[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.89,0:00:11.22,Default,,0000,0000,0000,,Yellowstone Kalderası'nın gayzerleri ve\Nkaplıcalarının derinliklerinde
Dialogue: 0,0:00:11.22,0:00:16.18,Default,,0000,0000,0000,,dünyanın mantosundaki sıcak nokta\Ntarafından üretilen magma ocağı yatar.
Dialogue: 0,0:00:16.18,0:00:19.08,Default,,0000,0000,0000,,Magma yeryüzüne\Ndoğru hareket ettikçe
Dialogue: 0,0:00:19.08,0:00:23.34,Default,,0000,0000,0000,,genç volkanik kayalar\Noluşturmak için kristalleşir.
Dialogue: 0,0:00:23.34,0:00:27.39,Default,,0000,0000,0000,,Bu kayaların ısısı, yer altı suyunu\Nyeryüzüne doğru hareket ettirir.
Dialogue: 0,0:00:27.39,0:00:32.88,Default,,0000,0000,0000,,Su soğudukça iyonlar,
Dialogue: 0,0:00:32.88,0:00:36.88,Default,,0000,0000,0000,,oksijen ve silikondan kuvars kristalleri,\N
Dialogue: 0,0:00:36.88,0:00:41.89,Default,,0000,0000,0000,,potasyum, alüminyum, \Nsilikon ve oksijenden feldspat,
Dialogue: 0,0:00:41.89,0:00:45.13,Default,,0000,0000,0000,,kurşun ve kükürtten galenit,\Nmineral kristaller olarak yağarlar.
Dialogue: 0,0:00:45.13,0:00:47.74,Default,,0000,0000,0000,,Bu kristallerin çoğunun\Nbelirli şekilleri vardır—
Dialogue: 0,0:00:47.74,0:00:52.86,Default,,0000,0000,0000,,mesela bu sivri kuvars şelalesi\Nveya bu galenit küpü yığını.
Dialogue: 0,0:00:52.86,0:00:57.32,Default,,0000,0000,0000,,Peki defalarca bu şekillere\Ndönüşmelerine ne sebep olur?
Dialogue: 0,0:00:57.32,0:01:00.01,Default,,0000,0000,0000,,Cevabın bir kısmı atomlarında saklı.
Dialogue: 0,0:01:00.01,0:01:04.93,Default,,0000,0000,0000,,Kristallerin atomları hayli düzenli,\Nyinelenen bir kalıptan oluşur.
Dialogue: 0,0:01:04.93,0:01:08.51,Default,,0000,0000,0000,,Bu kalıp, bir kristalin \Ntanımlayıcı özelliğidir
Dialogue: 0,0:01:08.51,0:01:10.52,Default,,0000,0000,0000,,ve minerallerle sınırlı değildir—
Dialogue: 0,0:01:10.52,0:01:15.76,Default,,0000,0000,0000,,kum, buz, şeker, çikolata, \Nseramikler, metaller, DNA,
Dialogue: 0,0:01:15.76,0:01:19.68,Default,,0000,0000,0000,,ve bazı sıvıların bile\Nkristalli yapıları vardır.
Dialogue: 0,0:01:19.68,0:01:22.46,Default,,0000,0000,0000,,Her kristalli maddenin \Natomik düzenlemesi
Dialogue: 0,0:01:22.46,0:01:25.70,Default,,0000,0000,0000,,altı farklı aileden \Nbirine denk düşer:
Dialogue: 0,0:01:25.70,0:01:32.32,Default,,0000,0000,0000,,kübik, dörtgen, ortofobik,\Nmonoklinik, triklinik ve altıgensel.
Dialogue: 0,0:01:32.32,0:01:34.36,Default,,0000,0000,0000,,Uygun şartlar altında
Dialogue: 0,0:01:34.36,0:01:37.01,Default,,0000,0000,0000,,kristaller, atomlarının \Ndüzenlemesini yansıtan
Dialogue: 0,0:01:37.01,0:01:39.70,Default,,0000,0000,0000,,geometrik şekillere dönüşürler.
Dialogue: 0,0:01:39.70,0:01:44.58,Default,,0000,0000,0000,,Örneğin, kurşun ve kükürt atomlarından \Noluşan kübik yapıdaki galenit.
Dialogue: 0,0:01:44.58,0:01:46.62,Default,,0000,0000,0000,,Nispeten büyük kurşun atomları,
Dialogue: 0,0:01:46.62,0:01:50.93,Default,,0000,0000,0000,,üç boyutlu ve birbirlerine \N90 derece olarak düzenlenmişken
Dialogue: 0,0:01:50.93,0:01:55.66,Default,,0000,0000,0000,,nispeten küçük kükürt atomları,\Naralarına düzgünce sığar.
Dialogue: 0,0:01:55.66,0:02:00.17,Default,,0000,0000,0000,,Kristal büyüdükçe kurşun\Nbu yerlere bağlanacak iken
Dialogue: 0,0:02:00.17,0:02:03.66,Default,,0000,0000,0000,,bu gibi yerler kükürt atomlarını çekerler.
Dialogue: 0,0:02:03.66,0:02:07.10,Default,,0000,0000,0000,,Neticede bağlanmış atomların\Nağını tamamlayacaktırlar.
Dialogue: 0,0:02:07.10,0:02:11.24,Default,,0000,0000,0000,,Bu, galenitin kristalli yapısının\N90 derecelik ağ modelinin
Dialogue: 0,0:02:11.24,0:02:14.59,Default,,0000,0000,0000,,kristalin görünür biçiminde\Nyansıtıldığı anlamına gelir.
Dialogue: 0,0:02:14.59,0:02:17.97,Default,,0000,0000,0000,,Aynı zamanda kuvars \Naltıgen kristalli yapıya sahiptir.
Dialogue: 0,0:02:17.97,0:02:22.10,Default,,0000,0000,0000,,Bu, bir yassıda atomlarının\Naltıgenlerle düzenlendiği anlamına gelir.
Dialogue: 0,0:02:22.10,0:02:27.56,Default,,0000,0000,0000,,Üç boyutlularda, bu altıgenler\Nbir silikon ve dört oksijen atomlarından—
Dialogue: 0,0:02:27.56,0:02:31.79,Default,,0000,0000,0000,,meydana gelen, birbirine kenetli \Npiramitlerden oluşurlar.
Dialogue: 0,0:02:31.79,0:02:34.17,Default,,0000,0000,0000,,Yani, kuvars kristalinin imza şekli
Dialogue: 0,0:02:34.17,0:02:39.57,Default,,0000,0000,0000,,sivri uçları olan altı yönlü bir sütundur.
Dialogue: 0,0:02:39.57,0:02:41.69,Default,,0000,0000,0000,,Çevresel koşullara bağlı olarak
Dialogue: 0,0:02:41.69,0:02:46.11,Default,,0000,0000,0000,,çoğu kristalin birçok geometrik şekli\Noluşturma potansiyeli vardır.
Dialogue: 0,0:02:46.11,0:02:50.04,Default,,0000,0000,0000,,Örneğin, yerkürenin mantosunun \Nderininde oluşan elmaslar,
Dialogue: 0,0:02:50.04,0:02:56.26,Default,,0000,0000,0000,,kübik kristalli bir yapıya sahiptir ve\Nküp ya da sekizyüzlü haline gelebilirler.
Dialogue: 0,0:02:56.26,0:02:58.86,Default,,0000,0000,0000,,Bu da belli bir elmasın\Nne hale geleceğini
Dialogue: 0,0:02:58.86,0:03:03.08,Default,,0000,0000,0000,,oluştuğu yerdeki basınç, ısı \Nve kimyasal çevre faktörlerine
Dialogue: 0,0:03:03.08,0:03:05.45,Default,,0000,0000,0000,,bağlı olarak şekillendirir.
Dialogue: 0,0:03:05.45,0:03:09.13,Default,,0000,0000,0000,,Mantodaki oluşma durumlarını\Ndoğrudan gözlemleyemesek de
Dialogue: 0,0:03:09.13,0:03:11.87,Default,,0000,0000,0000,,laboratuvar deneyleri
Dialogue: 0,0:03:11.87,0:03:15.84,Default,,0000,0000,0000,,elmasların düşük ısılarda küplere, \Nyüksek ısılarda sekizyüzlülere dönüşmeye
Dialogue: 0,0:03:15.84,0:03:19.03,Default,,0000,0000,0000,,meyilli olduğu gibi\Nbazı kanıtlar göstermekte.
Dialogue: 0,0:03:19.03,0:03:23.50,Default,,0000,0000,0000,,Eser miktarda su, silikon,\Ngermanyum ya da magnezyum da
Dialogue: 0,0:03:23.50,0:03:26.65,Default,,0000,0000,0000,,ayrıca elmasın şeklini etkileyebilir.
Dialogue: 0,0:03:26.65,0:03:31.26,Default,,0000,0000,0000,,Elmaslar, doğal olarak mücevherlerde\Nbulunan şekillere dönüşmezler—
Dialogue: 0,0:03:31.26,0:03:36.47,Default,,0000,0000,0000,,bu elmaslar vitrin pırıltısı ve\Nberraklığına göre kesilmiştirler.
Dialogue: 0,0:03:36.47,0:03:41.62,Default,,0000,0000,0000,,Çevresel koşullar da kristallerin\Noluşup oluşmayacağını etkiler.
Dialogue: 0,0:03:41.62,0:03:44.13,Default,,0000,0000,0000,,Cam, erimiş kuvars kumlarından oluşur
Dialogue: 0,0:03:44.13,0:03:45.69,Default,,0000,0000,0000,,ama kristalli değildir.
Dialogue: 0,0:03:45.69,0:03:48.71,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü cam nispeten daha hızlı soğur
Dialogue: 0,0:03:48.71,0:03:51.65,Default,,0000,0000,0000,,ve atomların kendilerini kuvars \Nkristalinin sıralı yapısında
Dialogue: 0,0:03:51.65,0:03:54.58,Default,,0000,0000,0000,,düzenleyecek vakitleri yoktur.
Dialogue: 0,0:03:54.58,0:03:58.35,Default,,0000,0000,0000,,Yerine, atomların erimiş camdaki\Nrastgele düzenlemeleri
Dialogue: 0,0:03:58.35,0:04:00.91,Default,,0000,0000,0000,,soğumada kilitli kalır.
Dialogue: 0,0:04:00.91,0:04:03.55,Default,,0000,0000,0000,,Çoğu kristalin geometrik şekli yoktur
Dialogue: 0,0:04:03.55,0:04:08.15,Default,,0000,0000,0000,,çünkü diğer kristallere aşırı derecede\Nyakın yerlerde oluşurlar.
Dialogue: 0,0:04:08.15,0:04:10.81,Default,,0000,0000,0000,,Granit gibi taşlar kristallerle doludur
Dialogue: 0,0:04:10.81,0:04:13.38,Default,,0000,0000,0000,,ama hiçbirinin tanınmış şekli yoktur.
Dialogue: 0,0:04:13.38,0:04:15.54,Default,,0000,0000,0000,,Magma soğudukça ve sertleştikçe
Dialogue: 0,0:04:15.54,0:04:21.25,Default,,0000,0000,0000,,içerisindeki çoğu mineral aynı zamanda \Nkristalleşir ve hızla alanları tükenir.
Dialogue: 0,0:04:21.25,0:04:23.88,Default,,0000,0000,0000,,Turkuaz gibi belirli kristaller,
Dialogue: 0,0:04:23.88,0:04:28.89,Default,,0000,0000,0000,,çoğu çevresel koşulda\Nyeterli boşluk verilse de
Dialogue: 0,0:04:28.89,0:04:31.01,Default,,0000,0000,0000,,görülebilir geometrik şekillere \Ndönüşmezler.
Dialogue: 0,0:04:31.01,0:04:34.20,Default,,0000,0000,0000,,Her kristalin atomik yapısı\Neşsiz özelliklere sahiptir
Dialogue: 0,0:04:34.20,0:04:39.13,Default,,0000,0000,0000,,ve bunların insanların duygusal\Nihtiyaçlarında bir etkisi olmasa da
Dialogue: 0,0:04:39.13,0:04:44.20,Default,,0000,0000,0000,,malzeme bilimi ve tıpta\Ngüçlü uygulamaları vardır.