0:00:01.658,0:00:06.100
Bir astronot ekibinde [br]olduğunuzu hayal edin.

0:00:06.124,0:00:09.276
Mars'a ya da başka uzak [br]bir gezegene gittiğinizi.

0:00:09.854,0:00:12.886
Bu yolculuk bir yıl veya

0:00:12.910,0:00:14.379
daha fazla sürebilir.

0:00:14.836,0:00:17.773
Gemideki alan ve kaynaklar

0:00:17.797,0:00:19.337
sınırlı olurdu.

0:00:19.361,0:00:23.948
Yani ekibinizin ve sizin zahmetsiz bir [br]şekilde yiyecek üretebilmesi

0:00:23.972,0:00:25.431
gerekirdi.

0:00:26.169,0:00:30.046
Ya ekibiniz beraberinde sadece birkaç[br]paket tohum getirebilse

0:00:30.965,0:00:34.364
ve birkaç saat içinde ürün alabilseydi?

0:00:34.914,0:00:38.351
Ya da o ürünler daha fazla tohum üretip

0:00:38.375,0:00:41.429
bütün ekibinizi sadece o birkaç[br]paket tohumla

0:00:41.453,0:00:45.215
yolculuk boyunca doyurmanızı sağlasaydı?

0:00:46.465,0:00:50.751
NASA'daki bilim adamları tam da [br]bunu yapmanın bir yolunu buldu.

0:00:51.546,0:00:54.189
Buldukları şey oldukça ilginçti.

0:00:54.213,0:00:56.109
Mikroorganizmaları, tek hücreli

0:00:56.133,0:00:58.223
organizmaları kapsıyordu.

0:00:58.732,0:01:01.068
Aynı zamanda sudaki hidrojeni kullandılar.

0:01:01.511,0:01:05.599
Kullandıkları mikrop tipleri[br]hidrojenotroplar olarak biliniyorlar

0:01:05.623,0:01:10.913
ve bu hidrojenotroplarla bir uzay [br]gemisinde yaşam sürdürebilecek

0:01:10.937,0:01:13.755
verimli bir karbon döngüsü yapabilirsiniz.

0:01:14.525,0:01:18.217
Astronotların nefes verirken [br]saldıkları karbondioksit,

0:01:18.241,0:01:22.042
mikroplar tarafından [br]yakalanıp besleyici

0:01:22.066,0:01:25.621
ve karbon bakımından [br]zengin bir ekin yaratılırdı.

0:01:26.287,0:01:29.878
Sonra astronotlar bu bol[br]karbonlu ürünleri yer,

0:01:29.902,0:01:33.892
karbonu karbondioksit[br]hâlinde havaya salar,

0:01:33.916,0:01:36.380
bu karbon da mikroplar[br]tarafından yakalanarak

0:01:36.380,0:01:38.129
besleyici bir ekin yapılır,

0:01:38.189,0:01:40.718
bu da astronotlar tarafından

0:01:40.742,0:01:42.152
yeniden yenirdi.

0:01:42.176,0:01:45.178
Bu şekilde kapalı bir karbon [br]döngüsü yaratılmış olur.

0:01:45.821,0:01:47.459
Ama bu neden önemlidir?

0:01:48.158,0:01:50.332
Insanların yaşamak için[br]karbona ihtiyacı var

0:01:50.872,0:01:52.737
ve bunu da yiyeceklerden alıyoruz.

0:01:53.237,0:01:55.050
Uzun bir uzay yolculuğu sırasında,

0:01:55.050,0:01:58.263
kısacası karbon toplamak pek mümkün olmaz

0:01:58.287,0:02:01.222
ve onu gemide nasıl geri[br]dönüştüreceğini düşünmen gerekir.

0:02:01.817,0:02:04.262
Bu akıllıca bir çözüm, değil mi?

0:02:04.825,0:02:08.529
Mesele şu ki, araştırma bir yere varmadı.

0:02:08.553,0:02:12.275
Daha Mars'a gitmedik. Daha [br]başka bir gezegene gidemedik.

0:02:12.299,0:02:14.937
Bu araştırma, 60'lar [br]ve 70'lerde yapılmıştı.

0:02:15.365,0:02:18.722
Bir meslektaşım olan Dr. John Reed ve ben,

0:02:18.746,0:02:22.717
aslında dünyada karbonu[br]dönüştürmeye meraklıydık.

0:02:22.741,0:02:24.972
İklim değişikliğine hitap edecek

0:02:24.996,0:02:26.756
teknik çözümler yaratmak istiyorduk.

0:02:26.780,0:02:30.141
Bu araştırmayı 60'larda[br]--1967 ve sonrası--

0:02:30.141,0:02:33.435
bu konuda basılmış bazı kâğıtları

0:02:33.469,0:02:36.268
okuyarak bulduk.

0:02:36.292,0:02:38.370
Gerçekten iyi bir fikir olduğunu düşündük.

0:02:38.774,0:02:41.838
Biz de dedik ki, yani, dünya[br]aslında bir uzay gemisi gibi.

0:02:42.370,0:02:45.782
Sınırlı alana ve kaynaklara sahibiz,

0:02:45.806,0:02:47.989
ve dünyada gerçekten de karbonumuzu nasıl

0:02:48.013,0:02:49.908
geri dönüştüreceğimizi çözmemiz lazım.

0:02:51.202,0:02:53.349
Bir düşüncemiz vardı,

0:02:53.373,0:03:00.123
NASA türü fikirlerden bazılarını alıp [br]dünyadaki karbon problemimize

0:03:00.147,0:03:02.912
uygulayabilir miyiz?

0:03:02.936,0:03:05.568
NASA türü mikropları,[br]dünyada besinli ürünler

0:03:05.592,0:03:08.385
yapmak için yetiştirebilir miyiz?

0:03:09.241,0:03:11.693
Bunu yapmak için bir şirket kurduk.

0:03:11.717,0:03:14.691
Bu şirkette, hidrojenotropların --

0:03:14.691,0:03:20.378
ki ben onlara doğanın süper yüklü karbon[br]dönüştürücüleri lakabını takacağım --

0:03:20.388,0:03:23.201
çoğunlukla gözden kaçırılan[br]ve yeterince incelenmeyen,

0:03:23.225,0:03:27.053
güçlü bir mikrop sınıfı [br]olduklarını öğrendik

0:03:27.077,0:03:29.782
ve bazı gayet değerli ürünler [br]yapabildiklerini.

0:03:30.544,0:03:34.631
Böylelikle bu ürünleri ve [br]mikropları yetiştirmeye başladık.

0:03:35.115,0:03:38.970
Bu mikropları kullanarak karbondioksitten[br]gerekli amino asitleri

0:03:38.994,0:03:40.459
yapabilecegimizi öğrendik.

0:03:40.483,0:03:43.978
Amino asit profili bazı hayvansal[br]proteinlerinkine benzeyen

0:03:43.978,0:03:48.023
ve protein bakımından zengin

0:03:48.047,0:03:49.563
bir yemek bile yaptık.

0:03:50.523,0:03:52.933
Onları daha da yetiştirmeye başladık

0:03:52.957,0:03:54.874
ve yağ yapabileceğimizi keşfettik.

0:03:54.898,0:03:57.349
Yağlar birçok ürünün [br]üretiminde kullanılır.

0:03:57.738,0:04:01.071
Narenciye yağına benzer bir yağ yaptık,

0:04:01.095,0:04:04.180
bu yağ, koku verme ve tatlandırma [br]amaçlı kullanılabilir,

0:04:04.204,0:04:06.831
ayrıca doğada çözünen [br]bir temizleyici olarak ya da

0:04:06.855,0:04:08.629
jet yakıtı olarak da kullanılabilir.

0:04:09.236,0:04:11.627
Palmiye yağına benzer bir yağ da yaptık.

0:04:12.065,0:04:14.025
Palmiye yağı, çok çeşitli tüketici

0:04:14.049,0:04:17.357
ve sanayi mallarının [br]üretiminde kullanılır.

0:04:18.873,0:04:23.615
Bu teknolojiyi büyütmek için [br]imalatçılarla çalışmaya başladık

0:04:23.639,0:04:25.446
ve bugünlerde bazı ürünleri

0:04:25.470,0:04:27.564
pazara getirmek için onlarla çalışıyoruz.

0:04:28.756,0:04:31.696
Bu teknoloji türünün,[br]bizim karbondioksiti kârlı şekilde

0:04:31.720,0:04:35.070
değerli ürünlere dönüştürmemize[br]yardım edebileceğini düşünüyoruz

0:04:35.777,0:04:37.815
-- hem gezegenimize, hem de işletmelere

0:04:37.839,0:04:39.573
yararlı olacak şekilde.

0:04:40.383,0:04:42.201
Bunlar bugün yaptıklarımız.

0:04:42.225,0:04:46.455
Ama yarınlarda, bu teknolojiyi ve [br]kullandığımız bu mikropları

0:04:46.479,0:04:49.242
bir sonraki seviyeye çıkarabilirsek,[br]bu bizim daha da

0:04:49.266,0:04:51.217
harika bir şey yapmamıza yardım edebilir.

0:04:52.045,0:04:54.463
Bu teknolojinin,[br]tarım alanındaki bir soruna

0:04:54.487,0:04:57.726
hitap etmemize ve yarınların[br]ihtiyaçlarına göre,

0:04:57.750,0:05:01.499
daha sürdürülebilir bir tarım türü

0:05:01.499,0:05:05.884
ayarlamamıza da yardımcı[br]olabileceğini düşünüyoruz.

0:05:06.585,0:05:09.630
Neden sürdürülebilir [br]bir tarıma ihtiyacımız var?

0:05:10.325,0:05:12.513
Aslında, nüfusumuzun

0:05:12.537,0:05:17.774
2050 yılında yaklaşık 10 milyara[br]ulaşacağı hesaplandığı gibi,

0:05:17.798,0:05:20.979
öngörümüze göre [br]gıda üretimini yüzde 70

0:05:21.003,0:05:22.575
arttırmamız gerekecek.

0:05:23.182,0:05:26.420
Üstelik, daha da fazla tüketici[br]ve sanayi ürünleri yapmak için

0:05:26.444,0:05:28.977
daha fazla kaynak ve ham[br]maddeye ihtiyacımız olacak.

0:05:29.571,0:05:32.234
Peki bu talep için nasıl [br]hesap yapmamız lazım?

0:05:32.669,0:05:38.166
Açıkçası modern tarım, bu talebi devamlı[br]karşılayacak şekilde ayarlanamaz.

0:05:38.760,0:05:40.978
Bunun birçok sebebi var.

0:05:41.309,0:05:46.145
Bunlardan biri de modern tarımın en [br]fazla sera gazı salan faaliyetler

0:05:46.169,0:05:47.750
arasında olması.

0:05:47.774,0:05:51.397
Hatta, bizim arabalar, kamyon, [br]uçak ve trenlerimizin

0:05:51.421,0:05:54.525
toplamından daha fazla sera gazı

0:05:54.549,0:05:56.985
salmaktadır.

0:05:57.009,0:06:02.525
Başka bir sebep de modern [br]tarımın fazla toprak kaplamasıdır.

0:06:02.549,0:06:08.748
50 milyon kilometrekare alanı[br]ekin ve besi hayvanları için temizledik.

0:06:09.446,0:06:11.094
Bu nasıl mı görünüyor?

0:06:11.118,0:06:16.009
Yaklaşık olarak Güney Amerika [br]ve Afrika'nın toplamı kadar.

0:06:17.041,0:06:19.300
Bir örnek verelim.

0:06:19.324,0:06:24.280
Endonezya'da 2000 ve 2012 [br]arasında temizlenen

0:06:24.304,0:06:27.686
balta girmemiş yağmur ormanları,

0:06:27.710,0:06:30.305
yaklaşık İrlanda kadardı.

0:06:30.717,0:06:33.923
Bu işlemde ortadan[br]kaldırılan çeşitli canlıları,

0:06:33.947,0:06:35.837
hayvan, bitki ya da böcek olsun,

0:06:35.861,0:06:38.548
bir düşünün.

0:06:39.145,0:06:41.794
Doğal bir karbon çukuru da kaldırılmıştı.

0:06:42.437,0:06:44.423
Şimdi bunu sizin için gerçek yapalım.

0:06:44.896,0:06:48.741
Bu temizleme işi esasen palmiye[br]tarlalarına yer açmak için yapılmıştı.

0:06:49.399,0:06:50.774
Daha önce belirttiğim gibi,

0:06:50.798,0:06:54.347
palmiye yağı birçok ürünün[br]yapımında kullanılıyor.

0:06:54.371,0:06:58.298
Aslına bakarsak, tüketici [br]ürünlerinin %50'sinden fazlası

0:06:58.322,0:07:00.711
palmiye yağı kullanılarak yapılıyor.

0:07:01.671,0:07:04.898
Buna dondurma ve kurabiye[br]gibi şeyler de dâhil.

0:07:05.506,0:07:07.373
Pişirme yağlarını kapsar.

0:07:07.397,0:07:10.935
Aynı zamanda deterjanlar,[br]losyon ve sabunları da.

0:07:11.594,0:07:14.925
Büyük ihtimalle sizin ve benim

0:07:15.525,0:07:18.896
mutfak ve banyolarımızda,

0:07:18.920,0:07:20.927
palmiye yağıyla yapılmış[br]birçok eşya vardır.

0:07:21.450,0:07:26.665
Yani sizler ve ben, temizlenmiş yağmur[br]ormanlarından doğrudan kâr sağlıyoruz.

0:07:27.691,0:07:29.780
Modern çağın bazı sorunları var

0:07:29.804,0:07:33.278
ve sürdürülebilir bir hesap yapmak[br]istiyorsak çözümlere ihtiyacımız var.

0:07:35.151,0:07:39.677
Mikropların bu çözümün bir parçası [br]olabileceğini düşünüyoruz--

0:07:39.701,0:07:43.684
özellikle bu süper yüklü [br]karbon dönüştürücülerinin.

0:07:43.708,0:07:46.230
Bu süper yüklü karbon dönüştürücüleri,

0:07:46.254,0:07:50.285
bitkiler gibi, oldukları yerde[br]doğal bir geri dönüştürücü

0:07:50.309,0:07:52.430
görevini alıyorlar.

0:07:52.454,0:07:54.650
Hidrotermal baca ve kaplıcalar gibi

0:07:54.674,0:07:57.125
dünyanın egzotik yerlerinde serpiliyorlar.

0:07:57.543,0:08:00.806
O ekosistemlerde, karbonu alıp [br]ekosistemin ihtiyaç duyduğu

0:08:00.830,0:08:03.384
besinlere geri dönüştürüyorlar.

0:08:03.916,0:08:05.375
Bu besinler de yağ, protein,

0:08:05.399,0:08:10.604
mineral ve karbohidrat[br]açısından zengindir.

0:08:12.025,0:08:16.557
Aslında mikroplar zaten günlük [br]hayatımızın gerekli bir parçalarıdır.

0:08:17.335,0:08:20.926
Bir Cuma gecesinde, uzun ve zor [br]bir haftadan sonra,

0:08:20.926,0:08:23.510
bir bardak Pinot Noir şarabı[br]içmeyi seviyorsanız,

0:08:23.534,0:08:26.208
bir mikrop ürününün [br]tadınını çıkarıyorsunuz.

0:08:27.176,0:08:29.858
Yerel mikro bira işletmenizdeki [br]biraları seviyorsanız---

0:08:29.882,0:08:31.502
bir mikrop ürünü.

0:08:31.526,0:08:34.475
Ekmek, peynir ya da yoğurt da.

0:08:35.060,0:08:37.110
Bunlar hep mikropların ürünleri.

0:08:37.729,0:08:43.014
Ama bu süper yüklü karbon[br]dönüştürücülerle ilişkili güç ve güzellik,

0:08:43.038,0:08:48.138
onların işlerini aylar yerine saatler

0:08:48.162,0:08:49.488
içinde yapabilmeleridir.

0:08:49.512,0:08:51.455
Bu ekinleri bugün yapabileceğimizden

0:08:51.479,0:08:54.796
daha hızlı yapabileceğimiz[br]anlamına geliyor.

0:08:55.685,0:08:57.320
Karanlık yerlerde büyüdüklerinden,

0:08:57.344,0:08:59.891
her mevsimde, coğrafyada

0:08:59.915,0:09:03.135
ve her yerde yetiştirilebilirler.

0:09:03.159,0:09:06.771
Çok az yer gerektiren [br]kaplarda yetişebilirler.

0:09:07.562,0:09:11.516
Bir dikey tarım türünü de kullanabiliriz.

0:09:11.540,0:09:14.197
Çok fazla toprak isteyen geleneksel

0:09:14.221,0:09:15.950
yatay tarımımız yerine,

0:09:15.974,0:09:17.551
dikey tarım yaparsak,

0:09:17.571,0:09:23.207
alan başına daha fazla ürün üretebiliriz.

0:09:24.187,0:09:28.651
Bu tür bir yaklaşımı kullanıp bu [br]karbon dönüştürücülerini kullanırsak,

0:09:28.675,0:09:31.971
daha fazla yağmur ormanını,

0:09:31.995,0:09:35.429
tükettiğimiz gıda ve malların yapımı için [br]kesmemize gerek kalmaz.

0:09:36.524,0:09:38.737
Çünkü büyük ölçekte,

0:09:38.761,0:09:44.069
-- örneğin, soya fasulyesi kullansanız -- [br]soya fasulyelerini aynı toprak alanda

0:09:44.093,0:09:47.248
bir yıl yetiştirseydiniz,[br]her toprak alandan

0:09:47.272,0:09:50.332
normalden 10.000 kat daha fazla ürün

0:09:50.356,0:09:51.800
elde edebilirdiniz.

0:09:52.531,0:09:54.800
Bir yılda on bin kat daha fazla.

0:09:56.300,0:09:59.859
Bu, yeni bir tarım şekli derken[br]demek istediğim şeydi.

0:10:00.613,0:10:03.921
Bu, 10 milyar kişinin ihtiyaçlarını

0:10:03.945,0:10:08.839
karşılayabilecek sürdürülebilir bir[br]sistem derken kastettiğim şeydi.

0:10:10.704,0:10:14.299
Peki bu yeni tarım türünün[br]ürünleri ne olurdu?

0:10:14.323,0:10:16.506
Çoktan bir protein yemeği[br]yapmış durumdayız,

0:10:16.530,0:10:19.793
o zaman soya fasulyesi yemeğine[br]hatta iri mısır veya da buğday ununa

0:10:19.817,0:10:21.760
benzer bir şey hayal edebiliriz.

0:10:22.203,0:10:23.556
Önceden yağ yapmıştık,

0:10:23.580,0:10:27.258
o zaman hindistan cevizi yağı, [br]zeytinyağı, soya fasulyesi yağına

0:10:27.282,0:10:29.296
benzer bir şey hayal edebiliriz.

0:10:30.042,0:10:34.280
Bu tür ekinler bize [br]makarna ve ekmek, kek ve

0:10:34.304,0:10:36.599
besinli herhangi bir şey

0:10:36.623,0:10:39.749
verebilecek şeyleri sağlayabilir.

0:10:40.226,0:10:46.262
Üstelik yağlar birçok başka[br]eşyanın, sanayi ve tüketici ürünlerinin

0:10:46.262,0:10:49.218
yapımında kullanıldığına göre,

0:10:49.242,0:10:54.045
bu tür ekinleri kullanarak[br]sabun, deterjan, losyon gibi ürünleri

0:10:54.069,0:10:55.716
yapabileceğimizi hayal edebiliriz.

0:10:57.382,0:11:00.262
Sadece alanlarımızı tüketmiyoruz,

0:11:00.286,0:11:03.454
ama modern tarımla [br]mevcut durumda çalışmaya

0:11:03.478,0:11:04.951
devam edersek,

0:11:04.975,0:11:09.625
gelecek kuşaklardan güzel[br]bir gezegen çalabiliriz.

0:11:10.216,0:11:12.180
Ama bu şekilde olmasına gerek yok.

0:11:12.627,0:11:15.405
Bereketli bir gelecek hayal edebiliriz.

0:11:16.154,0:11:22.030
Dünya ve uzay gemilerimizi sadece[br]çarpmaya karşı koruyacak sistemler değil,

0:11:22.054,0:11:24.374
kendimizin ve 2050'de

0:11:24.410,0:11:28.540
bu gezegende olacak 10 milyar insanın

0:11:28.564,0:11:32.106
hayatına yardımcı olacak

0:11:32.106,0:11:36.388
yaşam tarzı ve sistemler yaratalım.

0:11:36.817,0:11:38.032
Çok teşekkür ederim.

0:11:38.056,0:11:42.079
(Alkışlar)