1
00:00:00,810 --> 00:00:04,841
Ik wil je een verhaal vertellen
over de dood en architectuur.

2
00:00:04,841 --> 00:00:09,471
100 jaar geleden gingen we meestal dood 
aan infectieziekten als longontsteking,

3
00:00:09,471 --> 00:00:12,628
die ons vlot wegnamen, als ze aanhielden.

4
00:00:12,628 --> 00:00:16,502
We gingen thuis dood,
in ons eigen bed, verzorgd door familie.

5
00:00:16,502 --> 00:00:18,294
Dat was de normale gang van zaken,

6
00:00:18,294 --> 00:00:21,384
omdat weinig mensen 
toegang hadden tot medische zorg.

7
00:00:21,384 --> 00:00:24,393
Maar in de twintigste eeuw
veranderde er veel.

8
00:00:24,393 --> 00:00:26,420
We ontwikkelden medicijnen
als penicilline,

9
00:00:26,420 --> 00:00:28,975
waarmee we infectieziekten
konden genezen.

10
00:00:28,975 --> 00:00:32,339
Nieuwe medische technologieën
als röntgenapparaten werden uitgevonden.

11
00:00:32,339 --> 00:00:34,501
En omdat die zo groot en duur waren,

12
00:00:34,501 --> 00:00:37,329
moesten ze in grote, gecentraliseerde
gebouwen staan.

13
00:00:37,329 --> 00:00:39,818
Dat werden onze moderne ziekenhuizen.

14
00:00:39,818 --> 00:00:41,241
Na de Tweede Wereldoorlog

15
00:00:41,241 --> 00:00:43,641
zetten veel landen 
algemene gezondheidszorg op,

16
00:00:43,641 --> 00:00:46,528
zodat iedereen behandeld kon worden.

17
00:00:46,528 --> 00:00:50,777
De levensverwachting steeg
van 45 jaar aan het begin van de eeuw,

18
00:00:50,777 --> 00:00:52,960
naar bijna het dubbele vandaag de dag.

19
00:00:52,960 --> 00:00:57,058
In de 20ste eeuw was men optimistisch
over wat de wetenschap kon bieden,

20
00:00:57,058 --> 00:01:00,625
maar men richtte zich 
alleen op het leven en niet op de dood,

21
00:01:00,625 --> 00:01:03,500
ondanks onze
veranderende aanpak van de dood.

22
00:01:03,500 --> 00:01:04,783
Ik ben architect,

23
00:01:04,783 --> 00:01:07,705
en ik heb de laatste anderhalf jaar
deze veranderingen bekeken

24
00:01:07,705 --> 00:01:11,179
en wat ze betekenen voor architectuur
in relatie tot de dood.

25
00:01:11,179 --> 00:01:14,412
Tegenwoordig gaan we meestal dood
aan kanker of hartaandoeningen.

26
00:01:14,412 --> 00:01:18,408
Velen zullen dus langer
chronisch ziek zijn

27
00:01:18,408 --> 00:01:20,382
aan het einde van ons leven.

28
00:01:20,382 --> 00:01:21,495
Tijdens die periode

29
00:01:21,495 --> 00:01:26,558
zullen we veel tijd in ziekenhuizen, 
hospices en zorginstellingen doorbrengen.

30
00:01:26,558 --> 00:01:28,764
Iedereen is weleens
in een ziekenhuis geweest.

31
00:01:28,764 --> 00:01:32,154
Je kent die tl-lampen wel
en die eindeloze gangen

32
00:01:32,154 --> 00:01:35,172
en die rijen ongemakkelijke stoelen.

33
00:01:35,172 --> 00:01:38,874
Ziekenhuisarchitectuur heeft 
haar slechte reputatie verdiend.

34
00:01:38,874 --> 00:01:42,091
Maar dat was gek genoeg
niet altijd zo.

35
00:01:42,091 --> 00:01:46,425
Dit is l'Ospendale degli Innocenti,
gebouwd in 1419 door Brunelleschi,

36
00:01:46,425 --> 00:01:50,172
een van de beroemdste en 
invloedrijkste architecten van die tijd.

37
00:01:50,172 --> 00:01:53,515
Als ik naar dit gebouw kijk, en bedenk
hoe ziekenhuizen er nu uitzien,

38
00:01:53,515 --> 00:01:56,393
ben ik verbaasd over de ambitie
van dit gebouw.

39
00:01:56,393 --> 00:01:58,252
Het is echt een geweldig gebouw.

40
00:01:58,252 --> 00:02:00,086
Met die binnenplaatsen,

41
00:02:00,086 --> 00:02:02,619
zodat alle kamers daglicht
en frisse lucht hebben.

42
00:02:02,619 --> 00:02:05,032
Met grote kamers
en hoge plafonds,

43
00:02:05,032 --> 00:02:07,386
waardoor het prettiger is
om in te verblijven.

44
00:02:07,386 --> 00:02:09,281
En het is ook nog mooi.

45
00:02:09,281 --> 00:02:13,112
We waren vergeten dat
zoiets ook nog bij een ziekenhuis kan.

46
00:02:13,112 --> 00:02:17,135
Voor betere gebouwen voor het overlijden,
moeten we erover praten,

47
00:02:17,135 --> 00:02:19,696
maar omdat we het onderwerp dood
ongemakkelijk vinden,

48
00:02:19,696 --> 00:02:21,066
hebben we het er niet over,

49
00:02:21,066 --> 00:02:24,458
en vragen ons niet af hoe we
als samenleving de dood benaderen.

50
00:02:24,458 --> 00:02:27,632
Ik was tijdens mijn onderzoek
het meest verbaasd

51
00:02:27,632 --> 00:02:30,177
over hoe veranderlijk houdingen zijn.

52
00:02:30,177 --> 00:02:32,499
Dit is het eerste crematorium in Engeland,

53
00:02:32,499 --> 00:02:35,398
dat in 1870 in Woking werd gebouwd.

54
00:02:35,398 --> 00:02:38,605
Toen de bouw begon,
werd er geprotesteerd in het dorp.

55
00:02:38,605 --> 00:02:40,798
Cremeren werd niet algemeen geaccepteerd.


56
00:02:40,798 --> 00:02:43,641
99,8 procent van de mensen werd begraven.

57
00:02:43,641 --> 00:02:47,584
En nu, maar een eeuw later,
wordt driekwart gecremeerd.

58
00:02:47,584 --> 00:02:49,861
Mensen staan best open
om dingen te veranderen

59
00:02:49,861 --> 00:02:52,512
als ze de kans krijgen erover te praten.

60
00:02:52,512 --> 00:02:55,515
Dit gesprek over architectuur en de dood

61
00:02:55,515 --> 00:02:58,844
was wat ik wilde opstarten 
tijdens mijn eerste tentoonstelling,

62
00:02:58,844 --> 00:03:02,220
in Venetië, in juni,
die "Dood in Venetië" heette.

63
00:03:02,220 --> 00:03:05,174
Het was speels ontworpen

64
00:03:05,174 --> 00:03:07,672
zodat de mensen er letterlijk 
mee bezig zouden zijn.

65
00:03:07,672 --> 00:03:10,737
Dit is een van de opstellingen,
een interactieve kaart van Londen

66
00:03:10,737 --> 00:03:13,372
die laat zien hoeveel
van de gebouwen in de stad

67
00:03:13,372 --> 00:03:15,501
gaan over dood en doodgaan.

68
00:03:15,501 --> 00:03:17,640
Als je je hand over de kaart beweegt,

69
00:03:17,640 --> 00:03:22,699
verschijnen de namen 
van de gebouwen en begraafplaatsen.

70
00:03:22,699 --> 00:03:25,207
Een andere opstelling
was een serie ansichtkaarten

71
00:03:25,207 --> 00:03:27,134
die mensen konden meenemen.

72
00:03:27,134 --> 00:03:29,665
Er stonden woningen en ziekenhuizen op

73
00:03:29,665 --> 00:03:32,080
en begraafplaatsen en mortuaria.

74
00:03:32,080 --> 00:03:34,541
Ze vertellen het verhaal
van verschillende ruimtes

75
00:03:34,541 --> 00:03:37,374
waar we doorheen gaan,
aan beide kanten van de dood.

76
00:03:37,374 --> 00:03:39,719
We wilden laten zien dat de plek
waar we doodgaan

77
00:03:39,719 --> 00:03:42,970
belangrijk is voor
hoe we doodgaan.

78
00:03:42,970 --> 00:03:47,753
Het gekst waren de reacties
van de bezoekers aan de expositie,

79
00:03:47,753 --> 00:03:50,121
vooral bij de audio-visuele onderdelen.

80
00:03:50,121 --> 00:03:53,813
Mensen dansten, renden en sprongen

81
00:03:53,813 --> 00:03:56,698
om de opstellingen 
op verschillende manieren op te starten,

82
00:03:56,698 --> 00:03:59,252
en op een bepaald moment
stopten ze min of meer.

83
00:03:59,252 --> 00:04:01,986
Ze beseften dat ze
bij een expositie waren over de dood.

84
00:04:01,986 --> 00:04:04,610
Ze bedachten dat ze zich
anders moesten gedragen.

85
00:04:04,610 --> 00:04:07,167
Maar eigenlijk vraag ik me af
of er een manier is

86
00:04:07,167 --> 00:04:09,532
om je te gedragen rond de dood.

87
00:04:09,532 --> 00:04:14,083
En als die er niet is, wil ik je vragen
wat je een goede dood vindt,

88
00:04:14,083 --> 00:04:17,752
en hoe architectuur eruit moet zien,
die een goede dood ondersteunt.

89
00:04:17,752 --> 00:04:20,396
Zou het niet iets minder zó moeten zijn,

90
00:04:20,396 --> 00:04:22,380
en iets meer zó?

91
00:04:22,380 --> 00:04:24,694
Dank je wel.

92
00:04:24,694 --> 00:04:26,714
(Applaus)