WEBVTT

00:00:01.060 --> 00:00:04.075
Bu bir tüberküloz koğuşu

00:00:04.100 --> 00:00:07.916
ve 1880'lerin sonunda
bu fotoğraf çekildiğinde,

00:00:07.939 --> 00:00:10.556
buradaki her yedi kişiden biri

00:00:10.580 --> 00:00:12.340
tüberkülozdan öldü.

00:00:12.780 --> 00:00:15.540
Hastalığa neden olan şey
hakkında hiçbir fikrimiz yoktu.

00:00:16.140 --> 00:00:18.196
Aslında sizi duyarlı kılan şeyin

00:00:18.220 --> 00:00:21.476
sizin yapınız olduğu varsayıldı.

00:00:21.500 --> 00:00:24.236
Ve fazlasıyla da
romantikleştirilmiş bir hastalık.

00:00:24.260 --> 00:00:27.076
Ayrıca verem olarak da adlandırılıyor

00:00:27.100 --> 00:00:30.236
ve şairlerin,
sanatçıların, entelektüellerin de

00:00:30.260 --> 00:00:32.996
rahatsızlığı bu.

00:00:33.020 --> 00:00:36.756
Ve bazı insanlar bunun
kişiye abartılmış bir hassasiyet ve

00:00:36.780 --> 00:00:38.980
yaratıcı dehalık verdiğini düşündüler.

NOTE Paragraph

00:00:40.700 --> 00:00:42.836
1950'lere kadar

00:00:42.860 --> 00:00:45.436
tüberkülozun nispeten daha az
romantik olan,

00:00:45.460 --> 00:00:48.836
bulaşıcı bir bakteri enfeksiyonundan
kaynaklandığını biliyorduk,

00:00:48.860 --> 00:00:51.036
fakat onu tedavi etmek için

00:00:51.060 --> 00:00:53.316
ilaç üretebilme ihtimalimiz

00:00:53.340 --> 00:00:56.676
her şeyi tersine çevirdi.

00:00:56.700 --> 00:00:59.716
Böylece doktorlar iproniazit
adında yeni bir ilaç keşfetti ve

00:00:59.740 --> 00:01:03.116
tüberkülozu tedavi edebileceği
konusunda olumlu düşünüyorlardı,

00:01:03.140 --> 00:01:04.916
ilacı hastalara verdiler ve

00:01:04.940 --> 00:01:06.716
hastalar memnun olmuştu.

00:01:06.740 --> 00:01:10.236
Daha sosyal, daha enerjiklerdi.

00:01:10.260 --> 00:01:14.860
Tıbbi bir raporda hastaların
"koridorlarda dans ettikleri" söylenmişti.

00:01:15.500 --> 00:01:17.116
Ve ne yazık ki

00:01:17.140 --> 00:01:19.860
bunun nedeni iyileşiyor olmaları değildi.

00:01:20.420 --> 00:01:22.620
Çoğu hâlâ ölüyordu.

00:01:23.660 --> 00:01:30.260
Başka bir tıbbi rapor onların
"uygunsuzca mutlu" olduklarını söylüyordu.

00:01:31.220 --> 00:01:34.820
Ve antidepresan bu şekilde keşfedildi.

NOTE Paragraph

00:01:35.980 --> 00:01:40.036
Bilimde tesadüfi
keşif alışılmış bir şeydir,

00:01:40.060 --> 00:01:43.196
fakat bunun için sevindirici
bir tesadüften fazlası gerekir.

00:01:43.220 --> 00:01:46.660
Keşfin meydana gelmesi
için onu anlayabilmeniz gerekir.

NOTE Paragraph

00:01:47.500 --> 00:01:50.236
Bir nörolog olarak sizlere
birinci ağızdan tecrübelerimi

00:01:50.260 --> 00:01:51.676
anlatacağım,

00:01:51.700 --> 00:01:54.916
dilerseniz buna acemi şansının
tam tersi diyebilirsiniz --

00:01:54.940 --> 00:01:56.556
en iyisi zekâ şansı diyelim.

00:01:56.580 --> 00:01:59.300
Öncelikle biraz daha
arka plandan bahsedeceğim.

NOTE Paragraph

00:02:00.460 --> 00:02:03.116
Neyse ki, 1950'lerden bu yana

00:02:03.140 --> 00:02:07.116
başka ilaçlar geliştirdik ve
artık tüberkülozu tedavi edebiliyoruz.

00:02:07.140 --> 00:02:10.795
Diğer ülkelerde olmasa bile,
en azından Amerika'da,

00:02:10.820 --> 00:02:12.316
sanatoryumlarımızı kapattık

00:02:12.340 --> 00:02:16.020
ve muhtelemen çoğunuz
tüberküloz endişesi duymuyor.

00:02:16.900 --> 00:02:19.556
Fakat 1900'lerin
başında bulaşıcı hastalıkla ilgili

00:02:19.580 --> 00:02:21.436
doğru olan şeyler,

00:02:21.460 --> 00:02:24.100
artık psikiyatrik 
hastalıklar için geçerli.

NOTE Paragraph

00:02:24.820 --> 00:02:27.836
Depresyon, travma sonrası
stres bozukluğu ya da TSSB gibi

00:02:27.860 --> 00:02:31.620
duygu bozuklarının bir salgına
dönüştüğü zamanın tam ortasındayız.

00:02:32.300 --> 00:02:36.156
Amerika'da her dört yetişkinden birisi

00:02:36.180 --> 00:02:37.660
ruhsal bozukluktan muzdarip,

00:02:38.180 --> 00:02:41.316
yani kişisel olarak tecrübe
etmemiş olsanız bile veya ailenizde

00:02:41.340 --> 00:02:43.636
birisinin başına gelmemiş olsa bile,

00:02:43.660 --> 00:02:46.916
tanıdığınız birisinin başına
gelmiş olma ihtimali oldukça yüksek ve

00:02:46.940 --> 00:02:48.580
size bahsetmemiş olabilirler.

00:02:50.220 --> 00:02:53.516
Depresyon artık dünya çapında

00:02:53.540 --> 00:02:58.396
maluliyetin başlıca nedeni olarak
HIV/AIDS, sıtma, diyabet

00:02:58.420 --> 00:03:01.676
ve savaşı geride bıraktı.

00:03:01.700 --> 00:03:05.316
Ayrıca, tıpkı 1950'lerin tüberkülozu gibi,

00:03:05.340 --> 00:03:07.360
nedenini bilmiyoruz.

00:03:07.360 --> 00:03:09.356
Bir kez gelişince kronik bir hâl alıyor,

00:03:09.380 --> 00:03:10.876
yaşam boyu sürüyor

00:03:10.900 --> 00:03:13.220
ve bilinen bir tedavisi yok.

NOTE Paragraph

00:03:14.660 --> 00:03:16.876
1950'lerde kazara keşfettiğimiz

00:03:16.900 --> 00:03:19.356
ikinci antidepresan ise,

00:03:19.380 --> 00:03:22.580
bir antihistaminden üretilen ve
insanları manikleştiren

00:03:23.860 --> 00:03:25.060
imipramin idi.

00:03:26.220 --> 00:03:29.876
Hem tüberküloz koğuşu,
hem de antihistamin durumlarında,

00:03:29.900 --> 00:03:31.596
birisinin, bir şey yapmak için

00:03:31.620 --> 00:03:34.036
tasarlanan bu ilacın --
tüberkülozu tedavi etmek

00:03:34.060 --> 00:03:36.636
veya alerjiyi yok etmek --
aynı zamanda çok farklı bir

00:03:36.660 --> 00:03:39.396
şey için kullanılabileceğini
bilmesi gerekiyordu --

00:03:39.420 --> 00:03:40.620
depresyonu tedavi etmek.

00:03:41.380 --> 00:03:44.396
Bu tür bir değişiklik
aslında oldukça zorludur.

00:03:44.420 --> 00:03:48.356
Doktorlar iproniazitin
ruhsal durum geliştirici etkisini

00:03:48.380 --> 00:03:50.836
gördüklerinde,
gördükleri şeyin farkına varmadılar.

00:03:50.860 --> 00:03:52.716
İlacın bir tüberküloz ilacı olduğunu

00:03:52.740 --> 00:03:55.516
düşünmeye alıştıkları için,

00:03:55.540 --> 00:03:57.596
diğer etkiyi

00:03:57.620 --> 00:04:00.396
bir yan etki, ters etki
olarak kaydettiler.

NOTE Paragraph

00:04:00.420 --> 00:04:01.571
Gördüğünüz gibi,

00:04:01.596 --> 00:04:05.620
1954'te bu hastaların çoğu
şiddetli mutluluk yaşıyorlardı.

00:04:06.900 --> 00:04:10.516
Bunun bir şekilde
tüberküloz tedavisine engel olacağı

00:04:10.540 --> 00:04:13.396
endişesi duyuyorlardı.

00:04:13.420 --> 00:04:19.676
Dolayısıyla iproniazitin
yalnızca aşırı tüberküloz durumlarında

00:04:19.700 --> 00:04:23.380
ve antidepresan kullanımının
tam tersi olarak, duygusal açıdan

00:04:24.220 --> 00:04:28.116
oldukça durağan hastalarda
kullanılabileceğini öne sürdüler.

00:04:28.140 --> 00:04:32.596
İlaca tek bir hastalık
açısından bakmaya öyle alışkınlardı ki,

00:04:32.620 --> 00:04:36.540
başka bir hastalık için
var olan içeriğini göremediler.

NOTE Paragraph

00:04:37.380 --> 00:04:40.076
Adil olmak gerekirse,
bu tamamen onların hatası değildi.

00:04:40.100 --> 00:04:42.876
İşlevsel sabitlik,
hepimizi etkileyen bir eğilimdir.

00:04:42.900 --> 00:04:46.356
Yani bir objeyi,
geleneksel kullanımı veya işlevi

00:04:46.380 --> 00:04:48.980
bağlamında düşünme eğilimidir.

00:04:49.740 --> 00:04:51.636
Zihinsel set de başka bir şey.

00:04:51.660 --> 00:04:53.676
Bu, sorunlara yaklaşımımıza dair önceden

00:04:53.700 --> 00:04:55.476
edinilmiş bir çerçeve biçimidir.

00:04:55.500 --> 00:04:58.756
Bu da değişimi bizler için
oldukça zorlaştırır ve sanırım

00:04:58.780 --> 00:05:02.316
değişim konusunda oldukça iyi
olan adama dair bir dizi çekmelerinin

00:05:02.340 --> 00:05:04.140
nedeni de bu.

NOTE Paragraph

00:05:04.660 --> 00:05:06.540
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:05:07.180 --> 00:05:11.516
Yani hem iproniazit,
hem de imipramin durumunda

00:05:11.540 --> 00:05:12.916
etkiler çok güçlü --

00:05:12.940 --> 00:05:15.156
maniklik ya da
koridorlarda dans eden insanlar.

00:05:15.180 --> 00:05:18.316
Yakalandıkları şey
aslında çok da şaşırtıcı değil.

00:05:18.340 --> 00:05:21.820
Başka neyi kaçırdığınızı
merak etmenizi sağlıyor bu durum.

00:05:23.020 --> 00:05:25.196
Yani iproniazit ve imipramin,

00:05:25.220 --> 00:05:27.636
değişime dair çalışma
alanı olmaktan daha fazlası.

00:05:27.660 --> 00:05:30.430
İkisinin de çok
önemli iki ortak özelliği var.

00:05:30.450 --> 00:05:33.156
Birincisi, korkunç yan etkileri var.

00:05:33.180 --> 00:05:35.796
Karaciğer zehirlenmesi,

00:05:35.820 --> 00:05:38.796
20 kilo üzerinde kilo alımı
ve intihar eğilimi

00:05:38.820 --> 00:05:40.596
bunlardan birkaçı.

00:05:40.620 --> 00:05:44.796
İkincisi, ikisi de serotonin
düzeyini yükseltiyor, serotonin de

00:05:44.820 --> 00:05:47.156
beyindeki kimyasal bir sinyal veya

00:05:47.180 --> 00:05:48.380
sinir ileticidir.

00:05:49.380 --> 00:05:51.876
Bu ikisi, evet, birincisi veya ikincisi,

00:05:51.900 --> 00:05:53.386
o kadar da önemli olmayabilir,

00:05:53.400 --> 00:05:57.276
ama ikisi birden, daha güvenli
ilaçlar üretmemiz gerektiğini ifade eder

00:05:57.300 --> 00:06:00.820
ve serotonin güzel
bir başlangıç noktası olabilir.

NOTE Paragraph

00:06:01.660 --> 00:06:05.556
Böylece spesifik olarak
serotonine, selektif seretonin geri alım

00:06:05.580 --> 00:06:09.236
engelleyiciye, yani SSRI'ye
odaklanan ilaçlar ürettik,

00:06:09.260 --> 00:06:11.996
bunlardan en bilineni ise Prozac.

00:06:12.020 --> 00:06:13.996
Bu 30 yıl önceydi ve o zamandan beri

00:06:14.020 --> 00:06:17.220
en çok, bu ilaçları en
iyi hâle getirme üzerine çalıştık.

00:06:17.740 --> 00:06:20.956
Ve SSRI'ler, kendisinden
önceki ilaçlardan daha iyiler, fakat

00:06:20.980 --> 00:06:23.076
yine de çok fazla yan etkileri var;

00:06:23.100 --> 00:06:25.996
kilo alımı, uykusuzluk,

00:06:26.020 --> 00:06:27.220
intihar eğilimi --

00:06:28.100 --> 00:06:30.436
ve işe yaraması uzun zaman alıyor,

00:06:30.460 --> 00:06:32.976
çoğu hastada dört ila
altı hafta arası gibi bir süre.

00:06:33.020 --> 00:06:35.196
İşlev gösterdikleri yer, bu hastalar.

00:06:35.220 --> 00:06:38.076
Bu ilaçların işe
yaramadığı birçok hasta var.

NOTE Paragraph

00:06:38.100 --> 00:06:41.476
Yani şu an, 2016 yılında,

00:06:41.500 --> 00:06:45.316
herhangi bir ruhsal bozukluk
için hâlâ bir tedavimiz yok, yalnızca

00:06:45.340 --> 00:06:47.396
semptomları gizleyen ilaçlar var;

00:06:47.420 --> 00:06:51.476
yani bir enfeksiyon için ağrı kesici
içmek ve antibiyotik içmek arasındaki

00:06:51.500 --> 00:06:52.916
fark gibi.

00:06:52.940 --> 00:06:54.796
Ağrı kesici iyi hissettirecektir,

00:06:54.820 --> 00:06:57.900
fakat hastalığı tedavi etmek
için hiçbir şey yapmayacaktır.

00:06:58.700 --> 00:07:01.036
İproniazit ve imipraminin bu şekilde

00:07:01.060 --> 00:07:03.996
değiştirilebileceğini fark
etmemizi de bu düşünce esnekliği

00:07:04.020 --> 00:07:06.116
sağlamıştı, bu da bizi,

00:07:06.140 --> 00:07:08.116
sonrasında üzerinde ironik olarak

00:07:08.140 --> 00:07:11.140
sabitlendiğimiz,
serotonin hipotezine yönlendirdi.

00:07:11.980 --> 00:07:14.516
Bu, bir SSRI reklamından, serotonin

00:07:14.540 --> 00:07:15.796
sinyali veren beyin.

00:07:15.820 --> 00:07:18.180
Anlaşılmıyor olabilir,
bu abartılı bir gösterim.

00:07:18.660 --> 00:07:22.716
Ve bilimde, iki taraflı deneyler
yaparak veya sonuçlarımıza istatistiksel

00:07:22.740 --> 00:07:25.116
olarak bilinemezci yaklaşarak,

00:07:25.140 --> 00:07:28.836
önyargılarımızı deniyor
ve ortadan kaldırıyoruz, evet.

00:07:28.860 --> 00:07:33.156
Fakat önyargı, çalıştığımız
şeyin ve çalışma biçimimizin içerisine

00:07:33.180 --> 00:07:34.900
daha sinsice süzülüyor.

NOTE Paragraph

00:07:36.260 --> 00:07:39.836
Yani geçtiğimiz 30 yıl boyunca
genelde diğer şeyleri hariç tutarak

00:07:39.860 --> 00:07:42.100
serotonine odaklandık.

00:07:42.860 --> 00:07:44.220
Elimizde hâlâ bir tedavi yok

00:07:45.180 --> 00:07:48.596
ve depresyon için gereken
tek şey serotonin değilse ne olacak?

00:07:48.620 --> 00:07:50.676
Onun kilit noktası değilse ne olacak?

00:07:50.700 --> 00:07:52.876
Bu demek oluyor ki, ne kadar zaman

00:07:52.900 --> 00:07:55.636
veya para veya efor harcarsak harcayalım,

00:07:55.660 --> 00:07:57.580
bir tedavi üretemeyeceğiz.

NOTE Paragraph

00:07:58.500 --> 00:08:01.076
Geçtiğimiz birkaç yılda
doktorlar muhtemelen SSRI'den

00:08:01.100 --> 00:08:06.020
bu yana bulunan ilk gerçek
antidepresanı, yani Calypsol'ü

00:08:06.540 --> 00:08:07.836
keşfettiler ve bu ilaç

00:08:07.860 --> 00:08:11.316
çok çabuk işe yarıyor,
birkaç saat ya da günde

00:08:11.340 --> 00:08:13.236
ve serotonin üzerinde çalışmıyor.

00:08:13.260 --> 00:08:15.940
Diğer bir sinir iletici olan
glutamat üzerinde çalışıyor.

00:08:16.380 --> 00:08:17.876
Ayrıca değiştirilmiş.

00:08:17.900 --> 00:08:20.980
Eskiden ameliyatlarda
anestezi olarak kullanılıyordu.

00:08:21.540 --> 00:08:23.196
Fakat hemen fark ettiğimiz diğer

00:08:23.220 --> 00:08:25.036
ilaçlardan farklı olarak,

00:08:25.060 --> 00:08:26.756
Calypsol'ün bir antidepresan

00:08:26.780 --> 00:08:29.436
olduğunu anlamamız
20 yıl sürdü, ayrıca bu aslında,

00:08:29.460 --> 00:08:32.316
muhtemelen, diğer ilaçlardan daha

00:08:32.340 --> 00:08:33.956
iyi bir antidepresan.

00:08:33.980 --> 00:08:38.076
Bunun nedeni muhtemelen,
daha iyi bir antidepresan olduğu

00:08:38.100 --> 00:08:39.995
için farkına varmamızın zor olması.

00:08:40.019 --> 00:08:42.100
Etkilerini gösterecek bir maniklik yoktu.

NOTE Paragraph

00:08:42.580 --> 00:08:45.676
2013 yılında, Kolumbiya Üniversitesi'nde,

00:08:45.700 --> 00:08:47.816
meslektaşım Dr. Christine Ann Denny ile

00:08:47.866 --> 00:08:49.276
çalışıyordum

00:08:49.300 --> 00:08:53.100
ve farelerde bir antidepresan
olarak Calypsol'ü çalışıyorduk.

00:08:53.660 --> 00:08:56.476
Ve Calypsol'ün gerçekten
çok az bir yarı-ömrü var,

00:08:56.500 --> 00:08:59.556
yani birkaç saat
içerisinde vücudunuzdan atılıyor.

00:08:59.580 --> 00:09:00.996
Biz de deney yapıyorduk.

00:09:01.020 --> 00:09:03.276
Fareye bir kez enjekte ediyorduk ve

00:09:03.300 --> 00:09:04.596
bir hafta bekliyorduk,

00:09:04.620 --> 00:09:07.300
daha sonra, tasarruf
etmek için, başka deney yapıyorduk.

NOTE Paragraph

00:09:08.020 --> 00:09:10.156
Yaptığım deneylerden birisinde

00:09:10.180 --> 00:09:11.836
fareye baskı yapıyorduk ve onu

00:09:11.860 --> 00:09:14.076
bir depresyon modeli olarak kullanıyorduk.

00:09:14.100 --> 00:09:17.436
Aslında ilk başlarda
işe yaramıyormuş gibi göründü.

00:09:17.460 --> 00:09:18.980
O noktada bırakabilirdik.

00:09:19.540 --> 00:09:22.436
Fakat bu depresyon
modelini yıllarca sürdürdüm ve

00:09:22.460 --> 00:09:24.356
veriler tuhaf görünüyordu.

00:09:24.380 --> 00:09:26.236
Bana doğruymuş gibi görünmüyorlardı.

00:09:26.260 --> 00:09:27.476
Geri döndüm ve

00:09:27.500 --> 00:09:28.996
bir hafta önceden

00:09:29.020 --> 00:09:32.836
bir kez Calypsol enjekte edilip
edilmediğine odaklanarak yeniden

00:09:32.860 --> 00:09:34.060
analiz ettik.

00:09:34.940 --> 00:09:36.956
Ortaya böyle bir şey çıktı.

00:09:36.980 --> 00:09:39.116
En sola bakarsanız,

00:09:39.140 --> 00:09:41.636
bir fareyi yeni bir alana koyarsanız,

00:09:41.660 --> 00:09:43.916
kutu bu şekilde, çok heyecanlı,

00:09:43.940 --> 00:09:46.076
fare etrafta gezinerek keşfedecektir ve

00:09:46.100 --> 00:09:50.396
pembe çizginin, onların
yürüme ölçüleri olduğunu görebilirsiniz.

00:09:50.420 --> 00:09:53.596
Ayrıca bir kalemlik içinde
duran diğer bir fareye de verdik ve

00:09:53.620 --> 00:09:55.676
etkileşime geçme kararı ona aitti.

00:09:55.700 --> 00:09:58.916
Anlaşılmıyor olabilir,
bu da abartılı bir gösterim.

00:09:58.940 --> 00:10:02.636
Normal bir fare keşfeder.

00:10:02.660 --> 00:10:03.900
Sosyal olur.

00:10:04.620 --> 00:10:05.996
Bakın neler oluyor.

00:10:06.020 --> 00:10:08.916
Ortadaki kutuda bulunan
bu depresyon modelinde bir fareye

00:10:08.940 --> 00:10:10.220
baskı yaparsanız,

00:10:11.100 --> 00:10:12.996
sosyalleşmezler ve keşfetmezler.

00:10:13.020 --> 00:10:16.300
Çoğunlukla bir bardağın
arkasına, arka köşeye saklanırlar.

00:10:17.020 --> 00:10:20.116
Bir kez Calypsol enjekte edilmiş fareler,

00:10:20.140 --> 00:10:21.340
sağınızdaki,

00:10:22.060 --> 00:10:24.020
keşfediyorlar ve sosyaller.

00:10:24.740 --> 00:10:27.220
Daha önce hiç stresli
olmamış gibi görünüyorlar,

00:10:28.020 --> 00:10:29.220
bu imkânsız.

NOTE Paragraph

00:10:30.260 --> 00:10:31.980
Bu noktada durabilirdik,

00:10:32.780 --> 00:10:37.076
fakat Christine Calypsol'ü daha
önce anestezi olarak da kullanmıştı ve

00:10:37.100 --> 00:10:38.676
birkaç yıl önce bunun,

00:10:38.700 --> 00:10:41.076
ilaç alındıktan sonra
belki de birkaç hafta süren,

00:10:41.100 --> 00:10:42.316
hücreler üzerinde

00:10:42.340 --> 00:10:45.356
bazı tuhaf etkilere ve
diğer davranışlara neden

00:10:45.380 --> 00:10:46.636
olduğunu gördü.

00:10:46.660 --> 00:10:47.916
Pekâlâ, belki de bu

00:10:47.940 --> 00:10:50.116
tamamen imkânsız değildir dedik,

00:10:50.140 --> 00:10:51.636
ama gerçekten şüpheliydik.

NOTE Paragraph

00:10:51.660 --> 00:10:54.196
Bilimde emin olunmadığı
zaman yapılan şeyi yaptık,

00:10:54.220 --> 00:10:55.420
yani tekrar deney yaptık.

00:10:56.460 --> 00:10:59.476
Hayvan odasında fareleri test etmek için

00:10:59.500 --> 00:11:03.156
bir kutudan diğerine
taşıdığımı hatırlıyorum ve

00:11:03.180 --> 00:11:06.796
Christine de farelerin onu
görmemesi için, kucağında bilgisayarla

00:11:06.820 --> 00:11:08.236
yerde oturuyordu ve

00:11:08.260 --> 00:11:10.516
verileri gerçek zamanlı analiz ediyordu.

00:11:10.540 --> 00:11:11.916
Bağırdığımızı hatırlıyorum,

00:11:11.940 --> 00:11:15.236
test yaparken hayvan odasında
bunu yapmamanız gerekir, bağırdık

00:11:15.260 --> 00:11:16.836
çünkü işe yaramıştı.

00:11:16.860 --> 00:11:21.236
Fareler strese karşı korunmuş
gibiydi veya uygunsuz bir şekilde

00:11:21.260 --> 00:11:24.316
neşelilerdi, nasıl adlandırmak isterseniz.

00:11:25.130 --> 00:11:26.780
Çok heyecanlıydık.

NOTE Paragraph

00:11:27.820 --> 00:11:31.300
Sonrasında şüphe duyduk, çünkü
gerçek olamayacak kadar güzeldi.

00:11:31.860 --> 00:11:33.060
Ve tekrar denedik.

00:11:33.740 --> 00:11:36.476
Bir TSSB modelinde tekrar denedik

00:11:36.500 --> 00:11:38.916
ve fizyolojik bir modelde tekrar denedik,

00:11:38.940 --> 00:11:41.156
burada yalnızca stres hormonu verdik.

00:11:41.180 --> 00:11:42.796
Öğrencilerimiz de bunu yürüttü.

00:11:42.820 --> 00:11:46.940
Daha sonra Fransa'da bunu yürüten
dünyanın her yerinden ortaklarımız oldu.

00:11:47.780 --> 00:11:50.996
Ne zaman birisi yürütse,
aynı şeyi onayladılar.

00:11:51.020 --> 00:11:53.836
Bir Calypsol enjektesi
bir şekilde haftalarca stresten

00:11:53.860 --> 00:11:56.620
korunma sağlıyor gibiydi.

NOTE Paragraph

00:11:57.180 --> 00:11:59.036
Bunu yalnızca bir yıl önce yayınladık,

00:11:59.060 --> 00:12:03.140
ondan sonra diğer laboratuvarlar da
bağımsız olarak bu etkiyi onayladı.

00:12:03.940 --> 00:12:05.860
Yani depresyona neyin 
sebep olduğunu bilmiyoruz,

00:12:06.460 --> 00:12:10.156
fakat olayların %80'inde
stresin öncü neden olduğunu biliyoruz

00:12:10.180 --> 00:12:12.516
ve depresyon ile

00:12:12.540 --> 00:12:14.756
TSSB farklı hastalıklardır,

00:12:14.780 --> 00:12:16.796
fakat bu paylaştıkları bir şeydir.

00:12:16.820 --> 00:12:18.636
Değil mi? Travma sonrası 
stres bozukluğuna

00:12:18.660 --> 00:12:21.556
neden olan şey aktif savaşlar

00:12:21.580 --> 00:12:24.036
veya doğal afetler ya da toplum şiddeti

00:12:24.060 --> 00:12:26.340
veya cinsel saldırı gibi şeylerdir

00:12:26.980 --> 00:12:32.596
ve strese maruz kalan herkes
ruhsal bir bozukluk geliştirmez.

00:12:32.620 --> 00:12:35.516
Stresi deneyimleme, dirençlilik,

00:12:35.540 --> 00:12:39.700
sonra geriye dönme ve
depresyon geliştirmeme veya TSSB,

00:12:40.500 --> 00:12:42.756
stres direnci olarak bilinmektedir

00:12:42.780 --> 00:12:44.636
ve insandan insana değişim gösterir.

00:12:44.660 --> 00:12:47.996
Bunu her zaman bir tür pasif
sahiplik olarak düşünmüşüzdür.

00:12:48.020 --> 00:12:50.556
Aslında bu rahatsızlıklar
için gereken hassaslık ve

00:12:50.580 --> 00:12:52.660
risk faktörlerinin eksikliğidir.

00:12:53.620 --> 00:12:55.500
Aktif olsa ne olurdu?

00:12:56.420 --> 00:12:57.916
Belki de geliştirebilirdik,

00:12:57.940 --> 00:13:00.100
zırhla kaplamaya benzer bir şekilde.

NOTE Paragraph

00:13:01.220 --> 00:13:05.820
Tesadüfen, ilk dirençlilik-geliştiren
ilacı keşfettik.

00:13:06.740 --> 00:13:09.516
Ve dediğim gibi,
ilacın çok azını veriyorduk ve

00:13:09.540 --> 00:13:11.116
etkisi haftalarca sürdü,

00:13:11.140 --> 00:13:14.356
yani antidepresanlarda
gördüğünüz şeyler gibi değiller.

NOTE Paragraph

00:13:14.380 --> 00:13:18.700
Aslında daha çok, bağışıklık
aşısında gördüğünüz şeylere benziyor.

00:13:19.180 --> 00:13:22.116
Bağışıklık aşılarında
aşınızı vuruluyorsunuz

00:13:22.140 --> 00:13:25.516
ve haftalar, aylar, yıllar sonra,

00:13:25.540 --> 00:13:27.876
gerçekten bakteriye maruz kaldığınızda

00:13:27.900 --> 00:13:30.356
sizi koruyan şey aşı olmuyor.

00:13:30.380 --> 00:13:31.756
Bakteriyi yok eden şey,

00:13:31.780 --> 00:13:35.916
dirençlilik geliştirmiş olan
bağışıklık sisteminiz ve

00:13:35.940 --> 00:13:38.076
hiçbir zaman mikrop kapmıyorsunuz,

00:13:38.100 --> 00:13:41.156
bizim tedavilerimizden
oldukça farklı. Değil mi?

00:13:41.180 --> 00:13:44.996
Bu durumda enfeksiyon kapıyorsunuz,
bakteriye maruz kalıyor ve

00:13:45.020 --> 00:13:48.876
hasta oluyorsunuz, daha sonra,
diyelim ki, bir antibiyotik alıyorsunuz

00:13:48.900 --> 00:13:52.140
ve bu ilaçlar da
bakteriyi öldürmeye uğraşıyorlar.

00:13:52.780 --> 00:13:55.276
Veya daha önce
söylediğim gibi, bu hafifletici ile,

00:13:55.300 --> 00:13:58.156
semptomları gizleyecek
bir şey almış oluyorsunuz,

00:13:58.180 --> 00:14:00.876
fakat altında yatan enfeksiyonu
tedavi etmeyecek ve yalnızca

00:14:00.900 --> 00:14:04.236
ilacı içtiğiniz zaman iyi hissedeceksiniz,

00:14:04.260 --> 00:14:06.196
sürekli içmenizin nedeni de bu.

00:14:06.220 --> 00:14:08.916
Depresyon ve TSSB'de

00:14:08.940 --> 00:14:10.916
-- burada strese maruz kalıyorsunuz --

00:14:10.940 --> 00:14:13.556
yalnızca hafifletici tedavimiz var.

00:14:13.580 --> 00:14:16.076
Antidepresanlar
yalnızca semptomları gizlerler ve

00:14:16.100 --> 00:14:18.956
hastalık boyunca ilaçları
içmeye devam edip durmanızın

00:14:18.980 --> 00:14:20.676
nedeni budur, hastalığın ömrü ise

00:14:20.700 --> 00:14:22.900
genelde sizin ömrünüz kadardır.

NOTE Paragraph

00:14:23.940 --> 00:14:28.156
Direnç-geliştiren ilaçlarımıza
"yan aşı" yani "paravaccine" adını verdik,

00:14:28.180 --> 00:14:29.716
bu, aşıya benzeyen anlamına geliyor,

00:14:29.740 --> 00:14:32.236
çünkü strese karşı koruma 
potansiyeline sahip olabilirler

00:14:32.260 --> 00:14:34.076
ve farelerin

00:14:34.100 --> 00:14:37.516
depresyon ve travma sonrası

00:14:37.540 --> 00:14:40.300
stres bozukluğu
geliştirmelerini engelleyebilirler.

00:14:40.780 --> 00:14:44.220
Ayrıca, her antidepresan
"paravaccine" değildir.

00:14:45.300 --> 00:14:46.916
Prozac'ı da denedik,

00:14:46.940 --> 00:14:48.300
hiçbir etkisi olmadı.

NOTE Paragraph

00:14:49.060 --> 00:14:52.076
Yani eğer bu insanlara çevrilseydi,

00:14:52.100 --> 00:14:54.676
depresyon ve TSSB gibi stres içerikli

00:14:54.700 --> 00:14:56.956
rahatsızlıklara karşı risk taşıdığı

00:14:56.980 --> 00:15:00.836
tahmin edilen insanları koruyabilirdik.

00:15:00.860 --> 00:15:03.996
Yani ilk müdahale ekipleri ve itfaiye,

00:15:04.020 --> 00:15:08.156
göçmenler, mahkûmlar ve
hapishane gardiyanları,

00:15:08.180 --> 00:15:10.260
askerler, aklınıza gelen herkes.

NOTE Paragraph

00:15:11.220 --> 00:15:15.020
Bu hastalıklara dair
sizlere bir ölçek vermek için;

00:15:15.620 --> 00:15:18.676
2010 yılında, hastalığın dünya çapında

00:15:18.700 --> 00:15:22.540
neden olduğu yük 2,5 trilyon dolar
olarak hesaplandı

00:15:23.060 --> 00:15:24.596
ve kronik olduğu için

00:15:24.620 --> 00:15:27.836
bu masraf şiddetlenmekte
ve dolayısıyla, önümüzdeki 15 yılda

00:15:27.860 --> 00:15:31.100
altı trilyon dolara
kadar yükselmesi bekleniyor.

NOTE Paragraph

00:15:32.460 --> 00:15:34.039
Belirttiğim gibi,

00:15:34.064 --> 00:15:38.140
önyargılarımız
yüzünden değişim çok zor olabilir.

00:15:38.860 --> 00:15:40.380
Calypsol'ün başka bir adı da var,

00:15:41.100 --> 00:15:42.300
Ketamine

00:15:43.380 --> 00:15:44.940
ve bunun da başka bir adı var,

00:15:45.460 --> 00:15:46.876
Special K,

00:15:46.900 --> 00:15:49.300
bu bir uyuşturucu ve kötüye kullanılıyor.

00:15:50.540 --> 00:15:53.636
Tüm dünyada hâlâ
anestezi için kullanılıyor.

00:15:53.660 --> 00:15:56.516
Çocuklarda kullanılıyor.
Savaş alanlarında kullanıyoruz.

00:15:56.540 --> 00:15:59.516
Çoğu gelişen ülkede
tercih edilen bir ilaç aslında,

00:15:59.540 --> 00:16:01.396
çünkü nefes alışı etkilemiyor.

00:16:01.420 --> 00:16:06.100
Dünya Sağlık Örgütü'nün
en önemli ilaçlar listesinde yer alıyor.

NOTE Paragraph

00:16:06.580 --> 00:16:10.140
Bir "paravaccine" olarak
ilk Ketamine'i keşfetmiş olsaydık,

00:16:10.820 --> 00:16:13.676
onu geliştirmemiz daha kolay olurdu,

00:16:13.700 --> 00:16:17.556
fakat şimdi bunu yapmak
için işlevsel durağanlığımızla ve

00:16:17.580 --> 00:16:20.380
zihinsel setimizle
mücadele etmemiz gerekiyor.

00:16:21.700 --> 00:16:25.556
Neyse ki bu önleyici,
"paravaccine" özelliklere sahip olan

00:16:25.580 --> 00:16:29.020
keşfettiğimiz tek bileşim
bu değil, keşfettiğimiz diğer

00:16:29.700 --> 00:16:31.900
tüm ilaçlar veya bileşimler,
hepsi tamamen yeni

00:16:32.780 --> 00:16:34.956
ve gıda ve ilaç
yönetiminin onay sürecinden

00:16:34.980 --> 00:16:38.596
geçmek zorundalar --
insanlarda kullanılmadan önce

00:16:38.620 --> 00:16:42.196
işe yarayıp yaramayacaklarının
anlaşılması için.

00:16:42.220 --> 00:16:43.876
Ve bu yıllar sürecek.

00:16:43.900 --> 00:16:46.156
Daha hızlı bir şey istiyorsak,

00:16:46.180 --> 00:16:48.556
Ketamine yönetim
tarafından zaten onaylandı.

00:16:48.580 --> 00:16:51.276
Kapsamlı ve mevcut.

00:16:51.300 --> 00:16:55.460
Onu maliyetinin çok altında
ve kısa zamanda geliştirebilirdik.

NOTE Paragraph

00:16:56.380 --> 00:17:00.756
Fakat, işlevsel durağanlık
ve zihinsel setin de ötesinde,

00:17:00.780 --> 00:17:04.356
ilaçlarda değişim konusunda
başka bir sıkıntı daha var,

00:17:04.380 --> 00:17:05.579
o da politika.

00:17:06.179 --> 00:17:08.395
Kapsamlı bir ilaç
patentsiz kaldığında ve artık

00:17:08.419 --> 00:17:12.155
piyasada bulunmadığında,
ilaç firmalarını bu ilaçları geliştirmeye

00:17:12.179 --> 00:17:14.516
teşvik edecek bir prim yok,

00:17:14.540 --> 00:17:15.969
çünkü para kazanmıyorlar.

00:17:16.380 --> 00:17:19.500
Bu yalnızca Ketamine için değil,
tüm ilaçlar için geçerli.

00:17:20.579 --> 00:17:26.236
Her şeye rağmen,
bu fikir psikiyatride oldukça yeni,

00:17:26.260 --> 00:17:30.156
yani ilaçları zihinsel hastalığı
tedavi etmektense, onu önlemek için

00:17:30.180 --> 00:17:31.540
kullanma fikri.

NOTE Paragraph

00:17:32.740 --> 00:17:37.796
Muhtemelen bundan 20, 50,
100 yıl sonra geçmişe baktığımızda

00:17:37.820 --> 00:17:41.916
depresyon ve TSSB'yi,
tıpkı tüberküloz koğuşları gibi,

00:17:41.940 --> 00:17:44.900
geçmişte kalmış bir şey

00:17:44.930 --> 00:17:46.380
olarak göreceğiz.

00:17:47.180 --> 00:17:52.420
Bu, zihinsel sağlık salgınında
sonunun başlangıcı olabilir.

NOTE Paragraph

00:17:53.380 --> 00:17:56.580
Fakat, büyük bir bilim
adamının da dediği gibi,

00:17:57.900 --> 00:18:00.156
"Yalnızca bir budala her şeyden emindir.

00:18:00.180 --> 00:18:02.220
Bilge bir insan tahmin etmeye devam eder."

NOTE Paragraph

00:18:04.044 --> 00:18:05.284
Teşekkürler arkadaşlar.

NOTE Paragraph

00:18:05.780 --> 00:18:09.846
(Alkışlar)