0:00:06.886,0:00:11.216
Yellowstone Caldera ရှိ ရေပူစမ်းတွေရဲ့[br]အောက်ပိုင်း နက်ရှိုင်းတဲ့ နေရာမှာ

0:00:11.216,0:00:16.184
ကမ္ဘာ့ကြားလွှာထဲက ပူပြင်းတဲ့နေရာတွင်[br]ကျောက်ရည်ပူတွေ ရှိနေပါတယ်။

0:00:16.184,0:00:19.077
ကျောက်ရည်ပူဟာ ကမ္ဘာမြေမျက်နှာပြင်ဆီသို့ [br]ရွေ့လျားလာတာနဲ့

0:00:19.077,0:00:23.337
၎င်းဟာ မီးသင့်ကျောက်များအဖြစ် ပြောင်းလဲ[br]သွားမယ့် ပုံဆောင်ခဲတွေကို ဖန်တီးပေးပါတယ်။

0:00:23.337,0:00:27.392
အဲဒီကျောက်တွေထံမှ အပူဓာတ်က မြေအောက်ရေကို[br]မျက်နှာပြင်ဆီသို့ မောင်းနှင်ပေးပါတယ်။

0:00:27.392,0:00:32.882
ရေဟာ အေးလာရင် အိုင်းယွန်းတွေဟာ ဓာတ်သတ္ထု[br]ပုံဆောင်ခဲများ အဖြစ် အံထုတ်ခံကြရလို့

0:00:32.882,0:00:36.876
ဆီလီကွန်နဲ့ အောက်ဆီဂျင်တို့မှ [br]သလင်းကျောက် ပုံဆောင်ခဲများ၊

0:00:36.876,0:00:41.886
ပိုတက်စီယမ်၊ လူမီနီယမ်၊ ဆီလီကွန်နဲ့[br]အောက်စီဂျင်တို့မှ ​မျောကျောက်၊

0:00:41.886,0:00:44.646
ခဲနဲ့ ဆာလဖာမှ galena ကျောက်တို့ [br]ပေါ်လာကြတာပါ။

0:00:44.646,0:00:47.736
အဲဒီပုံဆောင်ခဲ အများအပြားတို့ဆီမှာ[br]ပင်ကိုယ် ပုံစံများ ရှိကြပါတယ်--

0:00:47.736,0:00:51.736
ဒီလို ချွန်ထွက်နေကြတဲ့ သလင်းကျောက်[br]ဒါမှမဟုတ် galena ကုဗတုံးတွေကို ကြည့်ကြပါ။

0:00:51.736,0:00:55.721
၎င်းတို့ အဲဒီလို ပုံစံမျိုးလို ထပ်တလဲလဲ [br]ပုံဆောင်လာရတဲ့ အကြောင်းရင်းက ဘာလဲ။

0:00:55.721,0:01:00.013
သူတို့ရဲ့ အက်တမ်တွေထဲမှာ အဲဒါရဲ့ အဖြေ[br]တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ရနိုင်ပါတယ်။

0:01:00.013,0:01:04.933
ပုံဆောင်ခဲတိုင်းရဲ့ အက်တမ်တွေကို ထပ်နေတဲ့[br]ပုံစံ အဆင့်မြင့်စွာဖြင့် စည်းရုံးထားပါတယ်။

0:01:04.933,0:01:08.508
အဲဒီပုံသဏ္ဍာန်ကမှ ပုံဆောင်ခဲတစ်ခုကို [br]ပုံသွင်းဆုံးဖြတ်ပေးတာပါ၊

0:01:08.508,0:01:10.518
ဓာတ်သတ္တုတွေနဲ့သာ ကန့်သတ်မထားဘဲ၊

0:01:10.518,0:01:15.758
သဲ၊ ရေခဲ၊ သကြား၊ ချောကလက်၊[br]ကြွေထည်၊ သတ္တု၊ DNA နဲ့

0:01:15.758,0:01:19.679
အရည်တချို့တောင် ပုံဆောင်ခဲလို[br]ပုံသဏ္ဍာန်တွေ ရှိကြပါတယ်။

0:01:19.679,0:01:22.459
ပုံဆောင်ခဲပွင့် တစ်ခုစီရဲ့[br]အက်တမ် စီအဉ်ထားပုံဟာ

0:01:22.459,0:01:25.699
ကွဲပြားကြတဲ့ မိသားစုခြောက်ခုထဲ[br]အကျုံးဝင်ပါတယ်-

0:01:25.699,0:01:32.319
ကုဗ၊ tetragonal၊ orthorhombic၊[br]monoclinic၊ triclinic နဲ့ hexagonal ပါ။

0:01:32.319,0:01:34.359
အခြေအနေတွေ သင့်တော်ကြမယ် ဆိုရင်၊

0:01:34.359,0:01:37.009
ပုံဆောင်ခဲတွေဟာ ၎င်းတို့ရဲ့[br]အက်တမ်များ ဖွဲ့စည်းထားပုံကို

0:01:37.009,0:01:39.699
ထင်ဟပ်တဲ့ ဂျီ ဩမေတြီပုံစံအဖြစ်[br]ကြီးထွားလာတတ်တယ်။

0:01:39.699,0:01:44.579
ခဲနှင့်ဆာလဖာ အက်တမ်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ [br]ကုဗပုံကို ဆောင်တဲ့ galena ကို ယူကြည့်ပါ။

0:01:44.579,0:01:46.622
ပိုကြီးကြတဲ့ ခဲအက်တမ်တွေကို

0:01:46.622,0:01:50.932
ရုပ်လုံးကြွပုံမျိုး၊ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု[br]၉၀ ဒီ၈ရီ ကျနေအောင် ဖွဲ့စည်းထားပြီး

0:01:50.932,0:01:55.662
ပိုသေးကြတဲ့ ဆာလဖာအက်တမ်တွေကျတော့[br]၎င်းတို့ အကြားမှာ နေရာယူကြတယ်။

0:01:55.662,0:02:00.174
ပုံဆောင်ခဲ ကြီးပြင်းလာရာတွင် ဒီလိုနေရာတွေက[br]ဆာလဖာ အက်တမ်တွေကို ဆွဲဆောင်ချိန်မှာ

0:02:00.174,0:02:03.656
ခဲဟာ အဲဒီနေရာတွေကို[br]ဝိုင်းပတ်ဖို့ ကြိုးစားလိမ့်မယ်။

0:02:03.656,0:02:07.096
နောက်ဆုံးတွင် အက်တမ်တွေနဲ့ [br]ပြည့်နေတဲ့ အရစ်ပေါ်လာမှာပါ။

0:02:07.096,0:02:11.236
galena ပုံဆောင်ခဲရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံထဲက[br]၉၀ ဒီဂရီ ပုံစံကိုဆို

0:02:11.236,0:02:14.593
မြင်ရတဲ့ ပုံသဏ္ဍာန်ထဲမှာ [br]ရောင်ပြန်ဟပ်တာ အဲဒါကြောင့်ပါ။

0:02:14.593,0:02:17.973
သလင်းကျောက်ကျတော့[br]hexagonal ပုံဆောင်ခဲမျိုးပါ။

0:02:17.973,0:02:22.103
မျက်နှာပြင် တစ်ခုပေါ်တွင် အက်တမ်တွေ [br]hexagon ပုံစံမျိုး စီစဉ်ထားမယ် သဘောပါ။

0:02:22.103,0:02:27.564
ဖက်သုံးဖက်မှ ကြည့်ပါက၊ အဲဒီ hexagon တွေဟာ[br]အချင်းချင်း ချိတ်ဆက်နေတဲ့ ပိရမစ်တွေ ပါပြီး

0:02:27.564,0:02:31.794
ဆီလီကွန်အက်တမ်တစ်ခုနဲ့ အောက်စီဂျင်အက်တမ် [br]လေးခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။

0:02:31.794,0:02:34.171
ဒီလိုနည်းဖြင့် သလင်းကျောက်ရဲ့[br]ပင်ကိုယ် ပုံသဏ္ဍာန်ဟာ

0:02:34.171,0:02:39.571
ဘက်ခြေက်ဘက်ပါတဲ့ တိုင်ဖြစ်ပြီး [br]ထိပ်ဟာ ချွန်နေတတ်ပါတယ်။

0:02:39.571,0:02:41.691
ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေကို လိုက်ပြီး

0:02:41.691,0:02:46.111
ပုံဆောင်ခဲ အများစုတို့ဟာ များပြားတဲ့[br]ဂြီဩမေတြီ ပုံစံတွေကို ဆောင်ယူတတ်ကြတယ်။

0:02:46.111,0:02:50.041
ဥပမာ၊ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ နက်ရှိုင်းတဲ့ နေရာမှာ[br]ဖြစ်ပေါ်လာတတ်တဲ့ စိန်ပွင့်ဟာ

0:02:50.041,0:02:55.701
ကုဗပုံမျိုး ဆ​ောင်ပြီး ကုဗတုံး ဒါမှမဟုတ်[br]octahedron အဖြစ် ပုံဆောင်နိုင်ပါတယ်။

0:02:55.701,0:02:58.301
စိန်ပွင့်တစ်ပွင့်ဟာ ဘယ်လိုပုံမျိုး[br]ကြီးထွားလာမယ် ဆိုတာက

0:02:58.301,0:03:01.491
၎င်းပေါ်ပေါက်လာတဲ့ နေရာရဲ့ [br]ဖိအား၊ အပူချိန်နဲ့ ဓာတုပတ်ဝန်းကျင်တို့

0:03:01.491,0:03:05.121
အပါအဝင် အခြေအနေတွေ ပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်။

0:03:05.121,0:03:09.128
ကမ္ဘာကြားလွှာ အခြေအနေမျိုးထဲမှာ ကြီးထွား[br]လာမှုကို ကျွန်မတို့ ကြည့်မရဘူး ဆိုတော့

0:03:09.128,0:03:11.868
ဓာတ်ခွဲခန်း စမ်းသပ်ချက်အချို့[br]ထောက်ပြနေကြတာက

0:03:11.868,0:03:15.838
အပူချိန် နိမ့်ရင် စိန်တွေဟာ[br]ကုဗပုံစံ ဆောင်နိုင်ပြီး

0:03:15.838,0:03:19.026
အပူချိန်မြင့်ရင် octahedron ပုံကို[br]ဆောင်ကြပါတယ်။

0:03:19.026,0:03:23.496
ရေ၊ ဆီလီကွန်၊ ဂျာမေနီယမ်၊ [br]မဂ္ဂနီစီယမ် ပါဝင်မှုကလည်း

0:03:23.496,0:03:26.646
စိန်ရဲ့ ပုံသဏ္ဍာန်အပေါ် [br]သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်တယ်။

0:03:26.646,0:03:31.256
စိန်ဟာ ဘယ်တော့မှာမှ ရတနာဆိုင်တွေမှာ မြင်ကြ[br]ရတဲ့ ပုံစံမျိုး ပေါ်ထွန်းမလာပါဘူး--

0:03:31.256,0:03:36.474
ဆိုင်ထဲက စိန်ပွင့်တွေကို တောက်ပစေရန်နဲ့[br]ကြည်လင်ရန် ဖြတ်တောက် သွေးပေးကြရတယ်။

0:03:36.474,0:03:41.251
ပုံဆောင်ခဲတွေ ပေါ်ထွန်းလာမလား မလာဘူးလားဟာ[br]ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေနဲ့ ဆိုင်နိုင်ပါတယ်။

0:03:41.251,0:03:43.846
ဖန်ကို သလင်းကျောက်ကို အရည်ဖျော် ရယူကြရတယ်၊

0:03:43.846,0:03:45.686
ဒါပေမဲ့ ဖန်ဟာ ပုံဆောင်ခဲ မဟုတ်ပါဘူး။

0:03:45.686,0:03:48.706
ဖန်ဟာ အတော်လေး အအေးမြန်တဲ့ အတွက်

0:03:48.706,0:03:51.646
အက်တမ်တွေဟာ သလင်းကျောက် ပုံဆောင်ခဲမျိုး

0:03:51.646,0:03:54.456
အဖြစ် စနစ်တကျ ဖွဲ့စည်းဖြစ်ဖို့[br]အချိန်မရလို့ပါ။

0:03:54.456,0:03:58.286
အဲဒီအစား အရည်ပျော်နေခဲ့တဲ့ ဖန်ထဲက အက်တမ်[br]တွေ ဖွဲ့စည်းထားမှုဟာ ကျပန်းပုံစံဖြစ်ပြီး

0:03:58.286,0:04:00.116
အေးလာစဉ် ပိတ်မိလျက်သာ ဖြစ်သွားခဲ့တာပါ။

0:04:00.116,0:04:03.746
ပုံဆောင်ခဲ အများအပြားဟာ ပုံဆောင်ခဲတွေနဲ့[br]ကျဉ်းကျပ်နေတဲ့ အခြေအနေထဲ ကြီးလာရလို့

0:04:03.746,0:04:07.856
ဂြီဩ​ေမေတြီ ပုံစံကို မဆောင်နိုင်ကြပါဘူး။

0:04:07.856,0:04:10.809
နှမ်းဖတ်ကျောက်လို ကျောက်တွေဟာ[br]ပုံဆောင်ခဲတွေနဲ့ ပြည့်နေကြပေမဲ့

0:04:10.809,0:04:13.379
သိမှတ်ဖို့လွယ်တဲ့ ပုံသဏ္ဍာတွေ မတွေ့ရပါ။

0:04:13.379,0:04:15.539
ကျောက်ရည်ပူက အေးလာပြီး မာကျောလာချိန်မှာ

0:04:15.539,0:04:21.249
ဓာတ်သတ္ထုတွေ အပြိုင်အဆိုင် လျင်မြန်စွာ [br]ပုံဆောင်ခဲ ဖြစ်လာလို့ နေရာလွတ် မကျန်ခဲ့ပါ။

0:04:21.249,0:04:23.881
ပြီးတော့ စိမ်းပြာရောင်ကျောက်လို[br]ပုံဆောင်ခဲတွေကျတော့

0:04:23.881,0:04:28.891
အခြေအနေ အများစုထဲမှာ နေရာရှိနေတောင်မှ[br]သိသာမြင်ရနိုင်တဲ့ ဂြီဩမေတြီ ပုံစံကို

0:04:28.891,0:04:30.534
မဆောင်တတ်ကြတာ တွေ့ရပါတယ်။

0:04:30.534,0:04:34.204
ပုံဆောင်ခဲတိုင်းရဲ့ အက်တမ် ဖွဲ့စည်းထားမှုက[br]တမူထူးခြားတဲ့ ဂုဏ်သတ္တိတွေ ရှိပြီး

0:04:34.204,0:04:39.134
အဲဒီဂုဏ်သတ္တိတွေ လူသားရဲ့ စိတ်ပိုင်း[br]လိုအပ်ချက်နဲ့ မဆက်စပ်ဘူးလို့ ထင်ရပေမဲ့၊

0:04:39.134,0:04:44.204
ပစ္စည်းများဆိုင်ရာ သိပ္ပံပညာနဲ့ ဆေးပညာထဲ[br]၎င်းတို့ကို များစွာမှ အသုံးပြုနေကြရပါတယ်။