WEBVTT

00:00:00.960 --> 00:00:03.016
Toen ik 14 jaar was,

00:00:03.040 --> 00:00:04.616
was ik bij een bowlingbaan

00:00:04.640 --> 00:00:06.400
een speelautomaat aan het bestelen

00:00:07.200 --> 00:00:08.976
en bij het verlaten van het gebouw

00:00:09.000 --> 00:00:11.730
greep een veiligheidsagent
me vast, dus rende ik weg.

00:00:11.760 --> 00:00:14.736
Ik rende door de straat
en sprong op een hek.

00:00:14.760 --> 00:00:16.370
En toen ik boven geraakte,

00:00:16.370 --> 00:00:18.846
trok het gewicht van
3.000 kwartjes in mijn boekentas

00:00:18.846 --> 00:00:20.650
mij weer terug naar de grond.

00:00:20.880 --> 00:00:23.936
Dus toen ik bijkwam,
stond de veiligheidsagent boven op me

00:00:23.960 --> 00:00:27.400
en hij zei: "Klein tuig, steel
de volgende keer iets dat je kan dragen."

NOTE Paragraph

00:00:27.400 --> 00:00:29.416
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:00:29.440 --> 00:00:31.576
Ik werd naar de jeugdrechtbank gebracht

00:00:31.600 --> 00:00:34.540
en toen ik werd vrijgelaten
onder de voogdij van mijn moeder,

00:00:35.080 --> 00:00:38.056
waren de eerste woorden van mijn oom:
"Waarom ben je gepakt?"

00:00:38.080 --> 00:00:40.256
Ik zei: "Man, de boekentas was te zwaar."

00:00:40.280 --> 00:00:42.840
Hij zei: "Man, je moest niet
alle kwartjes meepakken."

00:00:42.840 --> 00:00:45.686
Ik zei: "Man, ze waren zo klein.
Wat moest ik anders doen?"

00:00:46.080 --> 00:00:50.470
En 10 minuten later, nam hij me mee
om een andere speelautomaat te bestelen.

00:00:50.700 --> 00:00:52.810
We hadden geld nodig om thuis te geraken.

00:00:53.240 --> 00:00:54.480
Dat was mijn leven.

NOTE Paragraph

00:00:55.440 --> 00:00:57.296
Ik groeide op in Oakland, Californië,

00:00:57.320 --> 00:00:59.656
met mijn moeder en directe familieleden

00:00:59.680 --> 00:01:01.030
verslaafd aan crack-cocaïne.

00:01:01.560 --> 00:01:06.000
Ik woonde bij familie, vrienden

00:01:06.960 --> 00:01:08.560
en in daklozencentra.

00:01:09.040 --> 00:01:12.720
Vaak werd het avondeten 
in gaarkeukens opgediend.

00:01:13.440 --> 00:01:15.296
Een kameraad zei me:

00:01:15.320 --> 00:01:17.296
"Geld regeert de wereld

00:01:17.320 --> 00:01:18.536
en al haar dingen.

00:01:18.560 --> 00:01:20.640
En in deze straten is geld koning.

00:01:21.320 --> 00:01:22.936
En als je het geld volgt,

00:01:22.960 --> 00:01:25.790
zal het je naar de slechte
of naar de goede jongens leiden."

NOTE Paragraph

00:01:26.000 --> 00:01:28.470
Niet lang daarna pleegde ik
mijn eerste misdrijf

00:01:28.550 --> 00:01:31.826
en het was de eerste keer
dat iemand me zei dat ik potentieel had

00:01:31.826 --> 00:01:34.120
en ik had het gevoel
dat iemand in mij geloofde.

00:01:34.190 --> 00:01:36.436
Niemand vertelde me
dat ik advocaat kon worden

00:01:36.436 --> 00:01:38.056
of dokter, of ingenieur.

00:01:38.080 --> 00:01:41.496
Ik bedoel, hoe moest ik dat doen?
Ik kon niet lezen of schrijven.

00:01:41.520 --> 00:01:42.736
Ik was een analfabeet.

00:01:42.760 --> 00:01:45.500
Dus dacht ik altijd
dat criminaliteit mijn toekomst was.

NOTE Paragraph

00:01:47.480 --> 00:01:49.020
En dan op een dag

00:01:49.020 --> 00:01:50.776
was ik met iemand aan het praten

00:01:50.776 --> 00:01:54.080
en hij vertelde me over een overval
die we konden plegen.

00:01:54.760 --> 00:01:55.960
En die pleegden we.

NOTE Paragraph

00:01:57.080 --> 00:01:58.896
De realiteit was dat ik opgroeide

00:01:58.920 --> 00:02:01.136
in de sterkste
financiële natie van de wereld,

00:02:01.160 --> 00:02:03.016
de Verenigde Staten van Amerika,

00:02:03.040 --> 00:02:07.120
terwijl ik mijn moeder
in de rij zag staan bij de bloedbank,

00:02:08.680 --> 00:02:12.360
ze verkocht haar bloed voor 40 dollar
gewoon om haar kinderen eten te geven.

00:02:13.320 --> 00:02:16.460
Ze heeft nog steeds
de littekens van de naalden.

NOTE Paragraph

00:02:17.420 --> 00:02:19.216
Dus gaf ik nooit om mijn gemeenschap.

00:02:19.240 --> 00:02:20.736
Zij gaven niets om mijn leven.

00:02:20.760 --> 00:02:23.680
Iedereen deed wat ze konden
om te nemen wat ze wilden:

00:02:23.680 --> 00:02:26.080
de drugdealers, de dieven, de bloedbank.

00:02:26.080 --> 00:02:27.910
Iedereen nam bloedgeld aan.

00:02:27.910 --> 00:02:29.966
Dus nam ik, hoe dan ook, het mijne.

00:02:29.966 --> 00:02:31.536
Ik nam het mijne.

00:02:31.560 --> 00:02:33.840
Financiële kennis
regeerde inderdaad de wereld

00:02:34.680 --> 00:02:36.656
en ik was haar kindslaaf

00:02:36.680 --> 00:02:38.160
en volgde de slechte jongens.

NOTE Paragraph

00:02:40.280 --> 00:02:43.456
Als 17-jarige werd ik opgepakt
voor overval en moord

00:02:43.480 --> 00:02:47.456
en ik leerde snel dat geld nog meer
in de gevangenis regeert dan in de straat,

00:02:47.480 --> 00:02:48.800
dus wou ik er een deel van.

00:02:49.410 --> 00:02:52.610
Op een dag haastte ik me
om de sportpagina's van de krant te pakken

00:02:52.610 --> 00:02:54.566
zodat mijn celmaat ze me kon voorlezen,

00:02:54.566 --> 00:02:56.936
maar ik pakte per ongeluk
de financiële pagina's.

00:02:56.960 --> 00:03:00.216
En een oude man zei:
"Hé jonkie, speel je op de beurs?"

00:03:00.240 --> 00:03:01.496
En ik zei: "Wat is dat?"

00:03:01.520 --> 00:03:04.150
Hij zei: "Dat is waar
de blanken al hun geld bewaren."

NOTE Paragraph

00:03:04.150 --> 00:03:05.936
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:03:05.960 --> 00:03:09.816
En het was de eerste keer
dat ik een glimp van hoop zag,

00:03:09.840 --> 00:03:11.320
een toekomst.

00:03:11.360 --> 00:03:14.120
Hij gaf me een korte beschrijving
van wat aandelen waren,

00:03:14.800 --> 00:03:16.360
maar het was slechts een glimp.

00:03:18.360 --> 00:03:20.136
Ik bedoel, hoe moest ik dat doen?

00:03:20.160 --> 00:03:21.920
Ik kon niet lezen of schrijven.

00:03:22.150 --> 00:03:25.436
De vaardigheden die ik ontwikkelde
om mijn analfabetisme te verbergen,

00:03:25.446 --> 00:03:27.216
werkten niet langer in deze omgeving.

00:03:27.240 --> 00:03:30.250
Ik zat gevangen in een kooi,
een prooi tussen jagers,

00:03:30.250 --> 00:03:32.676
ik vocht voor vrijheid
die ik nooit gehad had.

00:03:32.676 --> 00:03:34.456
Ik was verloren, moe,

00:03:34.480 --> 00:03:36.160
en ik had geen mogelijkheden meer.

NOTE Paragraph

00:03:37.000 --> 00:03:38.776
Dus als 20-jarige

00:03:38.800 --> 00:03:41.660
deed ik het moeilijkste
wat ik ooit in mijn leven gedaan heb.

00:03:42.160 --> 00:03:43.360
Ik las een boek

00:03:45.400 --> 00:03:47.880
en het was de meest 
tergende tijd van mijn leven,

00:03:49.320 --> 00:03:51.136
proberen te leren lezen,

00:03:51.160 --> 00:03:53.776
vervreemd van mijn familie,

00:03:53.800 --> 00:03:55.000
de kameraden.

00:03:56.280 --> 00:03:57.736
Het was moeilijk, man.

00:03:57.760 --> 00:03:59.136
Het was een gevecht.

00:03:59.160 --> 00:04:00.856
Maar ik wist niet

00:04:00.880 --> 00:04:04.296
dat ik de beste geschenken zou krijgen
waarvan ik ooit kon dromen:

00:04:04.320 --> 00:04:05.520
eigenwaarde,

00:04:06.320 --> 00:04:08.160
kennis, discipline.

00:04:08.910 --> 00:04:12.696
Ik was zo blij te kunnen lezen dat ik
alles las wat ik in mijn handen kreeg:

00:04:12.720 --> 00:04:16.055
snoeppapiertjes, kledinglabels,
straatnaamborden, alles.

00:04:16.079 --> 00:04:17.296
Ik las gewoon alles!

NOTE Paragraph

00:04:17.320 --> 00:04:18.336
(Applaus)

NOTE Paragraph

00:04:18.360 --> 00:04:19.560
Ik las gewoon.

00:04:21.360 --> 00:04:24.260
Ik was zo enthousiast
dat ik wist hoe te lezen en te spellen.

00:04:24.630 --> 00:04:27.066
Een kameraad zei me:
"Man, wat ben je aan het eten?"

00:04:27.066 --> 00:04:28.936
Ik zei: "S-N-O-E-P, snoep."

NOTE Paragraph

00:04:28.936 --> 00:04:31.016
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:04:31.040 --> 00:04:33.536
Hij zei: "Geef me wat."
Ik zei: "N-E-E. Nee."

NOTE Paragraph

00:04:33.560 --> 00:04:34.776
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:04:34.800 --> 00:04:36.180
Het was geweldig.

00:04:36.180 --> 00:04:39.566
Ik bedoel, ik kon nu eindelijk
voor de eerste keer in mijn leven lezen.

00:04:39.566 --> 00:04:41.900
Het gevoel dat ik kreeg was ongelofelijk.

NOTE Paragraph

00:04:43.240 --> 00:04:45.840
En dan op mijn 22ste,
met een gevoel van eigenwaarde,

00:04:46.800 --> 00:04:48.536
zelfverzekerd,

00:04:48.560 --> 00:04:50.960
herinnerde ik me
wat die gangster me had verteld.

00:04:51.760 --> 00:04:55.496
Dus pakte ik de financiële
pagina's van de krant.

00:04:55.520 --> 00:04:57.456
Ik wou die rijke blanken vinden.

NOTE Paragraph

00:04:57.480 --> 00:04:59.080
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:05:00.520 --> 00:05:02.440
Dus zocht ik die glimp.

00:05:03.230 --> 00:05:05.196
Terwijl ik verder ging met mijn carrière

00:05:05.196 --> 00:05:08.780
in lesgeven over hoe met geld
om te gaan en te investeren,

00:05:08.780 --> 00:05:12.436
leerde ik snel dat ik verantwoordelijkheid
moest nemen voor mijn eigen daden.

00:05:12.436 --> 00:05:15.330
Het is waar, ik groeide
in een moeilijke omgeving op,

00:05:15.330 --> 00:05:17.406
maar ik koos ervoor misdrijven te plegen

00:05:17.406 --> 00:05:19.020
en ik moest dat toegeven.

00:05:19.020 --> 00:05:21.826
Ik moest er verantwoordelijkheid
voor nemen en dat deed ik.

00:05:21.826 --> 00:05:24.696
Ik werkte aan een leerplan
dat gevangenen kon aanleren

00:05:24.720 --> 00:05:27.650
financieel gezond te blijven
door middel van gevangenisjobs.

00:05:28.820 --> 00:05:31.836
Een verantwoordelijke levensstijl
kan ons erbij helpen

00:05:31.846 --> 00:05:35.656
om goed met geld om te gaan
als we in de maatschappij terugkomen,

00:05:35.676 --> 00:05:38.536
zoals de meeste mensen deden 
die geen misdrijf pleegden.

00:05:38.560 --> 00:05:39.760
Toen ontdekte ik

00:05:40.680 --> 00:05:42.736
dat volgens MarketWatch

00:05:42.760 --> 00:05:45.296
meer dan 60 procent 
van de Amerikaanse bevolking

00:05:45.320 --> 00:05:47.440
minder dan 1.000 dollar spaargeld heeft.

00:05:48.200 --> 00:05:51.416
Sports Illustrated zei dat meer 
dan 60 procent van de NBA-spelers

00:05:51.440 --> 00:05:52.976
en de NFL-spelers bankroet gaan.

00:05:53.000 --> 00:05:56.420
40 procent van huwelijksproblemen 
komen voort uit financiële problemen.

00:05:57.080 --> 00:05:58.296
Wat in hemelsnaam?

NOTE Paragraph

00:05:58.320 --> 00:06:00.456
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:06:00.480 --> 00:06:03.176
Wil je me zeggen dat mensen 
hun hele leven werken,

00:06:03.200 --> 00:06:05.776
auto's, kleren, huizen en spullen kopen,

00:06:05.800 --> 00:06:08.016
maar van loonbriefje
naar loonbriefje leven?

00:06:08.040 --> 00:06:11.840
Hoe, in hemelsnaam, kunnen leden 
van de maatschappij gevangenen helpen

00:06:11.840 --> 00:06:13.676
om te integreren in de maatschappij,

00:06:13.676 --> 00:06:15.720
als ze hun eigen zaken
niet kunnen beheren?

00:06:16.160 --> 00:06:17.716
Wij waren ten dode opgeschreven.

NOTE Paragraph

00:06:17.716 --> 00:06:19.090
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:06:19.090 --> 00:06:20.600
Ik had een beter plan nodig.

00:06:22.520 --> 00:06:24.640
Dit gaat niet goed aflopen.

00:06:25.040 --> 00:06:26.240
Dus ...

00:06:27.880 --> 00:06:29.080
Ik dacht na.

00:06:31.800 --> 00:06:34.740
Ik had nu een verplichting 
om de betrokkenen op te zoeken

00:06:36.360 --> 00:06:37.576
en te helpen,

00:06:37.600 --> 00:06:40.856
en het was gek, want nu gaf ik
om mijn gemeenschap.

00:06:40.880 --> 00:06:43.480
Wauw, wie had dat gedacht?
Ik gaf om mijn gemeenschap.

NOTE Paragraph

00:06:44.640 --> 00:06:46.830
Financieel analfabetisme is een ziekte

00:06:46.830 --> 00:06:50.076
die vele minderheden en de armere klasse
in onze samenleving verlamd

00:06:50.076 --> 00:06:52.136
over verschillende generaties heen

00:06:52.160 --> 00:06:54.656
en we zouden daarover woest moeten zijn.

00:06:54.680 --> 00:06:56.256
Vraag jezelf af:

00:06:56.280 --> 00:06:59.536
hoe kan het dat 50 procent
van de Amerikaanse bevolking

00:06:59.560 --> 00:07:03.520
financieel ongeletterd is in een natie
aangedreven door financiële vooruitgang?

00:07:05.000 --> 00:07:07.856
Onze toegang tot recht,
onze sociale status,

00:07:07.880 --> 00:07:10.720
levensomstandigheden, transport en voedsel

00:07:10.720 --> 00:07:14.036
zijn allemaal afhankelijk van geld
dat de meesten niet kunnen beheren.

00:07:14.036 --> 00:07:15.576
Dat is gestoord!

00:07:15.600 --> 00:07:16.976
Het is een epidemie

00:07:17.000 --> 00:07:20.450
en een groter gevaar voor de openbare
veiligheid dan enig andere kwestie.

NOTE Paragraph

00:07:21.720 --> 00:07:24.376
Volgens het Californisch gevangeniswezen

00:07:24.400 --> 00:07:26.736
heeft meer dan 70 procent
van de gevangenen

00:07:26.760 --> 00:07:30.376
geldgerelateerde misdrijven gepleegd
of werd ervoor in beschuldiging gesteld:

00:07:30.400 --> 00:07:34.920
overvallen, inbraken,
fraude, diefstal, vervalsing --

00:07:35.720 --> 00:07:37.040
en de lijst gaat verder.

00:07:37.920 --> 00:07:39.136
Luister hier:

00:07:39.160 --> 00:07:42.096
een doorsnee gevangene

00:07:42.120 --> 00:07:44.616
komt het Californisch
gevangenissysteem binnen

00:07:44.640 --> 00:07:46.200
zonder financiële kennis,

00:07:46.840 --> 00:07:48.816
verdient 30 cent per uur,

00:07:48.840 --> 00:07:51.056
meer dan 800 dollar per jaar,

00:07:51.080 --> 00:07:53.840
zonder echte uitgaven en zal niet sparen.

00:07:54.760 --> 00:07:59.060
Bij zijn voorwaardelijke vrijlating
krijgt hij 200 dollar en wordt hem gezegd:

00:07:59.060 --> 00:08:02.750
"Hé, veel geluk, blijf uit de problemen
en kom niet terug naar de gevangenis."

00:08:02.800 --> 00:08:06.096
Zonder serieuze voorbereiding
of financiële langetermijnplanning,

00:08:06.120 --> 00:08:07.320
wat doet hij ... ?

00:08:08.600 --> 00:08:09.800
Op z'n 60ste?

00:08:11.120 --> 00:08:12.290
Een goede baan vinden

00:08:12.290 --> 00:08:14.400
of terugkeren naar
hetzelfde crimineel gedrag

00:08:14.400 --> 00:08:17.170
dat hem nou precies
in de gevangenis deed belanden?

00:08:17.400 --> 00:08:19.176
Belastingbetalers, jullie kiezen.

00:08:19.200 --> 00:08:22.360
Zijn opleiding heeft waarschijnlijk
al voor hem gekozen.

NOTE Paragraph

00:08:23.120 --> 00:08:25.480
Dus hoe kunnen we deze ziekte genezen?

00:08:26.240 --> 00:08:27.976
Ik richtte een programma mee op

00:08:28.000 --> 00:08:32.576
dat we Financiële Emancipatie
Emotionele Geletterdheid noemen.

00:08:32.600 --> 00:08:34.056
We noemen het FEEG

00:08:34.080 --> 00:08:37.200
en het leert je
hoe je emotionele beslissingen

00:08:37.200 --> 00:08:39.256
te scheiden van je financiële beslissingen

00:08:39.280 --> 00:08:42.696
en de vier tijdloze regels
van persoonlijke financiën:

00:08:42.720 --> 00:08:44.280
de juiste manier van sparen,

00:08:45.560 --> 00:08:47.200
uitgaven onder controle houden,

00:08:48.320 --> 00:08:50.096
geld effectief lenen

00:08:50.120 --> 00:08:53.896
en het spreiden van je financiën
door je geld voor je te laten werken

00:08:53.920 --> 00:08:55.736
in plaats van ervoor te werken.

00:08:55.760 --> 00:08:59.920
Gevangenen hebben deze vaardigheden nodig
voor ze terugkomen in de samenleving.

00:09:01.480 --> 00:09:05.376
Er is geen volledig rehabilitatie 
zonder deze vaardigheden.

00:09:05.400 --> 00:09:09.216
Het idee dat enkel deskundigen
geld kunnen investeren en beheren

00:09:09.240 --> 00:09:11.496
is absoluut belachelijk

00:09:11.520 --> 00:09:13.187
en wie je dat vertelt, liegt.

NOTE Paragraph

00:09:13.211 --> 00:09:18.176
(Applaus)

NOTE Paragraph

00:09:18.200 --> 00:09:20.616
Een deskundige is een persoon

00:09:20.640 --> 00:09:23.136
die zijn ambacht beter kent dan de meesten

00:09:23.160 --> 00:09:28.096
en niemand weet beter hoeveel geld 
je nodig hebt, al hebt of wilt dan jezelf,

00:09:28.120 --> 00:09:30.220
dit wil zeggen dat jij de deskundige bent.

00:09:30.880 --> 00:09:35.096
Financiële kennis is geen vaardigheid,
dames en heren.

00:09:35.120 --> 00:09:36.320
Het is een levensstijl.

00:09:37.560 --> 00:09:42.056
Financiële stabiliteit is een bijproduct
van een degelijke levensstijl.

00:09:42.080 --> 00:09:45.880
Een financieel gezonde gevangene
kan een belastingbetalende burger worden

00:09:46.680 --> 00:09:50.176
en een financieel gezonde 
belastingbetalende burger kan dit blijven.

00:09:50.200 --> 00:09:54.536
Dit laat ons toe om een brug te bouwen
tussen de mensen die we beïnvloeden:

00:09:54.560 --> 00:09:57.296
familie, vrienden en die jonge mensen

00:09:57.320 --> 00:10:00.820
die nog altijd geloven dat er een verband
is tussen criminaliteit en geld.

00:10:01.720 --> 00:10:04.440
Dus laten we de vrees en angst verliezen

00:10:04.450 --> 00:10:06.216
voor alle moeilijke financiële termen

00:10:06.216 --> 00:10:08.526
en alle andere flauwekul
die je gehoord hebt.

00:10:09.720 --> 00:10:13.576
En laten we naar de kern gaan
van wat onze samenleving heeft verlamd

00:10:13.600 --> 00:10:17.960
door onze verantwoordelijkheid op te nemen
om ons leven beter te beheersen.

00:10:19.000 --> 00:10:22.336
En laten we een simpel
en gebruiksvriendelijk leerplan aanbieden

00:10:22.360 --> 00:10:24.616
dat gaat tot de kern

00:10:24.640 --> 00:10:28.330
van wat financiële emancipatie 
en emotionele geletterdheid werkelijk is.

NOTE Paragraph

00:10:28.360 --> 00:10:30.400
Als je hier in het publiek zit en zegt:

00:10:30.400 --> 00:10:32.876
"O ja, nou, dat ben ik niet
en ik geloof het niet",

00:10:33.480 --> 00:10:35.256
kom dan mijn klas volgen --

NOTE Paragraph

00:10:35.280 --> 00:10:36.976
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:10:37.000 --> 00:10:39.480
zodat ik je kan tonen
hoeveel geld het je kost

00:10:39.480 --> 00:10:41.960
iedere keer dat je emotioneel wordt.

NOTE Paragraph

00:10:41.960 --> 00:10:46.310
(Applaus)

NOTE Paragraph

00:10:47.600 --> 00:10:49.136
Heel erg bedankt. Dank je.

NOTE Paragraph

00:10:49.160 --> 00:10:50.320
(Applaus)