0:00:01.060,0:00:04.075
Bu bir tüberküloz koğuşu

0:00:04.100,0:00:07.916
ve 1880'lerin sonunda[br]bu fotoğraf çekildiğinde,

0:00:07.939,0:00:10.556
buradaki her yedi kişiden biri

0:00:10.580,0:00:12.340
tüberkülozdan öldü.

0:00:12.780,0:00:15.540
Hastalığa neden olan şey[br]hakkında hiçbir fikrimiz yoktu.

0:00:16.140,0:00:18.196
Aslında sizi duyarlı kılan şeyin

0:00:18.220,0:00:21.476
sizin yapınız olduğu varsayıldı.

0:00:21.500,0:00:24.236
Ve fazlasıyla da[br]romantikleştirilmiş bir hastalık.

0:00:24.260,0:00:27.076
Ayrıca verem olarak da adlandırılıyor

0:00:27.100,0:00:30.236
ve şairlerin,[br]sanatçıların, entelektüellerin de

0:00:30.260,0:00:32.996
rahatsızlığı bu.

0:00:33.020,0:00:36.756
Ve bazı insanlar bunun[br]kişiye abartılmış bir hassasiyet ve

0:00:36.780,0:00:38.980
yaratıcı dehalık verdiğini düşündüler.

0:00:40.700,0:00:42.836
1950'lere kadar

0:00:42.860,0:00:45.436
tüberkülozun nispeten daha az[br]romantik olan,

0:00:45.460,0:00:48.836
bulaşıcı bir bakteri enfeksiyonundan[br]kaynaklandığını biliyorduk,

0:00:48.860,0:00:51.036
fakat onu tedavi etmek için

0:00:51.060,0:00:53.316
ilaç üretebilme ihtimalimiz

0:00:53.340,0:00:56.676
her şeyi tersine çevirdi.

0:00:56.700,0:00:59.716
Böylece doktorlar iproniazit[br]adında yeni bir ilaç keşfetti ve

0:00:59.740,0:01:03.116
tüberkülozu tedavi edebileceği[br]konusunda olumlu düşünüyorlardı,

0:01:03.140,0:01:04.916
ilacı hastalara verdiler ve

0:01:04.940,0:01:06.716
hastalar memnun olmuştu.

0:01:06.740,0:01:10.236
Daha sosyal, daha enerjiklerdi.

0:01:10.260,0:01:14.860
Tıbbi bir raporda hastaların[br]"koridorlarda dans ettikleri" söylenmişti.

0:01:15.500,0:01:17.116
Ve ne yazık ki

0:01:17.140,0:01:19.860
bunun nedeni iyileşiyor olmaları değildi.

0:01:20.420,0:01:22.620
Çoğu hâlâ ölüyordu.

0:01:23.660,0:01:30.260
Başka bir tıbbi rapor onların[br]"uygunsuzca mutlu" olduklarını söylüyordu.

0:01:31.220,0:01:34.820
Ve antidepresan bu şekilde keşfedildi.

0:01:35.980,0:01:40.036
Bilimde tesadüfi[br]keşif alışılmış bir şeydir,

0:01:40.060,0:01:43.196
fakat bunun için sevindirici[br]bir tesadüften fazlası gerekir.

0:01:43.220,0:01:46.660
Keşfin meydana gelmesi[br]için onu anlayabilmeniz gerekir.

0:01:47.500,0:01:50.236
Bir nörolog olarak sizlere[br]birinci ağızdan tecrübelerimi

0:01:50.260,0:01:51.676
anlatacağım,

0:01:51.700,0:01:54.916
dilerseniz buna acemi şansının[br]tam tersi diyebilirsiniz --

0:01:54.940,0:01:56.556
en iyisi zekâ şansı diyelim.

0:01:56.580,0:01:59.300
Öncelikle biraz daha[br]arka plandan bahsedeceğim.

0:02:00.460,0:02:03.116
Neyse ki, 1950'lerden bu yana

0:02:03.140,0:02:07.116
başka ilaçlar geliştirdik ve[br]artık tüberkülozu tedavi edebiliyoruz.

0:02:07.140,0:02:10.795
Diğer ülkelerde olmasa bile,[br]en azından Amerika'da,

0:02:10.820,0:02:12.316
sanatoryumlarımızı kapattık

0:02:12.340,0:02:16.020
ve muhtelemen çoğunuz[br]tüberküloz endişesi duymuyor.

0:02:16.900,0:02:19.556
Fakat 1900'lerin[br]başında bulaşıcı hastalıkla ilgili

0:02:19.580,0:02:21.436
doğru olan şeyler,

0:02:21.460,0:02:24.100
artık psikiyatrik [br]hastalıklar için geçerli.

0:02:24.820,0:02:27.836
Depresyon, travma sonrası[br]stres bozukluğu ya da TSSB gibi

0:02:27.860,0:02:31.620
duygu bozuklarının bir salgına[br]dönüştüğü zamanın tam ortasındayız.

0:02:32.300,0:02:36.156
Amerika'da her dört yetişkinden birisi

0:02:36.180,0:02:37.660
ruhsal bozukluktan muzdarip,

0:02:38.180,0:02:41.316
yani kişisel olarak tecrübe[br]etmemiş olsanız bile veya ailenizde

0:02:41.340,0:02:43.636
birisinin başına gelmemiş olsa bile,

0:02:43.660,0:02:46.916
tanıdığınız birisinin başına[br]gelmiş olma ihtimali oldukça yüksek ve

0:02:46.940,0:02:48.580
size bahsetmemiş olabilirler.

0:02:50.220,0:02:53.516
Depresyon artık dünya çapında

0:02:53.540,0:02:58.396
maluliyetin başlıca nedeni olarak[br]HIV/AIDS, sıtma, diyabet

0:02:58.420,0:03:01.676
ve savaşı geride bıraktı.

0:03:01.700,0:03:05.316
Ayrıca, tıpkı 1950'lerin tüberkülozu gibi,

0:03:05.340,0:03:07.360
nedenini bilmiyoruz.

0:03:07.360,0:03:09.356
Bir kez gelişince kronik bir hâl alıyor,

0:03:09.380,0:03:10.876
yaşam boyu sürüyor

0:03:10.900,0:03:13.220
ve bilinen bir tedavisi yok.

0:03:14.660,0:03:16.876
1950'lerde kazara keşfettiğimiz

0:03:16.900,0:03:19.356
ikinci antidepresan ise,

0:03:19.380,0:03:22.580
bir antihistaminden üretilen ve[br]insanları manikleştiren

0:03:23.860,0:03:25.060
imipramin idi.

0:03:26.220,0:03:29.876
Hem tüberküloz koğuşu,[br]hem de antihistamin durumlarında,

0:03:29.900,0:03:31.596
birisinin, bir şey yapmak için

0:03:31.620,0:03:34.036
tasarlanan bu ilacın --[br]tüberkülozu tedavi etmek

0:03:34.060,0:03:36.636
veya alerjiyi yok etmek --[br]aynı zamanda çok farklı bir

0:03:36.660,0:03:39.396
şey için kullanılabileceğini[br]bilmesi gerekiyordu --

0:03:39.420,0:03:40.620
depresyonu tedavi etmek.

0:03:41.380,0:03:44.396
Bu tür bir değişiklik[br]aslında oldukça zorludur.

0:03:44.420,0:03:48.356
Doktorlar iproniazitin[br]ruhsal durum geliştirici etkisini

0:03:48.380,0:03:50.836
gördüklerinde,[br]gördükleri şeyin farkına varmadılar.

0:03:50.860,0:03:52.716
İlacın bir tüberküloz ilacı olduğunu

0:03:52.740,0:03:55.516
düşünmeye alıştıkları için,

0:03:55.540,0:03:57.596
diğer etkiyi

0:03:57.620,0:04:00.396
bir yan etki, ters etki[br]olarak kaydettiler.

0:04:00.420,0:04:01.571
Gördüğünüz gibi,

0:04:01.596,0:04:05.620
1954'te bu hastaların çoğu[br]şiddetli mutluluk yaşıyorlardı.

0:04:06.900,0:04:10.516
Bunun bir şekilde[br]tüberküloz tedavisine engel olacağı

0:04:10.540,0:04:13.396
endişesi duyuyorlardı.

0:04:13.420,0:04:19.676
Dolayısıyla iproniazitin[br]yalnızca aşırı tüberküloz durumlarında

0:04:19.700,0:04:23.380
ve antidepresan kullanımının[br]tam tersi olarak, duygusal açıdan

0:04:24.220,0:04:28.116
oldukça durağan hastalarda[br]kullanılabileceğini öne sürdüler.

0:04:28.140,0:04:32.596
İlaca tek bir hastalık[br]açısından bakmaya öyle alışkınlardı ki,

0:04:32.620,0:04:36.540
başka bir hastalık için[br]var olan içeriğini göremediler.

0:04:37.380,0:04:40.076
Adil olmak gerekirse,[br]bu tamamen onların hatası değildi.

0:04:40.100,0:04:42.876
İşlevsel sabitlik,[br]hepimizi etkileyen bir eğilimdir.

0:04:42.900,0:04:46.356
Yani bir objeyi,[br]geleneksel kullanımı veya işlevi

0:04:46.380,0:04:48.980
bağlamında düşünme eğilimidir.

0:04:49.740,0:04:51.636
Zihinsel set de başka bir şey.

0:04:51.660,0:04:53.676
Bu, sorunlara yaklaşımımıza dair önceden

0:04:53.700,0:04:55.476
edinilmiş bir çerçeve biçimidir.

0:04:55.500,0:04:58.756
Bu da değişimi bizler için[br]oldukça zorlaştırır ve sanırım

0:04:58.780,0:05:02.316
değişim konusunda oldukça iyi[br]olan adama dair bir dizi çekmelerinin

0:05:02.340,0:05:04.140
nedeni de bu.

0:05:04.660,0:05:06.540
(Gülüşmeler)

0:05:07.180,0:05:11.516
Yani hem iproniazit,[br]hem de imipramin durumunda

0:05:11.540,0:05:12.916
etkiler çok güçlü --

0:05:12.940,0:05:15.156
maniklik ya da[br]koridorlarda dans eden insanlar.

0:05:15.180,0:05:18.316
Yakalandıkları şey[br]aslında çok da şaşırtıcı değil.

0:05:18.340,0:05:21.820
Başka neyi kaçırdığınızı[br]merak etmenizi sağlıyor bu durum.

0:05:23.020,0:05:25.196
Yani iproniazit ve imipramin,

0:05:25.220,0:05:27.636
değişime dair çalışma[br]alanı olmaktan daha fazlası.

0:05:27.660,0:05:30.430
İkisinin de çok[br]önemli iki ortak özelliği var.

0:05:30.450,0:05:33.156
Birincisi, korkunç yan etkileri var.

0:05:33.180,0:05:35.796
Karaciğer zehirlenmesi,

0:05:35.820,0:05:38.796
20 kilo üzerinde kilo alımı[br]ve intihar eğilimi

0:05:38.820,0:05:40.596
bunlardan birkaçı.

0:05:40.620,0:05:44.796
İkincisi, ikisi de serotonin[br]düzeyini yükseltiyor, serotonin de

0:05:44.820,0:05:47.156
beyindeki kimyasal bir sinyal veya

0:05:47.180,0:05:48.380
sinir ileticidir.

0:05:49.380,0:05:51.876
Bu ikisi, evet, birincisi veya ikincisi,

0:05:51.900,0:05:53.386
o kadar da önemli olmayabilir,

0:05:53.400,0:05:57.276
ama ikisi birden, daha güvenli[br]ilaçlar üretmemiz gerektiğini ifade eder

0:05:57.300,0:06:00.820
ve serotonin güzel[br]bir başlangıç noktası olabilir.

0:06:01.660,0:06:05.556
Böylece spesifik olarak[br]serotonine, selektif seretonin geri alım

0:06:05.580,0:06:09.236
engelleyiciye, yani SSRI'ye[br]odaklanan ilaçlar ürettik,

0:06:09.260,0:06:11.996
bunlardan en bilineni ise Prozac.

0:06:12.020,0:06:13.996
Bu 30 yıl önceydi ve o zamandan beri

0:06:14.020,0:06:17.220
en çok, bu ilaçları en[br]iyi hâle getirme üzerine çalıştık.

0:06:17.740,0:06:20.956
Ve SSRI'ler, kendisinden[br]önceki ilaçlardan daha iyiler, fakat

0:06:20.980,0:06:23.076
yine de çok fazla yan etkileri var;

0:06:23.100,0:06:25.996
kilo alımı, uykusuzluk,

0:06:26.020,0:06:27.220
intihar eğilimi --

0:06:28.100,0:06:30.436
ve işe yaraması uzun zaman alıyor,

0:06:30.460,0:06:32.976
çoğu hastada dört ila[br]altı hafta arası gibi bir süre.

0:06:33.020,0:06:35.196
İşlev gösterdikleri yer, bu hastalar.

0:06:35.220,0:06:38.076
Bu ilaçların işe[br]yaramadığı birçok hasta var.

0:06:38.100,0:06:41.476
Yani şu an, 2016 yılında,

0:06:41.500,0:06:45.316
herhangi bir ruhsal bozukluk[br]için hâlâ bir tedavimiz yok, yalnızca

0:06:45.340,0:06:47.396
semptomları gizleyen ilaçlar var;

0:06:47.420,0:06:51.476
yani bir enfeksiyon için ağrı kesici[br]içmek ve antibiyotik içmek arasındaki

0:06:51.500,0:06:52.916
fark gibi.

0:06:52.940,0:06:54.796
Ağrı kesici iyi hissettirecektir,

0:06:54.820,0:06:57.900
fakat hastalığı tedavi etmek[br]için hiçbir şey yapmayacaktır.

0:06:58.700,0:07:01.036
İproniazit ve imipraminin bu şekilde

0:07:01.060,0:07:03.996
değiştirilebileceğini fark[br]etmemizi de bu düşünce esnekliği

0:07:04.020,0:07:06.116
sağlamıştı, bu da bizi,

0:07:06.140,0:07:08.116
sonrasında üzerinde ironik olarak

0:07:08.140,0:07:11.140
sabitlendiğimiz,[br]serotonin hipotezine yönlendirdi.

0:07:11.980,0:07:14.516
Bu, bir SSRI reklamından, serotonin

0:07:14.540,0:07:15.796
sinyali veren beyin.

0:07:15.820,0:07:18.180
Anlaşılmıyor olabilir,[br]bu abartılı bir gösterim.

0:07:18.660,0:07:22.716
Ve bilimde, iki taraflı deneyler[br]yaparak veya sonuçlarımıza istatistiksel

0:07:22.740,0:07:25.116
olarak bilinemezci yaklaşarak,

0:07:25.140,0:07:28.836
önyargılarımızı deniyor[br]ve ortadan kaldırıyoruz, evet.

0:07:28.860,0:07:33.156
Fakat önyargı, çalıştığımız[br]şeyin ve çalışma biçimimizin içerisine

0:07:33.180,0:07:34.900
daha sinsice süzülüyor.

0:07:36.260,0:07:39.836
Yani geçtiğimiz 30 yıl boyunca[br]genelde diğer şeyleri hariç tutarak

0:07:39.860,0:07:42.100
serotonine odaklandık.

0:07:42.860,0:07:44.220
Elimizde hâlâ bir tedavi yok

0:07:45.180,0:07:48.596
ve depresyon için gereken[br]tek şey serotonin değilse ne olacak?

0:07:48.620,0:07:50.676
Onun kilit noktası değilse ne olacak?

0:07:50.700,0:07:52.876
Bu demek oluyor ki, ne kadar zaman

0:07:52.900,0:07:55.636
veya para veya efor harcarsak harcayalım,

0:07:55.660,0:07:57.580
bir tedavi üretemeyeceğiz.

0:07:58.500,0:08:01.076
Geçtiğimiz birkaç yılda[br]doktorlar muhtemelen SSRI'den

0:08:01.100,0:08:06.020
bu yana bulunan ilk gerçek[br]antidepresanı, yani Calypsol'ü

0:08:06.540,0:08:07.836
keşfettiler ve bu ilaç

0:08:07.860,0:08:11.316
çok çabuk işe yarıyor,[br]birkaç saat ya da günde

0:08:11.340,0:08:13.236
ve serotonin üzerinde çalışmıyor.

0:08:13.260,0:08:15.940
Diğer bir sinir iletici olan[br]glutamat üzerinde çalışıyor.

0:08:16.380,0:08:17.876
Ayrıca değiştirilmiş.

0:08:17.900,0:08:20.980
Eskiden ameliyatlarda[br]anestezi olarak kullanılıyordu.

0:08:21.540,0:08:23.196
Fakat hemen fark ettiğimiz diğer

0:08:23.220,0:08:25.036
ilaçlardan farklı olarak,

0:08:25.060,0:08:26.756
Calypsol'ün bir antidepresan

0:08:26.780,0:08:29.436
olduğunu anlamamız[br]20 yıl sürdü, ayrıca bu aslında,

0:08:29.460,0:08:32.316
muhtemelen, diğer ilaçlardan daha

0:08:32.340,0:08:33.956
iyi bir antidepresan.

0:08:33.980,0:08:38.076
Bunun nedeni muhtemelen,[br]daha iyi bir antidepresan olduğu

0:08:38.100,0:08:39.995
için farkına varmamızın zor olması.

0:08:40.019,0:08:42.100
Etkilerini gösterecek bir maniklik yoktu.

0:08:42.580,0:08:45.676
2013 yılında, Kolumbiya Üniversitesi'nde,

0:08:45.700,0:08:47.816
meslektaşım Dr. Christine Ann Denny ile

0:08:47.866,0:08:49.276
çalışıyordum

0:08:49.300,0:08:53.100
ve farelerde bir antidepresan[br]olarak Calypsol'ü çalışıyorduk.

0:08:53.660,0:08:56.476
Ve Calypsol'ün gerçekten[br]çok az bir yarı-ömrü var,

0:08:56.500,0:08:59.556
yani birkaç saat[br]içerisinde vücudunuzdan atılıyor.

0:08:59.580,0:09:00.996
Biz de deney yapıyorduk.

0:09:01.020,0:09:03.276
Fareye bir kez enjekte ediyorduk ve

0:09:03.300,0:09:04.596
bir hafta bekliyorduk,

0:09:04.620,0:09:07.300
daha sonra, tasarruf[br]etmek için, başka deney yapıyorduk.

0:09:08.020,0:09:10.156
Yaptığım deneylerden birisinde

0:09:10.180,0:09:11.836
fareye baskı yapıyorduk ve onu

0:09:11.860,0:09:14.076
bir depresyon modeli olarak kullanıyorduk.

0:09:14.100,0:09:17.436
Aslında ilk başlarda[br]işe yaramıyormuş gibi göründü.

0:09:17.460,0:09:18.980
O noktada bırakabilirdik.

0:09:19.540,0:09:22.436
Fakat bu depresyon[br]modelini yıllarca sürdürdüm ve

0:09:22.460,0:09:24.356
veriler tuhaf görünüyordu.

0:09:24.380,0:09:26.236
Bana doğruymuş gibi görünmüyorlardı.

0:09:26.260,0:09:27.476
Geri döndüm ve

0:09:27.500,0:09:28.996
bir hafta önceden

0:09:29.020,0:09:32.836
bir kez Calypsol enjekte edilip[br]edilmediğine odaklanarak yeniden

0:09:32.860,0:09:34.060
analiz ettik.

0:09:34.940,0:09:36.956
Ortaya böyle bir şey çıktı.

0:09:36.980,0:09:39.116
En sola bakarsanız,

0:09:39.140,0:09:41.636
bir fareyi yeni bir alana koyarsanız,

0:09:41.660,0:09:43.916
kutu bu şekilde, çok heyecanlı,

0:09:43.940,0:09:46.076
fare etrafta gezinerek keşfedecektir ve

0:09:46.100,0:09:50.396
pembe çizginin, onların[br]yürüme ölçüleri olduğunu görebilirsiniz.

0:09:50.420,0:09:53.596
Ayrıca bir kalemlik içinde[br]duran diğer bir fareye de verdik ve

0:09:53.620,0:09:55.676
etkileşime geçme kararı ona aitti.

0:09:55.700,0:09:58.916
Anlaşılmıyor olabilir,[br]bu da abartılı bir gösterim.

0:09:58.940,0:10:02.636
Normal bir fare keşfeder.

0:10:02.660,0:10:03.900
Sosyal olur.

0:10:04.620,0:10:05.996
Bakın neler oluyor.

0:10:06.020,0:10:08.916
Ortadaki kutuda bulunan[br]bu depresyon modelinde bir fareye

0:10:08.940,0:10:10.220
baskı yaparsanız,

0:10:11.100,0:10:12.996
sosyalleşmezler ve keşfetmezler.

0:10:13.020,0:10:16.300
Çoğunlukla bir bardağın[br]arkasına, arka köşeye saklanırlar.

0:10:17.020,0:10:20.116
Bir kez Calypsol enjekte edilmiş fareler,

0:10:20.140,0:10:21.340
sağınızdaki,

0:10:22.060,0:10:24.020
keşfediyorlar ve sosyaller.

0:10:24.740,0:10:27.220
Daha önce hiç stresli[br]olmamış gibi görünüyorlar,

0:10:28.020,0:10:29.220
bu imkânsız.

0:10:30.260,0:10:31.980
Bu noktada durabilirdik,

0:10:32.780,0:10:37.076
fakat Christine Calypsol'ü daha[br]önce anestezi olarak da kullanmıştı ve

0:10:37.100,0:10:38.676
birkaç yıl önce bunun,

0:10:38.700,0:10:41.076
ilaç alındıktan sonra[br]belki de birkaç hafta süren,

0:10:41.100,0:10:42.316
hücreler üzerinde

0:10:42.340,0:10:45.356
bazı tuhaf etkilere ve[br]diğer davranışlara neden

0:10:45.380,0:10:46.636
olduğunu gördü.

0:10:46.660,0:10:47.916
Pekâlâ, belki de bu

0:10:47.940,0:10:50.116
tamamen imkânsız değildir dedik,

0:10:50.140,0:10:51.636
ama gerçekten şüpheliydik.

0:10:51.660,0:10:54.196
Bilimde emin olunmadığı[br]zaman yapılan şeyi yaptık,

0:10:54.220,0:10:55.420
yani tekrar deney yaptık.

0:10:56.460,0:10:59.476
Hayvan odasında fareleri test etmek için

0:10:59.500,0:11:03.156
bir kutudan diğerine[br]taşıdığımı hatırlıyorum ve

0:11:03.180,0:11:06.796
Christine de farelerin onu[br]görmemesi için, kucağında bilgisayarla

0:11:06.820,0:11:08.236
yerde oturuyordu ve

0:11:08.260,0:11:10.516
verileri gerçek zamanlı analiz ediyordu.

0:11:10.540,0:11:11.916
Bağırdığımızı hatırlıyorum,

0:11:11.940,0:11:15.236
test yaparken hayvan odasında[br]bunu yapmamanız gerekir, bağırdık

0:11:15.260,0:11:16.836
çünkü işe yaramıştı.

0:11:16.860,0:11:21.236
Fareler strese karşı korunmuş[br]gibiydi veya uygunsuz bir şekilde

0:11:21.260,0:11:24.316
neşelilerdi, nasıl adlandırmak isterseniz.

0:11:25.130,0:11:26.780
Çok heyecanlıydık.

0:11:27.820,0:11:31.300
Sonrasında şüphe duyduk, çünkü[br]gerçek olamayacak kadar güzeldi.

0:11:31.860,0:11:33.060
Ve tekrar denedik.

0:11:33.740,0:11:36.476
Bir TSSB modelinde tekrar denedik

0:11:36.500,0:11:38.916
ve fizyolojik bir modelde tekrar denedik,

0:11:38.940,0:11:41.156
burada yalnızca stres hormonu verdik.

0:11:41.180,0:11:42.796
Öğrencilerimiz de bunu yürüttü.

0:11:42.820,0:11:46.940
Daha sonra Fransa'da bunu yürüten[br]dünyanın her yerinden ortaklarımız oldu.

0:11:47.780,0:11:50.996
Ne zaman birisi yürütse,[br]aynı şeyi onayladılar.

0:11:51.020,0:11:53.836
Bir Calypsol enjektesi[br]bir şekilde haftalarca stresten

0:11:53.860,0:11:56.620
korunma sağlıyor gibiydi.

0:11:57.180,0:11:59.036
Bunu yalnızca bir yıl önce yayınladık,

0:11:59.060,0:12:03.140
ondan sonra diğer laboratuvarlar da[br]bağımsız olarak bu etkiyi onayladı.

0:12:03.940,0:12:05.860
Yani depresyona neyin [br]sebep olduğunu bilmiyoruz,

0:12:06.460,0:12:10.156
fakat olayların %80'inde[br]stresin öncü neden olduğunu biliyoruz

0:12:10.180,0:12:12.516
ve depresyon ile

0:12:12.540,0:12:14.756
TSSB farklı hastalıklardır,

0:12:14.780,0:12:16.796
fakat bu paylaştıkları bir şeydir.

0:12:16.820,0:12:18.636
Değil mi? Travma sonrası [br]stres bozukluğuna

0:12:18.660,0:12:21.556
neden olan şey aktif savaşlar

0:12:21.580,0:12:24.036
veya doğal afetler ya da toplum şiddeti

0:12:24.060,0:12:26.340
veya cinsel saldırı gibi şeylerdir

0:12:26.980,0:12:32.596
ve strese maruz kalan herkes[br]ruhsal bir bozukluk geliştirmez.

0:12:32.620,0:12:35.516
Stresi deneyimleme, dirençlilik,

0:12:35.540,0:12:39.700
sonra geriye dönme ve[br]depresyon geliştirmeme veya TSSB,

0:12:40.500,0:12:42.756
stres direnci olarak bilinmektedir

0:12:42.780,0:12:44.636
ve insandan insana değişim gösterir.

0:12:44.660,0:12:47.996
Bunu her zaman bir tür pasif[br]sahiplik olarak düşünmüşüzdür.

0:12:48.020,0:12:50.556
Aslında bu rahatsızlıklar[br]için gereken hassaslık ve

0:12:50.580,0:12:52.660
risk faktörlerinin eksikliğidir.

0:12:53.620,0:12:55.500
Aktif olsa ne olurdu?

0:12:56.420,0:12:57.916
Belki de geliştirebilirdik,

0:12:57.940,0:13:00.100
zırhla kaplamaya benzer bir şekilde.

0:13:01.220,0:13:05.820
Tesadüfen, ilk dirençlilik-geliştiren[br]ilacı keşfettik.

0:13:06.740,0:13:09.516
Ve dediğim gibi,[br]ilacın çok azını veriyorduk ve

0:13:09.540,0:13:11.116
etkisi haftalarca sürdü,

0:13:11.140,0:13:14.356
yani antidepresanlarda[br]gördüğünüz şeyler gibi değiller.

0:13:14.380,0:13:18.700
Aslında daha çok, bağışıklık[br]aşısında gördüğünüz şeylere benziyor.

0:13:19.180,0:13:22.116
Bağışıklık aşılarında[br]aşınızı vuruluyorsunuz

0:13:22.140,0:13:25.516
ve haftalar, aylar, yıllar sonra,

0:13:25.540,0:13:27.876
gerçekten bakteriye maruz kaldığınızda

0:13:27.900,0:13:30.356
sizi koruyan şey aşı olmuyor.

0:13:30.380,0:13:31.756
Bakteriyi yok eden şey,

0:13:31.780,0:13:35.916
dirençlilik geliştirmiş olan[br]bağışıklık sisteminiz ve

0:13:35.940,0:13:38.076
hiçbir zaman mikrop kapmıyorsunuz,

0:13:38.100,0:13:41.156
bizim tedavilerimizden[br]oldukça farklı. Değil mi?

0:13:41.180,0:13:44.996
Bu durumda enfeksiyon kapıyorsunuz,[br]bakteriye maruz kalıyor ve

0:13:45.020,0:13:48.876
hasta oluyorsunuz, daha sonra,[br]diyelim ki, bir antibiyotik alıyorsunuz

0:13:48.900,0:13:52.140
ve bu ilaçlar da[br]bakteriyi öldürmeye uğraşıyorlar.

0:13:52.780,0:13:55.276
Veya daha önce[br]söylediğim gibi, bu hafifletici ile,

0:13:55.300,0:13:58.156
semptomları gizleyecek[br]bir şey almış oluyorsunuz,

0:13:58.180,0:14:00.876
fakat altında yatan enfeksiyonu[br]tedavi etmeyecek ve yalnızca

0:14:00.900,0:14:04.236
ilacı içtiğiniz zaman iyi hissedeceksiniz,

0:14:04.260,0:14:06.196
sürekli içmenizin nedeni de bu.

0:14:06.220,0:14:08.916
Depresyon ve TSSB'de

0:14:08.940,0:14:10.916
-- burada strese maruz kalıyorsunuz --

0:14:10.940,0:14:13.556
yalnızca hafifletici tedavimiz var.

0:14:13.580,0:14:16.076
Antidepresanlar[br]yalnızca semptomları gizlerler ve

0:14:16.100,0:14:18.956
hastalık boyunca ilaçları[br]içmeye devam edip durmanızın

0:14:18.980,0:14:20.676
nedeni budur, hastalığın ömrü ise

0:14:20.700,0:14:22.900
genelde sizin ömrünüz kadardır.

0:14:23.940,0:14:28.156
Direnç-geliştiren ilaçlarımıza[br]"yan aşı" yani "paravaccine" adını verdik,

0:14:28.180,0:14:29.716
bu, aşıya benzeyen anlamına geliyor,

0:14:29.740,0:14:32.236
çünkü strese karşı koruma [br]potansiyeline sahip olabilirler

0:14:32.260,0:14:34.076
ve farelerin

0:14:34.100,0:14:37.516
depresyon ve travma sonrası

0:14:37.540,0:14:40.300
stres bozukluğu[br]geliştirmelerini engelleyebilirler.

0:14:40.780,0:14:44.220
Ayrıca, her antidepresan[br]"paravaccine" değildir.

0:14:45.300,0:14:46.916
Prozac'ı da denedik,

0:14:46.940,0:14:48.300
hiçbir etkisi olmadı.

0:14:49.060,0:14:52.076
Yani eğer bu insanlara çevrilseydi,

0:14:52.100,0:14:54.676
depresyon ve TSSB gibi stres içerikli

0:14:54.700,0:14:56.956
rahatsızlıklara karşı risk taşıdığı

0:14:56.980,0:15:00.836
tahmin edilen insanları koruyabilirdik.

0:15:00.860,0:15:03.996
Yani ilk müdahale ekipleri ve itfaiye,

0:15:04.020,0:15:08.156
göçmenler, mahkûmlar ve[br]hapishane gardiyanları,

0:15:08.180,0:15:10.260
askerler, aklınıza gelen herkes.

0:15:11.220,0:15:15.020
Bu hastalıklara dair[br]sizlere bir ölçek vermek için;

0:15:15.620,0:15:18.676
2010 yılında, hastalığın dünya çapında

0:15:18.700,0:15:22.540
neden olduğu yük 2,5 trilyon dolar[br]olarak hesaplandı

0:15:23.060,0:15:24.596
ve kronik olduğu için

0:15:24.620,0:15:27.836
bu masraf şiddetlenmekte[br]ve dolayısıyla, önümüzdeki 15 yılda

0:15:27.860,0:15:31.100
altı trilyon dolara[br]kadar yükselmesi bekleniyor.

0:15:32.460,0:15:34.039
Belirttiğim gibi,

0:15:34.064,0:15:38.140
önyargılarımız[br]yüzünden değişim çok zor olabilir.

0:15:38.860,0:15:40.380
Calypsol'ün başka bir adı da var,

0:15:41.100,0:15:42.300
Ketamine

0:15:43.380,0:15:44.940
ve bunun da başka bir adı var,

0:15:45.460,0:15:46.876
Special K,

0:15:46.900,0:15:49.300
bu bir uyuşturucu ve kötüye kullanılıyor.

0:15:50.540,0:15:53.636
Tüm dünyada hâlâ[br]anestezi için kullanılıyor.

0:15:53.660,0:15:56.516
Çocuklarda kullanılıyor.[br]Savaş alanlarında kullanıyoruz.

0:15:56.540,0:15:59.516
Çoğu gelişen ülkede[br]tercih edilen bir ilaç aslında,

0:15:59.540,0:16:01.396
çünkü nefes alışı etkilemiyor.

0:16:01.420,0:16:06.100
Dünya Sağlık Örgütü'nün[br]en önemli ilaçlar listesinde yer alıyor.

0:16:06.580,0:16:10.140
Bir "paravaccine" olarak[br]ilk Ketamine'i keşfetmiş olsaydık,

0:16:10.820,0:16:13.676
onu geliştirmemiz daha kolay olurdu,

0:16:13.700,0:16:17.556
fakat şimdi bunu yapmak[br]için işlevsel durağanlığımızla ve

0:16:17.580,0:16:20.380
zihinsel setimizle[br]mücadele etmemiz gerekiyor.

0:16:21.700,0:16:25.556
Neyse ki bu önleyici,[br]"paravaccine" özelliklere sahip olan

0:16:25.580,0:16:29.020
keşfettiğimiz tek bileşim[br]bu değil, keşfettiğimiz diğer

0:16:29.700,0:16:31.900
tüm ilaçlar veya bileşimler,[br]hepsi tamamen yeni

0:16:32.780,0:16:34.956
ve gıda ve ilaç[br]yönetiminin onay sürecinden

0:16:34.980,0:16:38.596
geçmek zorundalar --[br]insanlarda kullanılmadan önce

0:16:38.620,0:16:42.196
işe yarayıp yaramayacaklarının[br]anlaşılması için.

0:16:42.220,0:16:43.876
Ve bu yıllar sürecek.

0:16:43.900,0:16:46.156
Daha hızlı bir şey istiyorsak,

0:16:46.180,0:16:48.556
Ketamine yönetim[br]tarafından zaten onaylandı.

0:16:48.580,0:16:51.276
Kapsamlı ve mevcut.

0:16:51.300,0:16:55.460
Onu maliyetinin çok altında[br]ve kısa zamanda geliştirebilirdik.

0:16:56.380,0:17:00.756
Fakat, işlevsel durağanlık[br]ve zihinsel setin de ötesinde,

0:17:00.780,0:17:04.356
ilaçlarda değişim konusunda[br]başka bir sıkıntı daha var,

0:17:04.380,0:17:05.579
o da politika.

0:17:06.179,0:17:08.395
Kapsamlı bir ilaç[br]patentsiz kaldığında ve artık

0:17:08.419,0:17:12.155
piyasada bulunmadığında,[br]ilaç firmalarını bu ilaçları geliştirmeye

0:17:12.179,0:17:14.516
teşvik edecek bir prim yok,

0:17:14.540,0:17:15.969
çünkü para kazanmıyorlar.

0:17:16.380,0:17:19.500
Bu yalnızca Ketamine için değil,[br]tüm ilaçlar için geçerli.

0:17:20.579,0:17:26.236
Her şeye rağmen,[br]bu fikir psikiyatride oldukça yeni,

0:17:26.260,0:17:30.156
yani ilaçları zihinsel hastalığı[br]tedavi etmektense, onu önlemek için

0:17:30.180,0:17:31.540
kullanma fikri.

0:17:32.740,0:17:37.796
Muhtemelen bundan 20, 50,[br]100 yıl sonra geçmişe baktığımızda

0:17:37.820,0:17:41.916
depresyon ve TSSB'yi,[br]tıpkı tüberküloz koğuşları gibi,

0:17:41.940,0:17:44.900
geçmişte kalmış bir şey

0:17:44.930,0:17:46.380
olarak göreceğiz.

0:17:47.180,0:17:52.420
Bu, zihinsel sağlık salgınında[br]sonunun başlangıcı olabilir.

0:17:53.380,0:17:56.580
Fakat, büyük bir bilim[br]adamının da dediği gibi,

0:17:57.900,0:18:00.156
"Yalnızca bir budala her şeyden emindir.

0:18:00.180,0:18:02.220
Bilge bir insan tahmin etmeye devam eder."

0:18:04.044,0:18:05.284
Teşekkürler arkadaşlar.

0:18:05.780,0:18:09.846
(Alkışlar)