WEBVTT

00:00:01.658 --> 00:00:06.100
Bir astronot ekibinde 
olduğunuzu hayal edin.

00:00:06.124 --> 00:00:09.276
Mars'a ya da başka uzak 
bir gezegene gittiğinizi.

00:00:09.854 --> 00:00:12.886
Bu yolculuk bir yıl veya

00:00:12.910 --> 00:00:14.379
daha fazla sürebilir.

00:00:14.836 --> 00:00:17.773
Gemideki alan ve kaynaklar

00:00:17.797 --> 00:00:19.337
sınırlı olurdu.

00:00:19.361 --> 00:00:23.948
Yani ekibinizin ve sizin zahmetsiz bir 
şekilde yiyecek üretebilmesi

00:00:23.972 --> 00:00:25.431
gerekirdi.

00:00:26.169 --> 00:00:30.046
Ya ekibiniz beraberinde sadece birkaç
paket tohum getirebilse

00:00:30.965 --> 00:00:34.364
ve birkaç saat içinde ürün alabilseydi?

00:00:34.914 --> 00:00:38.351
Ya da o ürünler daha fazla tohum üretip

00:00:38.375 --> 00:00:41.429
bütün ekibinizi sadece o birkaç
paket tohumla

00:00:41.453 --> 00:00:45.215
yolculuk boyunca doyurmanızı sağlasaydı?

NOTE Paragraph

00:00:46.465 --> 00:00:50.751
NASA'daki bilim adamları tam da 
bunu yapmanın bir yolunu buldu.

00:00:51.546 --> 00:00:54.189
Buldukları şey oldukça ilginçti.

00:00:54.213 --> 00:00:56.109
Mikroorganizmaları, tek hücreli

00:00:56.133 --> 00:00:58.223
organizmaları kapsıyordu.

00:00:58.732 --> 00:01:01.068
Aynı zamanda sudaki hidrojeni kullandılar.

00:01:01.511 --> 00:01:05.599
Kullandıkları mikrop tipleri
hidrojenotroplar olarak biliniyorlar

00:01:05.623 --> 00:01:10.913
ve bu hidrojenotroplarla bir uzay 
gemisinde yaşam sürdürebilecek

00:01:10.937 --> 00:01:13.755
verimli bir karbon döngüsü yapabilirsiniz.

00:01:14.525 --> 00:01:18.217
Astronotların nefes verirken 
saldıkları karbondioksit,

00:01:18.241 --> 00:01:22.042
mikroplar tarafından 
yakalanıp besleyici

00:01:22.066 --> 00:01:25.621
ve karbon bakımından 
zengin bir ekin yaratılırdı.

00:01:26.287 --> 00:01:29.878
Sonra astronotlar bu bol
karbonlu ürünleri yer,

00:01:29.902 --> 00:01:33.892
karbonu karbondioksit
hâlinde havaya salar,

00:01:33.916 --> 00:01:36.380
bu karbon da mikroplar
tarafından yakalanarak

00:01:36.380 --> 00:01:38.129
besleyici bir ekin yapılır,

00:01:38.189 --> 00:01:40.718
bu da astronotlar tarafından

00:01:40.742 --> 00:01:42.152
yeniden yenirdi.

00:01:42.176 --> 00:01:45.178
Bu şekilde kapalı bir karbon 
döngüsü yaratılmış olur.

NOTE Paragraph

00:01:45.821 --> 00:01:47.459
Ama bu neden önemlidir?

00:01:48.158 --> 00:01:50.332
Insanların yaşamak için
karbona ihtiyacı var

00:01:50.872 --> 00:01:52.737
ve bunu da yiyeceklerden alıyoruz.

00:01:53.237 --> 00:01:55.050
Uzun bir uzay yolculuğu sırasında,

00:01:55.050 --> 00:01:58.263
kısacası karbon toplamak pek mümkün olmaz

00:01:58.287 --> 00:02:01.222
ve onu gemide nasıl geri
dönüştüreceğini düşünmen gerekir.

NOTE Paragraph

00:02:01.817 --> 00:02:04.262
Bu akıllıca bir çözüm, değil mi?

00:02:04.825 --> 00:02:08.529
Mesele şu ki, araştırma bir yere varmadı.

00:02:08.553 --> 00:02:12.275
Daha Mars'a gitmedik. Daha 
başka bir gezegene gidemedik.

00:02:12.299 --> 00:02:14.937
Bu araştırma, 60'lar 
ve 70'lerde yapılmıştı.

00:02:15.365 --> 00:02:18.722
Bir meslektaşım olan Dr. John Reed ve ben,

00:02:18.746 --> 00:02:22.717
aslında dünyada karbonu
dönüştürmeye meraklıydık.

00:02:22.741 --> 00:02:24.972
İklim değişikliğine hitap edecek

00:02:24.996 --> 00:02:26.756
teknik çözümler yaratmak istiyorduk.

00:02:26.780 --> 00:02:30.141
Bu araştırmayı 60'larda
--1967 ve sonrası--

00:02:30.141 --> 00:02:33.435
bu konuda basılmış bazı kâğıtları

00:02:33.469 --> 00:02:36.268
okuyarak bulduk.

00:02:36.292 --> 00:02:38.370
Gerçekten iyi bir fikir olduğunu düşündük.

00:02:38.774 --> 00:02:41.838
Biz de dedik ki, yani, dünya
aslında bir uzay gemisi gibi.

00:02:42.370 --> 00:02:45.782
Sınırlı alana ve kaynaklara sahibiz,

00:02:45.806 --> 00:02:47.989
ve dünyada gerçekten de karbonumuzu nasıl

00:02:48.013 --> 00:02:49.908
geri dönüştüreceğimizi çözmemiz lazım.

NOTE Paragraph

00:02:51.202 --> 00:02:53.349
Bir düşüncemiz vardı,

00:02:53.373 --> 00:03:00.123
NASA türü fikirlerden bazılarını alıp 
dünyadaki karbon problemimize

00:03:00.147 --> 00:03:02.912
uygulayabilir miyiz?

00:03:02.936 --> 00:03:05.568
NASA türü mikropları,
dünyada besinli ürünler

00:03:05.592 --> 00:03:08.385
yapmak için yetiştirebilir miyiz?

00:03:09.241 --> 00:03:11.693
Bunu yapmak için bir şirket kurduk.

00:03:11.717 --> 00:03:14.691
Bu şirkette, hidrojenotropların --

00:03:14.691 --> 00:03:20.378
ki ben onlara doğanın süper yüklü karbon
dönüştürücüleri lakabını takacağım --

00:03:20.388 --> 00:03:23.201
çoğunlukla gözden kaçırılan
ve yeterince incelenmeyen,

00:03:23.225 --> 00:03:27.053
güçlü bir mikrop sınıfı 
olduklarını öğrendik

00:03:27.077 --> 00:03:29.782
ve bazı gayet değerli ürünler 
yapabildiklerini.

NOTE Paragraph

00:03:30.544 --> 00:03:34.631
Böylelikle bu ürünleri ve 
mikropları yetiştirmeye başladık.

00:03:35.115 --> 00:03:38.970
Bu mikropları kullanarak karbondioksitten
gerekli amino asitleri

00:03:38.994 --> 00:03:40.459
yapabilecegimizi öğrendik.

00:03:40.483 --> 00:03:43.978
Amino asit profili bazı hayvansal
proteinlerinkine benzeyen

00:03:43.978 --> 00:03:48.023
ve protein bakımından zengin

00:03:48.047 --> 00:03:49.563
bir yemek bile yaptık.

00:03:50.523 --> 00:03:52.933
Onları daha da yetiştirmeye başladık

00:03:52.957 --> 00:03:54.874
ve yağ yapabileceğimizi keşfettik.

00:03:54.898 --> 00:03:57.349
Yağlar birçok ürünün 
üretiminde kullanılır.

00:03:57.738 --> 00:04:01.071
Narenciye yağına benzer bir yağ yaptık,

00:04:01.095 --> 00:04:04.180
bu yağ, koku verme ve tatlandırma 
amaçlı kullanılabilir,

00:04:04.204 --> 00:04:06.831
ayrıca doğada çözünen 
bir temizleyici olarak ya da

00:04:06.855 --> 00:04:08.629
jet yakıtı olarak da kullanılabilir.

00:04:09.236 --> 00:04:11.627
Palmiye yağına benzer bir yağ da yaptık.

00:04:12.065 --> 00:04:14.025
Palmiye yağı, çok çeşitli tüketici

00:04:14.049 --> 00:04:17.357
ve sanayi mallarının 
üretiminde kullanılır.

NOTE Paragraph

00:04:18.873 --> 00:04:23.615
Bu teknolojiyi büyütmek için 
imalatçılarla çalışmaya başladık

00:04:23.639 --> 00:04:25.446
ve bugünlerde bazı ürünleri

00:04:25.470 --> 00:04:27.564
pazara getirmek için onlarla çalışıyoruz.

00:04:28.756 --> 00:04:31.696
Bu teknoloji türünün,
bizim karbondioksiti kârlı şekilde

00:04:31.720 --> 00:04:35.070
değerli ürünlere dönüştürmemize
yardım edebileceğini düşünüyoruz

00:04:35.777 --> 00:04:37.815
-- hem gezegenimize, hem de işletmelere

00:04:37.839 --> 00:04:39.573
yararlı olacak şekilde.

00:04:40.383 --> 00:04:42.201
Bunlar bugün yaptıklarımız.

00:04:42.225 --> 00:04:46.455
Ama yarınlarda, bu teknolojiyi ve 
kullandığımız bu mikropları

00:04:46.479 --> 00:04:49.242
bir sonraki seviyeye çıkarabilirsek,
bu bizim daha da

00:04:49.266 --> 00:04:51.217
harika bir şey yapmamıza yardım edebilir.

00:04:52.045 --> 00:04:54.463
Bu teknolojinin,
tarım alanındaki bir soruna

00:04:54.487 --> 00:04:57.726
hitap etmemize ve yarınların
ihtiyaçlarına göre,

00:04:57.750 --> 00:05:01.499
daha sürdürülebilir bir tarım türü

00:05:01.499 --> 00:05:05.884
ayarlamamıza da yardımcı
olabileceğini düşünüyoruz.

NOTE Paragraph

00:05:06.585 --> 00:05:09.630
Neden sürdürülebilir 
bir tarıma ihtiyacımız var?

00:05:10.325 --> 00:05:12.513
Aslında, nüfusumuzun

00:05:12.537 --> 00:05:17.774
2050 yılında yaklaşık 10 milyara
ulaşacağı hesaplandığı gibi,

00:05:17.798 --> 00:05:20.979
öngörümüze göre 
gıda üretimini yüzde 70

00:05:21.003 --> 00:05:22.575
arttırmamız gerekecek.

00:05:23.182 --> 00:05:26.420
Üstelik, daha da fazla tüketici
ve sanayi ürünleri yapmak için

00:05:26.444 --> 00:05:28.977
daha fazla kaynak ve ham
maddeye ihtiyacımız olacak.

00:05:29.571 --> 00:05:32.234
Peki bu talep için nasıl 
hesap yapmamız lazım?

NOTE Paragraph

00:05:32.669 --> 00:05:38.166
Açıkçası modern tarım, bu talebi devamlı
karşılayacak şekilde ayarlanamaz.

00:05:38.760 --> 00:05:40.978
Bunun birçok sebebi var.

00:05:41.309 --> 00:05:46.145
Bunlardan biri de modern tarımın en 
fazla sera gazı salan faaliyetler

00:05:46.169 --> 00:05:47.750
arasında olması.

00:05:47.774 --> 00:05:51.397
Hatta, bizim arabalar, kamyon, 
uçak ve trenlerimizin

00:05:51.421 --> 00:05:54.525
toplamından daha fazla sera gazı

00:05:54.549 --> 00:05:56.985
salmaktadır.

00:05:57.009 --> 00:06:02.525
Başka bir sebep de modern 
tarımın fazla toprak kaplamasıdır.

00:06:02.549 --> 00:06:08.748
50 milyon kilometrekare alanı
ekin ve besi hayvanları için temizledik.

00:06:09.446 --> 00:06:11.094
Bu nasıl mı görünüyor?

00:06:11.118 --> 00:06:16.009
Yaklaşık olarak Güney Amerika 
ve Afrika'nın toplamı kadar.

NOTE Paragraph

00:06:17.041 --> 00:06:19.300
Bir örnek verelim.

00:06:19.324 --> 00:06:24.280
Endonezya'da 2000 ve 2012 
arasında temizlenen

00:06:24.304 --> 00:06:27.686
balta girmemiş yağmur ormanları,

00:06:27.710 --> 00:06:30.305
yaklaşık İrlanda kadardı.

00:06:30.717 --> 00:06:33.923
Bu işlemde ortadan
kaldırılan çeşitli canlıları,

00:06:33.947 --> 00:06:35.837
hayvan, bitki ya da böcek olsun,

00:06:35.861 --> 00:06:38.548
bir düşünün.

00:06:39.145 --> 00:06:41.794
Doğal bir karbon çukuru da kaldırılmıştı.

NOTE Paragraph

00:06:42.437 --> 00:06:44.423
Şimdi bunu sizin için gerçek yapalım.

00:06:44.896 --> 00:06:48.741
Bu temizleme işi esasen palmiye
tarlalarına yer açmak için yapılmıştı.

00:06:49.399 --> 00:06:50.774
Daha önce belirttiğim gibi,

00:06:50.798 --> 00:06:54.347
palmiye yağı birçok ürünün
yapımında kullanılıyor.

00:06:54.371 --> 00:06:58.298
Aslına bakarsak, tüketici 
ürünlerinin %50'sinden fazlası

00:06:58.322 --> 00:07:00.711
palmiye yağı kullanılarak yapılıyor.

00:07:01.671 --> 00:07:04.898
Buna dondurma ve kurabiye
gibi şeyler de dâhil.

00:07:05.506 --> 00:07:07.373
Pişirme yağlarını kapsar.

00:07:07.397 --> 00:07:10.935
Aynı zamanda deterjanlar,
losyon ve sabunları da.

00:07:11.594 --> 00:07:14.925
Büyük ihtimalle sizin ve benim

00:07:15.525 --> 00:07:18.896
mutfak ve banyolarımızda,

00:07:18.920 --> 00:07:20.927
palmiye yağıyla yapılmış
birçok eşya vardır.

00:07:21.450 --> 00:07:26.665
Yani sizler ve ben, temizlenmiş yağmur
ormanlarından doğrudan kâr sağlıyoruz.

NOTE Paragraph

00:07:27.691 --> 00:07:29.780
Modern çağın bazı sorunları var

00:07:29.804 --> 00:07:33.278
ve sürdürülebilir bir hesap yapmak
istiyorsak çözümlere ihtiyacımız var.

00:07:35.151 --> 00:07:39.677
Mikropların bu çözümün bir parçası 
olabileceğini düşünüyoruz--

00:07:39.701 --> 00:07:43.684
özellikle bu süper yüklü 
karbon dönüştürücülerinin.

00:07:43.708 --> 00:07:46.230
Bu süper yüklü karbon dönüştürücüleri,

00:07:46.254 --> 00:07:50.285
bitkiler gibi, oldukları yerde
doğal bir geri dönüştürücü

00:07:50.309 --> 00:07:52.430
görevini alıyorlar.

00:07:52.454 --> 00:07:54.650
Hidrotermal baca ve kaplıcalar gibi

00:07:54.674 --> 00:07:57.125
dünyanın egzotik yerlerinde serpiliyorlar.

00:07:57.543 --> 00:08:00.806
O ekosistemlerde, karbonu alıp 
ekosistemin ihtiyaç duyduğu

00:08:00.830 --> 00:08:03.384
besinlere geri dönüştürüyorlar.

00:08:03.916 --> 00:08:05.375
Bu besinler de yağ, protein,

00:08:05.399 --> 00:08:10.604
mineral ve karbohidrat
açısından zengindir.

NOTE Paragraph

00:08:12.025 --> 00:08:16.557
Aslında mikroplar zaten günlük 
hayatımızın gerekli bir parçalarıdır.

00:08:17.335 --> 00:08:20.926
Bir Cuma gecesinde, uzun ve zor 
bir haftadan sonra,

00:08:20.926 --> 00:08:23.510
bir bardak Pinot Noir şarabı
içmeyi seviyorsanız,

00:08:23.534 --> 00:08:26.208
bir mikrop ürününün 
tadınını çıkarıyorsunuz.

00:08:27.176 --> 00:08:29.858
Yerel mikro bira işletmenizdeki 
biraları seviyorsanız---

00:08:29.882 --> 00:08:31.502
bir mikrop ürünü.

00:08:31.526 --> 00:08:34.475
Ekmek, peynir ya da yoğurt da.

00:08:35.060 --> 00:08:37.110
Bunlar hep mikropların ürünleri.

00:08:37.729 --> 00:08:43.014
Ama bu süper yüklü karbon
dönüştürücülerle ilişkili güç ve güzellik,

00:08:43.038 --> 00:08:48.138
onların işlerini aylar yerine saatler

00:08:48.162 --> 00:08:49.488
içinde yapabilmeleridir.

00:08:49.512 --> 00:08:51.455
Bu ekinleri bugün yapabileceğimizden

00:08:51.479 --> 00:08:54.796
daha hızlı yapabileceğimiz
anlamına geliyor.

00:08:55.685 --> 00:08:57.320
Karanlık yerlerde büyüdüklerinden,

00:08:57.344 --> 00:08:59.891
her mevsimde, coğrafyada

00:08:59.915 --> 00:09:03.135
ve her yerde yetiştirilebilirler.

00:09:03.159 --> 00:09:06.771
Çok az yer gerektiren 
kaplarda yetişebilirler.

00:09:07.562 --> 00:09:11.516
Bir dikey tarım türünü de kullanabiliriz.

00:09:11.540 --> 00:09:14.197
Çok fazla toprak isteyen geleneksel

00:09:14.221 --> 00:09:15.950
yatay tarımımız yerine,

00:09:15.974 --> 00:09:17.551
dikey tarım yaparsak,

00:09:17.571 --> 00:09:23.207
alan başına daha fazla ürün üretebiliriz.

NOTE Paragraph

00:09:24.187 --> 00:09:28.651
Bu tür bir yaklaşımı kullanıp bu 
karbon dönüştürücülerini kullanırsak,

00:09:28.675 --> 00:09:31.971
daha fazla yağmur ormanını,

00:09:31.995 --> 00:09:35.429
tükettiğimiz gıda ve malların yapımı için 
kesmemize gerek kalmaz.

00:09:36.524 --> 00:09:38.737
Çünkü büyük ölçekte,

00:09:38.761 --> 00:09:44.069
-- örneğin, soya fasulyesi kullansanız -- 
soya fasulyelerini aynı toprak alanda

00:09:44.093 --> 00:09:47.248
bir yıl yetiştirseydiniz,
her toprak alandan

00:09:47.272 --> 00:09:50.332
normalden 10.000 kat daha fazla ürün

00:09:50.356 --> 00:09:51.800
elde edebilirdiniz.

00:09:52.531 --> 00:09:54.800
Bir yılda on bin kat daha fazla.

00:09:56.300 --> 00:09:59.859
Bu, yeni bir tarım şekli derken
demek istediğim şeydi.

00:10:00.613 --> 00:10:03.921
Bu, 10 milyar kişinin ihtiyaçlarını

00:10:03.945 --> 00:10:08.839
karşılayabilecek sürdürülebilir bir
sistem derken kastettiğim şeydi.

NOTE Paragraph

00:10:10.704 --> 00:10:14.299
Peki bu yeni tarım türünün
ürünleri ne olurdu?

00:10:14.323 --> 00:10:16.506
Çoktan bir protein yemeği
yapmış durumdayız,

00:10:16.530 --> 00:10:19.793
o zaman soya fasulyesi yemeğine
hatta iri mısır veya da buğday ununa

00:10:19.817 --> 00:10:21.760
benzer bir şey hayal edebiliriz.

00:10:22.203 --> 00:10:23.556
Önceden yağ yapmıştık,

00:10:23.580 --> 00:10:27.258
o zaman hindistan cevizi yağı, 
zeytinyağı, soya fasulyesi yağına

00:10:27.282 --> 00:10:29.296
benzer bir şey hayal edebiliriz.

00:10:30.042 --> 00:10:34.280
Bu tür ekinler bize 
makarna ve ekmek, kek ve

00:10:34.304 --> 00:10:36.599
besinli herhangi bir şey

00:10:36.623 --> 00:10:39.749
verebilecek şeyleri sağlayabilir.

00:10:40.226 --> 00:10:46.262
Üstelik yağlar birçok başka
eşyanın, sanayi ve tüketici ürünlerinin

00:10:46.262 --> 00:10:49.218
yapımında kullanıldığına göre,

00:10:49.242 --> 00:10:54.045
bu tür ekinleri kullanarak
sabun, deterjan, losyon gibi ürünleri

00:10:54.069 --> 00:10:55.716
yapabileceğimizi hayal edebiliriz.

NOTE Paragraph

00:10:57.382 --> 00:11:00.262
Sadece alanlarımızı tüketmiyoruz,

00:11:00.286 --> 00:11:03.454
ama modern tarımla 
mevcut durumda çalışmaya

00:11:03.478 --> 00:11:04.951
devam edersek,

00:11:04.975 --> 00:11:09.625
gelecek kuşaklardan güzel
bir gezegen çalabiliriz.

00:11:10.216 --> 00:11:12.180
Ama bu şekilde olmasına gerek yok.

00:11:12.627 --> 00:11:15.405
Bereketli bir gelecek hayal edebiliriz.

00:11:16.154 --> 00:11:22.030
Dünya ve uzay gemilerimizi sadece
çarpmaya karşı koruyacak sistemler değil,

00:11:22.054 --> 00:11:24.374
kendimizin ve 2050'de

00:11:24.410 --> 00:11:28.540
bu gezegende olacak 10 milyar insanın

00:11:28.564 --> 00:11:32.106
hayatına yardımcı olacak

00:11:32.106 --> 00:11:36.388
yaşam tarzı ve sistemler yaratalım.

NOTE Paragraph

00:11:36.817 --> 00:11:38.032
Çok teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:11:38.056 --> 00:11:42.079
(Alkışlar)