WEBVTT

00:00:10.148 --> 00:00:14.148
Spor haberleri, spor basını
çerçevesinde değerlendirilebilir.

00:00:14.148 --> 00:00:20.268
Spor basını, konu ve içerik olarak
tüm tür, boyut ve yönleri ile sporla ilgili,

00:00:20.268 --> 00:00:27.110
spor basını çalışanlarınca hazırlanmış olan haber,
yorum, araştırma, inceleme gibi içerikler sunar.

00:00:27.660 --> 00:00:31.387
Bu bağlamda spor 
gazeteciliği konusu spor olan,

00:00:44.663 --> 00:00:51.331
Günümüzde gazetelerin en çok okunan sayfaları arasında 
spor sayfalarının da bulunduğunu belirtmek gerekir.

00:01:28.326 --> 00:01:30.196
sorularına cevap 
bulabileceksiniz.

00:01:34.919 --> 00:01:39.275
İlk gazeteden bu yana spor haberleri
gazetelerde yer almaya başlamıştır.

00:01:39.608 --> 00:01:43.988
Ancak, günümüzdeki spor gazetelerinin 
ortaya çıkması zaman almıştır.

00:01:44.362 --> 00:01:51.670
Türkiye’de ise ilk spor yazısı 19. yüzyılın sonlarında, 
Servet-i Fünun dergisinin ilk sayısında yer almıştır.

00:01:52.261 --> 00:01:55.161
Bu yazı, eskrim 
konusunda bir makaledir.

00:01:56.051 --> 00:02:01.484
1895 yılına gelindiğinde spor haberlerinin
gazetelerin sütunlarına girdiği anlaşılır.

00:02:02.134 --> 00:02:08.596
Daha sonra 1910’da Burhan Felek tarafından 
sporu konu alan futbol adlı bir dergi çıkarılmıştır.

00:02:09.131 --> 00:02:15.297
Futbol dergisini, Selim Sırrı Tarcan’ın 
yayınladığı, 1911’de çıkarılan Terbiye ve

00:02:15.297 --> 00:02:22.673
Oyun isimli dergi ile 1913’de Said Çelebi tarafından 
çıkarılan Spor Alemi isimli dergi takip etmiştir.

00:02:23.744 --> 00:02:28.614
Türkiye Cumhuriyeti döneminde Ali Naci
Karacan’ın yayınladığı Akşam gazetesi,

00:02:28.703 --> 00:02:33.574
ilk kez spor haberlerini birinci sayfadan 
vererek bir aşamayı gerçekleştirmiştir.

00:02:34.677 --> 00:02:39.014
1925 yılı ise Türk spor tarihi
açısından önemlidir.

00:02:39.628 --> 00:02:47.288
Bu tarihte ilk yurtdışı muhabiri olan Suat Hayri Ürgüplü
göreve başlamış ve Paris’ten spor haberleri göndermiştir.

00:02:48.189 --> 00:02:52.792
Yüzyılın ikinci yarısına başlarken,
spor muhabirlerinin sayının arttığı görülür.

00:02:53.743 --> 00:03:01.453
1980’li yıllarda spor haberlerinin oldukça fazla ilgi
çektiği, gazetelerin spor sayfalarını arttırdığı söylenebilir.

00:03:02.276 --> 00:03:04.658
Spor sayfalarının 
zenginleşmesi ve

00:03:04.658 --> 00:03:11.538
spor gazetelerinin yayın hayatına başlamasıyla birlikte 
önemli bir kitle spor haberlerini izler hale gelmiştir.

00:03:15.258 --> 00:03:19.688
Haberler, belli ölçütlere 
dayandırılarak seçilen olayların özetidir.

00:03:20.258 --> 00:03:22.941
Bunlara haber değerliliği
ölçütleri denir.

00:03:23.704 --> 00:03:28.313
Spor haberleri bağlamında özel olarak 
haber değerleri geliştirilmiş değildir.

00:03:28.813 --> 00:03:33.636
Ancak, genel haber değerlerini, spor 
haberleri açısından da değerlendirmek mümkündür.

00:03:34.323 --> 00:03:37.553
Bu değerler 12 başlık
altında sıralanabilir.

00:03:38.205 --> 00:03:42.205
Sıklık, bir olayın kapladığı 
zaman aralığını ifade eder.

00:03:42.601 --> 00:03:47.129
Eşik, hikâyenin genişliğini, 
boyutunu, yoğunluğunu açıklar.

00:03:48.087 --> 00:03:52.087
Anlaşılırlık, olayın anlamında
muğlaklığa yer olmaması;

00:03:52.139 --> 00:03:58.676
Anlamlılık ise olayın okuyucunun kültürel anlam çerçevesi
içerisinde yorumlanmaya uygun olmasıdır.

00:03:59.322 --> 00:04:04.582
Haber sunumunda okuyucunun beklentileriyle
uyumlu olaylara yer verilmesi uyumluluk;

00:04:04.807 --> 00:04:09.987
Kestirilemez ve nadir olaylar ise 
beklenilmediklik ölçütü ile ilişkilidir.

00:04:10.837 --> 00:04:13.480
Devamlılık, belli bir
zaman süren olayları;

00:04:13.839 --> 00:04:17.839
Karışım ise farklı tür olayların
birbirine karışmasını ifade eder.

00:04:19.311 --> 00:04:27.361
Olayların elit devletler ya da kişilerle ilgili olması, elit
devletlere ya da elit kişilere gönderme olarak adlandırılır.

00:04:28.246 --> 00:04:32.246
Belli insanların eylemleriyle ilgili
olaylar kişiselleştirme,

00:04:32.246 --> 00:04:38.520
Sonuçları itibariyle olumsuz olaylar ise 
olumsuzluk ölçütü açısından değerlendirilir.

00:04:38.741 --> 00:04:46.081
Bu haber değerliliği ölçütlerine ek olarak; Yenilik ilkesine göre
en iyi haber, yeni bir gelişmeyi yansıtan haberdir.

00:04:47.014 --> 00:04:53.217
İlişkili olma, alıcının kendi yaşamı üzerindeki etkisi ya
da onların deneyimleriyle olan yakınlığıdır.

00:04:54.059 --> 00:05:00.438
Son olarak atıf ise sosyal olarak otorite kabul
edilen kişilerin haberlere konu edilmesi ile ilişkilidir.

00:05:04.042 --> 00:05:12.394
Gazetecilik, doğruluğu, güvenilirliği ve daha da önemlisi, 
objektifliği konusunda alıcılarını ikna etmek durumundadır.

00:05:12.921 --> 00:05:18.481
Buna göre gazetecilik, haber değeri olan 
olayları objektif biçimde değerlendirme ve

00:05:18.481 --> 00:05:21.131
haberleştirme yeteneği 
olarak açıklanabilir.

00:05:21.691 --> 00:05:27.891
Objektif habercilik idealinin gerçekleşmesi açısından
gerekenler dört başlıkta toplanabilir.

00:05:28.425 --> 00:05:33.849
İlk olarak “önyargı” ilkesi açısından; haberin 
öncelikle yanlı olmaması gerekir.

00:05:34.384 --> 00:05:41.895
Bunun için, haberde dengesizliğe izin verilmemesi, 
taraflı olunmaması, nötr bir dil kullanılması gerekir.

00:05:42.430 --> 00:05:44.537
Bir diğer kavram
“doğruluktur”.

00:05:44.941 --> 00:05:48.941
Buna göre, olayda adı geçen
isimlerin doğru verilmesi,

00:05:48.941 --> 00:05:55.301
alıntıların doğru biçimde yeniden üretilmesi ya da 
olayların açıkça ilişkilendirilmesi gerekir.

00:05:55.891 --> 00:06:01.508
Haberde “çarpıtma” yapılmaması için ise her
iki tarafa da söz hakkı verilmesi zorunludur.

00:06:02.102 --> 00:06:08.144
Örneğin, bir spor kulübü hakkında olumsuz
haber yapılıyor ve yöneticilere söz hakkı verilmiyorsa,

00:06:08.144 --> 00:06:11.074
bu durumda haberler 
çarpıtılıyor demektir.

00:06:11.773 --> 00:06:17.493
Son ölçüt ise “olay-yorum farkıdır”. Haberde 
yoruma yer verilmediği ölçüde,

00:06:17.493 --> 00:06:20.163
haber objektif olarak
değerlendirilebilir.

00:06:20.322 --> 00:06:27.852
Ancak belirtmek gerekir ki, spor haberciliğinde en çok ihlal 
edilen unsurlar arasında olay yorum ayrımı da gelir.

00:06:30.887 --> 00:06:37.277
Her meslekte olduğu gibi gazeteciliğin de 
kendine ait etik ilke ve kuralları vardır.

00:06:37.564 --> 00:06:43.086
Gazetecilik meslek etiği, genel olarak üç farklı 
etik anlayış çerçevesinde değerlendirilebilir.

00:06:43.402 --> 00:06:49.491
Kant’a dayandırılan görevci etik anlayış, önceden 
belirlenmiş kurallar ve ilkeler ile ilgilenir.

00:06:50.009 --> 00:06:57.749
Bu anlayış, gazeteciliğe uygulandığında, hiçbir koşulda ihlal 
edilmemesi gereken ilkelere sahip olunması gerektiğini ifade eder.

00:06:58.323 --> 00:07:02.679
John Stuart Mill tarafından
geliştirilen yararcı etik anlayış ise

00:07:02.679 --> 00:07:06.679
önceden belirlenmiş kurallardan
çok, sonuçlarla ilgilenir.

00:07:06.834 --> 00:07:12.023
Bu anlayışa göre örneğin, bir gazeteciye
saklı kalması şartı ile verilen bir bilgi,

00:07:12.023 --> 00:07:16.282
yayımlanması halinde kamu yararı
sağlayacak ise yayımlanabilir.

00:07:16.937 --> 00:07:22.527
John Merrill tarafından geliştirilen Machiavellist (Makiavelist)
etik anlayış bir ideali yansıtmaktan çok,

00:07:22.527 --> 00:07:25.457
varolan durumu 
tanımlamada geçerlidir.

00:07:25.805 --> 00:07:30.247
Bu anlayış, hangi yolla olursa olsun, 
amacın peşinden gitmeyi savunur.

00:07:30.550 --> 00:07:34.550
Spor gazetecilerinin de bazı etik
kurallara uyması gerekir.

00:07:34.670 --> 00:07:41.590
Örneğin; haber üretim sürecinde armağan almama, 
haberde aşağılayıcı ifadelere yer vermeme,

00:07:41.774 --> 00:07:47.626
sadece doğru bilgiler verme, 
kişilik hakları, eleştiri sınırı ve

00:07:47.626 --> 00:07:52.016
ayrımcılık konusunda dikkatli 
davranma bu kurallar arasında sayılabilir.

00:07:56.035 --> 00:08:00.035
Spor haberleri, diğer haberlere 
göre bazı farklılıklar taşıyabilir.

00:08:00.075 --> 00:08:07.775
Bununla birlikte, diğer haberler gibi spor haberleri de 
başlık, spot ve haber metni unsurlarından oluşur.

00:08:08.581 --> 00:08:12.581
Başlıklar genel olarak
beş farklı türde olabilir.

00:08:12.581 --> 00:08:17.891
Enformatik başlık, haberin özünü yansıtır ve 
yorum içermez. Kışkırtıcı başlıklar,

00:08:17.891 --> 00:08:20.761
okuru şaşırtarak habere
ilgi çekmeye çalışır.

00:08:20.761 --> 00:08:24.761
Espritüel başlıkların
temel amacı okuru eğlendirmektir.

00:08:25.298 --> 00:08:32.180
Spor haberlerinde de yoğun olarak karşılaşılan yorumlu
başlığın köşe yazıları ya da analizlerde kullanılması gerekir.

00:08:33.093 --> 00:08:40.146
Manipülatif başlıkların temel amacı ise okuyucuyu 
belli bir düşünce çizgisine çekmek ve haberi çarpıtmaktır.

00:08:40.390 --> 00:08:45.182
Bir diğer unsur olan ve genellikle birkaç 
cümleden oluşan spotun görevi,

00:08:45.182 --> 00:08:49.182
haberin özünü yansıtmak ve
en önemli yanını özetlemektir.

00:08:49.301 --> 00:08:55.572
Son olarak haberin detaylarını içeren haber metninin 
ise 5N 1K kuralına uygun olarak yazılması,

00:08:55.853 --> 00:09:05.383
yani ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden ve kim 
sorularının karşılıklarının haberde bulunması gerekir.

00:09:08.760 --> 00:09:15.920
Spor, ekonomik değeri ve saha içi ya da dışı olayları ile
toplumların göz ardı edemeyecekleri bir olgudur.

00:09:16.649 --> 00:09:20.649
Pek çok farklı konuda olduğu 
gibi spor haberleri de muhabir,

00:09:20.846 --> 00:09:27.916
kameraman, köşe yazarı, editör gibi basın
çalışanlarının ortak çabaları sonucunda kitlelere ulaşır.

00:09:28.237 --> 00:09:31.837
Spor haberlerini geniş ve
farklı kesimler okuyabilir.

00:09:32.127 --> 00:09:37.447
Bu nedenle, spor haberlerinin sıradan okurun
ilgisini çekebilecek düzeyde yazılması gerekir.

00:09:38.174 --> 00:09:43.024
Spor haberlerinde metafor kullanımına ise 
özel dikkat çekmek yararlı olacaktır.

00:09:43.645 --> 00:09:49.873
“İki yaralı takım”, “nefes aldı”, “babalar gibi”,
“yürek ağzına getiren” ve

00:09:49.873 --> 00:09:53.873
benzeri çok sayıda metafor spor
haberlerinde sıklıkla kullanılır.

00:09:54.075 --> 00:09:59.439
Bu özelliğiyle spor haberlerinin kendine 
özgü bir dili olduğunu önermek de mümkündür.

00:10:05.435 --> 00:10:10.103
İlk gazeteden bu yana spor haberleri 
gazetelerde yer almaya başlamıştır.

00:10:10.430 --> 00:10:16.820
Spor sayfalarının zenginleşmesi ve spor gazetelerinin
yayın hayatına başlamasıyla birlikte ise

00:10:16.820 --> 00:10:20.820
önemli bir kitle spor haberlerini 
izler hale gelmiştir.

00:10:21.116 --> 00:10:26.547
Spor haberleri diğer haberler gibi, haber 
değerliliği ölçütlerine göre hazırlanır.

00:10:26.695 --> 00:10:34.383
Spor gazetecileri objektiflik kriterini sağlamanın yanı sıra,
gazetecilik meslek etiği kurallarına da uymalıdır.

00:10:34.777 --> 00:10:40.801
Spor haberleri, kendilerine özgü bazı
farklılıklar taşısa da diğer haberler gibi

00:10:40.801 --> 00:10:44.801
başlık, spot ve haber 
metni unsurlarından oluşur.

00:10:45.442 --> 00:10:49.442
Pek çok farklı konuda olduğu
gibi spor haberleri de muhabir,

00:10:49.442 --> 00:10:56.422
kameraman, köşe yazarı, editör gibi basın çalışanlarının
ortak çabaları sonucunda kitlelere ulaşır.

00:11:16.747 --> 00:11:18.200
sorularına 
değinildi.

00:11:18.200 --> 00:11:25.707
Konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi SPOR VE MEDYA
İLİŞKİSİ ders kitabının 2. ünitesinde yer almaktadır.