1
00:00:00,968 --> 00:00:04,968
Radujem se što vam se obraćam ovom
visokotehnološkom metodom.

2
00:00:06,167 --> 00:00:08,079
Od svih ljudi koji su ikada živeli,

3
00:00:08,103 --> 00:00:12,712
ogromnoj većini bi ovo što radimo ovde

4
00:00:12,736 --> 00:00:15,196
bilo nezamislivo, neverovatno.

5
00:00:15,760 --> 00:00:18,753
Jer, hiljadama vekova,

6
00:00:18,777 --> 00:00:21,712
tokom mračnih vremena
pre naučne revolucije

7
00:00:21,736 --> 00:00:23,544
i prosvetiteljstva,

8
00:00:23,568 --> 00:00:26,536
ljudi su imali niska očekivanja.

9
00:00:26,560 --> 00:00:29,576
Za svoje živote,
za živote svojih potomaka.

10
00:00:29,600 --> 00:00:31,442
Tipično, očekivali su

11
00:00:31,466 --> 00:00:35,913
da ništa značajno novo ili bolje
ne bude postignuto, ikada.

12
00:00:36,847 --> 00:00:41,831
Ovaj pesimizam se poznato
pojavljuje u Bibliji,

13
00:00:41,855 --> 00:00:46,069
u jednom od malog broja biblijskih
tekstova sa imenovanim autorom.

14
00:00:46,093 --> 00:00:49,724
On je nazivan Propovednikom
(hebr. Kohelet), i bio je zagonetni momak.

15
00:00:50,173 --> 00:00:54,458
Pisao je: "Što je bilo to će i biti,

16
00:00:55,133 --> 00:00:58,200
što se činilo to će se i činiti,

17
00:00:58,736 --> 00:01:01,434
i nema ništa novo pod suncem.

18
00:01:02,140 --> 00:01:06,355
Ima li što za što bi ko rekao:
Vidi, to je novo?

19
00:01:06,379 --> 00:01:10,434
Ne, već je bilo za vijekova
koji su bili prije nas."

20
00:01:11,427 --> 00:01:16,299
Propovednik je opisivao svet bez noviteta.

21
00:01:17,252 --> 00:01:20,530
Pod novitetima mislim na nešto novo
u Propovednikovom smislu,

22
00:01:20,554 --> 00:01:23,172
ne prosto na nešto što se promenilo,

23
00:01:23,196 --> 00:01:26,696
nego na značajnu promenu,
sa trajnim efektima,

24
00:01:26,720 --> 00:01:28,895
gde bi ljudi zaista rekli,

25
00:01:28,919 --> 00:01:30,895
"Vidi, ovo je novo,"

26
00:01:30,919 --> 00:01:33,093
i, poželjno bi bilo, "dobro."

27
00:01:34,061 --> 00:01:38,918
Dakle, čisto nasumične
promene nisu noviteti.

28
00:01:38,942 --> 00:01:44,149
Dobro, Heraklit jeste rekao da čovek
ne može kročiti u istu reku dva puta,

29
00:01:44,173 --> 00:01:46,990
jer to nije ista reka,
i on nije isti čovek.

30
00:01:47,307 --> 00:01:51,399
Ali ako se reka menja nasumice,

31
00:01:51,423 --> 00:01:53,819
ona u suštini jeste ista reka.

32
00:01:54,311 --> 00:01:55,764
Nasuprot tome,

33
00:01:55,788 --> 00:02:00,399
ako se ideja u jednom umu
proširi na druge umove,

34
00:02:00,423 --> 00:02:03,204
i promeni živote generacijama unapred,

35
00:02:03,228 --> 00:02:04,728
to jeste novitet.

36
00:02:05,395 --> 00:02:08,323
Ljudski život bez noviteta

37
00:02:08,347 --> 00:02:11,974
je život bez kreativnosti, bez napretka.

38
00:02:12,498 --> 00:02:15,990
To je statično društvo, igra nulte sume.

39
00:02:16,712 --> 00:02:20,038
To je bio životni pakao
u kome je Propovednik živeo.

40
00:02:20,419 --> 00:02:23,537
Kao i svi drugi, do pre nekoliko vekova.

41
00:02:24,228 --> 00:02:28,833
Bio je pakao, jer za ljude,

42
00:02:28,857 --> 00:02:32,958
patnja je tesno povezana sa statičnošću.

43
00:02:32,982 --> 00:02:35,831
Jer statičnost nije samo frustrirajuća.

44
00:02:36,442 --> 00:02:38,442
Svi izvori patnje -

45
00:02:38,466 --> 00:02:42,740
glad, pandemije, nadolazeći asteroidi,

46
00:02:42,764 --> 00:02:46,272
i stvari kao rat i ropstvo,

47
00:02:46,296 --> 00:02:51,797
pogađali su ljude samo dok nismo
stvorili znanje da ih sprečimo.

48
00:02:52,631 --> 00:02:56,934
Postoji priča u noveli Somerseta Moma
"O ljudskom robovanju"

49
00:02:56,958 --> 00:02:58,744
o prastarom mudracu

50
00:02:58,768 --> 00:03:03,831
koji rezimira čitavu istoriju
čovečanstva kao,

51
00:03:04,529 --> 00:03:06,073
"Rođen je,

52
00:03:06,097 --> 00:03:08,517
patio je, i umro je."

53
00:03:09,296 --> 00:03:11,010
I nastavlja se:

54
00:03:11,034 --> 00:03:15,853
"Život je bio beznačajan,
a smrt bez posledica."

55
00:03:16,268 --> 00:03:21,173
I zaista, ogromna većina ljudi
koji su ikada živeli

56
00:03:21,197 --> 00:03:24,977
imala je živote patnje i napornog rada,

57
00:03:25,001 --> 00:03:28,315
pre nego što su umrli mladi i u agoniji.

58
00:03:29,493 --> 00:03:33,704
I da, u većini generacija

59
00:03:33,728 --> 00:03:37,886
ništa nije dalo nikakve nove posledice
za naredne generacije.

60
00:03:38,728 --> 00:03:45,452
Ipak, kada su drevni ljudi pokušavali
da objasne svoje okolnosti,

61
00:03:46,103 --> 00:03:50,412
tipično su to radili
u grandioznim kosmičkim metaforama.

62
00:03:50,794 --> 00:03:53,601
Što je bila ispravna stvar,
kako se ispostavlja.

63
00:03:53,625 --> 00:03:57,420
Iako su njihova konkretna objašnjenja,
njihovi mitovi,

64
00:03:57,444 --> 00:03:58,982
bili najvećim delom pogrešni.

65
00:03:59,744 --> 00:04:01,807
Neki su pokušali da objasne

66
00:04:01,831 --> 00:04:05,363
tmurnost i monotoniju svoga sveta

67
00:04:05,387 --> 00:04:10,228
u smislu beskonačnog kosmičkog rata
između dobra i zla

68
00:04:10,252 --> 00:04:13,097
u kome su ljudi bili bojno polje.

69
00:04:13,637 --> 00:04:17,858
Što je zgodno objasnilo zašto je njihovo
lično iskustvo bilo puno patnje

70
00:04:17,882 --> 00:04:20,017
i zašto se napredak nikad nije događao.

71
00:04:20,728 --> 00:04:23,407
Ali to nije bila istina.

72
00:04:24,212 --> 00:04:26,379
Začuđujuće,

73
00:04:26,403 --> 00:04:29,125
svi njihovi sukobi i patnje

74
00:04:29,149 --> 00:04:34,569
bili su samo zbog načina
kako su procesirali ideje.

75
00:04:35,125 --> 00:04:39,367
Jer su se zadovoljavali dogmama,
i "eto tako" pričama,

76
00:04:39,391 --> 00:04:41,835
umesto da ih kritikuju

77
00:04:41,859 --> 00:04:48,327
i pokušaju da nagađaju bolja objašjenja
sveta i svojih sopstvenih okolnosti.

78
00:04:48,696 --> 00:04:53,339
Fizika dvadesetog veka
jeste stvorila bolja objašnjenja,

79
00:04:53,363 --> 00:04:55,546
ali i dalje u metaforama kosmičkog rata.

80
00:04:55,570 --> 00:05:00,863
Ovoga puta, borci su bili
red i haos, ili entropija.

81
00:05:00,887 --> 00:05:06,144
Ta priča, istina, dozvoljava
nadu za budućnost.

82
00:05:06,986 --> 00:05:08,177
Ali na drugi način je

83
00:05:08,201 --> 00:05:10,993
čak i sumornija nego drevni mitovi,

84
00:05:11,017 --> 00:05:14,791
jer zlikovac, entropija,

85
00:05:14,815 --> 00:05:18,418
je predodređena da odnese konačnu pobedu,

86
00:05:18,442 --> 00:05:23,323
kada neumoljivi zakoni termodinamike
uguše svaku inovaciju

87
00:05:23,347 --> 00:05:26,480
takozvanom toplotnom smrću svemira.

88
00:05:26,982 --> 00:05:31,125
Trenutno, postoji priča
o lokalnoj bitki u tom ratu,

89
00:05:31,149 --> 00:05:35,093
između održivosti, koja je red,

90
00:05:35,117 --> 00:05:38,474
i rasipništva, koje je haos -

91
00:05:38,498 --> 00:05:41,561
to je savremena verzija dobra i zla,

92
00:05:41,585 --> 00:05:44,895
često sa peripetijom
da sami ljudi jesu zlo,

93
00:05:44,919 --> 00:05:47,242
pa ne bi trebalo čak ni da
pokušamo da pobedimo.

94
00:05:47,585 --> 00:05:48,776
A u poslednje vreme,

95
00:05:48,800 --> 00:05:50,848
bilo je priča o još jednom kosmičkom ratu,

96
00:05:50,872 --> 00:05:55,053
između gravitacije, koja urušava svemir,

97
00:05:55,077 --> 00:05:58,490
i tamne energije,
koja ga na kraju raspline.

98
00:05:58,514 --> 00:05:59,720
Tako da ovoga puta,

99
00:05:59,744 --> 00:06:03,156
koja god od ovih kosmičkih sila pobedi,

100
00:06:03,180 --> 00:06:04,330
mi gubimo.

101
00:06:05,157 --> 00:06:10,137
Sva ova pesimistična tumačenja
ljudskih okolnosti

102
00:06:10,161 --> 00:06:12,470
sadrže nešto istine,

103
00:06:12,494 --> 00:06:14,422
ali kao proročanstva,

104
00:06:14,446 --> 00:06:17,517
sva vode u zabludu,
i sva iz istog razloga.

105
00:06:17,962 --> 00:06:22,267
Nijedno od njih ne predstavlja ljude
onim što zaista jesmo.

106
00:06:22,688 --> 00:06:25,100
Kao što je Džejkob Bronovski rekao,

107
00:06:25,124 --> 00:06:29,045
"Čovek nije figura u predelu -

108
00:06:29,069 --> 00:06:31,847
on je onaj koji oblikuje predeo."

109
00:06:31,871 --> 00:06:33,022
Drugim rečima,

110
00:06:33,046 --> 00:06:37,498
ljudi nisu igračke kosmičkih sila,

111
00:06:37,522 --> 00:06:40,661
mi smo korisnici kosmičkih sila.

112
00:06:41,093 --> 00:06:42,863
Reći ću više o tome za trenutak,

113
00:06:42,887 --> 00:06:47,434
ali prvo, kakve to stvari
stvaraju novitete?

114
00:06:48,022 --> 00:06:51,172
Pa, početak univerzuma
sigurno jeste stvorio novitete.

115
00:06:51,196 --> 00:06:54,268
Veliki prasak, pre blizu
14 milijardi godina,

116
00:06:54,292 --> 00:06:57,680
stvorio je prostor, vreme i energiju.

117
00:06:57,704 --> 00:06:59,212
sve što je fizičko.

118
00:06:59,609 --> 00:07:01,712
A zatim, odmah,

119
00:07:01,736 --> 00:07:05,307
ono što ja zovem prvom erom noviteta,

120
00:07:05,331 --> 00:07:08,135
sa prvim atomom, prvom zvezdom,

121
00:07:08,159 --> 00:07:09,675
prvom crnom rupom,

122
00:07:09,699 --> 00:07:11,373
prvom galaksijom.

123
00:07:11,833 --> 00:07:15,000
Ali onda, u nekom momentu,

124
00:07:15,024 --> 00:07:18,283
noviteti su nestali iz kosmosa.

125
00:07:18,307 --> 00:07:22,442
Možda već od pre
12 ili 13 milijardi godina,

126
00:07:22,466 --> 00:07:24,506
ravno sve do današnjeg dana,

127
00:07:24,530 --> 00:07:29,585
više nikada nije bilo nikakve nove vrste
astronomskog objekta.

128
00:07:29,609 --> 00:07:33,990
Bilo je samo ono što ja zovem
velika monotonija.

129
00:07:34,807 --> 00:07:39,545
Dakle, Propovednik
je slučajno bio još više u pravu

130
00:07:39,569 --> 00:07:42,410
o kosmosu iza Sunca

131
00:07:42,434 --> 00:07:44,736
nego što je bio o ispod Sunca.

132
00:07:45,156 --> 00:07:48,827
Dokle god velika monotonija traje,

133
00:07:48,851 --> 00:07:51,414
šta je bilo tamo negde

134
00:07:51,438 --> 00:07:53,406
je zaista šta će i biti.

135
00:07:53,430 --> 00:07:54,982
I nema ničega tamo negde

136
00:07:55,006 --> 00:07:59,034
o čemu se stvarno može reći,
"Vidi, ovo je novo."

137
00:07:59,646 --> 00:08:01,637
Ipak,

138
00:08:01,661 --> 00:08:05,828
u nekom momentu velike monotonije,

139
00:08:05,852 --> 00:08:09,537
bio je događaj -
nebitan u tom trenutku,

140
00:08:09,561 --> 00:08:11,760
pa čak i milijardama godina kasnije,

141
00:08:11,784 --> 00:08:15,172
nije delovao ni na šta
izvan svoje planete -

142
00:08:15,196 --> 00:08:20,951
ali bi na kraju mogao biti u stanju da
uzrokuje kosmički monumentalne novitete.

143
00:08:21,277 --> 00:08:24,586
Taj događaj je nastanak života:

144
00:08:25,102 --> 00:08:28,204
stvaranje prvog genetskog znanja,

145
00:08:28,228 --> 00:08:31,085
kodiranje za biološke adaptacije,

146
00:08:31,109 --> 00:08:33,109
kodiranje za novitete.

147
00:08:34,243 --> 00:08:38,067
Na Zemlji, potpuno je
transformisao površinu.

148
00:08:38,091 --> 00:08:41,495
Geni u DNK jednoćelijskih organizama

149
00:08:41,519 --> 00:08:43,417
stavili su kiseonik u vazduh,

150
00:08:43,441 --> 00:08:45,299
uklonili su CO2,

151
00:08:45,323 --> 00:08:48,299
stavili su kredu i rudu gvožđa u tlo,

152
00:08:48,323 --> 00:08:54,347
teško da ima kubni centimetar površine
sve do neke dubine da je ostao neizmenjen

153
00:08:54,371 --> 00:08:56,299
od tih gena.

154
00:08:56,942 --> 00:09:02,347
Zemlja je postala, ako ne novo
i jedinstveno mesto u kosmičkom rangu,

155
00:09:02,371 --> 00:09:03,838
onda svakako čudno mesto.

156
00:09:04,236 --> 00:09:07,458
Samo kao primer, izvan Zemlje,

157
00:09:07,482 --> 00:09:11,990
detektovano je samo nekoliko stotina
različitih hemijskih supstanci.

158
00:09:12,411 --> 00:09:15,866
Pretpostavimo da ima i nešto više
na beživotnim mestima,

159
00:09:15,890 --> 00:09:17,739
ali na Zemlji,

160
00:09:17,763 --> 00:09:21,294
evolucija je stvorila
milijarde različitih hemikalija.

161
00:09:21,843 --> 00:09:24,905
A zatim prve biljke, životinje,

162
00:09:24,929 --> 00:09:29,738
a zatim, u nekoj nama predačkoj vrsti,

163
00:09:29,762 --> 00:09:31,595
objašnjavajuće znanje.

164
00:09:31,936 --> 00:09:34,944
Po prvi put u kosmosu,
koliko nam je poznato.

165
00:09:35,413 --> 00:09:40,601
Objašnjavajuće znanje je
adaptacija naše vrste koja nas definiše.

166
00:09:41,149 --> 00:09:44,244
Ono se razlikuje
od neobjašnjavajućeg znanja

167
00:09:44,268 --> 00:09:46,506
u DNK, na primer,

168
00:09:46,530 --> 00:09:48,306
po tome što je univerzalno.

169
00:09:48,330 --> 00:09:52,354
To znači, šta god je moguće razumeti,

170
00:09:52,378 --> 00:09:55,044
može se razumeti
kroz objašnjavajuće znanje.

171
00:09:55,068 --> 00:09:58,871
I više, bilo koji fizički proces

172
00:09:58,895 --> 00:10:01,776
može se kontrolisati takvim znanjem,

173
00:10:01,800 --> 00:10:04,688
ograničeno samo zakonima fizike.

174
00:10:05,228 --> 00:10:08,999
I tako, objašnjavajuće znanje, takođe,

175
00:10:09,023 --> 00:10:11,956
je počelo da transformiše površinu Zemlje.

176
00:10:12,792 --> 00:10:18,117
I uskoro, Zemlja će postati
jedini poznati objekat u kosmosu

177
00:10:18,141 --> 00:10:23,556
koji odvraća nadolazeće asteroide
umesto da ih privlači.

178
00:10:24,300 --> 00:10:27,713
Propovednik je bio
razumljivo doveden u zabludu

179
00:10:27,737 --> 00:10:31,632
bolnom sporošću napretka u njegovo doba.

180
00:10:32,109 --> 00:10:36,395
Noviteti u ljudskom životu su bili
previše retiki, previše postepeni,

181
00:10:36,419 --> 00:10:39,125
da bi se primetili tokom jedne generacije.

182
00:10:39,149 --> 00:10:41,093
A u biosferi,

183
00:10:41,117 --> 00:10:44,825
evolucija novitetnih vrsta
je bila još sporija.

184
00:10:45,140 --> 00:10:47,688
Ali obe stvari su se događale.

185
00:10:48,029 --> 00:10:54,458
Dakle, zašto postoji velika monotonija
u kosmosu kao celini,

186
00:10:54,482 --> 00:10:58,219
i šta to čini da naša planeta
preokreće taj trend?

187
00:10:58,902 --> 00:11:03,905
Pa, kosmos kao celina
je relativno jednostavan.

188
00:11:04,370 --> 00:11:06,403
Zvezde su toliko jednostavne,

189
00:11:06,427 --> 00:11:09,823
da možemo predvideti njihovo ponašanje
milijardama godina u budućnost,

190
00:11:09,847 --> 00:11:13,402
i sagledati unatrag
kako su nastale pre milijardi godina.

191
00:11:14,061 --> 00:11:16,370
Dakle zašto je kosmos jednostavan?

192
00:11:16,759 --> 00:11:22,535
U osnovi, zato što velike,
masivne, moćne stvari

193
00:11:22,559 --> 00:11:26,723
snažno deluju na manje stvari,
a ne obrnuto.

194
00:11:27,617 --> 00:11:29,982
Ja to nazivam pravilom hijerarhije.

195
00:11:30,006 --> 00:11:33,236
Na primer, kada kometa pogodi Sunce,

196
00:11:33,260 --> 00:11:35,728
Sunce nastavlja isto kao ranije,

197
00:11:35,752 --> 00:11:37,950
ali je kometa isparena.

198
00:11:38,657 --> 00:11:40,514
Iz istog razloga,

199
00:11:40,538 --> 00:11:47,109
velike stvari nisu pod velikim uticajem
sopstvenih malih delova,

200
00:11:47,133 --> 00:11:48,910
t.j. pod uticajem detalja.

201
00:11:49,609 --> 00:11:52,672
Što znači da je njihovo
sveukupno ponašanje

202
00:11:52,696 --> 00:11:53,846
jednostavno.

203
00:11:54,165 --> 00:11:57,561
I pošto ništa veoma novo ne može
da se dogodi stvarima

204
00:11:57,585 --> 00:11:59,323
koje ostaju jednostavne,

205
00:11:59,347 --> 00:12:04,652
pravilo hijerarhije, uzrokujući
jednostavnost u velikim razmerama,

206
00:12:04,676 --> 00:12:07,347
je uzrokovalo veliku monotoniju.

207
00:12:08,473 --> 00:12:11,910
Ali, spasonosni izlaz je

208
00:12:11,934 --> 00:12:15,316
da pravilo hijerarhije nije zakon prirode.

209
00:12:15,918 --> 00:12:18,831
Samo se desilo da se ono održalo
do sada u kosmosu,

210
00:12:18,855 --> 00:12:20,117
osim ovde.

211
00:12:20,141 --> 00:12:25,093
U našoj biosferi,
objekti veličine molekula, geni,

212
00:12:25,117 --> 00:12:28,172
kontrolišu nesrazmerno ogromne resurse.

213
00:12:28,615 --> 00:12:31,511
Prvi geni za fotosintezu,

214
00:12:31,535 --> 00:12:34,282
uzrokovanjem sopstvenog širenja,

215
00:12:34,306 --> 00:12:37,821
a zatim transformisanjem površine planete,

216
00:12:37,845 --> 00:12:42,303
prekršili su i preokrenuli
pravilo hijerarhije

217
00:12:42,327 --> 00:12:46,414
sa neverovatnim faktorom od 10 na 40-i.

218
00:12:47,390 --> 00:12:51,672
Objašnjavajuće znanje je
potencijalno daleko moćnije

219
00:12:51,696 --> 00:12:53,331
zbog univerzalnosti,

220
00:12:53,355 --> 00:12:55,712
i brže se stvara.

221
00:12:56,157 --> 00:13:00,881
Kada ljudsko znanje dostigne
faktor od 10 na 40-i.

222
00:13:00,905 --> 00:13:03,865
ono će otprilike kontrolisati
čitavu galaksiju,

223
00:13:03,889 --> 00:13:05,817
i gledaće dalje iza.

224
00:13:05,841 --> 00:13:08,268
Dakle ljudi,

225
00:13:08,292 --> 00:13:12,958
i bilo koji drugi kreatori objašnjenja
koji možda negde postoje,

226
00:13:13,001 --> 00:13:17,913
su vrhovni izvršioci inovacija za kosmos.

227
00:13:18,343 --> 00:13:21,002
Mi smo razlog i sredstvo

228
00:13:21,026 --> 00:13:27,006
pomoću kojeg noviteti
i kreativnost, znanje, napredak,

229
00:13:27,030 --> 00:13:32,535
mogu imati objektivne,
krupne fizičke efekte.

230
00:13:33,514 --> 00:13:36,363
Iz ljudske perspektive,

231
00:13:36,387 --> 00:13:40,593
jedina alternativa
životnom paklu statičnih društava

232
00:13:40,617 --> 00:13:45,204
je kontinualno stvaranje novih ideja,

233
00:13:45,228 --> 00:13:48,309
ponašanja, novih vrsta objekata.

234
00:13:48,728 --> 00:13:50,862
Ovaj robot će uskoro biti zastareo,

235
00:13:50,886 --> 00:13:54,900
zbog novog objašnjavajućeg
znanja, napretka.

236
00:13:56,204 --> 00:13:59,410
Ali iz kosmičke perspektive,

237
00:13:59,434 --> 00:14:04,188
objašnjavajuće znanje
je pogubitelj pravila hijerarhije.

238
00:14:04,752 --> 00:14:07,486
Ono je uništitelj velike monotonije.

239
00:14:08,379 --> 00:14:13,545
Dakle ono je stvaralac
naredne kosmološke ere,

240
00:14:13,569 --> 00:14:15,085
Antropocena.

241
00:14:15,966 --> 00:14:19,339
Ako se može govoriti o kosmičkom ratu,

242
00:14:19,363 --> 00:14:22,768
to nije taj koji je prikazan
u onim pesimističnim pričama.

243
00:14:22,792 --> 00:14:27,506
To je rat između monotonije i noviteta,

244
00:14:27,530 --> 00:14:30,962
između zastoja i kreativnosti.

245
00:14:31,633 --> 00:14:33,664
I u ovom ratu,

246
00:14:33,688 --> 00:14:38,016
našoj strani nije suđeno da izgubi.

247
00:14:38,593 --> 00:14:42,790
Ako odlučimo da koristimo
našu jedinstvenu sposobnost

248
00:14:42,790 --> 00:14:45,419
stvaranja objašnjavajućeg znanja,

249
00:14:45,419 --> 00:14:47,394
mogli bismo da pobedimo.

250
00:14:48,175 --> 00:14:49,325
Hvala.

251
00:14:50,095 --> 00:14:56,595
(Aplauz)