0:00:06.826,0:00:11.744
Хуана Рамірэс дэ Асбахэ сядзела перад [br]калегіяй аўтарытэтных тэолагаў,

0:00:11.744,0:00:14.254
юрыстаў і матэматыкаў.

0:00:14.254,0:00:18.288
Віцэ-кароль Новай Гішпаніі запрасіў іх[br]праверыць веды маладой жанчыны,

0:00:18.288,0:00:21.478
задаючы самыя складаныя пытанні, якія[br]яны толькі змаглі знайсці.

0:00:21.478,0:00:24.408
Але Хуана паспяхова адказвала на[br]кожны выклік ‒

0:00:24.408,0:00:28.118
ад складаных ураўненняў да[br]філасофскіх пытанняў.

0:00:28.118,0:00:30.308
Пазней назіральнікі параўнаюць [br]гэтую сцэну

0:00:30.308,0:00:33.628
з «каралеўскім галеонам, які [br]прабіваецца праз пару каноэ».

0:00:33.628,0:00:36.375
Жанчына, якая сутыкнулася з[br]такім допытам, нарадзілася

0:00:36.375,0:00:38.225
ў сярэдзіне 17-ага стагоддзя.

0:00:38.225,0:00:42.708
У той час Мексіка ўжо больш за стагоддзе[br]была гішпанскай калоніяй,

0:00:42.708,0:00:46.038
што прывяло да складанай і [br]стратыфікаванай класавай сістэмы.

0:00:46.038,0:00:49.038
Бабуля і дзядуля Хуаны па матчынай лініі[br]нарадзіліся ў Гішпаніі,

0:00:49.038,0:00:52.448
што рабіла іх членамі самага паважанага[br]класа ў Мексіцы.

0:00:52.448,0:00:57.267
Але Хуана нарадзілася па-за шлюбам, і[br]яе бацька ‒ гішпанскі ваенны капітан ‒

0:00:57.267,0:01:01.855
пакінуў яе маці, Донью Ізабэль,[br]выхоўваць Хуану і яе сясцёр у адзіночку.

0:01:01.855,0:01:04.905
На шчасце, умераныя даходы яе дзядулі

0:01:04.905,0:01:07.205
забяспечвалі сям'і камфортнае існаванне.

0:01:07.205,0:01:10.815
А Донья Ізабэль падавала добры[br]прыклад сваім дачкам,

0:01:10.815,0:01:13.905
паспяхова кіруючы адным з [br]двух маёнткаў бацькі,

0:01:13.905,0:01:17.605
нягледзячы на неадукаванасць [br]і мізагінію таго часу.

0:01:17.605,0:01:21.892
Магчыма, менавіта гэты прыклад і[br]надаў Хуане ўпэўненасць на ўсё жыццё.

0:01:21.892,0:01:25.946
У трохгадовым узросце яна таемна хадзіла[br]ўслед за старэйшай сястрой у школу.

0:01:25.946,0:01:28.706
Калі яна пазней даведалася, што [br]вышэйшая адукацыя даступна

0:01:28.706,0:01:31.386
толькі для мужчын,[br]яна ўмольвала маці дазволіць ёй

0:01:31.386,0:01:32.956
употай наведваць заняткі.

0:01:32.956,0:01:36.747
Атрымаўшы адмову, Хуана знайшла [br]суцяшэнне ў прыватнай бібліятэцы

0:01:36.747,0:01:37.747
свайго дзядулі.

0:01:37.747,0:01:42.195
У раннім падлеткавым узросце яна засвоіла[br]філасофскія дыскусіі, латынь

0:01:42.195,0:01:45.245
і ацтэкскую мову Нахуатль.

0:01:45.245,0:01:47.625
Не па гадах развіты інтэлект Хуаны[br]прыцягнуў увагу

0:01:47.625,0:01:49.865
каралеўскага двара ў Мехіка,

0:01:49.865,0:01:51.565
і, калі ёй было шаснаццаць,

0:01:51.565,0:01:55.728
Віцэ-кароль і яго жонка зрабілі[br]яе сваёй фрэйлінай.

0:01:55.728,0:02:00.798
Там яе п'есы і вершы па чарзе захаплялі[br]і абуралі каралеўскі двор.

0:02:00.798,0:02:03.178
Яе правакацыйны верш [br]«Дурныя мужчыны»

0:02:03.178,0:02:06.333
ганебным чынам раскрытыкаваў [br]сэксісцкія падвойныя стандарты,

0:02:06.333,0:02:07.438
асуджаючы мужчын,

0:02:07.438,0:02:10.928
якія разбэшчваюць жанчын і пры гэтым [br]абвінавачваюць іх у амаральнасці.

0:02:10.928,0:02:13.901
Нягледзячы на супярэчлівасць, яе[br]дзейнасць ўсё роўна выклікала

0:02:13.901,0:02:16.478
захапленне прыхільнікаў, [br]і шматлікія прапановы шлюбу.

0:02:16.478,0:02:19.618
Але Хуану больш цікавілі веды[br]чым шлюб.

0:02:19.618,0:02:22.078
У патрыярхальным грамадстве таго часу

0:02:22.078,0:02:25.048
было толькі адно месца, дзе яна[br]магла іх знайсці.

0:02:25.048,0:02:28.939
Царква, усё яшчэ пад апантаным [br]уплывам гішпанскай інквізіцыі,

0:02:28.939,0:02:32.849
магла дазволіць Хуане захаваць[br]незалежнасць і павагу,

0:02:32.849,0:02:34.659
застаючыся незамужняй.

0:02:34.659,0:02:39.079
У 20 гадоў яна ўступіла ў[br]Іераніміцкі манастыр Санта-Паўла

0:02:39.079,0:02:43.409
і ўзяла новае імя:[br]Сястра Хуана Інес дэ ла Крус.

0:02:43.409,0:02:47.651
На працягу многіх гадоў сястра Хуана [br]лічылася каштоўным скарбам царквы.

0:02:47.651,0:02:52.184
Яна пісала драмы, камедыі і трактаты[br]па філасофіі і матэматыцы,

0:02:52.184,0:02:54.604
у дадатак да рэлігійнай музыкі і паэзіі.

0:02:54.604,0:02:56.654
Яна сабрала велізарную бібліятэку,

0:02:56.654,0:02:59.244
і яе наведвалі многія [br]выбітныя навукоўцы.

0:02:59.244,0:03:02.094
Служачы скарбнікам манастыра[br]і архіварыусам,

0:03:02.094,0:03:05.684
яна таксама абараняла сродкі да[br]існавання сваіх пляменніц і сясцёр

0:03:05.684,0:03:07.804
ад мужчын, якія спрабавалі[br]іх эксплуатаваць.

0:03:07.804,0:03:10.375
Але яе просталінейнасць ў [br]канчатковым рахунку прывяла

0:03:10.375,0:03:12.435
да канфлікту з яе дабрадзейцамі.

0:03:12.435,0:03:16.999
У 1690 г. біскуп апублікаваў прыватныя [br]крытычныя заўвагі сястры Хуаны

0:03:16.999,0:03:18.889
аб глыбокашаноўнай пропаведзі.

0:03:18.889,0:03:20.199
У публікацыі

0:03:20.199,0:03:25.122
ён настаўляў сястру Хуану прысвячаць [br]сябе больш малітвам, а не разважанням.

0:03:25.122,0:03:28.062
Яна парыравала, што Бог не даў [br]бы жанчынам інтэлект,

0:03:28.062,0:03:30.342
калі б ён не хацеў, каб яны[br]выкарыстоўвалі яго.

0:03:30.342,0:03:34.507
Спрэчка прыцягнула ўвагу [br]кансерватыўнага Архібіскупа Мексікі.

0:03:34.507,0:03:37.907
Паступова сястра Хуана была [br]пазбаўленая свайго аўтарытэту

0:03:37.907,0:03:40.827
і вымушаная прадаць свае кнігі[br]і перастаць пісаць.

0:03:40.827,0:03:44.827
Раз'юшаная такой цэнзурай, але не [br]маючы жадання пакідаць царкву,

0:03:44.827,0:03:46.817
яна з горыччу зноў пачала маліцца.

0:03:46.817,0:03:50.047
Падчас свайго апошняга акта [br]непадпарадкавання яна паставіла подпіс:

0:03:50.047,0:03:53.487
"Я, горшая за ўсіх," уласнай крывёю.

0:03:53.487,0:03:57.661
Пазбаўленая сродкаў сястра Хуана[br]занялася дабрачыннасцю,

0:03:57.661,0:04:01.048
і ў 1695 годзе яна памерла ад [br]хваробы, якой заразілася

0:04:01.048,0:04:03.198
падчас догляду за сваімі сёстрамі.

0:04:03.198,0:04:07.005
На сённяшні дзень сястра Хуана[br]прызнана першай феміністкай

0:04:07.005,0:04:08.535
Паўночнай і Паўднёвай Амерыкі.

0:04:08.535,0:04:12.741
Яна аб'ект незлічоных дакументальных[br]фільмаў, раманаў і опер,

0:04:12.741,0:04:15.961
і яе партрэт намаляваны на мексіканскай[br]банкноце ў 200 песа.

0:04:15.961,0:04:19.221
Кажучы словамі нобелеўскага лаўрэата[br]Актавіа Паса:

0:04:19.221,0:04:21.739
«Недастаткова сказаць, што [br]дзейнасць сястры Хуаны

0:04:21.739,0:04:23.329
з'яўляецца прадуктам гісторыі;

0:04:23.329,0:04:27.849
мы павінны дадаць, што гісторыя таксама[br]з'яўляецца прадуктам яе дзейнасці».