0:00:00.691,0:00:02.770
Ne zaman iş seyahatine çıkacak olsam,

0:00:02.794,0:00:05.302
içme suyumun nereden[br]geldiğini bulmaya çalışırım,

0:00:05.326,0:00:07.123
dışkımla idrarımın nereye gittiğini de.

0:00:07.123,0:00:08.861
(Gülüşmeler)

0:00:08.885,0:00:11.912
Bu sayede, aile arasında[br]"Kaka Prensesi" lakabını aldım

0:00:11.936,0:00:15.913
ve bu birçok tatilimizi mahvetti,[br]çünkü normal bir şey değil.

0:00:16.612,0:00:21.873
Fakat nereye gittiğini düşünmek,[br]dışkımız ve idrarımızın üstün güçlerinin

0:00:21.897,0:00:24.712
neler olduğunu anlamaktaki ilk aşama.

0:00:24.736,0:00:25.812
(Gülüşmeler)

0:00:25.836,0:00:26.990
Evet.

0:00:27.014,0:00:28.172
Yararlıca kullanırsak,

0:00:28.196,0:00:30.347
daha sağlıklıca ve güzelce yaşayabiliriz.

0:00:30.371,0:00:33.992
New Mexico'da bulunan Santa Fe'deki[br]şu manzaraya bir bakın.

0:00:34.771,0:00:37.913
Zihninizde oluşan sözcükleri[br]ve hisleri bir düşünün.

0:00:39.588,0:00:43.271
Burası işlenmiş lağım suyu[br]kullanılarak sulanmış.

0:00:43.892,0:00:45.652
Hislerinizde değişiklik var mı?

0:00:46.458,0:00:48.716
Olabilir gibi geliyor bana.

0:00:50.191,0:00:51.482
Sorun değil ama bu.

0:00:52.897,0:00:55.094
Bu konuda nasıl hissettiğimiz,

0:00:55.118,0:00:58.565
tam olarak ne kadar yenilikçi[br]olabileceğimizi belirleyecek.

0:00:58.589,0:01:02.169
İşleyiş biçimini açıklamak istiyorum,

0:01:02.675,0:01:04.638
ama hangi sözcükleri kullanayım?

0:01:05.471,0:01:09.123
Yani, "bok" ve "sidik" gibi[br]kaba sözcükler kullanabilirim,

0:01:09.147,0:01:11.427
o zaman büyükannem videoyu izlemez.

0:01:11.451,0:01:14.831
Ya da "kaka" ve "çiş" gibi çocuksu[br]sözcükler kullanabilirim.

0:01:15.252,0:01:19.970
Ya da "dışkı" ve "atık" gibi bilimsel[br]sözcükler kullanabilirim.

0:01:19.994,0:01:21.261
Karışık kullanacağım.

0:01:21.285,0:01:22.625
(Gülüşmeler)

0:01:22.649,0:01:25.654
Elimde bunlar var. (Gülüyor)

0:01:25.678,0:01:27.171
Şu kenar mahallede,

0:01:27.195,0:01:31.120
kaka, çiş ve yıkama suyu[br]şu arıtma tesisine gidiyor,

0:01:31.144,0:01:33.261
bölge halkının tam ortasına.

0:01:33.285,0:01:35.946
Arıtma tesisinden çok bir parka benziyor.

0:01:35.970,0:01:39.356
Tüm bu çakıl katmanının[br]en dibindeki kaka --

0:01:39.380,0:01:40.896
kimseye dokunmadan --

0:01:40.920,0:01:43.661
bataklık bitkilerine katı besin sağlıyor.

0:01:44.238,0:01:47.519
Diğer uçtan çıkan temiz, berrak suysa

0:01:47.543,0:01:51.304
herkesin bahçesini sulamak için[br]yer altından dolaşıyor.

0:01:51.328,0:01:53.023
Çölde olsalar bile,

0:01:53.047,0:01:54.904
kendi vahalarına sahipler.

0:01:55.963,0:01:59.175
Bu yaklaşıma Tümleşik Su Yönetimi deniyor,

0:01:59.199,0:02:01.579
bütüncül ya da kapalı devre de deniyor.

0:02:02.071,0:02:03.588
Adı ne olursa olsun,

0:02:03.612,0:02:07.247
bu yaklaşım, mevcut durumdaki şu temizlik[br]düşüncemizle çatışma içinde:

0:02:07.271,0:02:10.599
Sınırlandır, arıt, kurtul.

0:02:11.239,0:02:13.585
Fakat bu yaklaşımda,[br]bir aşama iyisini yapıyoruz.

0:02:13.609,0:02:15.971
En baştan yeniden[br]kullanmak için tasarlıyoruz,

0:02:15.995,0:02:18.563
çünkü her şey yeniden kullanılır,

0:02:18.587,0:02:20.741
biz yeni yeni planlamaya başladık.

0:02:20.765,0:02:23.737
Sıklıkla, bu yaklaşım gerçekten[br]güzel alanlar ortaya çıkarıyor.

0:02:25.042,0:02:29.107
Fakat bu sistemdeki en önemli şey,

0:02:29.131,0:02:31.130
çalışma tekniği değil.

0:02:31.812,0:02:33.440
Önemli olan hissettikleriniz.

0:02:34.002,0:02:35.995
Bahçenizde bunu ister misiniz?

0:02:36.507,0:02:37.705
Neden olmasın?

0:02:38.368,0:02:41.087
Bu soru gerçekten çok ilgimi çekiyor.

0:02:41.111,0:02:44.451
Neden temizlik konusunda daha çok[br]yenileşme görmüyoruz?

0:02:44.475,0:02:46.974
Neden bu, yeni olağan durumumuz olmasın?

0:02:47.610,0:02:49.790
Bu soruyu bu kadar çok önemsediğim için

0:02:49.814,0:02:51.973
kâr amacı gütmeyen Recode'da çalışıyorum.

0:02:51.997,0:02:53.901
Sürdürülebilir yapı ve imar

0:02:53.925,0:02:56.697
uygulamalarının benimsenmesini[br]hızlandırmak istiyoruz.

0:02:56.721,0:02:58.465
Daha fazla yenileşme istiyoruz.

0:03:00.274,0:03:03.351
Fakat birçok durumda,[br]yenileşmenin tüm türleri --

0:03:03.375,0:03:06.173
daha güzelce yaşamamıza[br]yardım edecek türleri --

0:03:06.197,0:03:07.568
yasa dışı çıkıyor.

0:03:08.728,0:03:12.180
Günümüz yönetmelik ve yasaları,[br]var olan en iyi uygulamanın

0:03:12.204,0:03:16.218
hep en iyi uygulama olarak[br]kalacağı varsayımıyla yazılmış,

0:03:16.242,0:03:18.498
bitmeyen sürekli eklemelerle.

0:03:19.387,0:03:21.736
Ancak yenileşme her zaman ekleme değildir.

0:03:22.285,0:03:25.766
Şöyle bir durum var,[br]yeni bir tekniğe karşı yaklaşımımız

0:03:25.790,0:03:27.639
yaptığımız her şeyin içine işliyor:

0:03:27.663,0:03:28.933
Konuşma biçimimize,

0:03:28.957,0:03:30.783
insanları eğitime teşvikimize,

0:03:30.807,0:03:32.730
şakalarımıza, yasalarımıza....

0:03:32.754,0:03:35.701
Nihayetinde, ne derece[br]yenileşmeci olabileceğimizi belirliyor.

0:03:36.503,0:03:40.510
Temizlikte yenileşememizin ilk nedeni bu.

0:03:41.079,0:03:44.392
Temizlik hakkında konuşurken[br]biraz rahatsız hissediyoruz,

0:03:44.416,0:03:47.118
bu yüzden ben çok kurcalayınca[br]"Kaka Prensesi" oluyorum.

0:03:47.142,0:03:48.833
İkinci nedense şu:

0:03:48.857,0:03:51.387
ABD'de sorunumuzun olmadığını düşünüyoruz.

0:03:51.833,0:03:53.063
Ama öyle değil.

0:03:53.087,0:03:58.129
Hâlâ ABD'de, lağım suyundan[br]bok içtiğimiz için hastalanıyoruz.

0:03:58.699,0:04:00.844
Her yıl yedi milyon insan hastalanıyor,

0:04:00.868,0:04:02.639
yılda 900 kişi ölüyor.

0:04:02.663,0:04:05.853
Durumu iyileştirmek içinse[br]bütüncül bir yaklaşımda değiliz.

0:04:07.125,0:04:08.782
Bir şeyi çözdüğümüz yok.

0:04:09.749,0:04:11.424
Yaşadığım Portland, Oregon'da,

0:04:11.448,0:04:14.251
yağmurlu bir havada[br]bikinimle yüzmeye gidemiyorum,

0:04:14.275,0:04:17.383
çünkü bazen ham lağımı[br]nehirlerimize boşaltıyoruz.

0:04:17.905,0:04:21.130
Yağmur suyumuz ve lağım suyumuz[br]aynı arıtma tesisine gidiyor.

0:04:21.904,0:04:24.896
Aşırı yağmur olunca, nehre taşıyor.

0:04:25.530,0:04:27.545
Portland bu konuda tek değil.

0:04:27.569,0:04:30.659
Belediyelerin yüzde kırkı

0:04:30.683,0:04:34.512
ham ya da kısmen arıtılmış lağımı[br]su yollarımıza boşalttığını bildiriyor.

0:04:35.442,0:04:38.600
Mevcut durumdaki diğer[br]vurucu meseleye gelince,

0:04:38.624,0:04:43.181
kakanızın ve çişinizin yarısı[br]toprağı gübrelemeye gidiyor.

0:04:43.819,0:04:46.185
Diğer yarısıysa yakılıyor

0:04:46.209,0:04:47.423
ya da çöpe gidiyor.

0:04:47.447,0:04:48.955
Bu bana göre oldukça vurucu,

0:04:48.979,0:04:51.941
çünkü her gün çıkardıklarınızda[br]inanılmaz besin maddeleri var.

0:04:51.965,0:04:54.131
Domuz gübresiyle kıyaslayabiliriz;

0:04:54.155,0:04:56.432
biz de hepçiliz, onlar da hepçil.

0:04:57.240,0:05:00.623
Kakanızla çişinizi ağaç için sağlık verici[br]bir meyve suyu gibi düşünün.

0:05:00.647,0:05:04.470
(Gülüşmeler)

0:05:05.357,0:05:07.166
Diğer vurucu noktaya gelince,

0:05:07.190,0:05:11.205
aldığımız ilaçların hepsini de[br]su yollarımıza gönderiyoruz.

0:05:11.971,0:05:16.202
Ortalama bir atık arıtma tesisi[br]suya karışan ilaçların belki de

0:05:16.226,0:05:17.439
yarısını arıtabilir.

0:05:17.910,0:05:20.540
Geri kalan diğer yarısı[br]doğrudan diğer tarafa gidiyor.

0:05:20.564,0:05:24.020
Bir düşünün,[br]ilaçlardan oluşan bir karışım --

0:05:24.044,0:05:26.065
hormonlar, steroidler, Vicodin --

0:05:26.089,0:05:27.872
bir balığa,

0:05:27.896,0:05:29.118
bir köpeğe,

0:05:29.142,0:05:30.342
bir çocuğa neler yapar?

0:05:32.322,0:05:35.802
Fakat bu sorun, devam ettirmemiz[br]gereken bir sorun değil.

0:05:36.215,0:05:38.613
Tersine çevirirsek,[br]birçok diğer sorunumuzu

0:05:38.637,0:05:41.313
çözebilecek bir kaynak oluşturabiliriz.

0:05:41.758,0:05:44.138
Sizin de bu düşünceyi[br]iyice sindirmenizi istiyorum,

0:05:44.162,0:05:48.311
bu yüzden hayal edin size[br]göstereceğim teknolojileri

0:05:48.335,0:05:50.324
ve şu bakış açısını:

0:05:50.348,0:05:51.696
"Yeniden kullanacağız.

0:05:51.720,0:05:53.934
Güzelleştirmek için tasarlayalım" --

0:05:53.958,0:05:55.491
lazımlık eğitimi olarak görün.

0:05:55.515,0:05:56.538
(Gülüşmeler)

0:05:56.562,0:05:58.288
Bence buna hazırsınız.

0:05:58.312,0:06:01.684
Kültür toplumu olarak biz bu[br]ileri seviye lazımlık eğitimine hazırız.

0:06:02.527,0:06:05.006
Üye olmanız için üç harika neden var.

0:06:05.030,0:06:06.310
Bir numara:

0:06:07.094,0:06:08.992
Yiyeceğimizi gübreleyebiliriz.

0:06:09.016,0:06:11.528
Her birimiz bir miktar[br]kaka ya da çiş yapıyoruz,

0:06:11.552,0:06:14.291
yiyeceğimizin yarısını belki de[br]hepsini gübrelemeye yeter,

0:06:14.315,0:06:15.758
beslenme biçimine bağlı tabii.

0:06:17.060,0:06:20.335
Tuvaletteki o koyu kahverengi kaka[br]niçin o renkte biliyor musunuz?

0:06:20.359,0:06:21.747
Ölü şeylerden, bakteriler.

0:06:22.249,0:06:23.400
İşte bu karbondur.

0:06:23.424,0:06:25.730
Karbonu toprağa eklediğimizde

0:06:25.754,0:06:28.785
topraktaki diğer mineral[br]ve besinlere bağlanacaktır.

0:06:29.187,0:06:31.112
Bom! Alın size daha sağlıklı yiyecek.

0:06:31.443,0:06:33.323
Aha! Alın size daha sağlıklı insanlar.

0:06:34.325,0:06:37.866
Kimyasal gübrelerin[br]içerisinde karbon bulunmaz.

0:06:39.221,0:06:44.584
Tüm hayvan ve insan gübresini[br]toprağımıza taşıdığımızı düşleyin,

0:06:44.608,0:06:48.414
fosil yakıta dayalı gübreye[br]bel bağlamak zorunda kalmayabiliriz,

0:06:48.438,0:06:50.409
uzak maden minerallerine de.

0:06:51.395,0:06:53.863
Tasarruf edebileceğimiz enerjiyi düşleyin.

0:06:55.230,0:06:58.290
Şimdi, kimilerimiz bu döngüyü kirleten

0:06:58.314,0:07:02.255
sanayi ürünleri[br]hakkında endişeli olabilir.

0:07:03.322,0:07:04.975
Bu sorun çözülebilir.

0:07:05.445,0:07:10.379
Fakat kakayla çiş hakkında konuşurkenki[br]rahatsızlığı bir kenara bırakmalıyız ki

0:07:10.403,0:07:14.767
yeniden kullanımı[br]hakkında sakince konuşabilelim,

0:07:14.791,0:07:17.432
kullanmayacağımız şeylerden de konuşalım.

0:07:17.456,0:07:18.612
Şunu iyi dinleyin:

0:07:19.598,0:07:22.393
Temizliğe yaklaşımımızı değiştirirsek

0:07:22.417,0:07:25.072
iklim değişikliğini[br]yavaşlatmaya başlayabiliriz.

0:07:26.234,0:07:28.136
Kakadaki karbonu hatırladınız mı?

0:07:28.800,0:07:30.850
Karbonu toprak bankamıza ekleyebilirsek

0:07:31.489,0:07:35.687
havaya saldığımız[br]karbondioksidi emmeye başlayacak.

0:07:36.154,0:07:38.464
Küresel ısınmayı[br]yavaşlatmaya yardım edebilir.

0:07:39.397,0:07:41.904
Size bazı cesur ruhları[br]göstermek istiyorum,

0:07:41.928,0:07:46.234
bu kişiler ileri seviye lazımlık eğitimi[br]yaklaşımını benimseyecek kadar cesur.

0:07:47.028,0:07:48.719
New Mexico'daki bu kişiler --

0:07:48.743,0:07:50.123
bunu niye yaptılar?

0:07:50.735,0:07:53.414
Çöldeler diye mi?[br]Tasarruf için mi? Evet.

0:07:53.842,0:07:56.833
Fakat daha önemlisi, huzurlu hissettiler,

0:07:58.217,0:08:01.060
tuvaletlerinden akanı[br]kaynak olarak gördükleri için.

0:08:01.642,0:08:03.738
Portland, Oregon'da sıradan bir ev.

0:08:03.762,0:08:06.699
Bu ev özel, çünkü[br]gübre dönüşümlü bir tuvaletleri var,

0:08:06.723,0:08:10.840
tüm kaka ve çişleri, birikerek[br]toprak iyileştiriciye dönüşüyor.

0:08:11.547,0:08:14.441
Yıkama suları, banyo suları[br]toprağın altından

0:08:14.465,0:08:16.353
kuru odun parçacıkları dolu çukurlara

0:08:17.127,0:08:19.495
gidiyor ve bu meyve bahçesini suluyor.

0:08:20.392,0:08:22.247
Buna izin çıkartmak istedikleri zaman

0:08:22.901,0:08:24.564
Oregon'da bu yasaktı.

0:08:25.222,0:08:27.728
Fakat yakındaki diğer[br]beş eyalette izin veriliyordu.

0:08:28.322,0:08:32.394
Recode'un -- çalıştığım kuruluşun --[br]ilk yasa değişikliği mücadelesiydi bu.

0:08:34.158,0:08:38.620
Tümleşik Su Yönetimi yaklaşımının[br]en ucuz seçenek olduğu

0:08:38.644,0:08:40.084
harika bir örnek görüyoruz.

0:08:40.108,0:08:44.704
Portland'ın şehir merkezindeki[br]üç adet yüksek binadan bahsediyorum

0:08:44.728,0:08:47.308
ve çektikleri sifonlar lağıma gitmiyor.

0:08:47.332,0:08:48.491
Nasıl mı?

0:08:48.515,0:08:52.437
Yıkama suları yeniden kullanılıyor;[br]tuvalet sifonları için,

0:08:52.461,0:08:54.128
havalı mekanik sistemler için

0:08:54.152,0:08:55.460
ve bahçeyi sulamak için.

0:08:56.028,0:08:58.882
Bina kullanılabilecek[br]her şeyi tükettiğinde --

0:08:58.906,0:09:00.429
içine ettiğinde desek de olur --

0:09:00.453,0:09:05.075
hemen yanındaki bitki ve bakterilerce[br]en üstün biçimde işleniyor

0:09:05.099,0:09:08.544
ve hemen altındaki[br]yer altı suyuna süzülüyor.

0:09:09.371,0:09:12.874
Tüm bu işlemler

0:09:12.898,0:09:15.801
çevredeki lağım altyapısını[br]yenilemekten daha ucuzdu.

0:09:16.553,0:09:19.091
Bu da, değişikliğe giderek[br]heyecanlanmak için

0:09:19.115,0:09:20.607
son neden oluyor:

0:09:20.631,0:09:22.826
Çok fazla tasarruf yapabiliriz.

0:09:24.085,0:09:26.968
Oregon'daki türünün[br]ilk yasal izniydi bu.

0:09:27.597,0:09:31.758
Cesur ve açık fikirli insanlar[br]toplandı ve rahatça dedi ki:

0:09:32.410,0:09:33.910
"Boktan iş, ama mantıklı."

0:09:33.934,0:09:36.402
(Gülüşmeler)

0:09:36.426,0:09:37.667
"Yapalım öyleyse."

0:09:37.691,0:09:38.692
(Alkış)

0:09:38.716,0:09:39.867
Anladınız işte.

0:09:39.891,0:09:42.040
Örnekler gösterip duruyorum,

0:09:42.064,0:09:44.222
herkes var olan şeyleri[br]yeniden kullanıyor.

0:09:44.246,0:09:45.397
Niçin yapıyorum?

0:09:45.421,0:09:48.695
Eskiyen altyapımıza baktığımızda,[br]-- gerçekten epey eski --

0:09:48.719,0:09:50.622
bunu yenileme maliyetine baktığımızda,

0:09:50.646,0:09:55.253
bu maliyetin dörtte üçü[br]şehrin altında kıvrılan borular.

0:09:55.666,0:09:57.845
Baştan kurarken, yenileştirirken,

0:09:57.869,0:10:02.741
var olan her şeyi işlemek[br]ve yeniden kullanmak daha mantıklı.

0:10:03.499,0:10:06.070
San Francisco bunun mantığını kavradı:

0:10:06.094,0:10:08.768
Her meskene indirime yatırım yapıyor,

0:10:08.792,0:10:11.325
yıkama sularını ve yağmur[br]sularını tekrar kullanarak

0:10:11.349,0:10:12.982
arka bahçelerini sulamaları için;

0:10:13.006,0:10:17.073
çünkü topluluk olarak tasarruf[br]edecekleri su çok fazla.

0:10:18.261,0:10:20.748
Fakat niçin bütün bu projeler[br]bu kadar yenilikçiydi?

0:10:21.434,0:10:23.026
İşin para boyutu var, evet.

0:10:23.963,0:10:25.614
Ama daha önemlisi,

0:10:25.638,0:10:28.970
ileri seviye lazımlık eğitimi fikri[br]insanları rahatlattı.

0:10:29.572,0:10:34.600
Temizlikteki yenileşmeci anlayışı[br]diğer şeylerdeki gibi benimsesek ya,

0:10:34.624,0:10:37.922
örneğin güneş enerjisindeki gibi.

0:10:38.565,0:10:42.120
Düşünün bir -- güneş enerjisi de[br]yaygın değildi ve el yakıyordu.

0:10:42.144,0:10:45.697
Artık her zamankinden daha çok[br]güç ağımızın bir parçası oldu.

0:10:45.721,0:10:47.704
Zor durumlarda dayanıklılığı sağlıyor.

0:10:48.130,0:10:50.964
Artık güneş gibi bir güç kaynağımız var,

0:10:50.988,0:10:53.444
dünyadaki sorunlardan etkilenmiyor.

0:10:54.282,0:10:56.443
Tüm bu yenileşmeyi ne körüklüyor?

0:10:57.002,0:10:58.376
Bizler.

0:10:58.400,0:11:00.423
Enerjiden bahsediyoruz.

0:11:00.447,0:11:02.818
Enerjiden bahsetmek havalı.

0:11:04.032,0:11:06.183
Hatta kimileri sorunlardan bahsediyor,

0:11:06.207,0:11:09.373
enerjimizi sağladığımız[br]kısıtlı kaynak sorunlarından.

0:11:09.397,0:11:13.461
Bu konuda çalışması için[br]en iyi ve parlak kişileri destekliyoruz --

0:11:13.485,0:11:16.677
daha iyi güneş panelleri,[br]daha iyi piller, ne varsa işte hepsi.

0:11:18.099,0:11:21.209
İçme suyumuzun nereden[br]geldiğini de konuşalım,

0:11:21.233,0:11:23.824
kakamızla çişimizin[br]gerçekten nereye gittiğini de.

0:11:24.344,0:11:29.284
Bu konuyu konuşmadaki[br]rahatsızlığımızdan kurtulabilirsek

0:11:29.308,0:11:32.364
geleceğimizin altın madeni[br]olacak bir şey oluşturabiliriz.

0:11:33.158,0:11:34.779
Her sifonu çektiğinizde,

0:11:34.803,0:11:36.422
sizden düşünmenizi istiyorum,

0:11:36.446,0:11:38.470
"Kakamla çişim nereye gidiyor?

0:11:38.494,0:11:40.397
Getirili biçimde kullanılıyorlar mı?"

0:11:40.421,0:11:41.673
(Gülüşmeler)

0:11:41.697,0:11:44.875
"Ya da su yolunun birinde[br]zarar ziyan mı olacaklar?"

0:11:44.899,0:11:46.802
Bilmiyorsanız gidin öğrenin.

0:11:46.826,0:11:48.604
Yanıt hoşunuza gitmezse,

0:11:48.628,0:11:52.355
değişimi sağlayacak kişilerle[br]iletişime geçmenin yolunu bulun,

0:11:52.379,0:11:56.391
ileri seviye lazımlık eğitiminiz var,[br]tekrar kullanıma hazırsınız.

0:11:56.415,0:11:58.842
Hepinizin nasıl hissettiği

0:11:58.866,0:12:02.167
tam olarak ne kadar[br]yenilikçi olabileceğimizi belirleyecek.

0:12:02.191,0:12:03.350
Çok teşekkürler.

0:12:03.374,0:12:08.851
(Alkışlar)