Стрыт-арт з пасланнем надзеі і міру

Народжаны ў Францыі, у тунісскай сям'і, eL Seed знаходзіць асалоду ў сумесі розных культур, моваў ды ідэнтычнасцяў. Як найменш - у сваёй творчасці, калі ён піша арабскія вершы ў стылі, натхнёным стрыт-артам і графіці. У гэтай умерана-палымянай прамове мастак і TED Fellow распавядае пра сваё галоўнае захапленне: ствараць творы мастацтва такой прыгажосці, каб ім не спатрэбіўся пераклад.

У 2012, калі я распісваў мінарэт
мячэту Джара

ў маім родным горадзе Габес
на поўдні Туніса,

я ніколі б не падумаў, што графіці
прыцягне столькі ўвагі да горада.

Напачатку я проста шукаў
сцяну ў сваім горадзе,

і так здарылася, што гэты мінарэт
збудавалі ў 1994-ым.

І цягам 18 год гэтыя 57 метраў
бетоннай сцяны стаялі шэрымі.

Калі я сустрэўся з Імамам упершыню,
і распавёў яму, што хачу зрабіць,

ён сказаў: "Дзякуй Богу
ты нарэшце прыйшоў,"

і распавёў, як гадамі чакаў кагосьці,

хто б нешта зрабіў са сценамі.

Самае неверагоднае ў гэтым Імаме тое,
што ён ні аб чым мяне не прасіў --

ні эксізу,
ні ўвогуле што я збіраўся там напісаць.

У кожнай са сваіх прац
я пішу пасланні

ў сваім стылі каліграфіці --
сумесі каліграфіі і графіці.

Я выкарыстоўваю цытаты з паэзіі.

Для мінарэту я падумаў, што
найбольш пасуючым пасланнем

для мячэту будзе нешта з Карану,

таму я абраў гэты верш:

"О, чалавецтва, мы стварылі цябе
з мужчынскага і жаночага,

і стварылі народы і плямёны,
каб вы маглі спазнаць адно аднога."

Гэта ўніверсальны заклік да міру,
талерантнасці і прыняцця,

што зыходзіць з боку, які мы рэдка
добра паказваем у медыя.

Я вельмі здзівіўся, пабачыўшы рэакцыю
мясцовых жыхароў на малюнак,

і як яны ганарыліся тым, колькі ўвагі
прыцягнуў да сябе мінарэт

з боку міжнароднай прэсы
з усяго свету.

Для Імама, гэта не быў
звычайны малюнак;

гэта было нашмат глыбей.

Ён спадзяваўся, што мінарэт стане
помнікам для горада

і прыцягне людзей
у гэты забыты куток Тунісу.

Універсальнасць паслання,

палітычны кантэкст Тунісу
ў дадзены момант,

і тое, што я напісаў словы з Карану
ў графіці --

усё было важна.

Гэта ўз'яднала супольнасць.

Аб'яднанне людзей, будучых пакаленняў,

праз арабскую каліграфію --

вось мая місія.

Стварэнне паслання --
асноўны сэнс маёй творчасці.

Пацешна, што нават тым,
хто ведае арабскую мову,

трэба моцна напружыцца,
каб разабраць, што я напісаў.

Каб адчуць гэты ўрывак,
не абавязкова ведаць яго сэнс.

Я думаю, што арабскі шрыфт кранае
вашу душу да таго, як дасягне вока.

У ім ёсць прыгажосць, якая
не патрабуе перакладу.

Я веру, што арабскі шрыфт
размаўляе з кожным,

з вамі, вамі, вамі, з кім заўгодна.

І потым, калі вы зразумееце сэнс,

вы адчуеце повязь з ім.

Я заўжды імкнуся стварыць пасланні,

якія б пасавалі да месца,
дзе я іх малюю,

але пасланні, якія б мелі
ўніверсальнае вымярэнне,

каб любы чалавек на свеце мог
зразумець іх.

Я нарадзіўся і вырас у Францыі,
у Парыжы,

і пачаў вучыцца пісаць
і чытаць па-арабску, калі мне было 18.

Зараз я пішу пасланні толькі па-арабску.

Адна з прычынаў, па якой
гэта так важна для мяне,

гэта рэакцыя, якую я бачу
ад людзей па ўсім свеце.

У Рыа-дэ-Жанэйра я пераклаў
гэты верш з партугальскай,

напісаны Габрыелай Торрэс Барбоза,

якая давала жытло беднякам
з фавэлаў,

і намаляваў яго на даху дома.

Мясцовыя жыхары былі вельмі заінтрыгаваныя
тым, што я рабіў,

але калі я распавёў ім сэнс
каліграфіі,

яны падзякавалі мне, бо
адчулі повязь з гэтым урыўкам.

У Паўднёвай Афрыцы, у Кэйптаўне,

жыхары раёна Філіппі

прапанавалі мне адзіную
бетонную сцяну хіжыны.

Гэта была школа, і я напісаў на ёй

цытату Нэльсана Мандэлы,

у якой казалася, "[па-арабску],"

што азначае: "Усё здаецца немагчымым,
пакуль не зроблена."

Потым да мяне падыйшоў чалавек і спытаў:
"Чаму ты не напішаш па-ангельску?"

Я адказаў яму: "Я б задумаўся над
тваім пытаннем, калі б ты запытаў,

чаму я не напісаў гэта на Зулу."

У Парыжы, на адной падзеі

нехта папрасіў мяне распісаць сцяну.

Калі ён пабачыў, што я пішу па-арабску,

то вельмі раззлаваўся -- да істэрыкі --
і папрасіў мяне сцерці надпіс.

Я раззлаваўся і расстроіўся.

Але праз тыдзень арганізатар падзеі
папрасіў мяне вярнуцца,

і сказаў, што ёсць яшчэ адна сцяна
акурат насупраць дома гэтага чалавека.

І тады гэтаму чалавеку --

(Смех)

давялося бачыць надпіс штодня.

Напачатку я збіраўся напісаць:
"[па-арабску]",

што азначае: "Табе ў твар," але

(Смех)

я вырашыў быць мудрэйшым
і напісаў: "[па-арабску]",

што азначае: "Адкрой сваё сэрца."

Я вельмі ганаруся сваёй культурай,

і намагаюся быць яе амбасадарам
праз сваю творчасць.

І я спадзяюся, што змагу разбурыць
стэрэатыпы, якія мы ўсе ведаем,

пры дапамозе прыгожага
арабскага пісьма.

Зараз я больш не пішу перакладаў
пасланняў на сценах.

Я не хачу парушаць паэтыкі
каліграфіі,

бо гэта мастацтва, якім вы можаце
насалодзіцца, не ведаючы сэнсу,

таксама як вы насалоджваецеся музыкай
з іншых краінаў.

Некаторыя людзі бачаць у гэтым
адмаўленне ці зачыненыя дзверы,

але для мяне гэта хутчэй запрашэнне --

у маю мову,
у маю культуру, у маё мастацтва.

Дзякуй.

(Плясканні)