WEBVTT

00:00:01.123 --> 00:00:05.872
Trái đất đã 4,6 tỷ năm tuổi

00:00:05.896 --> 00:00:10.597
nhưng đời người thường chỉ
kéo dài dưới 100 năm.

00:00:11.191 --> 00:00:14.508
Vậy sao lại phải quan tâm đến 
lịch sử hành tinh này

00:00:14.532 --> 00:00:20.389
khi quá khứ xa vời có vẻ không
quan trọng gì tới đời sống nhật tại?

00:00:20.849 --> 00:00:22.967
Thì theo như những gì chúng ta biết,

00:00:22.991 --> 00:00:26.226
Trái đất là hành tinh duy nhất
trong hệ mặt trời

00:00:26.250 --> 00:00:28.759
được biết đến là hành tinh
đã khơi mào sự sống,

00:00:28.783 --> 00:00:34.182
và là hệ thống duy nhất có thể cung cấp
hỗ trợ sự sống cho con người.

NOTE Paragraph

00:00:34.763 --> 00:00:36.016
Vậy tại sao là Trái Đất?

00:00:36.731 --> 00:00:40.109
Chúng ta biết Trái đất là duy nhất
vì nó có kiến tạo mảng,

00:00:40.133 --> 00:00:41.686
có nước lỏng trên bề mặt

00:00:41.710 --> 00:00:43.987
và có khí quyển giàu ôxy.

00:00:44.457 --> 00:00:46.775
Nhưng điều này không phải
lúc nào cũng đúng,

00:00:46.799 --> 00:00:51.640
ta biết được là nhờ những cổ thạch
đã lưu lại các thời khắc then chốt

00:00:51.664 --> 00:00:54.474
trong quá trình tiến hóa hành tinh
của Trái đất.

00:00:55.653 --> 00:00:58.636
Và một trong những nơi tốt nhất
để quan sát những cổ thạch đó

00:00:58.660 --> 00:01:02.133
là vùng Pilbara thuộc Tây Úc.

00:01:03.494 --> 00:01:07.994
Đá nơi đây có niên đại là 3,5 tỷ năm

00:01:08.018 --> 00:01:12.624
và chúng chứa những bằng chứng 
cổ nhất về sự sống trên hành tinh này.

NOTE Paragraph

00:01:13.298 --> 00:01:15.713
Thường khi nghĩ tới thời tiền sử

00:01:15.737 --> 00:01:18.955
chúng ta có thể tưởng tượng ra
một con khủng long phiến sừng

00:01:18.979 --> 00:01:22.408
hoặc có thể là một con cá
đang bò trên cạn.

00:01:23.012 --> 00:01:25.240
Nhưng thời tiền sử mà tôi đang nói đến

00:01:25.264 --> 00:01:29.189
là sự sống vi mô đơn giản, như vi khuẩn.

00:01:29.745 --> 00:01:33.730
và hoá thạch của chúng thường được
lưu giữ trên các cấu trúc đá chia lớp,

00:01:33.754 --> 00:01:35.888
có tên là đá Stromatolite.

00:01:36.515 --> 00:01:41.482
Dạng sống đơn giản này gần như là toàn bộ
những gì ta thấy trong di tích hóa thạch

00:01:41.506 --> 00:01:45.637
trong ba tỷ năm đầu tiên
của sự sống trên Trái đất.

00:01:46.256 --> 00:01:49.711
Dấu tích loài người chúng ta phát hiện
trong di tích hóa thạch

00:01:49.735 --> 00:01:52.243
chỉ cách đây vài trăm nghìn năm trước.

00:01:52.267 --> 00:01:54.232
Từ di tích hóa thạch chúng ta biết

00:01:54.256 --> 00:01:58.306
sự sống của vi khuẩn đã chiếm
một chỗ đứng vững chắc

00:01:58.330 --> 00:02:01.706
khoảng 3,5 đến 4 tỷ năm trước.

00:02:02.316 --> 00:02:05.955
Đá có trước thời gian này
đều đã bị phá hủy

00:02:05.979 --> 00:02:09.110
hoặc bị biến dạng rất nhiều
do kiến tạo mảng.

00:02:09.550 --> 00:02:11.987
Vậy mảnh vẫn còn thiếu của bài toán

00:02:12.011 --> 00:02:16.975
là sự sống trên Trái đất đã bắt đầu
chính xác khi nào và bằng cách nào.

00:02:19.086 --> 00:02:22.662
Đây vẫn là phong cảnh
núi lửa cổ xưa ở Pilbara.

00:02:23.075 --> 00:02:27.902
Tôi không ngờ nghiên cứu tại đây
của chúng tôi lại cung cấp manh mối khác

00:02:27.926 --> 00:02:30.291
cho câu hỏi về nguồn gốc của sự sống đó.

NOTE Paragraph

00:02:30.871 --> 00:02:32.981
Trong chuyến đi thực địa đầu tiên tại đây

00:02:33.005 --> 00:02:37.150
để hoàn thành dự án vẽ bản đồ kéo dài
nguyên cả tuần,

00:02:37.174 --> 00:02:40.161
tôi đã tình cờ bắt gặp
một thứ khá đặc biệt.

00:02:41.026 --> 00:02:44.633
Giờ đây, những gì nhìn có vẻ
chỉ là một đống đá cổ nhăn nheo

00:02:44.657 --> 00:02:46.670
lại chính là Stromatolite.

00:02:46.694 --> 00:02:50.821
Và ở giữa đống đá này
là một hòn đá nhỏ kỳ lạ

00:02:50.845 --> 00:02:53.523
to cỡ bàn tay của một đứa trẻ.

00:02:54.144 --> 00:02:59.042
Phải sáu tháng sau đó chúng tôi mới
nghiên cứu hòn đá này dưới kính hiển vi,

00:02:59.066 --> 00:03:01.682
nhờ cố vấn lúc đó của tôi là Malcom Walter

00:03:01.706 --> 00:03:05.566
đã gợi ý rằng hòn đá này
giông giống đá Geyserite.

00:03:06.034 --> 00:03:09.542
Geyserite là một loại đá chỉ hình thành

00:03:09.566 --> 00:03:13.694
bên trong và quanh rìa
các hồ suối nước nóng.

NOTE Paragraph

00:03:14.165 --> 00:03:17.647
Để bạn hiểu về tầm quan trọng
của geyserite,

00:03:17.671 --> 00:03:21.822
tôi sẽ đưa bạn về vài thế kỉ trước.

00:03:23.464 --> 00:03:27.516
Năm 1871, trong một lá thư gửi
bạn mình là Joseph Hooker,

00:03:27.540 --> 00:03:29.346
Charles Darwin có đề cập:

00:03:30.183 --> 00:03:33.904
"Sẽ thế nào nếu sự sống bắt đầu
trong một cái ao nhỏ ấm áp

00:03:33.928 --> 00:03:36.047
với đủ loại hóa chất

00:03:36.071 --> 00:03:40.343
vẫn sẵn sàng để trải qua
những thay đổi phức tạp hơn?"

NOTE Paragraph

00:03:40.883 --> 00:03:43.966
Chúng ta biết ao nhỏ ấm áp là gì.
Đó chính là "suối nước nóng".

00:03:43.990 --> 00:03:46.320
Trong môi trường này, bạn có nước nóng

00:03:46.344 --> 00:03:49.359
hòa tan khoáng chất
từ đá bên dưới.

00:03:50.295 --> 00:03:55.354
Dung dịch này hòa với hợp chất hữu cơ

00:03:55.378 --> 00:03:58.009
và tạo ra một loại nhà máy hóa chất

00:03:58.033 --> 00:04:04.023
mà theo các nhà nghiên cứu, có thể
sản xuất ra những cấu trúc tế bào đơn giản

00:04:04.047 --> 00:04:07.339
vốn là những bước đầu tiên đến sự sống.

NOTE Paragraph

00:04:07.363 --> 00:04:09.621
Nhưng 100 năm sau bức thư của Darwin,

00:04:09.645 --> 00:04:13.820
người ta đã phát hiện mạch thuỷ nhiệt hay
mạch phun nước nóng trong đại dương sâu.

00:04:13.844 --> 00:04:16.153
Và chúng cũng là các nhà máy hóa học.

00:04:16.177 --> 00:04:19.727
Cái này nằm dọc theo vòng cung
núi lửa Tonga,

00:04:19.751 --> 00:04:24.252
sâu 1.100m dưới mực nước biển
ở Thái Bình Dương.

00:04:25.560 --> 00:04:29.258
Khói đen mà bạn nhìn thấy bốc ra
từ các cấu trúc giống như ống khói này

00:04:29.282 --> 00:04:31.099
cũng là chất lỏng giàu khoáng chất,

00:04:31.123 --> 00:04:34.015
vốn dùng để nuôi sống vi khuẩn.

00:04:34.967 --> 00:04:37.235
Và kể từ khi phát hiện ra
những mạch phun này,

00:04:37.259 --> 00:04:41.516
kịch bản ưa thích về nguồn gốc của sự sống
là trong đại dương.

00:04:42.091 --> 00:04:43.674
Và nó có căn cứ chính đáng:

00:04:45.118 --> 00:04:48.427
mạch biển sâu được biết đến nhiều
trong di tích cổ thạch,

00:04:48.451 --> 00:04:51.516
và người ta cho rằng Trái đất sơ khai
có một đại dương toàn cầu

00:04:51.540 --> 00:04:54.292
và có rất ít bề mặt đất liền.

00:04:54.316 --> 00:04:59.021
Nên khả năng cho rằng có rất nhiều
mạch biển sâu trên Trái đất sơ khai

00:04:59.045 --> 00:05:01.524
rất phù hợp với nguồn gốc sự sống

00:05:01.548 --> 00:05:02.828
trong đại dương.

NOTE Paragraph

00:05:04.233 --> 00:05:05.383
Tuy nhiên...

00:05:06.503 --> 00:05:10.657
nghiên cứu của chúng tôi ở Pilbara
lại đưa ra và chứng minh

00:05:10.681 --> 00:05:12.943
một quan điểm khác.

00:05:13.590 --> 00:05:19.489
Sau 3 năm, cuối cùng chúng tôi đã có thể
khẳng định được, thực ra,

00:05:19.513 --> 00:05:22.891
hòn đá nhỏ của chúng tôi là geyserite.

00:05:22.915 --> 00:05:26.984
Kết luận này không những cho thấy
mạch nước nóng đã tồn tại

00:05:27.008 --> 00:05:31.064
trong ngọn núi lửa 3,5 tỉ năm tuổi
ở Pilbara của chúng tôi,

00:05:31.088 --> 00:05:37.446
mà nó còn đẩy lùi bằng chứng cho sự sống
trên đất liền trong suối nước nóng

00:05:37.470 --> 00:05:39.709
trong di tích địa chất của Trái đất

00:05:39.733 --> 00:05:43.641
về ba tỷ năm.

00:05:44.818 --> 00:05:48.242
Và như vậy, từ góc độ địa chất,

00:05:48.266 --> 00:05:55.116
ao nhỏ ấm áp của Darwin là một ứng cử viên
hợp lý cho câu đố về nguồn gốc sự sống.

NOTE Paragraph

00:05:57.174 --> 00:06:00.741
Tất nhiên, vẫn còn nhiều tranh cãi về
nguồn gốc của sự sống trên Trái đất,

00:06:00.765 --> 00:06:03.223
và nó sẽ luôn như vậy.

00:06:03.247 --> 00:06:05.803
Nhưng rõ ràng nó đã phát triển mạnh mẽ;

00:06:05.827 --> 00:06:07.187
đã được đa dạng hóa,

00:06:07.211 --> 00:06:09.737
và trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.

00:06:09.761 --> 00:06:13.083
Cuối cùng, nó đến thời kỳ
của con người,

00:06:13.107 --> 00:06:16.733
một loài đã bắt đầu đặt câu hỏi
về sự tồn tại của chính nó

00:06:16.757 --> 00:06:19.619
và sự tồn tại của sự sống nơi khác:

00:06:20.595 --> 00:06:23.732
Liệu có một cộng đồng vũ trụ nào
đang chờ kết nối với chúng ta

00:06:23.756 --> 00:06:26.159
hay chúng ta chỉ có một mình?

NOTE Paragraph

00:06:26.876 --> 00:06:31.364
Một manh mối cho câu đố này một lần nữa
đến từ hồ sơ đá cổ.

00:06:32.316 --> 00:06:34.576
Vào khoảng 2,5 tỷ năm trước,

00:06:34.600 --> 00:06:39.447
có bằng chứng cho thấy vi khuẩn
đã bắt đầu sản sinh ôxy,

00:06:39.471 --> 00:06:41.740
hơi giống thực vật ngày nay.

00:06:41.764 --> 00:06:44.235
Các nhà địa chất gọi giai đoạn tiếp theo

00:06:44.259 --> 00:06:46.921
là Sự kiện Ôxy hóa Lớn.

00:06:47.436 --> 00:06:52.094
Nó được hiểu ngầm từ đá
được gọi là cấu tạo sắt dải,

00:06:52.118 --> 00:06:57.258
nhiều trong số đó tồn tại dưới
dạng những khối đá dày hàng trăm mét

00:06:57.282 --> 00:06:59.443
có thể thấy được trong các hẻm núi

00:06:59.467 --> 00:07:02.837
xẻ dọc Công viên Quốc gia Karijini

00:07:02.861 --> 00:07:04.620
ở Tây Úc.

00:07:05.160 --> 00:07:09.527
Sự xuất hiện ôxy tự do cho phép 2 thay đổi
lớn xảy ra trên hành tinh chúng ta.

NOTE Paragraph

00:07:09.551 --> 00:07:13.041
Thứ nhất, nó cho phép sự sống
phức tạp tiến hoá.

00:07:13.065 --> 00:07:17.015
Như bạn thấy, sự sống cần ôxy
để lớn và phức tạp hóa.

00:07:17.730 --> 00:07:20.744
Và nó đã tạo ra tầng ô-zôn
đang bảo vệ sự sống hiện nay

00:07:20.768 --> 00:07:24.337
khỏi tác hại của bức xạ
tia cực tím mặt trời.

00:07:24.837 --> 00:07:29.798
Và thật bất ngờ, sự sống vi sinh vật
lại mở đường cho sự sống phức tạp

00:07:29.822 --> 00:07:33.455
và về cơ bản, đã từ bỏ triều đại
ba tỷ năm của nó

00:07:33.479 --> 00:07:34.653
trên hành tinh này.

00:07:35.161 --> 00:07:38.755
Ngày nay, loài người chúng ta đào bới
sự sống phức tạp đã hóa thạch

00:07:38.779 --> 00:07:40.241
và đốt chúng làm nhiên liệu.

00:07:41.154 --> 00:07:45.543
Hành động này đang bơm một lượng lớn
cacbon điôxit vào khí quyển,

00:07:45.567 --> 00:07:48.018
và giống như các tiền bối
vi sinh vật của mình,

00:07:48.042 --> 00:07:51.484
chúng ta đã bắt đầu tạo nên những
biến đổi quan trọng cho hành tinh mình.

00:07:52.889 --> 00:07:56.558
Và ảnh hưởng của các biến đổi đó đang
được bao trùm bởi sự nóng lên toàn cầu.

NOTE Paragraph

00:07:58.793 --> 00:08:03.967
Không may là, bất ngờ lần này
có thể là ngày tàn của nhân loại.

00:08:04.420 --> 00:08:08.379
Và vì thế có thể, lý do mà chúng ta
chưa liên lạc được với sự sống nơi khác,

00:08:08.403 --> 00:08:10.436
sự sống thông minh nơi khác,

00:08:10.460 --> 00:08:12.543
là vì khi sự sống tiến hóa,

00:08:12.567 --> 00:08:15.314
nó sẽ tự hủy diệt nó nhanh chóng.

NOTE Paragraph

00:08:16.153 --> 00:08:18.054
Nếu những hòn đá biết nói,

00:08:18.078 --> 00:08:21.100
tôi ngờ rằng chúng sẽ nói thế này:

00:08:22.345 --> 00:08:25.189
Sự sống trên Trái đất rất quý giá.

00:08:26.697 --> 00:08:31.084
Nó là sản phẩm khoảng bốn tỷ năm

00:08:31.108 --> 00:08:35.812
của sự đồng tiến hóa tinh vi và phức tạp

00:08:35.836 --> 00:08:38.349
giữa sự sống và Trái Đất,

00:08:38.373 --> 00:08:43.657
trong đó con người chỉ đại diện cho
mẩu chút xíu cuối cùng của thời gian.

00:08:45.473 --> 00:08:49.741
Bạn có thể sử dụng thông tin này làm
hướng dẫn hoặc dự đoán

00:08:49.765 --> 00:08:54.964
hoặc giải thích lý do tại sao chúng ta
có vẻ cô đơn trong phần thiên hà này.

00:08:56.629 --> 00:09:00.318
Nhưng hãy dùng nó để đạt được
một số quan điểm

00:09:01.166 --> 00:09:05.918
về di sản mà bạn muốn để lại

00:09:05.942 --> 00:09:10.591
trên hành tinh bạn gọi là nhà này.

NOTE Paragraph

00:09:12.083 --> 00:09:13.332
Xin cảm ơn.

NOTE Paragraph

00:09:13.356 --> 00:09:16.896
(Vỗ tay)