0:00:07.620,0:00:10.980
Đây là câu chuyện về một thế giới[br]bị ám ảnh bởi đồ đạc.

0:00:10.980,0:00:13.600
Là câu chuyện về một hệ thống[br]đang gặp khủng hoảng.

0:00:13.600,0:00:15.380
Chúng ta đang phá hủy hành tinh.

0:00:15.380,0:00:16.840
Chúng ta đang đầu độc lẫn nhau.

0:00:16.840,0:00:19.320
Và chúng ta không hạnh phúc.

0:00:19.320,0:00:20.280
May mắn là

0:00:20.280,0:00:22.000
khi chúng ta bắt đầu hiểu hệ thống,

0:00:22.040,0:00:24.560
chúng ta dần nhận thấy[br]có nhiều cơ hội để nắm lấy

0:00:24.560,0:00:27.540
và chuyển hóa vấn đề thành giải pháp.

0:00:28.500,0:00:30.780
"Câu Chuyện Nước Đóng Chai"[br]-Annie Leonard-

0:00:30.780,0:00:33.700
Làm thế nào mà "nhu cầu được tạo ra"[br]khiến chúng ta mua những thứ chúng ta không cần,

0:00:33.700,0:00:36.460
và phá hủy những gì chúng ta thật sự cần?

0:00:37.000,0:00:39.180
Một trong những vấn đề[br]khi cố gắng sử dụng ít đồ hơn

0:00:39.180,0:00:41.520
là thỉnh thoảng chúng ta cảm thấy[br]chúng ta thực thực cần nó.

0:00:41.520,0:00:44.020
Điều gì xảy ra nếu bạn sống[br]ở một thành phố như Cleveland

0:00:44.020,0:00:45.300
và bạn khát nước?

0:00:45.300,0:00:46.480
Liệu bạn có đánh liều

0:00:46.480,0:00:48.060
lấy nước từ vòi nước của thành phố?

0:00:48.060,0:00:49.800
Hay bạn sẽ chọn một chai nước

0:00:49.800,0:00:51.620
lấy từ rừng nhiệt đới hoang sơ

0:00:51.620,0:00:52.620
Fiji

0:00:52.620,0:00:54.400
Vâng, hãng nước đóng chai Fiji nghĩ rằng

0:00:54.400,0:00:55.960
câu trả lời đã quá rõ ràng.

0:00:55.960,0:00:58.660
Nên họ đã tung ra một chiến dịch[br]quảng cáo triệt để.

0:00:58.660,0:01:00.680
Nhưng rốt cuộc nó lại là một trong những[br]hành động ngu ngốc nhất

0:01:00.680,0:01:01.740
trong lịch sử quảng cáo.

0:01:01.740,0:01:03.240
Bạn thấy đó, thành phố Cleveland

0:01:03.240,0:01:05.120
không muốn trở thành mục tiêu[br]trò đùa của Fiji.

0:01:05.120,0:01:07.760
Vì vậy họ đã tiến thành một vài thử nghiệm,[br]và hãy thử đoán xem?

0:01:07.760,0:01:08.920
Những thử nghiệm này cho thấy

0:01:08.920,0:01:11.332
một cốc nước Fiji có chất lượng kém hơn.

0:01:11.332,0:01:14.397
Nó thua cả nước máy Cleveland[br]trong thử nghiệm về hương vị.

0:01:14.400,0:01:16.960
còn giá thì cao hơn hàng ngàn lần.

0:01:16.960,0:01:19.060
Câu chuyện này minh họa[br]cho những gì đang xảy ra

0:01:19.060,0:01:20.980
khi bạn so sánh nước đóng chai[br]với nước máy.

0:01:20.980,0:01:22.120
Nó sạch hơn không?

0:01:22.120,0:01:24.100
Đôi khi có, đôi khi không.

0:01:24.100,0:01:24.980
Bằng nhiều cách,

0:01:24.980,0:01:27.640
nước đóng chai ít được kiểm nghiệm hơn[br]so với nước máy.

0:01:27.640,0:01:28.880
Nó ngon hơn không?

0:01:28.880,0:01:30.840
Trong các thử nghiệm hương vị[br]trên toàn quốc,

0:01:30.840,0:01:33.940
mọi người liên tục chọn nước máy[br]thay vì nước đóng chai.

0:01:33.940,0:01:35.400
Những công ty nước đóng chai nói rằng

0:01:35.400,0:01:37.420
họ chỉ đang đáp ứng nhu cầu[br]của người tiêu dùng mà thôi.

0:01:37.420,0:01:39.660
Nhưng ai lại cần một sản phẩm[br]ít bền vững hơn,

0:01:39.660,0:01:40.560
dở hơn,

0:01:40.560,0:01:42.200
mắc tiền hơn nhiều,

0:01:42.200,0:01:45.900
đặc biệt đó lại là thứ bạn có thể lấy[br]gần như miễn phí trong bếp?

0:01:45.900,0:01:47.440
Giá nước đóng chai cao hơn

0:01:47.440,0:01:49.540
khoảng 2000 lần so với nước máy.

0:01:49.540,0:01:51.580
Bạn có thể tưởng tượng được việc[br]trả tiền nhiều gấp 2000 lần

0:01:51.600,0:01:52.800
cho một thứ gì khác không?

0:01:52.800,0:01:55.280
Một chiếc bánh sandwich[br]giá $10.000 thì sao?

0:01:55.280,0:01:56.520
Tuy nhiên, người Mỹ

0:01:56.520,0:01:59.740
mua hơn nửa tỷ chai nước mỗi tuần.

0:01:59.740,0:02:03.560
Số chai nước này đủ để[br]bao quanh 5 vòng trái đất.

0:02:03.560,0:02:05.560
Làm thế nào mà nó lại trở nên như vậy?

0:02:05.560,0:02:08.340
Vâng, hãy trở lại với phương thức hoạt[br]động của ngành sản xuất nguyên vật liệu

0:02:08.340,0:02:10.600
và một trong những động cơ thúc[br]đẩy chính của nó là

0:02:10.600,0:02:12.360
"Nhu cầu được tạo ra"

0:02:12.380,0:02:14.260
Nếu các công ty muốn tiếp tục tăng trưởng,

0:02:14.260,0:02:16.680
họ phải bán được nhiều sản phẩm hơn.

0:02:16.680,0:02:19.880
Vào thập niên 70, những gã khổng lồ[br]ngành nước giải khát cảm thấy lo lắng

0:02:19.880,0:02:22.820
khi dự báo tăng trưởng của họ[br]bắt đầu khựng lại.

0:02:22.820,0:02:25.320
Mỗi người chỉ có thể uống một lượng[br]soda nhất định.

0:02:25.320,0:02:27.700
Cộng với việc mọi người bắt đầu nhận ra

0:02:27.700,0:02:29.360
soda không có lợi cho sức khỏe

0:02:29.360,0:02:32.980
và quay về uống nước máy.

0:02:32.980,0:02:35.260
Vâng, các công ty đã đưa ra[br]một ý tưởng mới

0:02:35.260,0:02:36.600
về một sản phẩm ngớ ngẩn

0:02:36.600,0:02:37.980
bị mọi người cười nhạo

0:02:37.980,0:02:39.820
vì nó giống như một sở thích kỳ[br]quái nhất thời.

0:02:39.820,0:02:41.960
Lúc đó người ta cho rằng[br]"Nước là miễn phí"

0:02:41.960,0:02:44.280
"Tiếp theo họ sẽ bán gì cho chúng ta đây,[br]không khí sao?"

0:02:44.520,0:02:47.420
Vậy làm cách nào để người ta mua[br]sản phẩm không cần thiết này?

0:02:47.420,0:02:48.340
Đơn giản thôi.

0:02:48.340,0:02:50.060
Tạo ra nhu cầu.

0:02:50.060,0:02:51.480
Làm điều đó như thế nào?

0:02:51.480,0:02:52.720
Vâng, hãy tưởng tượng

0:02:52.720,0:02:54.820
bạn là chủ một công ty nước đóng chai.

0:02:54.820,0:02:55.660
Vì mọi người không muốn

0:02:55.660,0:02:57.580
dùng những đồng tiền khó khăn[br]mới kiếm được

0:02:57.586,0:02:59.100
để mua một sản phẩm không cần thiết

0:02:59.100,0:03:00.480
nên bạn phải khiến họ cảm thấy sợ hãi,

0:03:00.480,0:03:02.420
và không an toàn nếu họ không có nó.

0:03:02.440,0:03:05.800
Đó là chính xác những gì ngành công[br]nghiệp nước đóng chai đã làm.

0:03:05.800,0:03:08.060
Một trong những chiến thuật tiếp thị[br]hàng đầu của họ là

0:03:08.060,0:03:09.700
làm mọi người sợ nước máy,

0:03:09.700,0:03:12.840
với các quảng cáo như[br]chiến dịch Cleveland của Fiji.

0:03:12.840,0:03:15.720
Giám đốc một công ty nước đóng chai đã nói:[br]“Khi chúng ta thành công,

0:03:15.720,0:03:19.460
nước máy sẽ chỉ dùng để tắm và rửa bát."

0:03:19.820,0:03:22.540
Tiếp theo, bạn phải che dấu[br]sự thật về sản phẩm

0:03:22.540,0:03:24.660
đằng sau một hình ảnh thuần khiết.

0:03:24.660,0:03:25.940
Bạn đã bao giờ để ý

0:03:25.940,0:03:27.300
cách nước đóng chai cố gắng[br]dụ dỗ chúng ta

0:03:27.300,0:03:30.700
bằng hình ảnh của những dòng suối[br]trên núi và thiên nhiên hoang sơ chưa?

0:03:30.700,0:03:33.300
Nhưng hãy đoán xem,[br]1/3 lượng nước đóng chai ở Mỹ

0:03:33.300,0:03:35.080
thực sự đến từ đâu?

0:03:35.080,0:03:36.460
Vòi nước!

0:03:36.460,0:03:38.800
Aquafina của Pepsi và Dasani của Coke

0:03:38.800,0:03:40.260
là hai trong số rất nhiều thương hiệu

0:03:40.260,0:03:42.000
thực chất là nước máy được lọc.

0:03:42.000,0:03:44.860
Nhưng lời nói dối về thiên nhiên hoang sơ[br]còn trầm trọng hơn nhiều.

0:03:44.860,0:03:47.600
Trong một quảng cáo gần đây,[br]Nestlé đã nói:

0:03:47.600,0:03:51.980
"Nước đóng chai là hàng tiêu dùng có trách[br]nhiệm với môi trường nhất trên thế giới."

0:03:51.980,0:03:52.880
Cái gì?!

0:03:52.900,0:03:54.680
Họ đang phá hủy môi trường

0:03:54.680,0:03:57.117
trong xuyên suốt vòng đời sản phẩm.

0:03:57.117,0:04:00.820
Kiểu có trách nhiệm với môi trường đó[br]chính xác là gì vậy?!

0:04:00.840,0:04:02.154
Các vấn đề bắt đầu từ việc

0:04:02.154,0:04:03.655
khai thác và sản xuất dầu mỏ

0:04:03.660,0:04:06.040
để làm chai nước.

0:04:06.040,0:04:06.960
Mỗi năm,

0:04:06.970,0:04:09.615
việc sản xuất chai nhựa ở Mỹ

0:04:09.615,0:04:13.515
tốn lượng dầu và năng lượng đủ để[br]cung cấp cho một triệu chiếc xe hơi.

0:04:13.520,0:04:16.399
Tổng năng lượng dùng để[br]sản xuất chai nhựa

0:04:16.399,0:04:20.000
thậm chí còn tăng cao hơn nữa[br]vì phải vận chuyển chúng đi khắp hành tinh

0:04:20.000,0:04:23.020
và sau đó chúng ta uống[br]trong vòng 2 phút.

0:04:23.020,0:04:25.033
Điều đó đặt ra một vấn đề lớn

0:04:25.033,0:04:26.565
ở cuối vòng đời của sản phẩm.

0:04:26.565,0:04:27.900
Xử lý rác.

0:04:27.900,0:04:30.860
Điều gì sẽ xảy ra với những cái chai[br]khi chúng ta uống xong?

0:04:30.860,0:04:32.880
Tám mươi phần trăm được chôn ở bãi rác,

0:04:32.880,0:04:35.920
và chúng nằm yên ở đó chờ phân hủy[br]trong hàng ngàn năm,

0:04:35.920,0:04:37.160
hoặc bị đốt,

0:04:37.160,0:04:38.600
và thải ra khí độc.

0:04:38.600,0:04:41.000
Phần còn lại thì được thu gom để tái chế.

0:04:41.000,0:04:41.980
Tôi đã rất tò mò

0:04:41.980,0:04:45.040
những chai nhựa sẽ đi đến đâu[br]khi tôi bỏ chúng vào thùng rác tái chế.

0:04:45.040,0:04:47.740
Tôi đã phát hiện ra rằng chúng được gom[br]thành lô và gửi đến Ấn Độ.

0:04:47.740,0:04:49.000
Vì vậy, tôi đã đến đó.

0:04:49.000,0:04:50.320
Tôi sẽ không bao giờ quên

0:04:50.320,0:04:52.480
khi đi trên một ngọn đồi[br]ở ngoại ô thành phố Madras

0:04:52.480,0:04:53.880
nơi mà tôi tận mắt thấy

0:04:53.880,0:04:56.420
một núi những chai nhựa đến từ California.

0:04:56.420,0:04:57.340
Tái chế đúng cách

0:04:57.340,0:05:00.560
sẽ chuyển hóa những cái chai[br]trở lại thành những cái chai như ban đầu.

0:05:01.020,0:05:03.600
Nhưng đó không phải là những gì[br]đã xảy ra ở đây.

0:05:03.600,0:05:06.680
Thay vào đó, người ta sẽ giáng chế[br](downcycle) những chai này,

0:05:06.680,0:05:09.340
tức họ sẽ chế biến chúng thành các[br]sản phẩm có chất lượng thấp hơn

0:05:09.340,0:05:10.760
mà sau này sẽ bị vứt đi.

0:05:10.760,0:05:13.620
Các phần không thể giáng chế[br]bị vứt lại,

0:05:13.620,0:05:15.860
được vận chuyển cả một[br]chặng đường dài đến Ấn Độ

0:05:15.860,0:05:18.300
chỉ để bị đem đổ vào sân[br]nhà một ai đó.

0:05:18.300,0:05:19.740
Nếu những công ty nước đóng chai

0:05:19.740,0:05:21.480
muốn minh họa hình ngọn núi[br]trên nhãn của họ,

0:05:21.480,0:05:23.860
thì sẽ chính xác hơn nếu họ[br]thể hiện hình ảnh

0:05:23.860,0:05:25.660
một trong những ngọn núi[br]chất thải nhựa này.

0:05:25.720,0:05:29.080
Hù dọa, dụ dỗ và làm chúng ta hiểu lầm

0:05:29.080,0:05:31.340
là những chiến lược cốt lõi

0:05:31.340,0:05:33.660
của "nhu cầu được tạo ra".

0:05:33.980,0:05:35.840
Một khi họ tạo ra nhu cầu,

0:05:35.840,0:05:38.240
tạo ra một thị trường mới[br]trị giá hàng triệu đô,

0:05:38.240,0:05:41.340
họ sẽ bảo vệ nó bằng cách[br]đánh bại đối thủ cạnh tranh.

0:05:41.340,0:05:42.580
Trong trường hợp này,

0:05:42.580,0:05:43.880
đối thủ cạnh tranh là

0:05:43.880,0:05:47.520
quyền được uống nước sạch và an toàn[br]của con người.

0:05:47.680,0:05:50.220
Phó Chủ tịch Pepsi đã công khai nói rằng

0:05:50.220,0:05:52.560
"Kẻ thù lớn nhất của chúng ta là nước máy!"

0:05:52.560,0:05:54.300
Họ muốn chúng ta nghĩ rằng nó bẩn

0:05:54.300,0:05:56.780
và nước đóng chai là lựa chọn tốt nhất.

0:05:56.780,0:05:59.060
Ở nhiều nơi, nguồn nước công cộng[br]bị ô nhiễm

0:05:59.060,0:06:00.420
do những ngành công nghiệp

0:06:00.420,0:06:02.740
như công nghiệp sản xuất chai nhựa.

0:06:02.740,0:06:04.200
Và những gã bán nước đóng chai này

0:06:04.200,0:06:06.840
lại hả hê khi cung cấp những[br]giải pháp đắt tiền,

0:06:06.840,0:06:09.480
và làm chúng ta phụ thuộc[br]vào sản phẩm của họ.

0:06:09.480,0:06:12.100
Đã đến lúc chúng ta lấy lại vòi nước.

0:06:12.100,0:06:14.240
Bắt đầu bằng cách tự cam kết

0:06:14.240,0:06:16.480
không mua hoặc uống nước đóng chai

0:06:16.480,0:06:19.620
trừ khi nước ở khu vực sống của bạn[br]thực sự không có lợi cho sức khỏe.

0:06:19.620,0:06:21.500
Vâng, phải có một chút tầm nhìn xa

0:06:21.500,0:06:23.600
để mua một chai đựng nước[br]có thể tái sử dụng,

0:06:23.600,0:06:25.140
nhưng tôi nghĩ chúng ta có thể làm được.

0:06:25.140,0:06:26.860
Sau đó thực hiện bước tiếp theo

0:06:26.860,0:06:29.660
tham gia một chiến dịch[br]tìm ra các giải pháp thực sự,

0:06:29.660,0:06:33.760
như yêu cầu đầu tư vào[br]nước máy sạch cho tất cả mọi người.

0:06:33.760,0:06:37.680
Tại Mỹ, đầu tư vào nước máy[br]bị thiếu ngân sách 24 tỷ đô

0:06:37.680,0:06:39.320
một phần vì mọi người tin rằng

0:06:39.320,0:06:41.160
nước uống chỉ đến từ một cái chai!

0:06:41.160,0:06:42.240
Khắp nơi trên thế giới,

0:06:42.240,0:06:44.220
có một tỷ người không có[br]nước sạch để uống

0:06:44.220,0:06:45.540
ngay lúc này đây,

0:06:45.540,0:06:48.460
Vậy mà trong lúc đó, các thành phố[br]đang chi hàng triệu đô la

0:06:48.460,0:06:51.220
để xử lý tất cả các chai nhựa[br]chúng ta thải ra.

0:06:51.240,0:06:53.178
Điều gì xảy ra nếu số tiền đó được dùng để

0:06:53.178,0:06:54.151
cải thiện hệ thống nước

0:06:54.160,0:06:57.420
hoặc tốt hơn, ngăn không cho[br]ô nhiễm xảy ra?

0:06:57.420,0:06:59.180
Có nhiều thứ chúng ta có thể làm

0:06:59.180,0:07:00.460
để giải quyết vấn đề này.

0:07:00.460,0:07:02.040
Vận động hành lang[br]các quan chức thành phố

0:07:02.040,0:07:03.540
để mang những vòi nước uống trở lại.

0:07:03.540,0:07:06.100
Vận động để ngăn không cho[br]trường học, tổ chức của bạn

0:07:06.100,0:07:08.660
hoặc toàn bộ thành phố[br]mua nước đóng chai.

0:07:08.660,0:07:11.380
Đây là một cơ hội lớn cho hàng triệu người

0:07:11.380,0:07:12.260
để thức tỉnh

0:07:12.260,0:07:13.620
và bảo vệ túi tiền của mình,

0:07:13.620,0:07:14.380
sức khỏe

0:07:14.380,0:07:15.780
và hành tinh của chúng ta.

0:07:15.780,0:07:18.120
Tin vui là: nó đã bắt đầu rồi.

0:07:18.120,0:07:19.980
Doanh số bán nước đóng chai[br]đã bắt đầu giảm

0:07:19.980,0:07:23.240
Trong khi đó, việc kinh doanh bình nước[br]có thể tái sử dụng lại đang bùng nổ.

0:07:23.240,0:07:24.120
Yay!

0:07:24.120,0:07:26.500
Các nhà hàng đang tự hào[br]phục vụ “nước máy”

0:07:26.500,0:07:28.280
và mọi người đang chọn tiết kiệm

0:07:28.284,0:07:29.910
hàng trăm hay hàng ngàn đô la

0:07:29.910,0:07:32.220
thay vì lãng phí cho nước đóng chai.

0:07:32.220,0:07:34.500
Mang theo nước đóng chai[br]đang dần được xem là

0:07:34.500,0:07:36.640
"ngầu" như bà bầu hút thuốc.

0:07:36.640,0:07:38.400
Bây giờ chúng ta đã hiểu biết hơn.

0:07:38.400,0:07:40.480
Ngành công nghiệp nước đóng chai[br]đang lo lắng

0:07:40.480,0:07:42.060
vì bi mật của họ đã bị bại lộ.

0:07:42.060,0:07:43.320
Chúng ta không tin vào

0:07:43.320,0:07:45.180
"nhu cầu được tạo ra" của họ nữa.

0:07:45.180,0:07:47.020
Chúng tôi có nhu cầu riêng của mình,

0:07:47.020,0:07:47.740
cảm ơn rất nhiều,

0:07:47.740,0:07:51.080
và chúng tôi cần nước sạch[br]cho tất cả mọi người.

0:07:51.080,0:08:02.260
Bài giảng này được chọn lọc, chuyển ngữ,[br]thiết kế Vietsub, và biên tập bởi một Nhóm IPLer của[br]Chương trình Lãnh đạo Khai phóng IPL Khóa 5[br]Đinh Hải Đăng [br]Trương Nguyễn Nhật Hoàng [br]Trần Thị Thảo Phương [br]Lê Chiêu Trung [br]Đặng Phương Uyên [br]Trần Thị Hồng Xuyến