0:00:00.960,0:00:03.016
چهارده سالم بود،

0:00:03.040,0:00:04.616
داخل یه سالن بولینگ،

0:00:04.640,0:00:07.180
داشتم از یه دستگاه سکهایِ بازی[br]دزدی میکردم

0:00:07.200,0:00:08.976
و موقع خروج از ساختمون

0:00:09.000,0:00:11.480
یکی از نگهبانها بازوم رو گرفت،[br]منم فرار کردم.

0:00:11.760,0:00:14.736
توی خیابون دویدم[br]و از روی یه فنسی پریدم.

0:00:14.760,0:00:16.376
و وقتی رسیدم بالای فنس،

0:00:16.400,0:00:18.856
وزنِ سههزار تا سکهی ۲۵ سِنتی[br]توی کیف مدرسه م

0:00:18.856,0:00:20.750
منو کشید عقب[br]و افتادم پایین.

0:00:20.880,0:00:23.936
وقتی به خودم اومدم[br]دیدم مأمور بالاسرم ایستاده،

0:00:23.960,0:00:28.196
بهم گفت: «ببین عوضی دفعهی بعد[br]یه چیزی بدزد که بتونی ببریش.»

0:00:28.196,0:00:29.416
(خنده)

0:00:29.440,0:00:31.700
منو فرستادند کانون اصلاح و تربیت

0:00:31.700,0:00:35.050
و وقتی از کانون اصلاح آزاد شدم[br]و اومدم به کانون خانواده،

0:00:35.080,0:00:38.056
اولین حرفی که داییم بهم زد این بود:[br]«پس چرا گیر افتادی بچه؟»

0:00:38.080,0:00:40.256
گفتم: «آخه کیفه خیلی سنگین بود.»

0:00:40.280,0:00:42.896
گفت: «همهی سکهها رو[br]که نباید بلند میکردی.»

0:00:42.900,0:00:46.056
گفتم: «ای بابا سکهی کوچولو بودن،[br]میخواستی چیکار کنم؟»

0:00:46.080,0:00:50.976
و ۱۰ دقیقه بعد، منو برد بیرون[br]که یه دستگاه سکهای دیگه رو خالی کنم.

0:00:51.000,0:00:53.020
پول بنزین لازم داشتیم[br]که برگردیم خونه.

0:00:53.280,0:00:54.480
زندگی من این بود.

0:00:55.440,0:00:57.296
توی بندر اوکلندِ کالیفرنیا بزرگ شدم،

0:00:57.320,0:00:59.656
با مادرم و چندتا از[br]اقوام نزدیکمون

0:00:59.680,0:01:01.390
که معتادِ کراک کوکائین بودند.

0:01:01.560,0:01:06.490
محیطهایی که توش بزرگ شدم[br]با خانواده و با دوستهام

0:01:06.960,0:01:08.810
و توی پناهگاههای بیخانمانها بود.

0:01:09.040,0:01:12.720
بیشتر وقتها، غذام رو از[br]مکانهای غذابرای فقرا میگرفتم.

0:01:13.350,0:01:15.296
رفیق فابریکم یه بار بهم گفت:

0:01:15.320,0:01:17.296
دنیا روی پول میچرخه

0:01:17.320,0:01:18.536
و هرچیزی که توی دنیاست.

0:01:18.560,0:01:21.150
و توی این خیابونا،[br]حرف اول و آخرو پول میزنه.

0:01:21.320,0:01:22.936
و اگه دنبال پول بری،

0:01:22.960,0:01:25.480
تو رو میرسونه یا به آدم بَده[br]یا به آدم خوبه.

0:01:26.080,0:01:28.616
همون روزا بود که من[br]اولین جُرمم رو مرتکب شدم،

0:01:28.640,0:01:31.616
و این اولین باری بود که[br]بهم گفتند که آدم به درد بخوری هستم

0:01:31.640,0:01:33.970
و احساس کردم که آدما[br]حالا ازم حساب میبرند.

0:01:34.240,0:01:38.076
هیچ وقت هیچکی بهم نگفت که[br]من مثلا میتونم وکیل یا دکتر یا مهندس بشم.

0:01:38.076,0:01:40.950
خب اصلاً مگه میتونستم؟[br]من که خوندن و نوشتن بلد نبودم.

0:01:40.950,0:01:42.020
بیسواد بودم.

0:01:42.020,0:01:45.870
برای همین همیشه فکر میکردم[br]که خلافکاری راهی بود که باید میرفتم.

0:01:47.480,0:01:49.176
و بعد یه روز

0:01:49.200,0:01:50.456
داشتم با یکی صحبت میکردم

0:01:50.480,0:01:54.080
و اون دربارهی نقشهی یه دزدی[br]برام توضیح داد.

0:01:54.760,0:01:55.960
و رفتیم دزدی.

0:01:57.080,0:01:58.820
واقعیت اینه که داشتم[br]جایی بزرگ میشدم

0:01:58.820,0:02:00.956
که قویترین اقتصاد رو در جهان داشت،

0:02:00.956,0:02:03.016
ایالات متحد آمریکا،

0:02:03.040,0:02:07.660
و در عین شاهد مادرم بودم که[br]توی صف بانک خون بود

0:02:08.680,0:02:13.180
که به خاطر ۴۰ دلار خون خودشو بفروشه[br]که بتونه شکم بچههاش رو سیر کنه.

0:02:13.320,0:02:16.640
هنوزم جای سرنگها روی بازوهاش[br]خوب دیده میشن.

0:02:17.270,0:02:19.120
من هیچ وقت اهمیتی به جامعه نمیدادم.

0:02:19.120,0:02:20.786
اونام اهمیتی به زندگی من نمیدادند.

0:02:20.786,0:02:23.760
هرکی هر کاری که داشت میکرد[br]واسه زندگی خودش میکرد،

0:02:23.760,0:02:26.060
موادفروشها، دزدها،[br]بانکِ خون.

0:02:26.060,0:02:27.750
همه داشتند پولِ خون میگرفتند.

0:02:27.750,0:02:29.936
منم سهم خودمو با هر روشی[br]گیر میآوردم.

0:02:29.960,0:02:31.536
منم سهم خودمو گرفتم.

0:02:31.560,0:02:34.200
سوادِ مالی[br]واقعا دنیا رو اداره میکرد،

0:02:34.680,0:02:36.656
و من یه بردهی کوچیک بودم اون وسط

0:02:36.680,0:02:38.770
که افتاده بودم دنبال آدم بَده.

0:02:40.280,0:02:43.456
وقتی ۱۷ سالم بود، به جرم[br]دزدی و قتل دستگیر شدم،

0:02:43.480,0:02:47.456
و خیلی زود فهمیدم که توی زندان مسائل مالی[br]حتی بیشتر از توی خیابون اهمیت و قدرت داره

0:02:47.480,0:02:49.580
و برای همین منم وارد بازی شدم

0:02:49.600,0:02:52.656
یه روز، با عجله خواستم[br]صفحهی ورزشی روزنامه رو بردارم

0:02:52.680,0:02:54.496
که بدم به هم سلولیم برام بخونه،

0:02:54.520,0:02:56.936
و اشتباهی صفحهی تجارت رو برداشتم.

0:02:56.960,0:03:00.216
پیرمرده بهم گفت:[br]«چی شد بچه، اخبار سهام رو میخوای؟»

0:03:00.240,0:03:01.496
و من گفتم: «چی هست اصلا؟»

0:03:01.520,0:03:04.696
گفت: «همون جاییه که[br]رفقای سفید پولاشون رو نگه میدارند.»

0:03:04.720,0:03:05.936
(خنده)

0:03:05.960,0:03:09.816
و این اولین باری بود که[br]یه نور امید دیدم،

0:03:09.840,0:03:11.336
یه آینده.

0:03:11.360,0:03:14.510
اون یه توضیح مختصری[br]دربارهی سهام بهم داد،

0:03:14.800,0:03:16.840
ولی فقط یه جرقهی اولیه بود.

0:03:18.230,0:03:20.136
خب آخه، من که نمیتونستم...

0:03:20.160,0:03:22.410
من که خوندن و نوشتن بلد نبودم.

0:03:22.600,0:03:25.216
حقههایی که برای پنهان کردن بیسوادیم[br]استفاده کرده بودم

0:03:25.240,0:03:27.216
توی این محیط دیگه جواب نمیداد.

0:03:27.240,0:03:30.220
توی یه قفس گیر افتاده بودم،[br]طعمهای بودم وسط شکارچیها،

0:03:30.220,0:03:32.286
و واسهی آزادی که هیچ وقت[br]نداشتم میجنگیدم.

0:03:32.286,0:03:34.456
سرگردون و خسته بودم،

0:03:34.480,0:03:36.330
و هیچ راهی هم نداشتم.

0:03:37.000,0:03:38.776
بنابراین توی ۲۰ سالگی،

0:03:38.800,0:03:41.320
سختترین کار زندگیم رو کردم.

0:03:42.160,0:03:43.360
یه کتاب برداشتم،

0:03:45.320,0:03:47.880
و این رنج آورترین روز زندگیم بود.

0:03:49.200,0:03:51.136
تقلا میکردم که خوندن یاد بگیرم،

0:03:51.160,0:03:53.776
از خانواده ام جدایم کرده بودند،

0:03:53.800,0:03:55.000
از رفقام...

0:03:56.280,0:03:57.736
پسر، خیلی سخت بود.

0:03:57.760,0:03:59.136
جون میکندم.

0:03:59.160,0:04:00.856
ولی هر قدمی که جلو میرفتم،

0:04:00.880,0:04:04.356
بزرگترین پاداشهایی که تاحالا[br]آرزو کرده بودم به دست میآوردم

0:04:04.356,0:04:05.520
خودباوری،

0:04:06.320,0:04:08.160
دانش، انضباط.

0:04:09.000,0:04:12.696
انقدر ذوق کرده بودم[br]که هرچی دستم میومد میخوندم:

0:04:12.720,0:04:16.055
پوستهی شوکولات، آرم لباسها،[br]تابلوهای توی خیابون، همهچی.

0:04:16.079,0:04:17.620
کارم شده بود خوندن.

0:04:17.660,0:04:18.476
(تشویق)

0:04:18.476,0:04:19.830
فقط میخوندم.

0:04:21.270,0:04:24.630
خیلی هیجان داشتم که یاد بگیرم بخونم[br]و کلمهها رو هجی کنم.

0:04:24.720,0:04:26.680
رفیقم اومد پیشم گفت:[br]«داداش، چی میخوری؟»

0:04:26.680,0:04:28.736
گفتم: «آ ب ن ب ا ت، آبنبات.»

0:04:28.920,0:04:29.936
(خنده)

0:04:31.040,0:04:33.706
گفت: «به منم یکی بده.»[br]گفتم: «ن هـ ، نه.»

0:04:33.840,0:04:34.666
(خنده)

0:04:34.690,0:04:36.216
اصلاً محشر بود.

0:04:36.240,0:04:39.416
یعنی برای اولین بار توی زندگیم[br]داشتم نوشته میخوندم.

0:04:39.440,0:04:41.720
احساسی که بهم میداد عالی بود.

0:04:43.080,0:04:45.840
و بعد توی ۲۲ سالگی، با احساسی که داشتم،

0:04:46.800,0:04:48.536
با اعتماد به نفس،

0:04:48.560,0:04:50.660
یاد حرفِ اون مأمور افتادم.

0:04:51.760,0:04:55.496
بعد، صفحهی تجارتِ روزنامه رو برداشتم.

0:04:55.520,0:04:58.276
میخواستم آمارِ اون رفیق سفیدپوستای[br]پولدارمون رو بگیرم.

0:04:58.506,0:04:59.280
(خنده)

0:05:00.520,0:05:03.060
برای همین گشتم دنبال اون جرقهی فکری.

0:05:03.480,0:05:05.096
بعداً وقتی کارم رو جدیتر کردم،

0:05:05.120,0:05:08.976
و به دیگران یاد دادم که چطوری[br]مخارجشون رو مدیریت کنند و پسانداز کنند،

0:05:09.000,0:05:12.336
خیلی زود فهمیدم که باید مسئولیتِ[br]رفتارهای خودم رو هم بپذیرم.

0:05:12.360,0:05:15.376
درسته، من توی یه محیط بی در و پیکر[br]بزرگ شدم،

0:05:15.400,0:05:17.270
اما من بودم که خلافکاری رو انتخاب کردم،

0:05:17.270,0:05:19.136
و باید این رو پیش خودم اعتراف میکردم.

0:05:19.160,0:05:21.660
باید مسئولیتش رو قبول میکردم،[br]و کردم.

0:05:21.660,0:05:24.816
داشتم یه برنامهی آموزشی تهیه میکردم[br]که به زندانیها آموزش میداد

0:05:24.816,0:05:27.640
که چطوری با کار توی زندان[br]پولشون رو مدیریت کنند.

0:05:28.720,0:05:31.810
مدیریتِ درست سبک زندگی،[br]ابزارهای انتقالپذیری بهمون میده

0:05:31.810,0:05:35.256
که باهاش میتونیم وقتی به جامعه برمیگردیم[br]امورات مالیمون رو اداره کنیم،

0:05:35.256,0:05:37.906
مثل اکثریت باقی مردمی[br]که جرمی مرتکب نشده بودند.

0:05:38.560,0:05:39.760
بعد فهمیدم

0:05:40.540,0:05:42.736
که بر اساس سایت مارکت واچ،

0:05:42.760,0:05:45.296
بیشتر از ۶۰ درصد مردم آمریکا

0:05:45.320,0:05:47.440
پساندازی کمتر از هزار دلار دارند.

0:05:47.960,0:05:51.386
سایت اسپورتس ایلوسترِیتد نوشته که[br]بالای ۶۰ درصد بسکتبالیستهای ان.بی.اِی.

0:05:51.386,0:05:53.216
و فوتبالیستهای ان.اف.ال. ورشکست میشن.

0:05:53.216,0:05:56.040
۴۰ درصد مشکلات زوجها[br]به خاطر مسائل مالیه.

0:05:57.080,0:05:58.566
چه مزخرفیه؟

0:05:59.190,0:06:00.106
(خنده)

0:06:00.480,0:06:03.176
یعنی میخوای بگی[br]آدما همهی عمرشون کار میکنند،

0:06:03.200,0:06:05.776
ماشین میخرند، لباس،[br]خونه، و چیزای دیگه،

0:06:05.800,0:06:08.016
ولی آخر ماه هیچی براشون نمیمونه؟

0:06:08.040,0:06:12.376
آخه چطور میشه افراد جامعه بتونند[br]به زندانیها کمک کنند

0:06:12.400,0:06:13.530
که برگردند به جامعه،

0:06:13.530,0:06:16.030
اگه خودشون نتونند[br]زندگیشون رو اداره کنند؟

0:06:16.160,0:06:17.846
اوضاع خرابه که.

0:06:17.976,0:06:19.176
(خنده)

0:06:19.200,0:06:21.100
باید یه فکر اساسی میکردم.

0:06:22.520,0:06:24.640
اینجوری نمیشه که.

0:06:25.040,0:06:26.240
برای همین،

0:06:27.670,0:06:28.970
نشستم فکر کردم.

0:06:31.800,0:06:34.840
حالا احساس میکردم که باید[br]به این مشکلات توجه میکردم

0:06:36.300,0:06:37.430
و یه کمکی میکردم،

0:06:37.430,0:06:40.856
و این خیلی عجیب بود[br]چون حالا دیگه دیگران برام مهم بودند.

0:06:40.880,0:06:43.560
عجب، فکرشو بکن،[br]مردم برام مهم شده بودند!

0:06:44.640,0:06:46.936
بیسوادی مالی یه مرضه

0:06:46.960,0:06:49.976
که اقلیتها و اقشار فقیر جامعه رو[br]فلج کرده،

0:06:50.000,0:06:52.136
نسل اندر نسل.

0:06:52.160,0:06:54.656
خونِ آدم به جوش میاد.

0:06:54.680,0:06:56.256
از خودتون بپرسید:

0:06:56.280,0:06:59.536
چطور ممکنه ۵۰ درصد مردم آمریکا

0:06:59.560,0:07:03.520
از نظر مالی بیسواد باشند[br]توی مملکتی که رفاه مالیش معروفه؟

0:07:05.000,0:07:07.856
سهمی که از عدالت داریم، موقعیت اجتماعیمون،

0:07:07.880,0:07:10.860
وضع زندگیمون، وسایل نقلیه و غذا،

0:07:10.860,0:07:14.116
همهشون به پول وابستهن،[br]پولی که بیشتر مردم نمیتونند مدیریتش کنند.

0:07:14.116,0:07:15.576
این مسخره ست!

0:07:15.600,0:07:16.976
این یه بیماری همه گیره،

0:07:17.000,0:07:20.000
و از هر چیز دیگهای[br]برای امنیت اجتماعی خطرناکتره.

0:07:21.640,0:07:24.376
سازمان اصلاحات و توانبخشی کالیفرنیا[br]اعلام کرده

0:07:24.400,0:07:26.736
که بیشتر از ۷۰ درصد زندانیهای ایالت

0:07:26.760,0:07:30.376
به خاطر جرایم مالی در زندان هستند:

0:07:30.400,0:07:34.920
جیببری، سرقت، کلاه برداری، اخاذی...

0:07:35.720,0:07:37.040
و الی آخر.

0:07:37.920,0:07:39.136
مثلا این رو داشته باشید:

0:07:39.160,0:07:42.096
به طور معمول، یه شخص زندانی

0:07:42.120,0:07:44.616
وارد سیستم زندان کالیفرنیا میشه

0:07:44.640,0:07:46.200
بدون هیچ گونه آموزش مالی،

0:07:46.840,0:07:48.816
ساعتی ۳۰ سِنت پول درمیاره،

0:07:48.840,0:07:51.056
که میشه بیشتر از ۸۰۰ دلار در سال،

0:07:51.080,0:07:54.410
و بدون هیچ خرج خاصی،[br]آخر سر پساندازش صفره.

0:07:54.760,0:07:59.096
به قید قول شرف آزاد که شد ۲۰۰ دلار[br]دم در زندان میذارن کف دستش و بهش میگن:

0:07:59.120,0:08:02.200
«موفق باشی، واسه خودت دردسر درست نکن،[br]دیگه هم زندان نیا.»

0:08:02.800,0:08:06.096
بدون هیچ گونه آمادگی لازم[br]یا برنامههای مالی دراز مدت،

0:08:06.120,0:08:07.320
طرف چی کار میکنه؟

0:08:08.600,0:08:09.800
توی ۶۰ سالگی.

0:08:11.120,0:08:12.456
یه شغل خوب پیدا میکنه؟

0:08:12.480,0:08:16.400
یا برمیگرده سراغ همون رفتار مجرمانهای[br]که کارش رو کشوند به زندان؟

0:08:17.250,0:08:19.266
شمایی که مالیات میدید،[br]خودتون انتخاب کنید.

0:08:19.266,0:08:22.360
خب، تحصیلاتش که از قبل براش انتخاب کرده،[br]لابد.

0:08:23.120,0:08:25.480
پس این مرض رو چطوری درمان کنیم؟

0:08:26.240,0:08:27.976
من و همکارم برنامهای رو طراحی کردیم

0:08:28.000,0:08:32.576
که اسمش رو گذاشتیم[br]سواد احساسی [و] توانمندی مالی

0:08:32.600,0:08:34.056
مخففش میشه FEEL

0:08:34.080,0:08:37.256
این برنامه آموزش میده که چطوری میشه[br]تصمیمگیریهای احساسی رو

0:08:37.280,0:08:39.256
از تصمیمگیریهای مالی جدا کرد،

0:08:39.280,0:08:42.696
چهار قانونِ همیشه صادق[br]در مورد امور مالیِ شخصی:

0:08:42.720,0:08:44.770
پسانداز کردن به شیوهی درست،

0:08:45.560,0:08:47.750
کنترل هزینههای زندگی،

0:08:48.320,0:08:50.096
پول قرض گرفتن به موقع،

0:08:50.120,0:08:53.896
و تنوع در منابع درامد[br]طوری که پول شما براتون کار کنه

0:08:53.920,0:08:55.736
نه اینکه شما برای پول کار کنید.

0:08:55.760,0:08:59.920
زندانیها قبل از بازگشت به جامعه[br]نیاز به این مهارتهای زندگی دارند.

0:09:01.480,0:09:05.376
بدون این مهارتها[br]بازپروریِ درستی حاصل نمیشه.

0:09:05.400,0:09:09.216
این تصور که فقط حرفهایها میتونند[br]سرمایهگذاری کنند و پولشون رو مدیریت کنند

0:09:09.240,0:09:11.496
یه حرف کاملاً بیخوده،

0:09:11.520,0:09:14.227
و هر کی همچین حرفی بهتون زد دروغ میگه.

0:09:14.497,0:09:16.746
(تشویق)

0:09:18.200,0:09:20.616
یه آدم حرفهای کسیه که

0:09:20.640,0:09:23.136
کارش رو بهتر از هر کسی بلده،

0:09:23.160,0:09:28.096
و هیچ کس بهتر از خودتون نمیدونه که شما[br]چقدر پول دارید یا لازم دارید یا میخواید،

0:09:28.120,0:09:30.080
و این یعنی که خود شما حرفهای هستید.

0:09:30.880,0:09:35.096
سواد مالی یه مهارت نیست،[br]خانمها و آقایون.

0:09:35.120,0:09:37.400
سواد مالی یه سبکِ زندگیه.

0:09:37.560,0:09:42.056
داشتنِ ثبات مالی، نتیجهی فرعیِ[br]یه سبک زندگی درسته.

0:09:42.080,0:09:46.100
یه زندانی که مسائل مالی رو خوب میفهمه[br]میتونه یه شهروند مالیات دهنده بشه،

0:09:46.500,0:09:50.176
و یه شهروند مالیات دهنده که مسائل مالی رو[br]میفهمه میتونه شهروند باقی بمونه.

0:09:50.200,0:09:54.536
این بهمون امکان میده که پُلی بسازیم بین[br]آدمهایی که تحت تأثیر ما هستند:

0:09:54.560,0:09:57.296
خانواده، دوستان، و اون جوانهایی که

0:09:57.320,0:10:00.890
هنوز خیال میکنند که جُرم و پول[br]به هم ربط دارند.

0:10:01.720,0:10:04.470
پس بیاین خودمون رو رها کنیم[br]از ترس و دلهرهای که

0:10:04.470,0:10:06.176
از همهی اون کلمات عجیب مالی داریم

0:10:06.176,0:10:09.696
و همهی اون اراجیفی که[br]اون بیرون توی گوشتون میخونند.

0:10:09.720,0:10:13.576
و بیاین بریم سراغ ریشهی اون چیزی که[br]جامعهی ما رو فلج کرده

0:10:13.600,0:10:17.960
و نمیذاره مسئولیتپذیر باشید تا بتونید[br]زندگیتون رو بهتر اداره کنید.

0:10:19.000,0:10:22.336
و بهتره یه برنامهی آموزشیِ ساده و راحت[br]ارائه کنیم

0:10:22.360,0:10:24.550
که میره سراغ ریشه... ریشهی

0:10:24.550,0:10:28.510
اون چیزی که توانمندی مالی و[br]سواد احساسی واقعا هستند.

0:10:28.510,0:10:30.500
حالا اگه اینجا بین حضار نشستید و[br]میگید که:

0:10:30.500,0:10:33.606
«آهان آره، من که اینطوری نیستم...[br]اینا همش حرفه،»

0:10:33.606,0:10:35.556
پس حتما بیاین و سر کلاس من بشینید!

0:10:35.646,0:10:36.886
(خنده)

0:10:36.950,0:10:41.180
میتونم بهتون نشون بدم هر بار که[br]احساساتی میشین، چقدر براتون هزینه داره.

0:10:43.100,0:10:45.120
(تشویق)

0:10:47.600,0:10:49.136
خیلی ممنون... ممنون.

0:10:49.287,0:10:50.007
(تشویق)