WEBVTT

00:00:00.810 --> 00:00:04.841
Tôi xin kể một câu chuyện
về cái chết chết và kiến trúc

NOTE Paragraph

00:00:04.841 --> 00:00:09.471
Cách đây 100 năm, chúng ta có thể chết 
vì mắc các bệnh như là viêm phổi,

00:00:09.471 --> 00:00:12.768
Nếu bị nhiễm bệnh,
chúng sẽ cướp đi mạng sống ta rất nhanh

00:00:12.768 --> 00:00:16.502
Chúng ta có thể chết tại nhà,
trên giường, trong sự chăm sóc của gia đình,

00:00:16.502 --> 00:00:18.294
mặc dù đó là một chọn lựa bắt buộc

00:00:18.294 --> 00:00:20.884
vì nhiều người không có điều kiện
được chăm sóc y tế

NOTE Paragraph

00:00:21.614 --> 00:00:24.393
Rồi trong thế kỷ 20
nhiều thứ đã thay đổi.

00:00:24.393 --> 00:00:26.490
Chúng ta phát triển nhiều loại thuốc
như penicillin

00:00:26.490 --> 00:00:28.975
để có thể điều trị
các bệnh truyền nhiễm này.

00:00:28.975 --> 00:00:32.249
Công nghệ y khoa mới được 
sáng chế ra, như máy X-quang.

00:00:32.249 --> 00:00:34.501
Vì máy móc còn quá lớn và đắt tiền,

00:00:34.501 --> 00:00:37.519
chúng ta cần những tòa nhà lớn
để bảo quản thiết bị,

00:00:37.519 --> 00:00:39.818
và biến chúng trở thành 
những bệnh viện hiện đại.

NOTE Paragraph

00:00:39.818 --> 00:00:41.241
Sau Đệ Nhị Thế Chiến,

00:00:41.241 --> 00:00:43.881
nhiều nước thiết lập hệ thống 
y tế toàn diện

00:00:43.881 --> 00:00:46.528
để mỗi người dân cần
đến thì đều được đáp ứng.

00:00:46.528 --> 00:00:50.777
Kết quả là tuổi thọ được kéo dài 
từ khoảng 45 tuổi vào đầu thế kỷ

00:00:50.777 --> 00:00:52.960
đến nay đã tăng gần gấp đôi.

00:00:52.960 --> 00:00:57.058
Thế kỷ 20 là thời kỳ lạc quan nhất
mà khoa học đã ban tặng cho con người,

00:00:57.058 --> 00:01:00.785
nhưng quá tập trung vào cuộc sống,
cái chết bị dần quên,

00:01:00.785 --> 00:01:03.610
thậm chí cách tiếp cận cái chết
đã thay đổi đáng kể.

NOTE Paragraph

00:01:03.610 --> 00:01:05.223
Hiện tôi là kiến trúc sư,

00:01:05.223 --> 00:01:08.455
và trong một năm rưỡi qua
tôi đã quan sát những thay đổi này

00:01:08.455 --> 00:01:11.179
chúng có ý nghĩa gì trong tương quan
kiến trúc - sự chết.

00:01:11.179 --> 00:01:14.412
Chúng ta vẫn có thể chết vì
ung thư và bệnh tim,

00:01:14.412 --> 00:01:18.408
có nghĩa là nhiều người trong 
chúng ta sẽ có thời gian dài bệnh tật

00:01:18.408 --> 00:01:20.382
ở gần cuối cuộc đời.

00:01:20.382 --> 00:01:21.495
Trong giai đoạn đó,

00:01:21.495 --> 00:01:26.558
chúng ta trải qua nhiều thời gian ở bệnh 
viện, trại tế bần, nhà dưỡng lão.

NOTE Paragraph

00:01:26.558 --> 00:01:28.764
Chúng ta đều đã từng ở
trong 1 bệnh viện hiện đại.

00:01:28.764 --> 00:01:32.154
Các bạn thấy dãy đèn huỳnh quang
và những hành lang dài thăm thẳm

00:01:32.154 --> 00:01:35.172
với những dãy ghế dài, không thoải mái.

00:01:35.172 --> 00:01:38.934
Chính kiến trúc bệnh viện
đã tạo ra cảm giác phản cảm này.

00:01:38.934 --> 00:01:42.091
Nhưng điều ngạc nhiên nhất là 
trước đây không phải là như vậy.

NOTE Paragraph

00:01:42.091 --> 00:01:46.425
Đây là L'Ospendale degli Innocenti,
do Brunelleschi xây năm 1419

00:01:46.425 --> 00:01:50.172
một trong những kiến trúc sư nổi tiếng
nhất và có tầm ảnh hưởng lúc đương thời.

00:01:50.172 --> 00:01:53.515
Khi tôi nhìn tòa nhà này
và nghĩ về những bệnh viện ngày nay,

00:01:53.515 --> 00:01:56.603
điều làm tôi kinh ngạc chính là 
tham vọng của tòa nhà.

00:01:56.603 --> 00:01:58.252
Nó đúng là một tòa nhà tuyệt vời.

00:01:58.252 --> 00:02:00.086
Nó có những sân lớn ở giữa

00:02:00.086 --> 00:02:02.619
để các phòng đều có ánh 
sáng trời và thoáng khí,

00:02:02.619 --> 00:02:05.032
có phòng rộng,
và trần nhà cao,

00:02:05.032 --> 00:02:07.516
do đó chúng cho cảm giác
rất thoải mái khi ở trong.

00:02:07.516 --> 00:02:09.281
Và rất đẹp.

00:02:09.281 --> 00:02:13.272
Chúng ta phần nào quên đi
rằng mình đang ở bệnh viện.

NOTE Paragraph

00:02:13.272 --> 00:02:17.135
Nếu ta muốn có tòa nhà tốt hơn để hấp 
hối, thì ta phải nói tới tòa nhà này,

00:02:17.135 --> 00:02:19.706
nhưng vì ta thấy chủ đề
chết chóc không thoải mái,

00:02:19.706 --> 00:02:21.146
nên không nói tới,

00:02:21.146 --> 00:02:24.458
chúng ta không thắc mắc cách
1 xã hội tiếp cận cái chết.

00:02:24.458 --> 00:02:27.632
Điều làm tôi ngạc nhiên
nhất trong nghiên cứu của tôi

00:02:27.632 --> 00:02:30.317
là sự thay đổi của thái độ.

00:02:30.317 --> 00:02:32.709
Đây là nhà hỏa táng đầu tiên tại Anh,

00:02:32.709 --> 00:02:35.518
được xây dựng ở Woking trong
thập niên 1870.

00:02:35.518 --> 00:02:38.925
Khi tòa nhà này được xây dựng,
nhiều người dân trong làng phản đối.

00:02:38.925 --> 00:02:43.808
Việc hỏa táng không được xã hội chấp nhận,
và 99,8% người dân được chôn cất khi chết.

00:02:43.808 --> 00:02:47.584
Mãi đến 100 năm sau,
3/4 chúng ta mới chịu hỏa táng.

00:02:47.584 --> 00:02:50.111
Thật sự là người ta cũng chấp nhận
những thay đổi

00:02:50.111 --> 00:02:52.512
nếu họ có cơ hội
để nói về chúng.

NOTE Paragraph

00:02:52.512 --> 00:02:55.835
Vậy buổi nói chuyện này
về cái chết và kiến trúc

00:02:55.835 --> 00:02:58.994
là điều tôi muốn bắt đầu
khi tôi làm triển lãm đầu tiên

00:02:58.994 --> 00:03:02.220
ở thành phố Venice vào tháng 6
có tên gọi là "Cái Chết ở Venice."

00:03:02.220 --> 00:03:05.494
nó được thiết kế khá vui vẻ

00:03:05.494 --> 00:03:07.692
để mọi người có thể thực sự
tham gia vào.

00:03:07.692 --> 00:03:10.947
Đây là một triển lãm của chúng tôi
là bản đồ tương tác của London

00:03:10.947 --> 00:03:13.622
nó cho biết bao nhiêu bất động sản
trong thành phố

00:03:13.622 --> 00:03:15.501
được bố trí cho 
cái chết và hấp hối,

00:03:15.501 --> 00:03:17.870
khi các bạn quét tay trên bản đồ,

00:03:17.870 --> 00:03:22.699
tên của phần bất động sản,
tòa nhà hay nghĩa trang được tìm thấy.

00:03:22.699 --> 00:03:25.207
Một triễn lãm khác là
hàng loạt bưu thiếp

00:03:25.207 --> 00:03:27.204
mà người ta có thể lấy miễn phí.

00:03:27.204 --> 00:03:29.665
và chúng ta có thể thấy
nhà dân và bệnh viện

00:03:29.665 --> 00:03:32.080
và nghĩa trang và nhà xác,

00:03:32.080 --> 00:03:34.541
chúng kể chuyện của 
những không gian khác nhau

00:03:34.541 --> 00:03:37.374
mà chúng ta đã đi qua 
bên phía kia của sự chết.

00:03:37.374 --> 00:03:39.719
Chúng tôi muốn chỉ ra
nơi chúng ta chết

00:03:39.719 --> 00:03:42.970
là phần quan trọng 
về cách chúng ta chết.

NOTE Paragraph

00:03:42.970 --> 00:03:47.753
Điều kỳ lạ nhất là cách mà khách tham quan
có được khi đến triển lãm,

00:03:47.753 --> 00:03:50.121
nhất là khi xem các tác phẩm nghe nhìn.

00:03:50.121 --> 00:03:53.813
Có người múa,
chạy và nhảy

00:03:53.813 --> 00:03:56.808
như là họ cố làm cho triễn lãm 
sống động nhiều cách khác nhau

00:03:56.808 --> 00:03:59.252
và đến một lúc nào đó 
họ dừng lại

00:03:59.252 --> 00:04:01.986
và chợt nhớ rằng họ đang ở
triển lãm về cái chết,

00:04:01.986 --> 00:04:04.610
và đó có thể không phải là
cách cư xử được mong.

00:04:04.610 --> 00:04:07.257
Nhưng thật sự, tôi sẽ hỏi liệu
có một cách

00:04:07.257 --> 00:04:09.532
mà bạn sẽ làm để tiếp cận cái chết,

00:04:09.532 --> 00:04:14.083
nếu không có, tôi muốn bạn nghĩ về điều
tốt đẹp của cái chết là gì,

00:04:14.083 --> 00:04:17.752
điều mà bạn nghĩ kiến trúc là
sự hỗ trợ để có cái chết tốt lành,

00:04:17.752 --> 00:04:22.480
có thể ít nhất là thế này
còn khá hơn thì thế này ?

NOTE Paragraph

00:04:22.480 --> 00:04:24.694
Cám ơn.

NOTE Paragraph

00:04:24.694 --> 00:04:26.714
(Vỗ tay)