1
00:00:06,841 --> 00:00:11,865
دژە بەکتریاکان: لە پشت دیمەنەکانەوە، 
دەتوانن شێوازێکی نوێ بدەن بە دەرمان.

2
00:00:11,865 --> 00:00:14,485
ئەوانە بۆ چارەسەری
نەخۆشییە پەتاییەکان بەکار دەهێنین،

3
00:00:14,485 --> 00:00:19,607
هەروەها بۆ ئاسانکاری و سەلامەتی هەموو شتیک
لە نەشتەرگەرییەوە بۆ چارەسەری کیمیاوی

4
00:00:19,607 --> 00:00:21,607
بۆ چاندنەوەی ئەندام.

5
00:00:21,607 --> 00:00:23,170
بەبێ دژە بەکتریاکان،

6
00:00:23,170 --> 00:00:27,858
تەنانەت کرداری سادەی پزیشکی دەتوانێت ببێتە
هۆی هەوکردن و هەڕەشە لەسەر ژیان دروستبکات.

7
00:00:27,858 --> 00:00:30,788
هەروەها ئێمە لە مەترسی
لەدەستدانی ئەوانداین.

8
00:00:30,788 --> 00:00:34,950
دژە بەکتریاکان چەکێکن
کە ڕێگری لە گەشەکردنی بەکتریا دەکەن .

9
00:00:34,950 --> 00:00:38,871
بەداخەوە، هەندێک بەکتریا
بوون بە ڕێگر

10
00:00:38,871 --> 00:00:42,270
بۆ هەموو ئەو دژە بەکتریایانەی
کە ئێستا هەیە.

11
00:00:42,270 --> 00:00:46,280
لە هەمان کاتدا،
ئێمە لە دۆزینەوەی دانەی نوێ وەستاوین.

12
00:00:46,280 --> 00:00:49,673
هێشتا، هیوایەک هەیە کە دەتوانین 
لە کێشەکەدا پێش بکەوین.

13
00:00:49,673 --> 00:00:53,160
بەڵام سەرەتا، چۆن
چووینە ناو بارودۆخەکە؟

14
00:00:53,160 --> 00:00:56,534
بەکارهێنانی یەکەم دژە بەکتریا بە
شێوەیەکی فراوان پەنسلین بوو،

15
00:00:56,534 --> 00:01:00,210
لە ساڵی ۱۹۲۸ لە لایەن ئەلێکساندەر
فلێمینگ دۆزرایەوە.

16
00:01:00,210 --> 00:01:03,994
لە خەڵاتی نۆبڵی ١٩٤٥
لە وتە پەسەند کراوەکەیدا،

17
00:01:03,994 --> 00:01:08,707
فلێمینگ بە ئاگابوو لەوەی بەکتریای
بەرگریکار وێرانکارییە شاردراوەکەی

18
00:01:08,707 --> 00:01:10,987
دەرئاسای دژە بەکتریایە

19
00:01:10,987 --> 00:01:13,994
ئەو ڕاست بوو: لە ساڵی ۱۹٤٠ بۆ ٥٠،

20
00:01:13,994 --> 00:01:17,904
بەکتریایی بەرگری
دەستی بە دەرکەوتن کرد .

21
00:01:17,904 --> 00:01:20,234
لەو کات بەدواوە تا ساڵی ١٩٨٠ کانەوە،

22
00:01:20,234 --> 00:01:23,746
کۆمپانیاکانی دەرمانسازان
دووچاری کێشەی بەرگریکردن بوونەوە

23
00:01:23,746 --> 00:01:26,744
لە ڕێگەی دۆزینەوەی دژە بەکتریای زۆر و نوێ.

24
00:01:26,744 --> 00:01:32,232
لە سەرەتادا ئەمە سەرکەوتنێکی بەرز -
و قازانجێکی زۆر بوو بۆ کۆمپانیاکان.

25
00:01:32,232 --> 00:01:35,092
دوای ماوەیەک، دوو شت گۆڕان.

26
00:01:35,092 --> 00:01:38,582
دۆزینەوەی دژە بەکتریای تازە
که کاریگەرییە زۆرەکەی تەنها

27
00:01:38,582 --> 00:01:41,492
بۆ تەسکی شەبەنگی ڕووناکی ژەهراویبوونە،

28
00:01:41,492 --> 00:01:44,838
لە کاتێکدا یەکەمیان
بە شێوەیەکی بەرفراوان جێبەجێ دەکرا.

29
00:01:44,838 --> 00:01:46,812
ئەوە خۆی کێشە نییە،

30
00:01:46,812 --> 00:01:51,072
بەڵام مانای ئەوەیە کە ژەمە دەرمانی کەمتر
لەو دەرمانانە دەتوانرا بفرۆشرێن-

31
00:01:51,072 --> 00:01:53,486
دروست کردنیان قازانجێکی کەمی هەبوو.

32
00:01:53,486 --> 00:01:57,452
لە سەرەتای دۆزینەوەیاندا،
دژە بەکتریاکان زۆر بە بەرزی وەسف دەکرێن،

33
00:01:57,452 --> 00:02:01,262
وەک ڤایرۆسی هەوکردنەکان
کە کاریگەرییان لەسەر نەبوو.

34
00:02:01,262 --> 00:02:06,751
پشکنین لە دەوری ڕاپۆرتەکان بەرز بۆوە
شتێکی باش بوو بەڵام دیسان فرۆشتنی نزم

35
00:02:06,751 --> 00:02:10,381
کردبوو لە هەمان کاتدا کۆمپانیاکان دەستیان
بە گەشەپێدانی دەرمانی زیاتر کرد

36
00:02:10,381 --> 00:02:12,966
وا دەکات تەمەنی نەخۆشەکان درێژ بکات،

37
00:02:12,966 --> 00:02:15,626
وەک پاڵەپەستۆی خوێن
و دەرمانی کۆلیستڕۆڵ،

38
00:02:15,626 --> 00:02:20,146
و دواتر دەرمانی هێمنکەرەوەکان
و دژە دڵەڕاوکێ.

39
00:02:20,146 --> 00:02:24,942
لەبەرئەوەی کاتێکی دیارینەکراو دەگرن،
ئەو دەرمانانە قازانجیان زۆر ترە.

40
00:02:24,942 --> 00:02:30,789
لە ناوەڕاستی ساڵی ١٩٨٠، هیچ جۆرێکی تری
چەکی نوێ لە دژە بەکتریاکان نه‌دۆزرایەوە.

41
00:02:30,789 --> 00:02:35,169
بەڵام بەکتریا بەردەوام بوو بۆ پەیدا کردنی 
بەرگری کردن و دەرچوون بە درێژای

42
00:02:35,169 --> 00:02:39,310
دابەشکردنی زانیاریی بۆماوەیی
لەنێوان تاکە بەکتریاکان

43
00:02:39,310 --> 00:02:41,726
و تەنانەت بەسەر ڕەگەزەکان.

44
00:02:41,726 --> 00:02:46,216
ئێستا بەکتریا بەرگریکار
لە زۆر دژە بەکتریادا باوە،

45
00:02:46,216 --> 00:02:51,954
بەرگری بەشێک لە بنەماڵەکان دژی هەموو 
دەرمانەکانی ئێستا زیاد دەکەن.

46
00:02:51,954 --> 00:02:54,334
بۆیە، دەتوانین چی لەبارەی ئەوەوە بکەین؟

47
00:02:54,334 --> 00:02:58,791
پێویستمان بە ڕێنمانی بەکارهێنانی دژە 
بەکتریاکان هەیە، دروستکردنی دانەیەکی نوێ،

48
00:02:58,791 --> 00:03:02,143
بەرەنگاری بەرگری کردن بۆ
دەرمانی نوێ و بەردەست،

49
00:03:02,143 --> 00:03:06,081
و دۆزینەوەی ڕێگەیەکی نوێ بۆ شەڕکردنی
هەوکردنی بەکتریاییەکان.

50
00:03:06,081 --> 00:03:10,021
گەورەترین بەکارهێنەری
دژە بەکتریاکان کشتوکاڵە،

51
00:03:10,021 --> 00:03:13,401
بەکارهێنانی دژە بەکتریاکان تەنها بۆ 
چارەسەری هەوکردنەکان نییە

52
00:03:13,401 --> 00:03:16,411
بەڵام بۆ بەرزکردنەوەی
گەشەی خۆراکی ئاژەڵان.

53
00:03:16,411 --> 00:03:18,981
بەکارهێنانی قەبارەیەکی گەورەی
دژە بەکتریاکان

54
00:03:18,981 --> 00:03:22,481
بەرزکردنەوەی پیشاندانی بەکتریاکان
بۆ دژە بەکتریاکان

55
00:03:22,481 --> 00:03:26,851
و هەروەها دەرفەتیان
بۆ بەرەوپێشبردنی بەرگری.

56
00:03:26,851 --> 00:03:32,336
زۆر لە بەکتریاکان باون لە ئاژەڵان دا،
وەک سالمۆنێلا، دەگوازرێتەوە بۆ مرۆڤ،

57
00:03:32,336 --> 00:03:36,913
چاپی دەرمانی بەرگری دەتوانێت سەربکەوێت
بەسەر ئێمە بەهۆی زنجیرەی خۆراکەوە

58
00:03:36,913 --> 00:03:41,456
و بڵاوبوونەوەی بەنێو بازرگانی نێودەوڵەتی
و دەزگاکانی گەشت کردن.

59
00:03:41,456 --> 00:03:44,186
بە گوێرەی دۆزینەوەی دژە بەکتریایی نوێ،

60
00:03:44,186 --> 00:03:47,455
سروشت جوانترین ئومێد دەبەخشێت بۆ
پێکهاتە نوێیەکە.

61
00:03:47,455 --> 00:03:52,431
دەزگا ئەندامییەکان وەک بەکتریا و کەڕوو
گەشەیان کردووە زیاتر لە ملیۆنان ساڵ

62
00:03:52,431 --> 00:03:54,661
بۆ ئەوەی لە ژینگەیەکی پێشبڕکێکاردا بژین،

63
00:03:54,661 --> 00:03:58,065
مانای وایە پێکهاتەی دژە بەکتریاکان
زۆر دەمێنێتەوە

64
00:03:58,065 --> 00:04:02,285
بۆ پێدانی قازانجی مانەوەی ژیان
لەسەر بەکتریا دڵنیاکان.

65
00:04:02,285 --> 00:04:07,378
و دەتوانین دژە بەکتریاکان کۆبکەینەوە لەگەڵ
گەردی کیمیایی کە ڕێ دەگرێت لە بەرگریکردن.

66
00:04:07,378 --> 00:04:12,005
بە یەک ڕێگە بەرگری بەکتریا گەشە دەکات
بەهۆی پڕۆتینەکانی خۆیان

67
00:04:12,005 --> 00:04:13,745
کە پلەی دەرمانەکە دادەبەزێت.

68
00:04:13,745 --> 00:04:18,275
بە هۆی کۆکردنەوەی دژە بەکتریاکان لەگەڵ
گەردە کیمیاییەکان کە دابەزینەکە ڕادەگرێت،

69
00:04:18,275 --> 00:04:21,187
دژە بەکتریا دەتوانێت وەک فەرمانێک ئەوە 
بکات

70
00:04:21,187 --> 00:04:25,615
فەوتێنەرەکان، ڤایرۆسەكان کە هێرش دەکەنە
سەر بەکتریا بەڵام کار لە مرۆڤەکان ناکات،

71
00:04:25,615 --> 00:04:29,965
رێگەیەکی نوێی سەرکەوتن بۆ بەرەنگار
بوونەوەی هەوکردنە بەکتریاییەکان.

72
00:04:29,965 --> 00:04:33,158
پەرەپێدان بە پێکوتەکانە بۆ هەموو
هەوکردنێک، لەهەمان کاتدا،

73
00:04:33,158 --> 00:04:36,595
دەتوانێت ڕێگر بێت لە نەخۆشییەکە
لە یەکەم شوێندا.

74
00:04:36,595 --> 00:04:40,255
گەورەترین بەرەنگاری بۆ هەموو
ئەو رێگەیانە پارەدانە،

75
00:04:40,255 --> 00:04:43,625
کە بەداخەوە ئەوەش بەشی
هەموو جیهانی ناکات.

76
00:04:43,625 --> 00:04:48,490
دژە بەکتریاکان زۆر بێ سودن
کە زۆرێک لە کۆمپانیای دەرمانسازانی

77
00:04:48,490 --> 00:04:50,870
لە هەوڵدان بۆ بەرەوپێش چوون وەستاندوە.

78
00:04:50,870 --> 00:04:54,645
لە هەمان کاتدا، کۆمپانیا بچوکەکان دژە 
بەکتریای نوێیان بە سەرکەوتویی بەرهەم هێنا

79
00:04:54,645 --> 00:05:00,347
بۆ فرۆشتنیان بەزۆری هەتا مایەپوچ بوون،
وەک ئەمریکییەکان ئەچیاگۆنیان دامەزراند.

80
00:05:00,347 --> 00:05:04,077
تەکنیکە نوێیەکانی چاککردنەوە
وەک گەردە کیمیاییەکان و کوتان

81
00:05:04,077 --> 00:05:08,135
ڕووخساری کێشە بنچینەییەکە
هەمان دژە بەکتریا کۆنەکان بوو:

82
00:05:08,135 --> 00:05:11,445
ئەگەر ئەوان بە باشی ئیش بکەن،
تەنها یەک جار بەکاردەھێنرێن،

83
00:05:11,445 --> 00:05:13,675
کە ئاستەنگ بۆ دروست کردنی
پارە دروست دەکەن.

84
00:05:13,675 --> 00:05:17,075
هەروەها بۆ بەرهەڵستی بەرگری کردنی
سەرکەوتووانە لە ماوەیەکی درێژدا،

85
00:05:17,075 --> 00:05:20,595
پێویستمان بە بەکارھێنانی دژە بەکتریایی
نوێ هەیە بە ئابووریەوە،

86
00:05:20,595 --> 00:05:24,495
کەمبوونی قازانجەکانی درووستکەرەی بە 
بە ڕێژەیەکی زۆر.

87
00:05:24,495 --> 00:05:30,706
تاکە چارەسەر، دەرکردنی تەواوی قازانج لە 
نرخی فرۆشتنی دژە بەکتریاکانە.

88
00:05:30,706 --> 00:05:33,906
بۆ نموونە، شانشینی یەکگرتوو
نمونەیەکیان تاقیکردەوە

89
00:05:33,906 --> 00:05:38,024
کە دابینکەرانی هۆشیاری تەندروستی
بەشداریان لە کڕینی دژە بەکتریا کرد.

90
00:05:38,024 --> 00:05:42,164
کاتێک حکومەتەکانی چاودێری ڕێگەکانی
هاندانی گەشەپێدانی دژە بەکتریایان دەکرد،

91
00:05:42,164 --> 00:05:45,104
ئەو بەرنامانە هێشتا 
لە سەرەتای قۆناغەکان دان.

92
00:05:45,104 --> 00:05:48,414
وڵاتانی هه‌موو جیهان
پێویستییان بە زۆر لەوە زیاترە،

93
00:05:48,414 --> 00:05:51,964
بەڵام لەگەڵ وەبەرھێنانی تەواو
لە گەشەپێدانی دژە بەکتریا

94
00:05:51,964 --> 00:05:54,604
و کۆنتڕۆڵ کردنی بەکارهێنانی
دەرمانی ئێستامان،

95
00:05:54,604 --> 00:05:58,329
دەتوانین بەسەر ئاستەنگەکاندا زاڵ بین.