1
00:00:00,817 --> 00:00:04,269
İnsanlar interneti çeşitli 
sebeplerden dolayı kullanıyor.

2
00:00:05,765 --> 00:00:09,569
Meğerse internet sitelerinin
en popüler kategorilerinden biri

3
00:00:09,593 --> 00:00:12,465
insanların genellikle başkaları 
yokken baktığı bir şeymiş.

4
00:00:13,639 --> 00:00:19,969
Merakı, rahata düşkünlüğün
pek az olmadığı seviyeleri içeriyor

5
00:00:19,993 --> 00:00:24,583
ve diğer insanların üreme aktivitelerini
kayda almanın çevresinde dönüyor.

6
00:00:24,610 --> 00:00:25,642
(Gülüşmeler)

7
00:00:25,666 --> 00:00:27,916
Tabii ki soyağacından bahsediyorum --

8
00:00:27,940 --> 00:00:29,154
(Gülüşmeler)

9
00:00:29,178 --> 00:00:30,880
soygeçmiş bilimi.

10
00:00:31,353 --> 00:00:33,390
Soygeçmişi detaylandırmak
söz konusu olunca

11
00:00:33,414 --> 00:00:37,357
her ailede soyağacına
takıntılı bir kişi vardır.

12
00:00:37,381 --> 00:00:39,094
Bu kişiye Bernie amca diyelim.

13
00:00:39,118 --> 00:00:41,764
Bernie amca, Şükran Günü yemeğinde

14
00:00:41,764 --> 00:00:44,523
kesinlikle yan yana oturmak 
isteyeceğiniz son insandır

15
00:00:44,545 --> 00:00:49,351
çünkü bazı eski akrabalarınız hakkındaki
garip detaylarla içinizi bayacaktır.

16
00:00:50,462 --> 00:00:51,724
Ancak bildiğiniz üzere

17
00:00:51,748 --> 00:00:54,620
her şeyin bir bilimsel tarafı da vardır

18
00:00:54,644 --> 00:00:57,622
ve Bernie amcanın hikâyelerinin
biyomedikal araştırma için

19
00:00:57,646 --> 00:01:00,814
çok büyük bir potensiyele 
sahip olduğunu bulduk.

20
00:01:01,206 --> 00:01:04,020
Bernie amcanın ve soy izleme 
uzmanlarının geni.com adındaki

21
00:01:04,044 --> 00:01:08,708
bir soyağacı internet sitesi aracılığıyla
soyağaçlarını belgelemelerini istedik.

22
00:01:08,708 --> 00:01:11,516
Kullancılar soyağaçlarını 
internet sitesine yüklediklerinde

23
00:01:11,516 --> 00:01:13,040
akrabalarını tarıyor

24
00:01:13,064 --> 00:01:15,139
ve var olan ağaçlarla eşleşmeler buluyor,

25
00:01:15,163 --> 00:01:18,773
var olan ve yeni ağacı birleştiriyor.

26
00:01:19,768 --> 00:01:22,042
Varılan sonuç, geniş soyağaçlarının

27
00:01:22,042 --> 00:01:26,221
her soy izleme uzmanın 
bireysel düzeyinin ötesinde yaratıldığı.

28
00:01:26,808 --> 00:01:32,777
Şimdi, bu süreci tüm dünyadaki
milyonlarca insanla tekrar ettiğimizde

29
00:01:32,807 --> 00:01:38,334
tüm insalığın bir soyağacının yapısını
kitle kaynakla kullanabiliriz.

30
00:01:39,292 --> 00:01:40,867
Bu internet sitesini kullanarak

31
00:01:40,897 --> 00:01:48,258
125 milyon insanı tek bir soyağacı ile
birleştirmeyi başardık.

32
00:01:48,967 --> 00:01:51,755
Ağacı burdaki ekranda çizemem

33
00:01:51,779 --> 00:01:56,494
çünkü bu ağaçtaki insan sayısından
daha az piksele sahipler.

34
00:01:56,505 --> 00:02:01,515
Ancak size 6 bin bireyin 
bir alt kümesinin örneğini göstereyim.

35
00:02:02,159 --> 00:02:04,521
Her yeşil düğüm, bir kişi.

36
00:02:05,060 --> 00:02:07,909
Kırmızı düğümler evlilikleri temsil ediyor

37
00:02:07,933 --> 00:02:10,191
ve bağlantılar ebeveynliği temsil ediyor.

38
00:02:10,557 --> 00:02:12,929
Bu ağacın tam ortasında 
ataları görebilirsiniz

39
00:02:12,953 --> 00:02:15,557
ve dış kenarlara gittikçe 
torunlarını görebilirsiniz.

40
00:02:15,581 --> 00:02:18,683
Bu ağaçta tahmini olarak 7 nesil var.

41
00:02:19,762 --> 00:02:24,776
Bireylerin sayısını 70 bin kişiye 
yükselttiğimizde ise işte bu oluyor --

42
00:02:24,802 --> 00:02:29,132
sahip olduğumuz tüm verinin
çok küçük bir alt kümesi.

43
00:02:29,629 --> 00:02:32,816
Buna rağmen birçok 
uzaktan akrabayla birlikte

44
00:02:32,816 --> 00:02:37,121
devasa soyağaçlarının oluşumunu 
şimdiden görebilirsiniz.

45
00:02:37,610 --> 00:02:40,744
Soy izleme uzmanlarımızın
sıkı çalışması sayesinde

46
00:02:40,768 --> 00:02:43,871
yüzlerce yıl önceye, geçmişe gidebiliriz.

47
00:02:44,418 --> 00:02:50,329
Örneğin 1755'te doğan Alexander Hamilton.

48
00:02:50,872 --> 00:02:54,636
Alexander, ABD'nin ilk hazine bakanıydı

49
00:02:54,660 --> 00:02:58,491
ancak günümüzde çoğunlukla popüler 
bir Broadway müzikaliyle tanınıyor.

50
00:02:59,137 --> 00:03:04,059
Alexander'ın eğlence sektöründe 
daha derin bağlantıları olduğunu bulduk.

51
00:03:04,083 --> 00:03:06,194
Aslında kan bağı var,

52
00:03:06,781 --> 00:03:08,001
Kevin Bacon'la!

53
00:03:08,025 --> 00:03:10,057
(Gülüşmeler)

54
00:03:10,081 --> 00:03:12,687
Her ikisi de 13. yüzyılda yaşayan

55
00:03:12,711 --> 00:03:15,025
İskoçyalı bir hanımefendinin 
neslinden geliyor.

56
00:03:15,049 --> 00:03:18,151
Dolayısıyla Alexander Hamilton'ın

57
00:03:18,175 --> 00:03:21,363
Kevin Bacon soyağacında 35 derece
olduğunu söyleyebilirsiniz.

58
00:03:21,387 --> 00:03:22,828
(Gülüşmeler)

59
00:03:22,852 --> 00:03:26,082
Ağacımızın bunun gibi 
milyonlarca hikâyesi var.

60
00:03:28,113 --> 00:03:33,003
Verilerimizin kalitesini doğrulamak için
önemli derecede çaba sarf ettik.

61
00:03:33,027 --> 00:03:36,562
DNA kullanarak verilerimizdeki
anne-çocuk bağlantılarının

62
00:03:36,562 --> 00:03:39,576
%3'ünün yanlış olduğunu bulduk

63
00:03:39,576 --> 00:03:43,357
ki bu, ABD'nin 2. Dünya Savaşı öncesindeki
evlat edinme oranlarıyla eşleşebilir.

64
00:03:44,847 --> 00:03:46,632
Baba tarafı içinse

65
00:03:46,656 --> 00:03:48,617
haberler o kadar iyi değil.

66
00:03:50,149 --> 00:03:55,749
Verilerimizdeki baba-çocuk 
bağlantılarının %1,9'u yanlış.

67
00:03:55,773 --> 00:03:58,136
Bazı insanların burada 
sırıttığını görebiliyorum.

68
00:03:58,160 --> 00:03:59,877
Tam olarak da düşündüğünüz şey --

69
00:03:59,901 --> 00:04:01,690
dışarıda birçok sütçü var.

70
00:04:01,714 --> 00:04:02,778
(Gülüşmeler)

71
00:04:02,802 --> 00:04:06,791
Bununla beraber, bu babadan gelen 
bağlantılardaki %1,9'luk hata oranı

72
00:04:06,815 --> 00:04:08,584
verilerimize has bir şey değil.

73
00:04:08,608 --> 00:04:11,677
Önceki çalışmalar, kliniksel 
seviyedeki soyları kullanarak

74
00:04:11,701 --> 00:04:13,722
benzer bir hata oranı buldu.

75
00:04:14,254 --> 00:04:16,779
Bu yüzden verilerimizin kalitesi iyi

76
00:04:16,803 --> 00:04:18,936
ve bu bir sürpriz olmamalı.

77
00:04:18,960 --> 00:04:23,316
Bizim soy izleme uzmanlarımızın kendi 
soyağaçlarını doğru şekilde belgelemede

78
00:04:23,316 --> 00:04:26,428
çok derin, yetkili bir ilgileri var.

79
00:04:28,594 --> 00:04:33,185
İnsanoğlu hakkında sayısal bilgi 
öğrenmek için bu veriyi kullanabiliriz,

80
00:04:33,209 --> 00:04:35,805
örneğin demografi hakkındaki sorular için.

81
00:04:35,829 --> 00:04:39,686
Burada dünya haritasında
bizim tüm profillerimiz bulunuyor.

82
00:04:40,250 --> 00:04:44,731
Her piksel belli bir noktada 
yaşamış bir insan.

83
00:04:44,755 --> 00:04:46,435
Çok fazla verimiz olduğundan dolayı

84
00:04:46,459 --> 00:04:49,240
birçok ülkenin hatlarını görebilirsiniz,

85
00:04:49,264 --> 00:04:51,363
özellikle de Batı dünyasını.

86
00:04:51,387 --> 00:04:56,555
Bu klipte 1400'lerden 1900'lere kadar olan
bireylerin doğum yıllarına dayanan

87
00:04:56,555 --> 00:05:00,031
size gösterdiğim haritayı 
sınıflara ayırdık

88
00:05:00,055 --> 00:05:02,821
ve bilinen göç olaylarıyla karşılaştırdık.

89
00:05:03,482 --> 00:05:07,357
Klip, daha iyi arşivciliğin olduğu
Birleşik Krallık'a kadar geri giden

90
00:05:07,357 --> 00:05:10,154
verilerimizdeki en eski soyları gösteriyor

91
00:05:10,154 --> 00:05:13,436
ve sonrasında Batı sömürgeciliğinin
rotası boyunca yayılıyorlar.

92
00:05:13,460 --> 00:05:14,782
Hadi bunu izleyelim.

93
00:05:15,143 --> 00:05:16,752
(Müzik)

94
00:05:16,776 --> 00:05:19,117
[Doğum yılı:]

95
00:05:19,705 --> 00:05:21,861
[1492 - Columbus, mavi okyanusa açılıyor.]

96
00:05:23,481 --> 00:05:25,841
[1620 - Mayflower, 
Massachusetts'e ayak basıyor.]

97
00:05:26,046 --> 00:05:28,481
[1652 - Hollandalılar, 
Güney Afrika'ya yerleşiyor.]

98
00:05:31,641 --> 00:05:34,651
[1788 - Britanya'nın Avustralya'ya
cezai taşımacılığı başlıyor.]

99
00:05:34,651 --> 00:05:37,108
[1836 - İlk göçmenler,
Oregon Yolu'nu kullanıyor.]

100
00:05:37,809 --> 00:05:40,992
[Tüm etkinlikler]

101
00:05:43,851 --> 00:05:45,394
Bu filmi çok seviyorum.

102
00:05:45,418 --> 00:05:50,511
Bu göç etkinlikleri, 
ailelerin kaynağını veriyor,

103
00:05:50,535 --> 00:05:52,718
dolayısıyla bunun gibi 
sorular sorabiliriz:

104
00:05:52,742 --> 00:05:59,042
Eşlerin doğum yerleri arasındaki
normal mesafe ne kadar?

105
00:05:59,072 --> 00:06:02,749
Mesafe, demografide 
çok önemli bir rol oynuyor

106
00:06:02,773 --> 00:06:06,454
çünkü aile oluşturmak için
insanların göç etme kalıpları

107
00:06:06,478 --> 00:06:10,191
genlerin coğrafi bölgelerde
nasıl yayıldığını belirliyor.

108
00:06:10,706 --> 00:06:13,034
Verilerimizi kullanarak 
bu mesafeyi inceledik

109
00:06:13,058 --> 00:06:16,598
ve eski zamanlarda insanların 
zorluk yaşamadığını bulduk.

110
00:06:16,626 --> 00:06:19,220
Yakınlardaki bir köydeki 
biriyle evleniyorlardı.

111
00:06:19,958 --> 00:06:23,663
Ancak Sanayi Devrimi
aşk hayatımızı gerçekten zorlaştırdı.

112
00:06:23,687 --> 00:06:28,247
Günümüzde ise uygun uçak biletleri 
ve çevrim içi sosyal medya ile

113
00:06:28,271 --> 00:06:30,883
sıklıkla insanlar ruh eşlerini bulmak için

114
00:06:30,883 --> 00:06:34,627
doğum yerlerinden 
100 kilometreden fazla göç ediyor.

115
00:06:36,524 --> 00:06:37,711
Şunu sorabilirsiniz:

116
00:06:37,735 --> 00:06:40,625
Tamam ama kim aile oluşturmak için

117
00:06:40,625 --> 00:06:43,524
bir yerden bir yere 
göç etme zahmetine giriyor?

118
00:06:43,548 --> 00:06:47,275
Bu kişiler kadın mı erkek mi?

119
00:06:47,666 --> 00:06:49,931
Bu soruyu irdelemek için 
verilerimizi kullandık

120
00:06:49,931 --> 00:06:52,525
ve en az son 300 yıldır

121
00:06:52,549 --> 00:06:55,136
kadınların aile oluşturmak için

122
00:06:55,136 --> 00:06:59,452
bir yerden bir yere göç etme 
zahmetine girdiğini bulduk.

123
00:06:59,476 --> 00:07:02,331
Bu sonuçlar istatistiksel olarak önemli

124
00:07:02,331 --> 00:07:04,186
dolayısıyla erkeklerin tembel olduğunu

125
00:07:04,186 --> 00:07:06,376
bilimsel bir gerçek olarak
kabul edebilirsiniz.

126
00:07:06,376 --> 00:07:09,252
(Gülüşmeler)

127
00:07:09,276 --> 00:07:11,812
Demografi hakkındaki soruları geçebilir

128
00:07:11,836 --> 00:07:14,749
ve insan sağlığı hakkındaki 
soruları sorabiliriz.

129
00:07:14,773 --> 00:07:17,120
Örneğin genetik varyasyonların

130
00:07:17,120 --> 00:07:19,881
bireyler arasındaki 
ömür süresindeki farklılıkları

131
00:07:19,881 --> 00:07:22,465
ne ölçüde açıkladığını sorabiliriz.

132
00:07:22,988 --> 00:07:25,892
Önceki araştırmalar,
bu soruyu irdelemek için

133
00:07:25,892 --> 00:07:28,984
ikizler ile yaşam süresi 
arasındaki ilişkiyi inceledi.

134
00:07:29,411 --> 00:07:32,888
Genetik varyasyonların bireyler arasındaki
ömür süresindeki farklılıkların

135
00:07:32,888 --> 00:07:36,142
yaklaşık olarak bir çeyreğini 
açıkladığını tahmin ediyorlar.

136
00:07:36,688 --> 00:07:40,646
Fakat ikizler, çeşitli çevresel etkiler 
veya ortak bir ev de dahil olmak üzere

137
00:07:40,646 --> 00:07:43,260
birçok nedenden 
dolayı ilişkilendirilebilir.

138
00:07:44,411 --> 00:07:48,159
Geniş soyağaçları bize ikizler gibi 
yakın akrabaları, uzak akrabaları,

139
00:07:48,159 --> 00:07:52,336
hatta dördüncü derece kuzenleri
inceleme fırsatı veriyor.

140
00:07:52,749 --> 00:07:57,838
Bu şekilde genetik varyasyonların 
katkısını çevresel etkilerden ayıracak

141
00:07:57,864 --> 00:08:00,911
sağlam modeller kurabiliriz.

142
00:08:01,379 --> 00:08:04,278
Verilerimizi kullanarak 
bu analizi gerçekleştirdik

143
00:08:04,302 --> 00:08:10,093
ve genetik varyasyonların bireyler
arasındaki ömür süresindeki farklılıkların

144
00:08:10,117 --> 00:08:12,923
sadece yüzde 15'ini açıkladığını bulduk.

145
00:08:14,760 --> 00:08:17,516
Bu da ortalama olarak 5 sene.

146
00:08:18,316 --> 00:08:23,024
Dolayısıyla genler ömür süresine daha önce
düşündüğümüzden daha az önem taşıyor.

147
00:08:23,675 --> 00:08:25,811
Bunun harika bir haber 
olduğunu düşünüyorum

148
00:08:26,438 --> 00:08:29,731
çünkü bu, eylemlerimizin 
daha önemli olduğu anlamına geliyor.

149
00:08:30,533 --> 00:08:34,807
Sigara içmek, örneğin, ortalama 
yaşam süresinin 10 yılını belirliyor --

150
00:08:34,831 --> 00:08:37,477
genetik biliminin belirlediğinin iki katı.

151
00:08:37,876 --> 00:08:40,875
Soyağaçlarına baktıkça ve soy izleme
uzmanlarını DNA bilgilerini

152
00:08:40,875 --> 00:08:44,581
kayıt altına almalarına ve kitle kaynağı 
kullanmalarına izin verdiğimiz sürece

153
00:08:44,581 --> 00:08:46,917
çok daha şaşırtıcı 
bulgular bile elde edebiliriz.

154
00:08:46,917 --> 00:08:48,845
Sonuçlar harika olabilir.

155
00:08:49,255 --> 00:08:50,694
Hayal etmesi zor olabilir

156
00:08:50,694 --> 00:08:55,840
ama Bernie amca ve arkadaşları,
FBI'ın şu anda sahip olduğunu bile aşacak

157
00:08:55,864 --> 00:08:59,423
DNA adli kabiliyetleri yaratabilir.

158
00:09:00,862 --> 00:09:04,426
DNA'yı geniş bir soyağacına 
yerleştirdiğinizde etkili bir şekilde

159
00:09:04,426 --> 00:09:09,467
hepsinin DNA'yı oluşturan bir insana bağlı
yüzlerce uzak akrabayı aydınlatan

160
00:09:09,467 --> 00:09:11,579
bir işaret ışığı yaratıyorsunuz.

161
00:09:12,505 --> 00:09:15,418
Geniş bir soyağacına 
birçok işaret ışığı yerleştirerek

162
00:09:15,442 --> 00:09:19,162
bilinmeyen bir insanın DNA'sını 
nirengi yapabiliyorsunuz,

163
00:09:19,188 --> 00:09:24,472
GPS sisteminin bir konumu bulmak için
birçok uyduyu kullanması gibi.

164
00:09:25,226 --> 00:09:28,850
Bu tekniğin gücünün başlıca örneği

165
00:09:28,874 --> 00:09:31,549
ABD tarihindeki en kötü şöhretli
suçlularından biri olan

166
00:09:32,612 --> 00:09:37,140
Golden State Katili'nin yakalanması.

167
00:09:37,164 --> 00:09:43,056
FBI, bu kişiyi 40 yılı aşkın 
bir süredir arıyordu.

168
00:09:43,588 --> 00:09:45,423
DNA'sına sahiplerdi

169
00:09:45,447 --> 00:09:48,797
ancak herhangi bir polis 
veri tabanında hiç çıkmamıştı.

170
00:09:49,447 --> 00:09:54,159
Bir sene kadar önce FBI
bir genetik soy izleme uzmanına danıştı

171
00:09:54,183 --> 00:09:58,157
ve o da uzak akrabalarını tespit edecek
bir soyağacı hizmetine

172
00:09:58,157 --> 00:10:00,555
adamın DNA'sını yüklemelerini önerdi.

173
00:10:01,117 --> 00:10:02,273
Bunu yaptılar

174
00:10:02,297 --> 00:10:05,989
ve Golden State Katili'nin 
üçüncü derece kuzenini buldular.

175
00:10:06,013 --> 00:10:08,357
Geniş bir soyağacı oluşturdular,

176
00:10:08,361 --> 00:10:10,087
bu ağacın farklı dallarını taradılar

177
00:10:10,087 --> 00:10:13,072
ta ki Golden State Katili 
hakkında bildikleriyle

178
00:10:13,096 --> 00:10:15,677
tam olarak eşleşen
bir profil bulana kadar.

179
00:10:15,701 --> 00:10:17,717
Bu kişiden DNA aldılar

180
00:10:17,717 --> 00:10:21,342
ve ellerinde olan DNA'yla
mükemmel bir eşleşme buldular.

181
00:10:21,366 --> 00:10:22,480
Onu tutukladılar

182
00:10:22,480 --> 00:10:25,164
ve bu kadar sene sonra
adalete teslim ettiler.

183
00:10:26,172 --> 00:10:28,487
O zamandan beri genetik 
soy izleme uzmanları,

184
00:10:28,487 --> 00:10:32,105
suçluları yakalamak için 
bu tekniği kullanmaya

185
00:10:32,129 --> 00:10:35,491
ve yerel ABD emniyet teşkilatlarıyla
çalışmaya başladılar.

186
00:10:35,521 --> 00:10:38,202
Sadece son altı ay içinde

187
00:10:38,226 --> 00:10:42,522
bu teknikle yirmiden fazla 
faili meçhul davayı çözebildiler.

188
00:10:44,203 --> 00:10:48,839
Neyse ki Bernie amca ve soy izleme 
uzmanları gibi insanlara sahibiz.

189
00:10:48,839 --> 00:10:52,253
Bu kişiler, kendilerince
hobileri olan amatörler değiller.

190
00:10:52,602 --> 00:10:55,475
Bu kişiler, bize kim olduğumuzu söylemenin

191
00:10:55,475 --> 00:10:59,065
derin bir tutkusuna sahip olan 
bilim insanı birer vatandaşlar

192
00:10:59,065 --> 00:11:03,523
ve geçmişin, geleceğe 
ışık tuttuğunu biliyorlar.

193
00:11:04,067 --> 00:11:05,250
Çok teşekkür ederim.

194
00:11:05,314 --> 00:11:08,563
(Alkış)