Tìm kiếm khủng long cho chúng ta biết vị trí của mình trong vũ trụ này.

Điều gì sẽ xả ra khi bạn tìm thấy một con khủng long? Nhà cổ sinh vật học Kenneth Lacovara sẽ kể về quá trình tìm kiếm khủng long Dreadnoughtus của ông - khủng long ăn thực vật 77 triệu năm tuổi, cao bằng một ngôi nhà lớn hai tầng và nặng bằng máy bay Boeing 747. Ông còn cho chúng ta biết điều kì diệu khác - làm thế nào mà một loài động vật có vú nhỏ xíu sống ở kẽ của thế giới khủng long có thể tiếng hoá để hiểu những sinh vật to lớn vĩ đại này. Hãy cùng Kenneth Lacovara kỷ niệm ngày lịch sử địa lí Trái Đát và hoà mình vào chiêm ngưỡng thời cổ xưa.

Làm thế nào các bạn có thể tìm thấy
một con khủng long?

Nghe có vẻ không khả thi, phải không?

Không đâu.

Và câu trả lời phụ thuộc vào công thức mà
tất cả các nhà cổ sinh vật học sử dụng.

Và tôi sẽ nói cho các bạn bí quyết.

Đầu tiên, tìm những tảng đá
đã có năm tuổi thích hợp

Thứ hai, những tảng đá đó
phải là đá trầm tích

Và thứ ba, các lớp của những tảng đá kia
phải được phơi ra một cách tự nhiên

Tất cả chỉ có vậy.

Tìm ba thứ đó và lăn lộn trên mặt đất,

rất có thể các bạn sẽ tìm thấy hoá thạch.

Bây giờ hãy để tôi giảng giải cho bạn
về công thức này.

Các sinh vật chỉ tồn tại ở những
khoảng thời gian địa chất nhất định.

Vì vậy bạn phải tìm
những tảng đá có năm tuổi thích hợp,

tuỳ thuộc vào mối quan tâm
của bạn là gì.

Nếu bạn muốn tìm bọ ba thuỳ,

bạn phải tìm những tảng đá có
rất nhiều năm tuổi ở kỷ Đại Cổ Sinh

những tảng đá có niên đại cách đây khoảng
500 - 250 triệu năm về trước

Bây giờ, nếu các bạn muốn tìm thấy
khủng long,

đừng tìm ở kỷ Đại Cổ Sinh,
bạn sẽ không tìm thấy chúng đâu.

Chúng còn chưa tiến hoá.

Bạn phải tìm những tảng đá trẻ hơn
hình thành ở Đại Trung Sinh,

và trong trường hợp tìm khủng long,

đá phải cách đây
235 và 66 triệu năm về trước.

Khá dễ để tìm
những tảng đá có niên đại thích hợp,

bởi vì địa chất trái đất,
một cách thô sơ,

đã được khám phá.

Đây là thông tin khó có được.

Lịch sử trái đất ẩn chứa
bên trong những tảng đá,

từng chương xếp chồng lên nhau,

những chương lâu đời nhất nằm phía dưới

và những chương mới nhất
nằm phía trên.

Nếu việc đó dễ dàng như vậy,
các nhà địa chất sẽ rất vui mừng.

Không phải vậy.

Thư viện của trái đất thì cũ kỹ.

Nó không có thủ thư để sắp xếp trật tự.

Hoạt động qua những
mảng thời gian rộng lớn,

vô số quá trình địa chất
có thể gây ra bất kỳ ảnh hưởng gì

đến các tảng đá cổ.

Nhiều trang bị huỷ hoại
ngay sau khi được hình thành.

Một vài trang thì bị ghi đè,

gây khó khăn trong việc giải mã
những khung cảnh đã mất từ lâu.

Những trang tìm thấy nơi cư trú
theo dòng thời gian

thì chưa thực sự
được lưu giữ.

Không giống như mặt trăng --
vệ tinh đầy đá, lạnh lẽo --

trái đất còn đang sống, xáo động
bởi những lực kiến tạo và phá hủy

cung cấp năng lượng
cho quá trình trao đổi địa chất của nó

Những phiến đá mặt trăng được mang về
bởi các phi hành gia của Apollo

tất cả tồn tại trong niên đại
của Hệ Mặt Trời

Đá mặt trăng vĩnh cửu.

Ngược lại, đá ở trái đất đối mặt
với các hiểm họa từ khối thạch quyển.

Tất cả sẽ bị phá hủy,

thông qua một vài sự kết hợp
của quá trình cắt xén, nén,

gấp, xé toạc, đốt và nướng.

Do đó, cuốn sách về lịch sử Trái Đất
thì chưa hoàn thiện và rối rắm.

Thư viện thì lớn và rất ấn tượng --

nhưng cũ kỹ.

Và sự phức tạp cũ kỹ này
nằm trong những phiến đá

mà ý nghĩa của nó thì thật sự khó hiểu
cho đến tận ngày nay.

Thiên nhiên đã không cung cấp
danh mục cho các nhà địa chất--

danh mục này phải
được tạo ra.

5000 năm sau khi người Sume
học cách ghi lại suy nghĩ của họ

trên những phiến đất sét,

những gì về Trái Đất
vẫn còn bí hiểm với con người.

Chúng ta không biết về địa chất,

không biết gì về thời cổ đại
của hành tinh của chúng ta

và không biết gì về mối liên kết
của chúng ta

trong suốt thời gian dài.

Mãi cho đến khi bước sang thế kỷ 19

những mập mờ đó đã được xoá bỏ

đầu tiên, với việc xuất bản ấn phẩm
"Lý thuyết của Trái đất" của James Hutton,

trong đó ông nói với chúng ta rằng Trái
Đất không cho thấy dấu vết của sự bắt đầu

và không có viễn cảnh của một kết thúc;

và sau đó, với việc in bản đồ
Vương Quốc Anh của William Smith

bản đồ địa chất quy mô quốc gia đầu tiên,

cho phép chúng ta lần đầu tiên--

tiên đoán về nơi
một số loại đá nhất định có thể xuất hiện.

Sau đó, bạn có thể nói những câu như,

"Nếu chúng ta tới đó,
chúng ta phải ở trong kỷ Jura,"

hoặc, "Nếu chúng ta đi lên trên ngọn
đồi đó, chúng ta phải ở kỷ Phấn Trắng."

Vậy bây giờ, nếu bạn muốn tìm bọ ba thùy,

tìm cho mình một bản đồ địa chất tốt

và đi tới những tảng đá của kỷ Đại Cổ Sinh.

Nếu bạn muốn tìm những
con khủng long như tôi,

tìm thấy những tảng đá của
Đại Trung Sinh và đi đến đó.

Tất nhiên bây giờ, bạn chỉ có thể kiếm
được một hóa thạch trong đá trầm tích,

đá hình thành từ cát và bùn.

Bạn không thể có được hóa thạch

trong đá hỏa sinh được hình thành
bởi dung nham, giống như đá granit,

hay trong một tảng đá
bị biến chất do bị nung và nén.

Và bạn phải tới sa mạc.

Không phải vì loài khủng long
sống nhiều trong các sa mạc;

chúng sống trên mọi vùng đất

và trong mọi môi trường
có thể tưởng tượng được.

Bạn cần phải đi đến một
sa mạc ngày hôm nay,

một nơi mà không có quá nhiều cây
bao trùm lên những tảng đá,

và một nơi mà sự xói mòn luôn làm lộ
ra những mẩu xương mới ở bề mặt.

Vì vậy hãy tìm ba thứ đó:

đá đúng niên đại,

đá trầm tích, ở sa mạc,

và lăn lộn trên mặt đất,

và bạn phải đi bộ

cho đến khi thấy xương
nhô ra khỏi đá.

Dưới đây là một bức ảnh mà tôi
đã chụp ở phía Nam Patagonia.

Mỗi viên sỏi mà bạn nhìn thấy trên mặt đất

là mẩu nhỏ của
xương khủng long.

Vì vậy, khi bạn đang ở đúng thời điểm,

bạn không cần băn khoăn
sẽ tìm thấy các hóa thạch hay không;

bạn sẽ tìm thấy hóa thạch.

Câu hỏi đặt ra là: bạn sẽ tìm thấy
cái gì đó có ý nghĩa khoa học?

Và để giải quyết việc đó, tôi sẽ thêm
phần thứ tư vào công thức của chúng ta,

đó là:

tránh càng xa các nhà cổ sinh vật học
khác càng tốt

(Cười)

Không phải là tôi không thích
các nhà cổ sinh vật học khác.

Khi bạn đi đến một nơi
nhìn chung chưa bị khám phá,

bạn có một cơ hội tốt hơn
không chỉ tìm kiếm hóa thạch

mà còn có thể tìm thấy một cái gì đó
mới mẻ với khoa học

Đó là công thức tìm khủng long của tôi,

và tôi đã áp dụng nó trên toàn thế giới.

Vào mùa hè năm 2004,

tôi đã đi đến dưới cùng của Nam Mỹ,

tới dưới cùng của Patagonia, Argentina,

để tìm kiếm khủng long:

một nơi mà có đá trầm tích
đúng niên đại,

trong một sa mạc,

một nơi rất ít có
các nhà cổ sinh học ghé thăm.

Và chúng tôi đã tìm thấy nó.

Đây là xương đùi

của một con khủng long
ăn thực vật khổng lồ.

Xương dài 2.2m.

Dài hơn 7 feet.

Thật không may là cái xương
ở nơi rời rạc.

Chúng tôi đã đào, đào và đào, và
không có môt cái xương nào khác xung quanh

Nhưng nó khiến chúng tôi
mong muốn trở lại vào năm sau.

Và vào ngày đầu tiên
của mùa khai quật tiếp theo đó,

Tôi đã tìm thấy thứ này:
một cái xương đùi 2m khác

lần này nó không bị rời rạc.

lần này còn có 145 xương khác

của một loài ăn thực vật khổng lồ.

Và sau ba mùa khai quật khó khăn, cực nhọc

các mỏ đá trông giống thế này.

Và ở đó bạn thấy đuôi của
con thú to lớn đó quấn quanh tôi.

Gã khổng lồ nằm trong mộ này,
loài mới của khủng long,

chúng tôi cuối cùng đã gọi nó
"Dreadnoughtus schrani"

Dreadnoughtus dài 85 feet từ mũi đến đuôi.

Chiều cao tới vai khoảng 2.5 tầng nhà,

và suốt cuộc đời chúng được vỗ béo,
nó nặng 65 tấn.

Đôi khi người ta hỏi tôi
"Dreadnoughtus có lớn hơn T.rex không?"

Đó là khối lượng của tám, chín con T. rex.

Một trong những điều thú vị
khi làm một nhà cổ sinh vật học

là khi bạn tìm thấy một loài mới,
bạn có thể đặt tên cho nó.

Và tôi luôn nghĩ đó là một sự xấu hổ rằng
những con khủng long to lớn, ăn thực vật

thường được miêu tả là thụ động, ì ạch

trên mặt đất.

(Cười)

Chúng không như vậy.

Động vật ăn cỏ lớn có thể cáu kỉnh,
và chúng có thể bảo vệ lãnh thổ--

bạn không muốn gây rối với một con hà mã
hay tê giác hoặc một con trâu nước.

Một con bò rừng ở Yellowstone làm
thương nhiều người hơn những con gấu xám.

Vì vậy, bạn có thể tưởng tượng
một con Dreadnoughtus 65 tấn

trong mùa sinh sản,

bảo vệ lãnh thổ?

con vật đó sẽ vô cùng nguy hiểm,

đe dọa mọi thứ xung quanh, và chính nó
sẽ không có gì để sợ hãi.

Và đúng như tên gọi, "Dreadnoughtus,"

hoặc, "không sợ gì cả."

Để to lớn như vậy,

một con vật
như Dreadnoughtus phải có

một cấu tạo cơ thể hiệu quả.

Đó cổ dài và đuôi dài
giúp nó tỏa nhiệt ra môi trường,

kiểm soát nhiệt độ của nó
một cách thụ động.

Và rằng cổ dài cũng phục vụ như một cơ chế
lấy thức ăn siêu hiệu quả.

Dreadnoughtus có thể đứng
ở một nơi và với cái cổ đó

ăn sạch phần lớn thảm thực vật,

hấp thụ hàng ngàn tấn calo
trong khi tiêu tốn ít năng lượng.

Và những con vật này tiến hoá
dáng đứng giống như những con chó bun,

đem lại cho nó sự
thăng bằng tốt,

bởi vì khi bạn 65 tấn,
theo nghĩa đen bạn lớn như một ngôi nhà,

hình phạt khi bị ngã

là cái chết.

Chúng là những con vật to khỏe,

nhưng chúng sẽ không bị dính đòn như thế.

Dreadnoughtus ngã,
xương sườn gãy và phổi thủng.

Các cơ quan trong cơ thể vỡ ra.

Nếu bạn là
một con Dreadnoughtus 65 tấn,

bạn sẽ không ngã trong đời,
dù chỉ một lần.

Sau khi xác con Dreadnoughtus được chôn

và phân hủy
bởi vô số vi khuẩn, sâu, côn trùng,

xương của nó bị biến đổi một chút,

thay đổi cấu trúc phân tử bởi nước ngầm

ngày càng trở nên giống
một nầm mồ đá.

Khi từng lớp đá trầm tích
tích tụ lại,

áp lực từ mọi hướng
đè lên như một bàn tay bằng đá

lâu dài và chắc, giữ
từng cái xương thành một khung bền vững

Và sau đó là một thời kỳ dài....

không có gì cả.

Từng kỷ nguyên đơn điệu,

không một sự kiện gì xảy ra.

Rất lâu sau, bộ xương cứ nằm đó

không thay đổi
dưới một cân bằng hoàn hảo

trong cái mồ đá của nó.

Trong lúc đó, lịch sử Trái Đất
tiếp tục được viết lên.

Những con khủng long có thể
thống trị thêm 12 triệu năm nữa

trước khi quyền thống trị bị dập tắt
bởi một đợt tận thế bừng lửa.

Những mảng lục địa trôi dạt.
Động vật có vú trỗi dậy.

Kỷ Băng Hà tới.

Và sau đó, ở Đông Phi,

Một loài linh trưởng xa lạ
tiến hóa vượt trội về tư duy

Những linh trưởng não nhăn này
không đặc biệt nhanh hay mạnh.

Nhưng chúng xuất sắc về việc
xâm lược lãnh thổ,

và trong quá trình phân tán

vượt qua cả kỷ lục
xâm chiếm lãnh thổ của khủng long,

họ phân tán khắp hành tinh,

cưỡng đoạt mọi hệ sinh thái
mà họ gặp phải,

dọc đường, phát minh ra văn hóa,
công cụ kim loại, hội họa

các điệu nhảy và âm nhạc

và khoa học

Và các con tàu vũ trụ lần lượt
đưa 12 linh trưởng xuất sắc nhất

đến bề mặt của mặt Trăng.

Trong 7 triệu năm Homo sapien
rong rủi trên hành tinh,

có lẽ không thể tránh khỏi

một con linh trưởng nào đó
giẫm phải mồ của gã khổng lồ

bị chôn vùi bên dưới
vùng đất Nam Patagonia cằng cỗi

Tôi là con linh trưởng đó.

Và tôi đứng đó, một mình giữa sa mạc,

tôi không quên rằng

cơ hội của bất kỳ ai
xem được mẫu hoá thạch

là rất nhỏ.

Nhưng Trái Đất đã
có nhiều năm tuổi

Theo thời gian, những điều
không thể thành có thể

Đó là điều kì diệu của địa lý

Vì vậy, vố số sinh vật sống và chết đi
trên trái đất này

để lại một số lượng hoá thạch khổng lồ

Từng hoá thạch là một
điều kì diệu

nhưng tổng thể, là điều hiển nhiên

66 triệu năm trước, một tiểu hành tinh đâm vào Trái Đất

và tiệu diệt sạch loài khủng long.

Chuyện này dễ dàng không xảy ra

Nhưng chúng ta chỉ có một lịch sử
và đó là sự thật duy nhất chúng ta có.

Nhưng riêng sự thật này
không phải không né được

Dao động nhỏ nhất trong quỹ đạo
của tiểu hành tinh xa xôi ấy

có thể làm nó bay trượt
Trái Đất một khoảng lớn

Cái chính, ngày tai họa mà
khủng long bị quét sạch,

tạo nên một thế giới mới
ngày nay mà chúng ta biết

không nhất thiết phải xảy ra

Đó đã có thể là một ngày khác --

Thứ năm, chẳng hạn--

trong suốt 63 tỉ ngày mà khủng long tồn tại

Nhưng trong thời gian địa chất,

không có khả năng,
gần như là một sự kiện không thể

lại xảy ra.

Theo dòng
từ tổ tiên hình giun kỷ Cambrian

cho đến động vật linh trưởng biết mặc đồ

vô số ngã rẽ trong các nhánh tiến hóa
dẫn ta đến thực tại độc nhất này.

Xương của loài khủng long Dreadnoughtus
ở dưới mặt đất 77 triệu năm

Ai có thể tưởng tượng được

rằng một loài thú có vú
đơn lẻ giống chuột chù

sống trong những kẽ hở
ở thế giới của khủng long

có thể tiến hóa trở thành có tri giác

có khả năng mô tả và thấu hiểu

loài khủng long mà chúng phải kinh sợ?

Tôi đã một lần đứng
ở thượng nguồn dòng sông Missouri

bước dọc theo nó.

Ở đó, chả có gì
ngoài tiếng nước chảy róc rách

phát ra từ dưới một hòn đá,
trong tảng đá ở trong bãi cỏ,

ở cao trên núi Bitterroot.

Dòng bên cạnh đó
chảy suốt vài trăm thước

và kết thúc trong một cái ao nhỏ.

Hai dòng nước-- chúng trông y hệt nhau,

Nhưng một dòng chỉ là
dòng nước nhỏ vô danh,

còn dòng kia là sông Missouri.

Bây giờ xuống đến
miệng dòng Missouri, gần St. Louis,

và có thể thấy một cách khá rõ rằng
dòng sông đó quả thật rất lớn.

Nhưng nếu đi lên đến dãy Bitterroots
và nhìn xuống Missouri,

với tầm nhìn của con người, chúng
ta không thấy gì đặc biệt

Bây giờ hãy quay lại kỷ Phấn Trắng

và nhìn lại những tổ tiên nhỏ bé
của chúng ta,

Bạn sẽ không bao giờ đoán được

rằng chúng mang một ý nghĩa
đặc biệt

và chúng có thể chẳng mang ý nghĩa gì

nếu không có tiểu hành tinh
gây tai hoạ kia.

Bây giờ, tạo ra một nghìn thế giới
trong một nghìn hệ mặt trời nữa

và để chúng hoạt động.

Bạn sẽ không bao giờ
có kết quả giống nhau.

Không nghi ngờ gì, những hành tinh này
sẽ kì diệu đến không thể

nhưng chúng sẽ không là thế giới của chúng ta
và cũng không sở hữu lịch sử của chúng ta.

Có vô số những lịch sử
mà chúng ta có thể có.

Chúng ta chỉ có một, Wow,
chúng ta đã có một lịch sử thật tuyệt.

Những chú khủng long như Dreadnoughtus có thật.

Quái vật biển như Mosasaur có thật.

Chuồn chuồn với sải cánh rộng như một con đại bàng
và sâu đá có chiều dài của một chiếc xe hơi

thực sự đã tồn tại.

Tại sao cần phải học về quá khứ xưa cũ?

Bởi nó cho chúng ta viễn cảnh

và sự khiêm tốn.

Loài khủng long chết trong cuộc
đại tuyệt chủng thứ 5 của thế giới

quét sạch trong một thiên tai vũ trụ
mà bản thân chúng không có lỗi

Chúng không biết điều đó đến
và chúng không có sự lựa chọn.

Chúng ta, ngược lại, có sự lựa chọn.

Và những hoá thạch cho chúng ta biết
sự tồn tại của chúng ta trên hành tinh này

là bấp bênh và chóng vánh.

Hiện tại, loài người chúng ta
đang gây ra tai hoạ môi trường

trên tỉ lệ địa chất rất rộng lớn
và nghiêm trọng,

nó rất có thể
là cuộc tuyệt chủng thứ 6.

Chỉ khác với khủng long,

chúng ta có thể thấy nó xảy ra.

Và khác với khủng long,

chúng ta có thể làm gì đó.

Lựa chọn nằm ở chúng ta.

Cảm ơn!

( Vỗ tay)