SPOR VE MEDYA İLİŞKİSİ - Ünite 2 Konu Anlatımı 1

Spor haberleri, spor basını
çerçevesinde değerlendirilebilir.

Spor basını, konu ve içerik olarak
tüm tür, boyut ve yönleri ile sporla ilgili,

spor basını çalışanlarınca hazırlanmış olan haber,
yorum, araştırma, inceleme gibi içerikler sunar.

Bu bağlamda spor
gazeteciliği konusu spor olan,

Günümüzde gazetelerin en çok okunan sayfaları arasında
spor sayfalarının da bulunduğunu belirtmek gerekir.

sorularına cevap
bulabileceksiniz.

İlk gazeteden bu yana spor haberleri
gazetelerde yer almaya başlamıştır.

Ancak, günümüzdeki spor gazetelerinin
ortaya çıkması zaman almıştır.

Türkiye’de ise ilk spor yazısı 19. yüzyılın sonlarında,
Servet-i Fünun dergisinin ilk sayısında yer almıştır.

Bu yazı, eskrim
konusunda bir makaledir.

1895 yılına gelindiğinde spor haberlerinin
gazetelerin sütunlarına girdiği anlaşılır.

Daha sonra 1910’da Burhan Felek tarafından
sporu konu alan futbol adlı bir dergi çıkarılmıştır.

Futbol dergisini, Selim Sırrı Tarcan’ın
yayınladığı, 1911’de çıkarılan Terbiye ve

Oyun isimli dergi ile 1913’de Said Çelebi tarafından
çıkarılan Spor Alemi isimli dergi takip etmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti döneminde Ali Naci
Karacan’ın yayınladığı Akşam gazetesi,

ilk kez spor haberlerini birinci sayfadan
vererek bir aşamayı gerçekleştirmiştir.

1925 yılı ise Türk spor tarihi
açısından önemlidir.

Bu tarihte ilk yurtdışı muhabiri olan Suat Hayri Ürgüplü
göreve başlamış ve Paris’ten spor haberleri göndermiştir.

Yüzyılın ikinci yarısına başlarken,
spor muhabirlerinin sayının arttığı görülür.

1980’li yıllarda spor haberlerinin oldukça fazla ilgi
çektiği, gazetelerin spor sayfalarını arttırdığı söylenebilir.

Spor sayfalarının
zenginleşmesi ve

spor gazetelerinin yayın hayatına başlamasıyla birlikte
önemli bir kitle spor haberlerini izler hale gelmiştir.

Haberler, belli ölçütlere
dayandırılarak seçilen olayların özetidir.

Bunlara haber değerliliği
ölçütleri denir.

Spor haberleri bağlamında özel olarak
haber değerleri geliştirilmiş değildir.

Ancak, genel haber değerlerini, spor
haberleri açısından da değerlendirmek mümkündür.

Bu değerler 12 başlık
altında sıralanabilir.

Sıklık, bir olayın kapladığı
zaman aralığını ifade eder.

Eşik, hikâyenin genişliğini,
boyutunu, yoğunluğunu açıklar.

Anlaşılırlık, olayın anlamında
muğlaklığa yer olmaması;

Anlamlılık ise olayın okuyucunun kültürel anlam çerçevesi
içerisinde yorumlanmaya uygun olmasıdır.

Haber sunumunda okuyucunun beklentileriyle
uyumlu olaylara yer verilmesi uyumluluk;

Kestirilemez ve nadir olaylar ise
beklenilmediklik ölçütü ile ilişkilidir.

Devamlılık, belli bir
zaman süren olayları;

Karışım ise farklı tür olayların
birbirine karışmasını ifade eder.

Olayların elit devletler ya da kişilerle ilgili olması, elit
devletlere ya da elit kişilere gönderme olarak adlandırılır.

Belli insanların eylemleriyle ilgili
olaylar kişiselleştirme,

Sonuçları itibariyle olumsuz olaylar ise
olumsuzluk ölçütü açısından değerlendirilir.

Bu haber değerliliği ölçütlerine ek olarak; Yenilik ilkesine göre
en iyi haber, yeni bir gelişmeyi yansıtan haberdir.

İlişkili olma, alıcının kendi yaşamı üzerindeki etkisi ya
da onların deneyimleriyle olan yakınlığıdır.

Son olarak atıf ise sosyal olarak otorite kabul
edilen kişilerin haberlere konu edilmesi ile ilişkilidir.

Gazetecilik, doğruluğu, güvenilirliği ve daha da önemlisi,
objektifliği konusunda alıcılarını ikna etmek durumundadır.

Buna göre gazetecilik, haber değeri olan
olayları objektif biçimde değerlendirme ve

haberleştirme yeteneği
olarak açıklanabilir.

Objektif habercilik idealinin gerçekleşmesi açısından
gerekenler dört başlıkta toplanabilir.

İlk olarak “önyargı” ilkesi açısından; haberin
öncelikle yanlı olmaması gerekir.

Bunun için, haberde dengesizliğe izin verilmemesi,
taraflı olunmaması, nötr bir dil kullanılması gerekir.

Bir diğer kavram
“doğruluktur”.

Buna göre, olayda adı geçen
isimlerin doğru verilmesi,

alıntıların doğru biçimde yeniden üretilmesi ya da
olayların açıkça ilişkilendirilmesi gerekir.

Haberde “çarpıtma” yapılmaması için ise her
iki tarafa da söz hakkı verilmesi zorunludur.

Örneğin, bir spor kulübü hakkında olumsuz
haber yapılıyor ve yöneticilere söz hakkı verilmiyorsa,

bu durumda haberler
çarpıtılıyor demektir.

Son ölçüt ise “olay-yorum farkıdır”. Haberde
yoruma yer verilmediği ölçüde,

haber objektif olarak
değerlendirilebilir.

Ancak belirtmek gerekir ki, spor haberciliğinde en çok ihlal
edilen unsurlar arasında olay yorum ayrımı da gelir.

Her meslekte olduğu gibi gazeteciliğin de
kendine ait etik ilke ve kuralları vardır.

Gazetecilik meslek etiği, genel olarak üç farklı
etik anlayış çerçevesinde değerlendirilebilir.

Kant’a dayandırılan görevci etik anlayış, önceden
belirlenmiş kurallar ve ilkeler ile ilgilenir.

Bu anlayış, gazeteciliğe uygulandığında, hiçbir koşulda ihlal
edilmemesi gereken ilkelere sahip olunması gerektiğini ifade eder.

John Stuart Mill tarafından
geliştirilen yararcı etik anlayış ise

önceden belirlenmiş kurallardan
çok, sonuçlarla ilgilenir.

Bu anlayışa göre örneğin, bir gazeteciye
saklı kalması şartı ile verilen bir bilgi,

yayımlanması halinde kamu yararı
sağlayacak ise yayımlanabilir.

John Merrill tarafından geliştirilen Machiavellist (Makiavelist)
etik anlayış bir ideali yansıtmaktan çok,

varolan durumu
tanımlamada geçerlidir.

Bu anlayış, hangi yolla olursa olsun,
amacın peşinden gitmeyi savunur.

Spor gazetecilerinin de bazı etik
kurallara uyması gerekir.

Örneğin; haber üretim sürecinde armağan almama,
haberde aşağılayıcı ifadelere yer vermeme,

sadece doğru bilgiler verme,
kişilik hakları, eleştiri sınırı ve

ayrımcılık konusunda dikkatli
davranma bu kurallar arasında sayılabilir.

Spor haberleri, diğer haberlere
göre bazı farklılıklar taşıyabilir.

Bununla birlikte, diğer haberler gibi spor haberleri de
başlık, spot ve haber metni unsurlarından oluşur.

Başlıklar genel olarak
beş farklı türde olabilir.

Enformatik başlık, haberin özünü yansıtır ve
yorum içermez. Kışkırtıcı başlıklar,

okuru şaşırtarak habere
ilgi çekmeye çalışır.

Espritüel başlıkların
temel amacı okuru eğlendirmektir.

Spor haberlerinde de yoğun olarak karşılaşılan yorumlu
başlığın köşe yazıları ya da analizlerde kullanılması gerekir.

Manipülatif başlıkların temel amacı ise okuyucuyu
belli bir düşünce çizgisine çekmek ve haberi çarpıtmaktır.

Bir diğer unsur olan ve genellikle birkaç
cümleden oluşan spotun görevi,

haberin özünü yansıtmak ve
en önemli yanını özetlemektir.

Son olarak haberin detaylarını içeren haber metninin
ise 5N 1K kuralına uygun olarak yazılması,

yani ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden ve kim
sorularının karşılıklarının haberde bulunması gerekir.

Spor, ekonomik değeri ve saha içi ya da dışı olayları ile
toplumların göz ardı edemeyecekleri bir olgudur.

Pek çok farklı konuda olduğu
gibi spor haberleri de muhabir,

kameraman, köşe yazarı, editör gibi basın
çalışanlarının ortak çabaları sonucunda kitlelere ulaşır.

Spor haberlerini geniş ve
farklı kesimler okuyabilir.

Bu nedenle, spor haberlerinin sıradan okurun
ilgisini çekebilecek düzeyde yazılması gerekir.

Spor haberlerinde metafor kullanımına ise
özel dikkat çekmek yararlı olacaktır.

“İki yaralı takım”, “nefes aldı”, “babalar gibi”,
“yürek ağzına getiren” ve

benzeri çok sayıda metafor spor
haberlerinde sıklıkla kullanılır.

Bu özelliğiyle spor haberlerinin kendine
özgü bir dili olduğunu önermek de mümkündür.

İlk gazeteden bu yana spor haberleri
gazetelerde yer almaya başlamıştır.

Spor sayfalarının zenginleşmesi ve spor gazetelerinin
yayın hayatına başlamasıyla birlikte ise

önemli bir kitle spor haberlerini
izler hale gelmiştir.

Spor haberleri diğer haberler gibi, haber
değerliliği ölçütlerine göre hazırlanır.

Spor gazetecileri objektiflik kriterini sağlamanın yanı sıra,
gazetecilik meslek etiği kurallarına da uymalıdır.

Spor haberleri, kendilerine özgü bazı
farklılıklar taşısa da diğer haberler gibi

başlık, spot ve haber
metni unsurlarından oluşur.

Pek çok farklı konuda olduğu
gibi spor haberleri de muhabir,

kameraman, köşe yazarı, editör gibi basın çalışanlarının
ortak çabaları sonucunda kitlelere ulaşır.

sorularına
değinildi.

Konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi SPOR VE MEDYA
İLİŞKİSİ ders kitabının 2. ünitesinde yer almaktadır.