İnsanlar interneti çeşitli
sebeplerden dolayı kullanıyor.
Meğerse internet sitelerinin
en popüler kategorilerinden biri
insanların genellikle başkaları
yokken baktığı bir şeymiş.
Merakı, rahata düşkünlüğün
pek az olmadığı seviyeleri içeriyor
ve diğer insanların üreme aktivitelerini
kayda almanın çevresinde dönüyor.
(Gülüşmeler)
Tabii ki soyağacından bahsediyorum --
(Gülüşmeler)
soygeçmiş bilimi.
Soygeçmişi detaylandırmak
söz konusu olunca
her ailede soyağacına
takıntılı bir kişi vardır.
Bu kişiye Bernie amca diyelim.
Bernie amca, Şükran Günü yemeğinde
kesinlikle yan yana oturmak
isteyeceğiniz son insandır
çünkü bazı eski akrabalarınız hakkındaki
garip detaylarla içinizi bayacaktır.
Ancak bildiğiniz üzere
her şeyin bir bilimsel tarafı da vardır
ve Bernie amcanın hikâyelerinin
biyomedikal araştırma için
çok büyük bir potensiyele
sahip olduğunu bulduk.
Bernie amcanın ve soy izleme
uzmanlarının geni.com adındaki
bir soyağacı internet sitesi aracılığıyla
soyağaçlarını belgelemelerini istedik.
Kullancılar soyağaçlarını
internet sitesine yüklediklerinde
akrabalarını tarıyor
ve var olan ağaçlarla eşleşmeler buluyor,
var olan ve yeni ağacı birleştiriyor.
Varılan sonuç, geniş soyağaçlarının
her soy izleme uzmanın
bireysel düzeyinin ötesinde yaratıldığı.
Şimdi, bu süreci tüm dünyadaki
milyonlarca insanla tekrar ettiğimizde
tüm insalığın bir soyağacının yapısını
kitle kaynakla kullanabiliriz.
Bu internet sitesini kullanarak
125 milyon insanı tek bir soyağacı ile
birleştirmeyi başardık.
Ağacı burdaki ekranda çizemem
çünkü bu ağaçtaki insan sayısından
daha az piksele sahipler.
Ancak size 6 bin bireyin
bir alt kümesinin örneğini göstereyim.
Her yeşil düğüm, bir kişi.
Kırmızı düğümler evlilikleri temsil ediyor
ve bağlantılar ebeveynliği temsil ediyor.
Bu ağacın tam ortasında
ataları görebilirsiniz
ve dış kenarlara gittikçe
torunlarını görebilirsiniz.
Bu ağaçta tahmini olarak 7 nesil var.
Bireylerin sayısını 70 bin kişiye
yükselttiğimizde ise işte bu oluyor --
sahip olduğumuz tüm verinin
çok küçük bir alt kümesi.
Buna rağmen birçok
uzaktan akrabayla birlikte
devasa soyağaçlarının oluşumunu
şimdiden görebilirsiniz.
Soy izleme uzmanlarımızın
sıkı çalışması sayesinde
yüzlerce yıl önceye, geçmişe gidebiliriz.
Örneğin 1755'te doğan Alexander Hamilton.
Alexander, ABD'nin ilk hazine bakanıydı
ancak günümüzde çoğunlukla popüler
bir Broadway müzikaliyle tanınıyor.
Alexander'ın eğlence sektöründe
daha derin bağlantıları olduğunu bulduk.
Aslında kan bağı var,
Kevin Bacon'la!
(Gülüşmeler)
Her ikisi de 13. yüzyılda yaşayan
İskoçyalı bir hanımefendinin
neslinden geliyor.
Dolayısıyla Alexander Hamilton'ın
Kevin Bacon soyağacında 35 derece
olduğunu söyleyebilirsiniz.
(Gülüşmeler)
Ağacımızın bunun gibi
milyonlarca hikâyesi var.
Verilerimizin kalitesini doğrulamak için
önemli derecede çaba sarf ettik.
DNA kullanarak verilerimizdeki
anne-çocuk bağlantılarının
%3'ünün yanlış olduğunu bulduk
ki bu, ABD'nin 2. Dünya Savaşı öncesindeki
evlat edinme oranlarıyla eşleşebilir.
Baba tarafı içinse
haberler o kadar iyi değil.
Verilerimizdeki baba-çocuk
bağlantılarının %1,9'u yanlış.
Bazı insanların burada
sırıttığını görebiliyorum.
Tam olarak da düşündüğünüz şey --
dışarıda birçok sütçü var.
(Gülüşmeler)
Bununla beraber, bu babadan gelen
bağlantılardaki %1,9'luk hata oranı
verilerimize has bir şey değil.
Önceki çalışmalar, kliniksel
seviyedeki soyları kullanarak
benzer bir hata oranı buldu.
Bu yüzden verilerimizin kalitesi iyi
ve bu bir sürpriz olmamalı.
Bizim soy izleme uzmanlarımızın kendi
soyağaçlarını doğru şekilde belgelemede
çok derin, yetkili bir ilgileri var.
İnsanoğlu hakkında sayısal bilgi
öğrenmek için bu veriyi kullanabiliriz,
örneğin demografi hakkındaki sorular için.
Burada dünya haritasında
bizim tüm profillerimiz bulunuyor.
Her piksel belli bir noktada
yaşamış bir insan.
Çok fazla verimiz olduğundan dolayı
birçok ülkenin hatlarını görebilirsiniz,
özellikle de Batı dünyasını.
Bu klipte 1400'lerden 1900'lere kadar olan
bireylerin doğum yıllarına dayanan
size gösterdiğim haritayı
sınıflara ayırdık
ve bilinen göç olaylarıyla karşılaştırdık.
Klip, daha iyi arşivciliğin olduğu
Birleşik Krallık'a kadar geri giden
verilerimizdeki en eski soyları gösteriyor
ve sonrasında Batı sömürgeciliğinin
rotası boyunca yayılıyorlar.
Hadi bunu izleyelim.
(Müzik)
[Doğum yılı:]
[1492 - Columbus, mavi okyanusa açılıyor.]
[1620 - Mayflower,
Massachusetts'e ayak basıyor.]
[1652 - Hollandalılar,
Güney Afrika'ya yerleşiyor.]
[1788 - Britanya'nın Avustralya'ya
cezai taşımacılığı başlıyor.]
[1836 - İlk göçmenler,
Oregon Yolu'nu kullanıyor.]
[Tüm etkinlikler]
Bu filmi çok seviyorum.
Bu göç etkinlikleri,
ailelerin kaynağını veriyor,
dolayısıyla bunun gibi
sorular sorabiliriz:
Eşlerin doğum yerleri arasındaki
normal mesafe ne kadar?
Mesafe, demografide
çok önemli bir rol oynuyor
çünkü aile oluşturmak için
insanların göç etme kalıpları
genlerin coğrafi bölgelerde
nasıl yayıldığını belirliyor.
Verilerimizi kullanarak
bu mesafeyi inceledik
ve eski zamanlarda insanların
zorluk yaşamadığını bulduk.
Yakınlardaki bir köydeki
biriyle evleniyorlardı.
Ancak Sanayi Devrimi
aşk hayatımızı gerçekten zorlaştırdı.
Günümüzde ise uygun uçak biletleri
ve çevrim içi sosyal medya ile
sıklıkla insanlar ruh eşlerini bulmak için
doğum yerlerinden
100 kilometreden fazla göç ediyor.
Şunu sorabilirsiniz:
Tamam ama kim aile oluşturmak için
bir yerden bir yere
göç etme zahmetine giriyor?
Bu kişiler kadın mı erkek mi?
Bu soruyu irdelemek için
verilerimizi kullandık
ve en az son 300 yıldır
kadınların aile oluşturmak için
bir yerden bir yere göç etme
zahmetine girdiğini bulduk.
Bu sonuçlar istatistiksel olarak önemli
dolayısıyla erkeklerin tembel olduğunu
bilimsel bir gerçek olarak
kabul edebilirsiniz.
(Gülüşmeler)
Demografi hakkındaki soruları geçebilir
ve insan sağlığı hakkındaki
soruları sorabiliriz.
Örneğin genetik varyasyonların
bireyler arasındaki
ömür süresindeki farklılıkları
ne ölçüde açıkladığını sorabiliriz.
Önceki araştırmalar,
bu soruyu irdelemek için
ikizler ile yaşam süresi
arasındaki ilişkiyi inceledi.
Genetik varyasyonların bireyler arasındaki
ömür süresindeki farklılıkların
yaklaşık olarak bir çeyreğini
açıkladığını tahmin ediyorlar.
Fakat ikizler, çeşitli çevresel etkiler
veya ortak bir ev de dahil olmak üzere
birçok nedenden
dolayı ilişkilendirilebilir.
Geniş soyağaçları bize ikizler gibi
yakın akrabaları, uzak akrabaları,
hatta dördüncü derece kuzenleri
inceleme fırsatı veriyor.
Bu şekilde genetik varyasyonların
katkısını çevresel etkilerden ayıracak
sağlam modeller kurabiliriz.
Verilerimizi kullanarak
bu analizi gerçekleştirdik
ve genetik varyasyonların bireyler
arasındaki ömür süresindeki farklılıkların
sadece yüzde 15'ini açıkladığını bulduk.
Bu da ortalama olarak 5 sene.
Dolayısıyla genler ömür süresine daha önce
düşündüğümüzden daha az önem taşıyor.
Bunun harika bir haber
olduğunu düşünüyorum
çünkü bu, eylemlerimizin
daha önemli olduğu anlamına geliyor.
Sigara içmek, örneğin, ortalama
yaşam süresinin 10 yılını belirliyor --
genetik biliminin belirlediğinin iki katı.
Soyağaçlarına baktıkça ve soy izleme
uzmanlarını DNA bilgilerini
kayıt altına almalarına ve kitle kaynağı
kullanmalarına izin verdiğimiz sürece
çok daha şaşırtıcı
bulgular bile elde edebiliriz.
Sonuçlar harika olabilir.
Hayal etmesi zor olabilir
ama Bernie amca ve arkadaşları,
FBI'ın şu anda sahip olduğunu bile aşacak
DNA adli kabiliyetleri yaratabilir.
DNA'yı geniş bir soyağacına
yerleştirdiğinizde etkili bir şekilde
hepsinin DNA'yı oluşturan bir insana bağlı
yüzlerce uzak akrabayı aydınlatan
bir işaret ışığı yaratıyorsunuz.
Geniş bir soyağacına
birçok işaret ışığı yerleştirerek
bilinmeyen bir insanın DNA'sını
nirengi yapabiliyorsunuz,
GPS sisteminin bir konumu bulmak için
birçok uyduyu kullanması gibi.
Bu tekniğin gücünün başlıca örneği
ABD tarihindeki en kötü şöhretli
suçlularından biri olan
Golden State Katili'nin yakalanması.
FBI, bu kişiyi 40 yılı aşkın
bir süredir arıyordu.
DNA'sına sahiplerdi
ancak herhangi bir polis
veri tabanında hiç çıkmamıştı.
Bir sene kadar önce FBI
bir genetik soy izleme uzmanına danıştı
ve o da uzak akrabalarını tespit edecek
bir soyağacı hizmetine
adamın DNA'sını yüklemelerini önerdi.
Bunu yaptılar
ve Golden State Katili'nin
üçüncü derece kuzenini buldular.
Geniş bir soyağacı oluşturdular,
bu ağacın farklı dallarını taradılar
ta ki Golden State Katili
hakkında bildikleriyle
tam olarak eşleşen
bir profil bulana kadar.
Bu kişiden DNA aldılar
ve ellerinde olan DNA'yla
mükemmel bir eşleşme buldular.
Onu tutukladılar
ve bu kadar sene sonra
adalete teslim ettiler.
O zamandan beri genetik
soy izleme uzmanları,
suçluları yakalamak için
bu tekniği kullanmaya
ve yerel ABD emniyet teşkilatlarıyla
çalışmaya başladılar.
Sadece son altı ay içinde
bu teknikle yirmiden fazla
faili meçhul davayı çözebildiler.
Neyse ki Bernie amca ve soy izleme
uzmanları gibi insanlara sahibiz.
Bu kişiler, kendilerince
hobileri olan amatörler değiller.
Bu kişiler, bize kim olduğumuzu söylemenin
derin bir tutkusuna sahip olan
bilim insanı birer vatandaşlar
ve geçmişin, geleceğe
ışık tuttuğunu biliyorlar.
Çok teşekkür ederim.
(Alkış)