09.699 --> 00:07:11.373
prvom galaksijom.

00:07:11.833 --> 00:07:15.000
Ali onda, u nekom momentu,

00:07:15.024 --> 00:07:18.283
noviteti su nestali iz kosmosa.

00:07:18.307 --> 00:07:22.442
Možda već od pre
12 ili 13 milijardi godina,

00:07:22.466 --> 00:07:24.506
ravno sve do današnjeg dana,

00:07:24.530 --> 00:07:29.585
više nikada nije bilo nikakve nove vrste
astronomskog objekta.

00:07:29.609 --> 00:07:33.990
Bilo je samo ono što ja zovem
velika monotonija.

00:07:34.807 --> 00:07:39.545
Dakle, Propovednik
je slučajno bio još više u pravu

00:07:39.569 --> 00:07:42.410
o kosmosu iza Sunca

00:07:42.434 --> 00:07:44.736
nego što je bio o ispod Sunca.

00:07:45.156 --> 00:07:48.827
Dokle god velika monotonija traje,

00:07:48.851 --> 00:07:51.414
šta je bilo tamo negde

00:07:51.438 --> 00:07:53.406
je zaista šta će i biti.

00:07:53.430 --> 00:07:54.982
I nema ničega tamo negde

00:07:55.006 --> 00:07:59.034
o čemu se stvarno može reći,
"Vidi, ovo je novo."

NOTE Paragraph

00:07:59.646 --> 00:08:01.637
Ipak,

00:08:01.661 --> 00:08:05.828
u nekom momentu velike monotonije,

00:08:05.852 --> 00:08:09.537
bio je događaj -
nebitan u tom trenutku,

00:08:09.561 --> 00:08:11.760
pa čak i milijardama godina kasnije,

00:08:11.784 --> 00:08:15.172
nije delovao ni na šta
izvan svoje planete -

00:08:15.196 --> 00:08:20.951
ali bi na kraju mogao biti u stanju da
uzrokuje kosmički monumentalne novitete.

00:08:21.277 --> 00:08:24.586
Taj događaj je nastanak života:

00:08:25.102 --> 00:08:28.204
stvaranje prvog genetskog znanja,

00:08:28.228 --> 00:08:31.085
kodiranje za biološke adaptacije,

00:08:31.109 --> 00:08:33.109
kodiranje za novitete.

00:08:34.243 --> 00:08:38.067
Na Zemlji, potpuno je
transformisao površinu.

00:08:38.091 --> 00:08:41.495
Geni u DNK jednoćelijskih organizama

00:08:41.519 --> 00:08:43.417
stavili su kiseonik u vazduh,

00:08:43.441 --> 00:08:45.299
uklonili su CO2,

00:08:45.323 --> 00:08:48.299
stavili su kredu i rudu gvožđa u tlo,

00:08:48.323 --> 00:08:54.347
teško da ima kubni centimetar površine
sve do neke dubine da je ostao neizmenjen

00:08:54.371 --> 00:08:56.299
od tih gena.

00:08:56.942 --> 00:09:02.347
Zemlja je postala, ako ne novo
i jedinstveno mesto u kosmičkom rangu,

00:09:02.371 --> 00:09:03.838
onda svakako čudno mesto.

NOTE Paragraph

00:09:04.236 --> 00:09:07.458
Samo kao primer, izvan Zemlje,

00:09:07.482 --> 00:09:11.990
detektovano je samo nekoliko stotina
različitih hemijskih supstanci.

00:09:12.411 --> 00:09:15.866
Pretpostavimo da ima i nešto više
na beživotnim mestima,

00:09:15.890 --> 00:09:17.739
ali na Zemlji,

00:09:17.763 --> 00:09:21.294
evolucija je stvorila
milijarde različitih hemikalija.

00:09:21.843 --> 00:09:24.905
A zatim prve biljke, životinje,

00:09:24.929 --> 00:09:29.738
a zatim, u nekoj nama predačkoj vrsti,

00:09:29.762 --> 00:09:31.595
objašnjavajuće znanje.

00:09:31.936 --> 00:09:34.944
Po prvi put u kosmosu,
koliko nam je poznato.

NOTE Paragraph

00:09:35.413 --> 00:09:40.601
Objašnjavajuće znanje je
adaptacija naše vrste koja nas definiše.

00:09:41.149 --> 00:09:44.244
Ono se razlikuje
od neobjašnjavajućeg znanja

00:09:44.268 --> 00:09:46.506
u DNK, na primer,

00:09:46.530 --> 00:09:48.306
po tome što je univerzalno.

00:09:48.330 --> 00:09:52.354
To znači, šta god je moguće razumeti,

00:09:52.378 --> 00:09:55.044
može se razumeti
kroz objašnjavajuće znanje.

00:09:55.068 --> 00:09:58.871
I više, bilo koji fizički proces

00:09:58.895 --> 00:10:01.776
može se kontrolisati takvim znanjem,

00:10:01.800 --> 00:10:04.688
ograničeno samo zakonima fizike.

00:10:05.228 --> 00:10:08.999
I tako, objašnjavajuće znanje, takođe,

00:10:09.023 --> 00:10:11.956
je počelo da transformiše površinu Zemlje.

00:10:12.792 --> 00:10:18.117
I uskoro, Zemlja će postati
jedini poznati objekat u kosmosu

00:10:18.141 --> 00:10:23.556
koji odvraća nadolazeće asteroide
umesto da ih privlači.

NOTE Paragraph

00:10:24.300 --> 00:10:27.713
Propovednik je bio
razumljivo doveden u zabludu

00:10:27.737 --> 00:10:31.632
bolnom sporošću napretka u njegovo doba.

00:10:32.109 --> 00:10:36.395
Noviteti u ljudskom životu su bili
previše retiki, previše postepeni,

00:10:36.419 --> 00:10:39.125
da bi se primetili tokom jedne generacije.

00:10:39.149 --> 00:10:41.093
A u biosferi,

00:10:41.117 --> 00:10:44.825
evolucija novitetnih vrsta
je bila još sporija.

00:10:45.140 --> 00:10:47.688
Ali obe stvari su se događale.

NOTE Paragraph

00:10:48.029 --> 00:10:54.458
Dakle, zašto postoji velika monotonija
u kosmosu kao celini,

00:10:54.482 --> 00:10:58.219
i šta to čini da naša planeta
preokreće taj trend?

00:10:58.902 --> 00:11:03.905
Pa, kosmos kao celina
je relativno jednostavan.

00:11:04.370 --> 00:11:06.403
Zvezde su toliko jednostavne,

00:11:06.427 --> 00:11:09.823
da možemo predvideti njihovo ponašanje
milijardama godina u budućnost,

00:11:09.847 --> 00:11:13.402
i sagledati unatrag
kako su nastale pre milijardi godina.

00:11:14.061 --> 00:11:16.370
Dakle zašto je kosmos jednostavan?

00:11:16.759 --> 00:11:22.535
U osnovi, zato što velike,
masivne, moćne stvari

00:11:22.559 --> 00:11:26.723
snažno deluju na manje stvari,
a ne obrnuto.

00:11:27.617 --> 00:11:29.982
Ja to nazivam pravilom hijerarhije.

00:11:30.006 --> 00:11:33.236
Na primer, kada kometa pogodi Sunce,

00:11:33.260 --> 00:11:35.728
Sunce nastavlja isto kao ranije,

00:11:35.752 --> 00:11:37.950
ali je kometa isparena.

00:11:38.657 --> 00:11:40.514
Iz istog razloga,

00:11:40.538 --> 00:11:47.109
velike stvari nisu pod velikim uticajem
sopstvenih malih delova,

00:11:47.133 --> 00:11:48.910
t.j. pod uticajem detalja.

00:11:49.609 --> 00:11:52.672
Što znači da je njihovo
sveukupno ponašanje

00:11:52.696 --> 00:11:53.846
jednostavno.

00:11:54.165 --> 00:11:57.561
I pošto ništa veoma novo ne može
da se dogodi stvarima

00:11:57.585 --> 00:11:59.323
koje ostaju jednostavne,

00:11:59.347 --> 00:12:04.652
pravilo hijerarhije, uzrokujući
jednostavnost u velikim razmerama,

00:12:04.676 --> 00:12:07.347
je uzrokovalo veliku monotoniju.

00:12:08.473 --> 00:12:11.910
Ali, spasonosni izlaz je

00:12:11.934 --> 00:12:15.316
da pravilo hijerarhije nije zakon prirode.

00:12:15.918 --> 00:12:18.831
Samo se desilo da se ono održalo
do sada u kosmosu,

00:12:18.855 --> 00:12:20.117
osim ovde.

NOTE Paragraph

00:12:20.141 --> 00:12:25.093
U našoj biosferi,
objekti veličine molekula, geni,

00:12:25.117 --> 00:12:28.172
kontrolišu nesrazmerno ogromne resurse.

00:12:28.615 --> 00:12:31.511
Prvi geni za fotosintezu,

00:12:31.535 --> 00:12:34.282
uzrokovanjem sopstvenog širenja,

00:12:34.306 --> 00:12:37.821
a zatim transformisanjem površine planete,

00:12:37.845 --> 00:12:42.303
prekršili su i preokrenuli
pravilo hijerarhije

00:12:42.327 --> 00:12:46.414
sa neverovatnim faktorom od 10 na 40-i.

00:12:47.390 --> 00:12:51.672
Objašnjavajuće znanje je
potencijalno daleko moćnije

00:12:51.696 --> 00:12:53.331
zbog univerzalnosti,

00:12:53.355 --> 00:12:55.712
i brže se stvara.

00:12:56.157 --> 00:13:00.881
Kada ljudsko znanje dostigne
faktor od 10 na 40-i.

00:13:00.905 --> 00:13:03.865
ono će otprilike kontrolisati
čitavu galaksiju,

00:13:03.889 --> 00:13:05.817
i gledaće dalje iza.

NOTE Paragraph

00:13:05.841 --> 00:13:08.268
Dakle ljudi,

00:13:08.292 --> 00:13:12.958
i bilo koji drugi kreatori objašnjenja
koji možda negde postoje,

00:13:13.001 --> 00:13:17.913
su vrhovni izvršioci inovacija za kosmos.

00:13:18.343 --> 00:13:21.002
Mi smo razlog i sredstvo

00:13:21.026 --> 00:13:27.006
pomoću kojeg noviteti
i kreativnost, znanje, napredak,

00:13:27.030 --> 00:13:32.535
mogu imati objektivne,
krupne fizičke efekte.

00:13:33.514 --> 00:13:36.363
Iz ljudske perspektive,

00:13:36.387 --> 00:13:40.593
jedina alternativa
životnom paklu statičnih društava

00:13:40.617 --> 00:13:45.204
je kontinualno stvaranje novih ideja,

00:13:45.228 --> 00:13:48.309
ponašanja, novih vrsta objekata.

00:13:48.728 --> 00:13:50.862
Ovaj robot će uskoro biti zastareo,

00:13:50.886 --> 00:13:54.900
zbog novog objašnjavajućeg
znanja, napretka.

NOTE Paragraph

00:13:56.204 --> 00:13:59.410
Ali iz kosmičke perspektive,

00:13:59.434 --> 00:14:04.188
objašnjavajuće znanje
je pogubitelj pravila hijerarhije.

00:14:04.752 --> 00:14:07.486
Ono je uništitelj velike monotonije.

00:14:08.379 --> 00:14:13.545
Dakle ono je stvaralac
naredne kosmološke ere,

00:14:13.569 --> 00:14:15.085
Antropocena.

00:14:15.966 --> 00:14:19.339
Ako se može govoriti o kosmičkom ratu,

00:14:19.363 --> 00:14:22.768
to nije taj koji je prikazan
u onim pesimističnim pričama.

00:14:22.792 --> 00:14:27.506
To je rat između monotonije i noviteta,

00:14:27.530 --> 00:14:30.962
između zastoja i kreativnosti.

00:14:31.633 --> 00:14:33.664
I u ovom ratu,

00:14:33.688 --> 00:14:38.016
našoj strani nije suđeno da izgubi.

00:14:38.593 --> 00:14:42.790
Ako odlučimo da koristimo
našu jedinstvenu sposobnost

00:14:42.790 --> 00:14:45.419
stvaranja objašnjavajućeg znanja,

00:14:45.419 --> 00:14:47.394
mogli bismo da pobedimo.

NOTE Paragraph

00:14:48.175 --> 00:14:49.325
Hvala.

NOTE Paragraph

00:14:50.095 --> 00:14:56.595
(Aplauz)