1
00:00:01,658 --> 00:00:06,100
Bir astronot ekibinde 
olduğunuzu hayal edin.

2
00:00:06,124 --> 00:00:09,276
Mars'a ya da başka uzak 
bir gezegene gittiğinizi.

3
00:00:09,854 --> 00:00:12,886
Bu yolculuk bir yıl veya

4
00:00:12,910 --> 00:00:14,379
daha fazla sürebilir.

5
00:00:14,836 --> 00:00:17,773
Gemideki alan ve kaynaklar

6
00:00:17,797 --> 00:00:19,337
sınırlı olurdu.

7
00:00:19,361 --> 00:00:23,948
Yani ekibinizin ve sizin zahmetsiz bir 
şekilde yiyecek üretebilmesi

8
00:00:23,972 --> 00:00:25,431
gerekirdi.

9
00:00:26,169 --> 00:00:30,046
Ya ekibiniz beraberinde sadece birkaç
paket tohum getirebilse

10
00:00:30,965 --> 00:00:34,364
ve birkaç saat içinde ürün alabilseydi?

11
00:00:34,914 --> 00:00:38,351
Ya da o ürünler daha fazla tohum üretip

12
00:00:38,375 --> 00:00:41,429
bütün ekibinizi sadece o birkaç
paket tohumla

13
00:00:41,453 --> 00:00:45,215
yolculuk boyunca doyurmanızı sağlasaydı?

14
00:00:46,465 --> 00:00:50,751
NASA'daki bilim adamları tam da 
bunu yapmanın bir yolunu buldu.

15
00:00:51,546 --> 00:00:54,189
Buldukları şey oldukça ilginçti.

16
00:00:54,213 --> 00:00:56,109
Mikroorganizmaları, tek hücreli

17
00:00:56,133 --> 00:00:58,223
organizmaları kapsıyordu.

18
00:00:58,732 --> 00:01:01,068
Aynı zamanda sudaki hidrojeni kullandılar.

19
00:01:01,511 --> 00:01:05,599
Kullandıkları mikrop tipleri
hidrojenotroplar olarak biliniyorlar

20
00:01:05,623 --> 00:01:10,913
ve bu hidrojenotroplarla bir uzay 
gemisinde yaşam sürdürebilecek

21
00:01:10,937 --> 00:01:13,755
verimli bir karbon döngüsü yapabilirsiniz.

22
00:01:14,525 --> 00:01:18,217
Astronotların nefes verirken 
saldıkları karbondioksit,

23
00:01:18,241 --> 00:01:22,042
mikroplar tarafından 
yakalanıp besleyici

24
00:01:22,066 --> 00:01:25,621
ve karbon bakımından 
zengin bir ekin yaratılırdı.

25
00:01:26,287 --> 00:01:29,878
Sonra astronotlar bu bol
karbonlu ürünleri yer,

26
00:01:29,902 --> 00:01:33,892
karbonu karbondioksit
hâlinde havaya salar,

27
00:01:33,916 --> 00:01:36,380
bu karbon da mikroplar
tarafından yakalanarak

28
00:01:36,380 --> 00:01:38,129
besleyici bir ekin yapılır,

29
00:01:38,189 --> 00:01:40,718
bu da astronotlar tarafından

30
00:01:40,742 --> 00:01:42,152
yeniden yenirdi.

31
00:01:42,176 --> 00:01:45,178
Bu şekilde kapalı bir karbon 
döngüsü yaratılmış olur.

32
00:01:45,821 --> 00:01:47,459
Ama bu neden önemlidir?

33
00:01:48,158 --> 00:01:50,332
Insanların yaşamak için
karbona ihtiyacı var

34
00:01:50,872 --> 00:01:52,737
ve bunu da yiyeceklerden alıyoruz.

35
00:01:53,237 --> 00:01:55,050
Uzun bir uzay yolculuğu sırasında,

36
00:01:55,050 --> 00:01:58,263
kısacası karbon toplamak pek mümkün olmaz

37
00:01:58,287 --> 00:02:01,222
ve onu gemide nasıl geri
dönüştüreceğini düşünmen gerekir.

38
00:02:01,817 --> 00:02:04,262
Bu akıllıca bir çözüm, değil mi?

39
00:02:04,825 --> 00:02:08,529
Mesele şu ki, araştırma bir yere varmadı.

40
00:02:08,553 --> 00:02:12,275
Daha Mars'a gitmedik. Daha 
başka bir gezegene gidemedik.

41
00:02:12,299 --> 00:02:14,937
Bu araştırma, 60'lar 
ve 70'lerde yapılmıştı.

42
00:02:15,365 --> 00:02:18,722
Bir meslektaşım olan Dr. John Reed ve ben,

43
00:02:18,746 --> 00:02:22,717
aslında dünyada karbonu
dönüştürmeye meraklıydık.

44
00:02:22,741 --> 00:02:24,972
İklim değişikliğine hitap edecek

45
00:02:24,996 --> 00:02:26,756
teknik çözümler yaratmak istiyorduk.

46
00:02:26,780 --> 00:02:30,141
Bu araştırmayı 60'larda
--1967 ve sonrası--

47
00:02:30,141 --> 00:02:33,435
bu konuda basılmış bazı kâğıtları

48
00:02:33,469 --> 00:02:36,268
okuyarak bulduk.

49
00:02:36,292 --> 00:02:38,370
Gerçekten iyi bir fikir olduğunu düşündük.

50
00:02:38,774 --> 00:02:41,838
Biz de dedik ki, yani, dünya
aslında bir uzay gemisi gibi.

51
00:02:42,370 --> 00:02:45,782
Sınırlı alana ve kaynaklara sahibiz,

52
00:02:45,806 --> 00:02:47,989
ve dünyada gerçekten de karbonumuzu nasıl

53
00:02:48,013 --> 00:02:49,908
geri dönüştüreceğimizi çözmemiz lazım.

54
00:02:51,202 --> 00:02:53,349
Bir düşüncemiz vardı,

55
00:02:53,373 --> 00:03:00,123
NASA türü fikirlerden bazılarını alıp 
dünyadaki karbon problemimize

56
00:03:00,147 --> 00:03:02,912
uygulayabilir miyiz?

57
00:03:02,936 --> 00:03:05,568
NASA türü mikropları,
dünyada besinli ürünler

58
00:03:05,592 --> 00:03:08,385
yapmak için yetiştirebilir miyiz?

59
00:03:09,241 --> 00:03:11,693
Bunu yapmak için bir şirket kurduk.

60
00:03:11,717 --> 00:03:14,691
Bu şirkette, hidrojenotropların --

61
00:03:14,691 --> 00:03:20,378
ki ben onlara doğanın süper yüklü karbon
dönüştürücüleri lakabını takacağım --

62
00:03:20,388 --> 00:03:23,201
çoğunlukla gözden kaçırılan
ve yeterince incelenmeyen,

63
00:03:23,225 --> 00:03:27,053
güçlü bir mikrop sınıfı 
olduklarını öğrendik

64
00:03:27,077 --> 00:03:29,782
ve bazı gayet değerli ürünler 
yapabildiklerini.

65
00:03:30,544 --> 00:03:34,631
Böylelikle bu ürünleri ve 
mikropları yetiştirmeye başladık.

66
00:03:35,115 --> 00:03:38,970
Bu mikropları kullanarak karbondioksitten
gerekli amino asitleri

67
00:03:38,994 --> 00:03:40,459
yapabilecegimizi öğrendik.

68
00:03:40,483 --> 00:03:43,978
Amino asit profili bazı hayvansal
proteinlerinkine benzeyen

69
00:03:43,978 --> 00:03:48,023
ve protein bakımından zengin

70
00:03:48,047 --> 00:03:49,563
bir yemek bile yaptık.

71
00:03:50,523 --> 00:03:52,933
Onları daha da yetiştirmeye başladık

72
00:03:52,957 --> 00:03:54,874
ve yağ yapabileceğimizi keşfettik.

73
00:03:54,898 --> 00:03:57,349
Yağlar birçok ürünün 
üretiminde kullanılır.

74
00:03:57,738 --> 00:04:01,071
Narenciye yağına benzer bir yağ yaptık,

75
00:04:01,095 --> 00:04:04,180
bu yağ, koku verme ve tatlandırma 
amaçlı kullanılabilir,

76
00:04:04,204 --> 00:04:06,831
ayrıca doğada çözünen 
bir temizleyici olarak ya da

77
00:04:06,855 --> 00:04:08,629
jet yakıtı olarak da kullanılabilir.

78
00:04:09,236 --> 00:04:11,627
Palmiye yağına benzer bir yağ da yaptık.

79
00:04:12,065 --> 00:04:14,025
Palmiye yağı, çok çeşitli tüketici

80
00:04:14,049 --> 00:04:17,357
ve sanayi mallarının 
üretiminde kullanılır.

81
00:04:18,873 --> 00:04:23,615
Bu teknolojiyi büyütmek için 
imalatçılarla çalışmaya başladık

82
00:04:23,639 --> 00:04:25,446
ve bugünlerde bazı ürünleri

83
00:04:25,470 --> 00:04:27,564
pazara getirmek için onlarla çalışıyoruz.

84
00:04:28,756 --> 00:04:31,696
Bu teknoloji türünün,
bizim karbondioksiti kârlı şekilde

85
00:04:31,720 --> 00:04:35,070
değerli ürünlere dönüştürmemize
yardım edebileceğini düşünüyoruz

86
00:04:35,777 --> 00:04:37,815
-- hem gezegenimize, hem de işletmelere

87
00:04:37,839 --> 00:04:39,573
yararlı olacak şekilde.

88
00:04:40,383 --> 00:04:42,201
Bunlar bugün yaptıklarımız.

89
00:04:42,225 --> 00:04:46,455
Ama yarınlarda, bu teknolojiyi ve 
kullandığımız bu mikropları

90
00:04:46,479 --> 00:04:49,242
bir sonraki seviyeye çıkarabilirsek,
bu bizim daha da

91
00:04:49,266 --> 00:04:51,217
harika bir şey yapmamıza yardım edebilir.

92
00:04:52,045 --> 00:04:54,463
Bu teknolojinin,
tarım alanındaki bir soruna

93
00:04:54,487 --> 00:04:57,726
hitap etmemize ve yarınların
ihtiyaçlarına göre,

94
00:04:57,750 --> 00:05:01,499
daha sürdürülebilir bir tarım türü

95
00:05:01,499 --> 00:05:05,884
ayarlamamıza da yardımcı
olabileceğini düşünüyoruz.

96
00:05:06,585 --> 00:05:09,630
Neden sürdürülebilir 
bir tarıma ihtiyacımız var?

97
00:05:10,325 --> 00:05:12,513
Aslında, nüfusumuzun

98
00:05:12,537 --> 00:05:17,774
2050 yılında yaklaşık 10 milyara
ulaşacağı hesaplandığı gibi,

99
00:05:17,798 --> 00:05:20,979
öngörümüze göre 
gıda üretimini yüzde 70

100
00:05:21,003 --> 00:05:22,575
arttırmamız gerekecek.

101
00:05:23,182 --> 00:05:26,420
Üstelik, daha da fazla tüketici
ve sanayi ürünleri yapmak için

102
00:05:26,444 --> 00:05:28,977
daha fazla kaynak ve ham
maddeye ihtiyacımız olacak.

103
00:05:29,571 --> 00:05:32,234
Peki bu talep için nasıl 
hesap yapmamız lazım?

104
00:05:32,669 --> 00:05:38,166
Açıkçası modern tarım, bu talebi devamlı
karşılayacak şekilde ayarlanamaz.

105
00:05:38,760 --> 00:05:40,978
Bunun birçok sebebi var.

106
00:05:41,309 --> 00:05:46,145
Bunlardan biri de modern tarımın en 
fazla sera gazı salan faaliyetler

107
00:05:46,169 --> 00:05:47,750
arasında olması.

108
00:05:47,774 --> 00:05:51,397
Hatta, bizim arabalar, kamyon, 
uçak ve trenlerimizin

109
00:05:51,421 --> 00:05:54,525
toplamından daha fazla sera gazı

110
00:05:54,549 --> 00:05:56,985
salmaktadır.

111
00:05:57,009 --> 00:06:02,525
Başka bir sebep de modern 
tarımın fazla toprak kaplamasıdır.

112
00:06:02,549 --> 00:06:08,748
50 milyon kilometrekare alanı
ekin ve besi hayvanları için temizledik.

113
00:06:09,446 --> 00:06:11,094
Bu nasıl mı görünüyor?

114
00:06:11,118 --> 00:06:16,009
Yaklaşık olarak Güney Amerika 
ve Afrika'nın toplamı kadar.

115
00:06:17,041 --> 00:06:19,300
Bir örnek verelim.

116
00:06:19,324 --> 00:06:24,280
Endonezya'da 2000 ve 2012 
arasında temizlenen

117
00:06:24,304 --> 00:06:27,686
balta girmemiş yağmur ormanları,

118
00:06:27,710 --> 00:06:30,305
yaklaşık İrlanda kadardı.

119
00:06:30,717 --> 00:06:33,923
Bu işlemde ortadan
kaldırılan çeşitli canlıları,

120
00:06:33,947 --> 00:06:35,837
hayvan, bitki ya da böcek olsun,

121
00:06:35,861 --> 00:06:38,548
bir düşünün.

122
00:06:39,145 --> 00:06:41,794
Doğal bir karbon çukuru da kaldırılmıştı.

123
00:06:42,437 --> 00:06:44,423
Şimdi bunu sizin için gerçek yapalım.

124
00:06:44,896 --> 00:06:48,741
Bu temizleme işi esasen palmiye
tarlalarına yer açmak için yapılmıştı.

125
00:06:49,399 --> 00:06:50,774
Daha önce belirttiğim gibi,

126
00:06:50,798 --> 00:06:54,347
palmiye yağı birçok ürünün
yapımında kullanılıyor.

127
00:06:54,371 --> 00:06:58,298
Aslına bakarsak, tüketici 
ürünlerinin %50'sinden fazlası

128
00:06:58,322 --> 00:07:00,711
palmiye yağı kullanılarak yapılıyor.

129
00:07:01,671 --> 00:07:04,898
Buna dondurma ve kurabiye
gibi şeyler de dâhil.

130
00:07:05,506 --> 00:07:07,373
Pişirme yağlarını kapsar.

131
00:07:07,397 --> 00:07:10,935
Aynı zamanda deterjanlar,
losyon ve sabunları da.

132
00:07:11,594 --> 00:07:14,925
Büyük ihtimalle sizin ve benim

133
00:07:15,525 --> 00:07:18,896
mutfak ve banyolarımızda,

134
00:07:18,920 --> 00:07:20,927
palmiye yağıyla yapılmış
birçok eşya vardır.

135
00:07:21,450 --> 00:07:26,665
Yani sizler ve ben, temizlenmiş yağmur
ormanlarından doğrudan kâr sağlıyoruz.

136
00:07:27,691 --> 00:07:29,780
Modern çağın bazı sorunları var

137
00:07:29,804 --> 00:07:33,278
ve sürdürülebilir bir hesap yapmak
istiyorsak çözümlere ihtiyacımız var.

138
00:07:35,151 --> 00:07:39,677
Mikropların bu çözümün bir parçası 
olabileceğini düşünüyoruz--

139
00:07:39,701 --> 00:07:43,684
özellikle bu süper yüklü 
karbon dönüştürücülerinin.

140
00:07:43,708 --> 00:07:46,230
Bu süper yüklü karbon dönüştürücüleri,

141
00:07:46,254 --> 00:07:50,285
bitkiler gibi, oldukları yerde
doğal bir geri dönüştürücü

142
00:07:50,309 --> 00:07:52,430
görevini alıyorlar.

143
00:07:52,454 --> 00:07:54,650
Hidrotermal baca ve kaplıcalar gibi

144
00:07:54,674 --> 00:07:57,125
dünyanın egzotik yerlerinde serpiliyorlar.

145
00:07:57,543 --> 00:08:00,806
O ekosistemlerde, karbonu alıp 
ekosistemin ihtiyaç duyduğu

146
00:08:00,830 --> 00:08:03,384
besinlere geri dönüştürüyorlar.

147
00:08:03,916 --> 00:08:05,375
Bu besinler de yağ, protein,

148
00:08:05,399 --> 00:08:10,604
mineral ve karbohidrat
açısından zengindir.

149
00:08:12,025 --> 00:08:16,557
Aslında mikroplar zaten günlük 
hayatımızın gerekli bir parçalarıdır.

150
00:08:17,335 --> 00:08:20,926
Bir Cuma gecesinde, uzun ve zor 
bir haftadan sonra,

151
00:08:20,926 --> 00:08:23,510
bir bardak Pinot Noir şarabı
içmeyi seviyorsanız,

152
00:08:23,534 --> 00:08:26,208
bir mikrop ürününün 
tadınını çıkarıyorsunuz.

153
00:08:27,176 --> 00:08:29,858
Yerel mikro bira işletmenizdeki 
biraları seviyorsanız---

154
00:08:29,882 --> 00:08:31,502
bir mikrop ürünü.

155
00:08:31,526 --> 00:08:34,475
Ekmek, peynir ya da yoğurt da.

156
00:08:35,060 --> 00:08:37,110
Bunlar hep mikropların ürünleri.

157
00:08:37,729 --> 00:08:43,014
Ama bu süper yüklü karbon
dönüştürücülerle ilişkili güç ve güzellik,

158
00:08:43,038 --> 00:08:48,138
onların işlerini aylar yerine saatler

159
00:08:48,162 --> 00:08:49,488
içinde yapabilmeleridir.

160
00:08:49,512 --> 00:08:51,455
Bu ekinleri bugün yapabileceğimizden

161
00:08:51,479 --> 00:08:54,796
daha hızlı yapabileceğimiz
anlamına geliyor.

162
00:08:55,685 --> 00:08:57,320
Karanlık yerlerde büyüdüklerinden,

163
00:08:57,344 --> 00:08:59,891
her mevsimde, coğrafyada

164
00:08:59,915 --> 00:09:03,135
ve her yerde yetiştirilebilirler.

165
00:09:03,159 --> 00:09:06,771
Çok az yer gerektiren 
kaplarda yetişebilirler.

166
00:09:07,562 --> 00:09:11,516
Bir dikey tarım türünü de kullanabiliriz.

167
00:09:11,540 --> 00:09:14,197
Çok fazla toprak isteyen geleneksel

168
00:09:14,221 --> 00:09:15,950
yatay tarımımız yerine,

169
00:09:15,974 --> 00:09:17,551
dikey tarım yaparsak,

170
00:09:17,571 --> 00:09:23,207
alan başına daha fazla ürün üretebiliriz.

171
00:09:24,187 --> 00:09:28,651
Bu tür bir yaklaşımı kullanıp bu 
karbon dönüştürücülerini kullanırsak,

172
00:09:28,675 --> 00:09:31,971
daha fazla yağmur ormanını,

173
00:09:31,995 --> 00:09:35,429
tükettiğimiz gıda ve malların yapımı için 
kesmemize gerek kalmaz.

174
00:09:36,524 --> 00:09:38,737
Çünkü büyük ölçekte,

175
00:09:38,761 --> 00:09:44,069
-- örneğin, soya fasulyesi kullansanız -- 
soya fasulyelerini aynı toprak alanda

176
00:09:44,093 --> 00:09:47,248
bir yıl yetiştirseydiniz,
her toprak alandan

177
00:09:47,272 --> 00:09:50,332
normalden 10.000 kat daha fazla ürün

178
00:09:50,356 --> 00:09:51,800
elde edebilirdiniz.

179
00:09:52,531 --> 00:09:54,800
Bir yılda on bin kat daha fazla.

180
00:09:56,300 --> 00:09:59,859
Bu, yeni bir tarım şekli derken
demek istediğim şeydi.

181
00:10:00,613 --> 00:10:03,921
Bu, 10 milyar kişinin ihtiyaçlarını

182
00:10:03,945 --> 00:10:08,839
karşılayabilecek sürdürülebilir bir
sistem derken kastettiğim şeydi.

183
00:10:10,704 --> 00:10:14,299
Peki bu yeni tarım türünün
ürünleri ne olurdu?

184
00:10:14,323 --> 00:10:16,506
Çoktan bir protein yemeği
yapmış durumdayız,

185
00:10:16,530 --> 00:10:19,793
o zaman soya fasulyesi yemeğine
hatta iri mısır veya da buğday ununa

186
00:10:19,817 --> 00:10:21,760
benzer bir şey hayal edebiliriz.

187
00:10:22,203 --> 00:10:23,556
Önceden yağ yapmıştık,

188
00:10:23,580 --> 00:10:27,258
o zaman hindistan cevizi yağı, 
zeytinyağı, soya fasulyesi yağına

189
00:10:27,282 --> 00:10:29,296
benzer bir şey hayal edebiliriz.

190
00:10:30,042 --> 00:10:34,280
Bu tür ekinler bize 
makarna ve ekmek, kek ve

191
00:10:34,304 --> 00:10:36,599
besinli herhangi bir şey

192
00:10:36,623 --> 00:10:39,749
verebilecek şeyleri sağlayabilir.

193
00:10:40,226 --> 00:10:46,262
Üstelik yağlar birçok başka
eşyanın, sanayi ve tüketici ürünlerinin

194
00:10:46,262 --> 00:10:49,218
yapımında kullanıldığına göre,

195
00:10:49,242 --> 00:10:54,045
bu tür ekinleri kullanarak
sabun, deterjan, losyon gibi ürünleri

196
00:10:54,069 --> 00:10:55,716
yapabileceğimizi hayal edebiliriz.

197
00:10:57,382 --> 00:11:00,262
Sadece alanlarımızı tüketmiyoruz,

198
00:11:00,286 --> 00:11:03,454
ama modern tarımla 
mevcut durumda çalışmaya

199
00:11:03,478 --> 00:11:04,951
devam edersek,

200
00:11:04,975 --> 00:11:09,625
gelecek kuşaklardan güzel
bir gezegen çalabiliriz.

201
00:11:10,216 --> 00:11:12,180
Ama bu şekilde olmasına gerek yok.

202
00:11:12,627 --> 00:11:15,405
Bereketli bir gelecek hayal edebiliriz.

203
00:11:16,154 --> 00:11:22,030
Dünya ve uzay gemilerimizi sadece
çarpmaya karşı koruyacak sistemler değil,

204
00:11:22,054 --> 00:11:24,374
kendimizin ve 2050'de

205
00:11:24,410 --> 00:11:28,540
bu gezegende olacak 10 milyar insanın

206
00:11:28,564 --> 00:11:32,106
hayatına yardımcı olacak

207
00:11:32,106 --> 00:11:36,388
yaşam tarzı ve sistemler yaratalım.

208
00:11:36,817 --> 00:11:38,032
Çok teşekkür ederim.

209
00:11:38,056 --> 00:11:42,079
(Alkışlar)