Dit is Joanna. Joanna werkt aan een universiteit in Polen. En op een zaterdagochtend om 03:00 stond ze op, pakte haar rugzak en reisde meer dan duizend kilometer alleen maar om over politiek te gaan discussiëren met een vreemde. Zijn naam is Christof en hij is een klantmanager uit Duitsland. Ze hadden elkaar nooit eerder ontmoet. Zij wisten alleen dat ze het helemaal niet eens waren over de Europese politiek, over migratie, over de relatie met Rusland of wat dan ook. Ze discussieerden bijna een hele dag. Later stuurde Joanna me een ietwat irritante e-mail: "Dat was echt cool en ik genoot van elke minuut!" (Gelach) Dit zijn Tom uit het Verenigd Koninkrijk en Nils uit Duitsland. Ze waren ook vreemden en allebei supporters van hun plaatselijke voetbalclub, zoals je je wel voor kunt stellen, Borussia Dortmund en Tottenham Hotspurs. Ze kwamen samen op de plek waar voetbal zowat werd uitgevonden, een of ander veld in Cambridge. Ze ruzieden niet over voetbal, maar over Brexit. Na vele uren gepraat over dit omstreden onderwerp stuurden ze ook een nogal onverwachte e-mail: "Het was heerlijk en we hebben er allebei enorm van genoten." (Gelach) In de lente van 2019 meldden zich meer dan 17.000 Europeanen uit 33 landen voor een politieke discussie. Duizenden gingen de grens over voor een ontmoeting met een andersdenkende vreemdeling en ze maakten allemaal deel uit van een project genaamd ‘Europe Talks’. Nu is praten over politiek voor mensen met verschillende meningen echt moeilijk geworden, niet alleen in Europa. Gezinnen vallen uit elkaar, vrienden praten niet meer met elkaar. We blijven in onze bubbels. En deze zogenaamde filterbubbels worden versterkt door de sociale media, maar ze zijn in essentie geen digitaal product. De filterbubbel was er altijd. Hij zit in onze gedachten. Zoals vele studies herhaaldelijk hebben aangetoond, negeren we bijvoorbeeld effecten die onze overtuigingen tegenspreken. Dus is het corrigeren van nepnieuws absoluut noodzakelijk, maar het is niet voldoende om een verdeelde samenleving zichzelf te laten heroverwegen. Gelukkig bestaat er volgens enkele onderzoeken een eenvoudige manier om een nieuw perspectief te krijgen: een persoonlijk één-op-één-gesprek met iemand die jouw mening niet deelt. Het laat je de wereld op een nieuwe manier zien, door de ogen van iemand anders. Ik ben de redacteur van ‘ZEIT ONLINE’, een van de belangrijkste digitale nieuwsorganisaties in Duitsland. We begonnen met wat later ‘Europe Talks’ werd als een echt bescheiden redactionele oefening. Zoals veel journalisten waren we onder de indruk van Trump en Brexit, en Duitsland geraakte ook steeds meer verdeeld over de kwestie van de migratie. De komst van meer dan een miljoen vluchtelingen in 2015 en 2016 domineerde de discussie nogal. Toen we nadachten over onze eigen nakende verkiezingen in 2017, wisten we zeker dat we opnieuw moesten uitvinden hoe om te gaan met de politiek. Als de digitale nerds die we zijn, bedachten we uiteraard een heleboel vreemde digitale ideeën. Een daarvan was een Tinder voor de politiek -- (Gelach) een datingplatform voor politieke tegenpolen, een instrument voor het bijeenbrengen van mensen met uiteenlopende meningen. We besloten het uit te testen en lanceerden wat techneuten zouden noemen een ‘minimaal levensvatbaar product’. Het was heel eenvoudig. We noemden het ‘Deutschland Spricht’ -- ‘Duitsland Spreekt’ -- en we begonnen in mei 2017. Het was heel eenvoudig. We gebruikten voornamelijk Google Forms, een instrument om online enquêtes te maken. Overal in onze tekst voegden we eenvoudige vragen toe zoals: "Heeft Duitsland te veel vluchtelingen opgenomen?" Klik ja of nee. We stelden ook vragen als: "Heeft het Westen Rusland fair behandeld?" of: "Mogen homoparen trouwen?" Nadat je al deze vragen had beantwoord, kwam er nog een vraag: "Hey, wil je een buurman ontmoeten die het totaal niet met je eens is?" (Gelach) Dit was dus een heel eenvoudig experiment zonder enig budget. We hadden verwacht dat een honderdtal mensen zouden registreren en we dachten ze manueel te koppelen. Na één dag hadden 1000 mensen zich ingeschreven. En na enkele weken hadden 12.000 Duitsers zich aangemeld om iemand te ontmoeten met een andere mening. Daar hadden we een probleem. (Gelach) We flansten gauw gauw een algoritme in elkaar om de perfecte Tinderovereenkomsten te vinden, om de mensen te vinden die zo dicht mogelijk bij elkaar woonden en de vragen zo verschillend mogelijk hadden beantwoord. We introduceerden ze via e-mail. En zoals je je wellicht kan indenken, hadden we veel zorgen. Misschien zou niemand echt komen opdagen. Misschien zouden alle discussies in het echte leven verschrikkelijk zijn. Of misschien zat er wel een hakbijlmoordenaar in onze database. (Gelach) Maar dan, op een zondag in juni 2017, gebeurde er iets moois. Duizenden Duitsers ontmoetten elkaar en spraken vreedzaam over politiek. Zoals Anno, een voormalige politieagent die tegen het homohuwelijk is -- of liever was -- en Anne, een ingenieur, die samenwoont met een andere vrouw. Ze spraken urenlang over alle onderwerpen waar ze uiteenlopende meningen over hadden. Op een gegeven moment, vertelde Anno ons later, realiseerde hij zich dat Anne zich gekwetst voelde door zijn uitspraken over het homohuwelijk en begon zijn eigen aannames in vraag te stellen. Na een gesprek van drie uur, nodigde Anne Anno uit op haar tuinfeest, en nu, jaren later, komen ze nog steeds van tijd tot tijd samen en zijn ze vrienden. Ons algoritme bracht bijvoorbeeld ook deze gerechtsdeurwaarder -- hij is in Duitsland woordvoerder van de rechtspopulistische partij AfD -- samen met deze begeleidster van zwangere vrouwen. Ze was actief lid van de Groene Partij. We brachten zelfs deze professor en zijn student samen. (Gelach) Het is een algoritme. (Gelach) We brachten ook een schoonvader samen met zijn eigen schoondochter. Ze wonen wel in elkaars buurt, maar hebben echt uiteenlopende meningen. Als algemene regel hebben we de discussies niet gevolgd, opgenomen of gedocumenteerd, omdat we wilden dat mensen gewoon zichzelf zouden zijn. Maar ik maakte één uitzondering. Ik nam er zelf aan deel. Dus in mijn trendy Berlijnse wijk, Prenzlauer Berg, ontmoette ik Mirko. Dit ben ik in gesprek met Mirko. Mirko wilde niet op de foto. Hij is een jonge procesoperator en zag eruit als alle hipsters in onze wijk, met een baard en een muts. We praatten urenlang en ik vond hem een geweldig iemand. Ondanks het feit dat we echt anders dachten over de meeste onderwerpen -- misschien met uitzondering van vrouwenrechten, waarover ik zijn gedachten niet begreep -- was het erg leuk. Na ons gesprek Googelde ik Mirko. Ik ontdekte dat hij in zijn tienerjaren een neonazi was geweest. Dus belde ik hem en vroeg: "Waarom heb je me dat niet verteld?" Hij zei: "Weet je, ik vertelde het niet, omdat ik het achter me wil laten. Ik wil er niet meer over praten." Ik dacht dat mensen met zo'n voorgeschiedenis nooit zouden kunnen veranderen, en dus moest ik mijn aannames heroverwegen, net als veel van de deelnemers die ons duizenden e-mails stuurden, en ook selfies. Nooit kwam er geweld bij te pas. (Gelach) We weten niet of sommige paren getrouwd zijn. (Gelach) In ieder geval waren we erg enthousiast en wilden het opnieuw doen, vooral dan in versie 2.0; we wilden de diversiteit van de deelnemers uitbreiden, want in de eerste ronde waren het natuurlijk vooral onze lezers. We gingen ervoor en vroegen andere media om mee te doen. We coördineerden het via Slack. En deze live samenwerking tussen 11 grote Duitse mediahuizen was zeker een primeur in Duitsland. Meer dan twee keer zoveel mensen, 28.000 deden er dit keer mee. En de Duitse president -- je ziet hem hier in het midden van het beeld -- werd onze beschermheer. En zo kwamen duizenden Duitsers in de zomer van 2018 weer bij elkaar om te praten met iemand met een andere mening. Sommigen nodigden we naar Berlijn uit voor een speciale gelegenheid. Daar werd deze foto genomen, tot op heden mijn favoriete symbool voor ‘Duitsland Spreekt’. Je ziet Henrik, buschauffeur en bokstrainer, en Engelbert, directeur van een kinderdagverblijf. Ze antwoordden verschillend op alle zeven vragen. Ze hadden elkaar nooit eerder ontmoet en voerden een echt harde discussie, maar leken het hoe dan ook goed te vinden met elkaar. Dit keer wilden we ook weten of de discussie enige invloed zou hebben op de deelnemers. Daarom vroegen we de onderzoekers de deelnemers te enquêteren. Twee derde van de deelnemers zei dat ze iets hadden geleerd over de houding van hun partner. Zestig procent waren akkoord dat hun standpunten convergeerden. Ook het niveau van vertrouwen in de samenleving leek volgens de onderzoekers na het evenement hoger uit te vallen. Negentig procent zei dat ze van hun discussie hadden genoten. Tien procent zei dat ze niet hadden genoten van hun discussie, acht procent alleen omdat hun partner gewoonweg niet was komen opdagen. (Gelach) Na ‘Duitsland Spreekt’ spraken vele internationale media ons aan en we besloten een serieus en veilig platform te bouwen. We noemden het ‘Mijn Land Spreekt’. En in deze korte periode is ‘Mijn Land Spreekt’ al gebruikt voor meer dan een dozijn lokale en nationale evenementen, zoals ‘Het grote gelijk’ in België, ‘Suomi puhuu’ in Finland of ‘Britain Talks’ in het Verenigd Koninkrijk. En zoals ik in het begin al zei, zijn we ook begonnen met ‘Europe Talks’, samen met 15 internationale mediapartners, van de ‘Financial Times’ in het Verenigd Koninkrijk tot ‘Helsingin Sanomat’ in Finland. Duizenden Europeanen ontmoetten een wildvreemde om te discussiëren over politiek. Tot nu toe zijn we benaderd door meer dan 150 wereldwijde media en misschien komt er op een dag wel iets als ‘De Wereld Spreekt’ met honderdduizenden deelnemers. Wat hier telt, zijn niet de aantallen. Vanzelfsprekend. Waar het hier om gaat is ... Wanneer twee mensen elkaar persoonlijk ontmoeten om urenlang te praten zonder dat er iemand anders meeluistert, veranderen ze. En ook onze samenlevingen. Ze veranderen beetje bij beetje, discussie per discussie. Waar het om gaat, is dat we opnieuw leren hoe persoonlijk te praten, zonder dat iemand anders meeluistert, met een vreemde. Niet alleen met een vreemde die we hebben leren kennen via een Tinder voor de politiek, maar ook met een vreemde in een café of in de sporthal of op een conferentie. Dus ga iemand ontmoeten, discussieer ermee en geniet er goed van. Dank je. (Applaus) Wauw! (Applaus)