WEBVTT

00:00:00.817 --> 00:00:04.269
İnsanlar interneti çeşitli 
sebeplerden dolayı kullanıyor.

00:00:05.765 --> 00:00:09.569
Meğerse internet sitelerinin
en popüler kategorilerinden biri

00:00:09.593 --> 00:00:12.465
insanların genellikle başkaları 
yokken baktığı bir şeymiş.

00:00:13.639 --> 00:00:19.969
Merakı, rahata düşkünlüğün
pek az olmadığı seviyeleri içeriyor

00:00:19.993 --> 00:00:24.583
ve diğer insanların üreme aktivitelerini
kayda almanın çevresinde dönüyor.

NOTE Paragraph

00:00:24.610 --> 00:00:25.642
(Gülüşmeler)

00:00:25.666 --> 00:00:27.916
Tabii ki soyağacından bahsediyorum --

NOTE Paragraph

00:00:27.940 --> 00:00:29.154
(Gülüşmeler)

00:00:29.178 --> 00:00:30.880
soygeçmiş bilimi.

NOTE Paragraph

00:00:31.353 --> 00:00:33.390
Soygeçmişi detaylandırmak
söz konusu olunca

00:00:33.414 --> 00:00:37.357
her ailede soyağacına
takıntılı bir kişi vardır.

00:00:37.381 --> 00:00:39.094
Bu kişiye Bernie amca diyelim.

00:00:39.118 --> 00:00:41.764
Bernie amca, Şükran Günü yemeğinde

00:00:41.764 --> 00:00:44.523
kesinlikle yan yana oturmak 
isteyeceğiniz son insandır

00:00:44.545 --> 00:00:49.351
çünkü bazı eski akrabalarınız hakkındaki
garip detaylarla içinizi bayacaktır.

00:00:50.462 --> 00:00:51.724
Ancak bildiğiniz üzere

00:00:51.748 --> 00:00:54.620
her şeyin bir bilimsel tarafı da vardır

00:00:54.644 --> 00:00:57.622
ve Bernie amcanın hikâyelerinin
biyomedikal araştırma için

00:00:57.646 --> 00:01:00.814
çok büyük bir potensiyele 
sahip olduğunu bulduk.

NOTE Paragraph

00:01:01.206 --> 00:01:04.020
Bernie amcanın ve soy izleme 
uzmanlarının geni.com adındaki

00:01:04.044 --> 00:01:08.708
bir soyağacı internet sitesi aracılığıyla
soyağaçlarını belgelemelerini istedik.

00:01:08.708 --> 00:01:11.516
Kullancılar soyağaçlarını 
internet sitesine yüklediklerinde

00:01:11.516 --> 00:01:13.040
akrabalarını tarıyor

00:01:13.064 --> 00:01:15.139
ve var olan ağaçlarla eşleşmeler buluyor,

00:01:15.163 --> 00:01:18.773
var olan ve yeni ağacı birleştiriyor.

00:01:19.768 --> 00:01:22.042
Varılan sonuç, geniş soyağaçlarının

00:01:22.042 --> 00:01:26.221
her soy izleme uzmanın 
bireysel düzeyinin ötesinde yaratıldığı.

00:01:26.808 --> 00:01:32.777
Şimdi, bu süreci tüm dünyadaki
milyonlarca insanla tekrar ettiğimizde

00:01:32.807 --> 00:01:38.334
tüm insalığın bir soyağacının yapısını
kitle kaynakla kullanabiliriz.

NOTE Paragraph

00:01:39.292 --> 00:01:40.867
Bu internet sitesini kullanarak

00:01:40.897 --> 00:01:48.258
125 milyon insanı tek bir soyağacı ile
birleştirmeyi başardık.

00:01:48.967 --> 00:01:51.755
Ağacı burdaki ekranda çizemem

00:01:51.779 --> 00:01:56.494
çünkü bu ağaçtaki insan sayısından
daha az piksele sahipler.

00:01:56.505 --> 00:02:01.515
Ancak size 6 bin bireyin 
bir alt kümesinin örneğini göstereyim.

00:02:02.159 --> 00:02:04.521
Her yeşil düğüm, bir kişi.

00:02:05.060 --> 00:02:07.909
Kırmızı düğümler evlilikleri temsil ediyor

00:02:07.933 --> 00:02:10.191
ve bağlantılar ebeveynliği temsil ediyor.

00:02:10.557 --> 00:02:12.929
Bu ağacın tam ortasında 
ataları görebilirsiniz

00:02:12.953 --> 00:02:15.557
ve dış kenarlara gittikçe 
torunlarını görebilirsiniz.

00:02:15.581 --> 00:02:18.683
Bu ağaçta tahmini olarak 7 nesil var.

NOTE Paragraph

00:02:19.762 --> 00:02:24.776
Bireylerin sayısını 70 bin kişiye 
yükselttiğimizde ise işte bu oluyor --

00:02:24.802 --> 00:02:29.132
sahip olduğumuz tüm verinin
çok küçük bir alt kümesi.

00:02:29.629 --> 00:02:32.816
Buna rağmen birçok 
uzaktan akrabayla birlikte

00:02:32.816 --> 00:02:37.121
devasa soyağaçlarının oluşumunu 
şimdiden görebilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:02:37.610 --> 00:02:40.744
Soy izleme uzmanlarımızın
sıkı çalışması sayesinde

00:02:40.768 --> 00:02:43.871
yüzlerce yıl önceye, geçmişe gidebiliriz.

00:02:44.418 --> 00:02:50.329
Örneğin 1755'te doğan Alexander Hamilton.

00:02:50.872 --> 00:02:54.636
Alexander, ABD'nin ilk hazine bakanıydı

00:02:54.660 --> 00:02:58.491
ancak günümüzde çoğunlukla popüler 
bir Broadway müzikaliyle tanınıyor.

00:02:59.137 --> 00:03:04.059
Alexander'ın eğlence sektöründe 
daha derin bağlantıları olduğunu bulduk.

00:03:04.083 --> 00:03:06.194
Aslında kan bağı var,

00:03:06.781 --> 00:03:08.001
Kevin Bacon'la!

NOTE Paragraph

00:03:08.025 --> 00:03:10.057
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:03:10.081 --> 00:03:12.687
Her ikisi de 13. yüzyılda yaşayan

00:03:12.711 --> 00:03:15.025
İskoçyalı bir hanımefendinin 
neslinden geliyor.

00:03:15.049 --> 00:03:18.151
Dolayısıyla Alexander Hamilton'ın

00:03:18.175 --> 00:03:21.363
Kevin Bacon soyağacında 35 derece
olduğunu söyleyebilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:03:21.387 --> 00:03:22.828
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:03:22.852 --> 00:03:26.082
Ağacımızın bunun gibi 
milyonlarca hikâyesi var.

NOTE Paragraph

00:03:28.113 --> 00:03:33.003
Verilerimizin kalitesini doğrulamak için
önemli derecede çaba sarf ettik.

00:03:33.027 --> 00:03:36.562
DNA kullanarak verilerimizdeki
anne-çocuk bağlantılarının

00:03:36.562 --> 00:03:39.576
%3'ünün yanlış olduğunu bulduk

00:03:39.576 --> 00:03:43.357
ki bu, ABD'nin 2. Dünya Savaşı öncesindeki
evlat edinme oranlarıyla eşleşebilir.

NOTE Paragraph

00:03:44.847 --> 00:03:46.632
Baba tarafı içinse

00:03:46.656 --> 00:03:48.617
haberler o kadar iyi değil.

00:03:50.149 --> 00:03:55.749
Verilerimizdeki baba-çocuk 
bağlantılarının %1,9'u yanlış.

00:03:55.773 --> 00:03:58.136
Bazı insanların burada 
sırıttığını görebiliyorum.

00:03:58.160 --> 00:03:59.877
Tam olarak da düşündüğünüz şey --

00:03:59.901 --> 00:04:01.690
dışarıda birçok sütçü var.

00:04:01.714 --> 00:04:02.778
(Gülüşmeler)

00:04:02.802 --> 00:04:06.791
Bununla beraber, bu babadan gelen 
bağlantılardaki %1,9'luk hata oranı

00:04:06.815 --> 00:04:08.584
verilerimize has bir şey değil.

00:04:08.608 --> 00:04:11.677
Önceki çalışmalar, kliniksel 
seviyedeki soyları kullanarak

00:04:11.701 --> 00:04:13.722
benzer bir hata oranı buldu.

00:04:14.254 --> 00:04:16.779
Bu yüzden verilerimizin kalitesi iyi

00:04:16.803 --> 00:04:18.936
ve bu bir sürpriz olmamalı.

00:04:18.960 --> 00:04:23.316
Bizim soy izleme uzmanlarımızın kendi 
soyağaçlarını doğru şekilde belgelemede

00:04:23.316 --> 00:04:26.428
çok derin, yetkili bir ilgileri var.

NOTE Paragraph

00:04:28.594 --> 00:04:33.185
İnsanoğlu hakkında sayısal bilgi 
öğrenmek için bu veriyi kullanabiliriz,

00:04:33.209 --> 00:04:35.805
örneğin demografi hakkındaki sorular için.

00:04:35.829 --> 00:04:39.686
Burada dünya haritasında
bizim tüm profillerimiz bulunuyor.

00:04:40.250 --> 00:04:44.731
Her piksel belli bir noktada 
yaşamış bir insan.

00:04:44.755 --> 00:04:46.435
Çok fazla verimiz olduğundan dolayı

00:04:46.459 --> 00:04:49.240
birçok ülkenin hatlarını görebilirsiniz,

00:04:49.264 --> 00:04:51.363
özellikle de Batı dünyasını.

00:04:51.387 --> 00:04:56.555
Bu klipte 1400'lerden 1900'lere kadar olan
bireylerin doğum yıllarına dayanan

00:04:56.555 --> 00:05:00.031
size gösterdiğim haritayı 
sınıflara ayırdık

00:05:00.055 --> 00:05:02.821
ve bilinen göç olaylarıyla karşılaştırdık.

00:05:03.482 --> 00:05:07.357
Klip, daha iyi arşivciliğin olduğu
Birleşik Krallık'a kadar geri giden

00:05:07.357 --> 00:05:10.154
verilerimizdeki en eski soyları gösteriyor

00:05:10.154 --> 00:05:13.436
ve sonrasında Batı sömürgeciliğinin
rotası boyunca yayılıyorlar.

00:05:13.460 --> 00:05:14.782
Hadi bunu izleyelim.

00:05:15.143 --> 00:05:16.752
(Müzik)

00:05:16.776 --> 00:05:19.117
[Doğum yılı:]

00:05:19.705 --> 00:05:21.861
[1492 - Columbus, mavi okyanusa açılıyor.]

00:05:23.481 --> 00:05:25.841
[1620 - Mayflower, 
Massachusetts'e ayak basıyor.]

00:05:26.046 --> 00:05:28.481
[1652 - Hollandalılar, 
Güney Afrika'ya yerleşiyor.]

00:05:31.641 --> 00:05:34.651
[1788 - Britanya'nın Avustralya'ya
cezai taşımacılığı başlıyor.]

00:05:34.651 --> 00:05:37.108
[1836 - İlk göçmenler,
Oregon Yolu'nu kullanıyor.]

00:05:37.809 --> 00:05:40.992
[Tüm etkinlikler]

NOTE Paragraph

00:05:43.851 --> 00:05:45.394
Bu filmi çok seviyorum.

NOTE Paragraph

00:05:45.418 --> 00:05:50.511
Bu göç etkinlikleri, 
ailelerin kaynağını veriyor,

00:05:50.535 --> 00:05:52.718
dolayısıyla bunun gibi 
sorular sorabiliriz:

00:05:52.742 --> 00:05:59.042
Eşlerin doğum yerleri arasındaki
normal mesafe ne kadar?

00:05:59.072 --> 00:06:02.749
Mesafe, demografide 
çok önemli bir rol oynuyor

00:06:02.773 --> 00:06:06.454
çünkü aile oluşturmak için
insanların göç etme kalıpları

00:06:06.478 --> 00:06:10.191
genlerin coğrafi bölgelerde
nasıl yayıldığını belirliyor.

00:06:10.706 --> 00:06:13.034
Verilerimizi kullanarak 
bu mesafeyi inceledik

00:06:13.058 --> 00:06:16.598
ve eski zamanlarda insanların 
zorluk yaşamadığını bulduk.

00:06:16.626 --> 00:06:19.220
Yakınlardaki bir köydeki 
biriyle evleniyorlardı.

00:06:19.958 --> 00:06:23.663
Ancak Sanayi Devrimi
aşk hayatımızı gerçekten zorlaştırdı.

00:06:23.687 --> 00:06:28.247
Günümüzde ise uygun uçak biletleri 
ve çevrim içi sosyal medya ile

00:06:28.271 --> 00:06:30.883
sıklıkla insanlar ruh eşlerini bulmak için

00:06:30.883 --> 00:06:34.627
doğum yerlerinden 
100 kilometreden fazla göç ediyor.

NOTE Paragraph

00:06:36.524 --> 00:06:37.711
Şunu sorabilirsiniz:

00:06:37.735 --> 00:06:40.625
Tamam ama kim aile oluşturmak için

00:06:40.625 --> 00:06:43.524
bir yerden bir yere 
göç etme zahmetine giriyor?

00:06:43.548 --> 00:06:47.275
Bu kişiler kadın mı erkek mi?

00:06:47.666 --> 00:06:49.931
Bu soruyu irdelemek için 
verilerimizi kullandık

00:06:49.931 --> 00:06:52.525
ve en az son 300 yıldır

00:06:52.549 --> 00:06:55.136
kadınların aile oluşturmak için

00:06:55.136 --> 00:06:59.452
bir yerden bir yere göç etme 
zahmetine girdiğini bulduk.

00:06:59.476 --> 00:07:02.331
Bu sonuçlar istatistiksel olarak önemli

00:07:02.331 --> 00:07:04.186
dolayısıyla erkeklerin tembel olduğunu

00:07:04.186 --> 00:07:06.376
bilimsel bir gerçek olarak
kabul edebilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:07:06.376 --> 00:07:09.252
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:07:09.276 --> 00:07:11.812
Demografi hakkındaki soruları geçebilir

00:07:11.836 --> 00:07:14.749
ve insan sağlığı hakkındaki 
soruları sorabiliriz.

00:07:14.773 --> 00:07:17.120
Örneğin genetik varyasyonların

00:07:17.120 --> 00:07:19.881
bireyler arasındaki 
ömür süresindeki farklılıkları

00:07:19.881 --> 00:07:22.465
ne ölçüde açıkladığını sorabiliriz.

00:07:22.988 --> 00:07:25.892
Önceki araştırmalar,
bu soruyu irdelemek için

00:07:25.892 --> 00:07:28.984
ikizler ile yaşam süresi 
arasındaki ilişkiyi inceledi.

00:07:29.411 --> 00:07:32.888
Genetik varyasyonların bireyler arasındaki
ömür süresindeki farklılıkların

00:07:32.888 --> 00:07:36.142
yaklaşık olarak bir çeyreğini 
açıkladığını tahmin ediyorlar.

00:07:36.688 --> 00:07:40.646
Fakat ikizler, çeşitli çevresel etkiler 
veya ortak bir ev de dahil olmak üzere

00:07:40.646 --> 00:07:43.260
birçok nedenden 
dolayı ilişkilendirilebilir.

00:07:44.411 --> 00:07:48.159
Geniş soyağaçları bize ikizler gibi 
yakın akrabaları, uzak akrabaları,

00:07:48.159 --> 00:07:52.336
hatta dördüncü derece kuzenleri
inceleme fırsatı veriyor.

00:07:52.749 --> 00:07:57.838
Bu şekilde genetik varyasyonların 
katkısını çevresel etkilerden ayıracak

00:07:57.864 --> 00:08:00.911
sağlam modeller kurabiliriz.

00:08:01.379 --> 00:08:04.278
Verilerimizi kullanarak 
bu analizi gerçekleştirdik

00:08:04.302 --> 00:08:10.093
ve genetik varyasyonların bireyler
arasındaki ömür süresindeki farklılıkların

00:08:10.117 --> 00:08:12.923
sadece yüzde 15'ini açıkladığını bulduk.

00:08:14.760 --> 00:08:17.516
Bu da ortalama olarak 5 sene.

00:08:18.316 --> 00:08:23.024
Dolayısıyla genler ömür süresine daha önce
düşündüğümüzden daha az önem taşıyor.

00:08:23.675 --> 00:08:25.811
Bunun harika bir haber 
olduğunu düşünüyorum

00:08:26.438 --> 00:08:29.731
çünkü bu, eylemlerimizin 
daha önemli olduğu anlamına geliyor.

00:08:30.533 --> 00:08:34.807
Sigara içmek, örneğin, ortalama 
yaşam süresinin 10 yılını belirliyor --

00:08:34.831 --> 00:08:37.477
genetik biliminin belirlediğinin iki katı.

NOTE Paragraph

00:08:37.876 --> 00:08:40.875
Soyağaçlarına baktıkça ve soy izleme
uzmanlarını DNA bilgilerini

00:08:40.875 --> 00:08:44.581
kayıt altına almalarına ve kitle kaynağı 
kullanmalarına izin verdiğimiz sürece

00:08:44.581 --> 00:08:46.917
çok daha şaşırtıcı 
bulgular bile elde edebiliriz.

00:08:46.917 --> 00:08:48.845
Sonuçlar harika olabilir.

00:08:49.255 --> 00:08:50.694
Hayal etmesi zor olabilir

00:08:50.694 --> 00:08:55.840
ama Bernie amca ve arkadaşları,
FBI'ın şu anda sahip olduğunu bile aşacak

00:08:55.864 --> 00:08:59.423
DNA adli kabiliyetleri yaratabilir.

00:09:00.862 --> 00:09:04.426
DNA'yı geniş bir soyağacına 
yerleştirdiğinizde etkili bir şekilde

00:09:04.426 --> 00:09:09.467
hepsinin DNA'yı oluşturan bir insana bağlı
yüzlerce uzak akrabayı aydınlatan

00:09:09.467 --> 00:09:11.579
bir işaret ışığı yaratıyorsunuz.

00:09:12.505 --> 00:09:15.418
Geniş bir soyağacına 
birçok işaret ışığı yerleştirerek

00:09:15.442 --> 00:09:19.162
bilinmeyen bir insanın DNA'sını 
nirengi yapabiliyorsunuz,

00:09:19.188 --> 00:09:24.472
GPS sisteminin bir konumu bulmak için
birçok uyduyu kullanması gibi.

NOTE Paragraph

00:09:25.226 --> 00:09:28.850
Bu tekniğin gücünün başlıca örneği

00:09:28.874 --> 00:09:31.549
ABD tarihindeki en kötü şöhretli
suçlularından biri olan

00:09:32.612 --> 00:09:37.140
Golden State Katili'nin yakalanması.

00:09:37.164 --> 00:09:43.056
FBI, bu kişiyi 40 yılı aşkın 
bir süredir arıyordu.

00:09:43.588 --> 00:09:45.423
DNA'sına sahiplerdi

00:09:45.447 --> 00:09:48.797
ancak herhangi bir polis 
veri tabanında hiç çıkmamıştı.

00:09:49.447 --> 00:09:54.159
Bir sene kadar önce FBI
bir genetik soy izleme uzmanına danıştı

00:09:54.183 --> 00:09:58.157
ve o da uzak akrabalarını tespit edecek
bir soyağacı hizmetine

00:09:58.157 --> 00:10:00.555
adamın DNA'sını yüklemelerini önerdi.

00:10:01.117 --> 00:10:02.273
Bunu yaptılar

00:10:02.297 --> 00:10:05.989
ve Golden State Katili'nin 
üçüncü derece kuzenini buldular.

00:10:06.013 --> 00:10:08.357
Geniş bir soyağacı oluşturdular,

00:10:08.361 --> 00:10:10.087
bu ağacın farklı dallarını taradılar

00:10:10.087 --> 00:10:13.072
ta ki Golden State Katili 
hakkında bildikleriyle

00:10:13.096 --> 00:10:15.677
tam olarak eşleşen
bir profil bulana kadar.

00:10:15.701 --> 00:10:17.717
Bu kişiden DNA aldılar

00:10:17.717 --> 00:10:21.342
ve ellerinde olan DNA'yla
mükemmel bir eşleşme buldular.

00:10:21.366 --> 00:10:22.480
Onu tutukladılar

00:10:22.480 --> 00:10:25.164
ve bu kadar sene sonra
adalete teslim ettiler.

00:10:26.172 --> 00:10:28.487
O zamandan beri genetik 
soy izleme uzmanları,

00:10:28.487 --> 00:10:32.105
suçluları yakalamak için 
bu tekniği kullanmaya

00:10:32.129 --> 00:10:35.491
ve yerel ABD emniyet teşkilatlarıyla
çalışmaya başladılar.

00:10:35.521 --> 00:10:38.202
Sadece son altı ay içinde

00:10:38.226 --> 00:10:42.522
bu teknikle yirmiden fazla 
faili meçhul davayı çözebildiler.

NOTE Paragraph

00:10:44.203 --> 00:10:48.839
Neyse ki Bernie amca ve soy izleme 
uzmanları gibi insanlara sahibiz.

00:10:48.839 --> 00:10:52.253
Bu kişiler, kendilerince
hobileri olan amatörler değiller.

00:10:52.602 --> 00:10:55.475
Bu kişiler, bize kim olduğumuzu söylemenin

00:10:55.475 --> 00:10:59.065
derin bir tutkusuna sahip olan 
bilim insanı birer vatandaşlar

00:10:59.065 --> 00:11:03.523
ve geçmişin, geleceğe 
ışık tuttuğunu biliyorlar.

NOTE Paragraph

00:11:04.067 --> 00:11:05.250
Çok teşekkür ederim.

00:11:05.314 --> 00:11:08.563
(Alkış)