Ես ուզում եմ պատմել մահվան ու
ճարտարապետության մասին:
Հարյուրավոր տարիներ առաջ մենք մահանում
էինք թոքերի բորբոքումից,
եթե դրանք շարունակվեին
կսպանիեն մեզ շատ արագ:
Մենք մահանում ենք տանը, մեր անկողնում
հարազատների խնամքի ներքո
չնայաց դա այլ տարբերակ է
քանի որ շատ մարդիկ բուժվելու
հնարավորություն չունեն:
20-րդ դարում շատ բաներ փոխվեցին:
Հայտնվեց նոր դեղամիջոց՝ պենիցիլին,
այդպիսով մենք կարող էինք բուժել
հիվանդությունները:
Նոր սարքավորումներ ստեղծվեցին, ինչպիսինն է
ռենտգենի ապառատը:
Քանզի դրանք մեծ էին ու շատ
թանկարժեք,
մեզ անհրաժեշտ էին խոշոր, կենտրոնացված
շենքեր,
և դրանք դարձան մեր նոր հիվանդանոցները
Երկրորդ ՀՊ-ից հետո
շատ երկրներ հիմնեցին առողջապահական
համակարգեր
որ, կարիք ունեցողները բուժում ստանային:
Արդյունք այն էր, որ դարի սկզբում
կյանքը երկարեց մինչև 45
գրեթե 2 անգամ:
20-րդ դարը շատ մեծ հաջողություն բերեց
գիտությանը
բայց կենտրոնանալով կյանքի վրա
բոլորը մորացան մահվան մասին,
անգամ մեր մոտեցումը փոխվեց դեպի մահը:
Հիմա ես ճարտարապետ եմ,
վերջին մեկ ու կես տարվա ընթացքում
հետևում էի այս փոփոխություններին
ու նրան, թե ինչպես է կապված
ճարտարապետությունը մահվան հետ:
Մարդիկ հիմա մահանում են քաղցկեղից
ու սրտի արատից,
և սա նշանակում է, որ մեզնից շատերը
քրոնիկ հիվանդություններ կունենան
մեր կյանքի վեջում:
Այդ ընթացքում
մենք երկար ժամ էր կանցկացնենք
հիվանդանոցներում:
Բոլորս էլ եղել ենք ժամանակակից
հիվանդանոցում:
Գիտենք ֆլուորեսցենտային լույսերի,
անվերջ միջանցքների
ու այնտեղ շարված անհարմար աթորների
մասին:
Հիվանդանոցի ճարտարապետությունը
ունի բավականին վատ համբավ:
Բայց իրականում, միշտ չէ, որ այն
ունեցել է այսպիսի համբավ:
Լ՛օսպեդալե դելի Ինոսենտի հիվանդանոցը
կառուցել է Բրունելեսկին 1419թ,
ով եղել է իր ժամանակի ամենահայտնի
ճարտարապետներից մեկը:
Եվ ես, որ նայում եմ այդ շենքին, հետո
մտացում՝ այսօրվա հիվանդանոցի մասին
ինձ զարմացնում է մի բան՝ այդ շենքի
փառասիրությունը:
Դա իսկապես հրաշալի
շինություն է:
Այն մեջտեղում ունի մի քանի բակ,
ինչով էլ պայմանավորված է սենյակների
լույսը, մաքուր օդը
սենյակներն էլ մեծ են ու ունեն բարձր
առաստաղներ,
որպեսզի մարդիկ հարմարավետ զգան իրենց:
Եվ դա նաև գեղեցիկ է:
Մեկ-մեկ մենք մորանում ենք, որ դա
նույնպես հնարավոր է հիվանդանոցում:
Եթե մենք ուզում ենք մահանալու համար ավելի
լավ շենքեր, պիտի խոսենք դրանց մասին,
բայց քանզի մենք համարում ենք մահվան մասին
թեման անհարմար,
մենք չենք խոսում դրա մասին,
և չենք հարցնում, թե որպես հասարակություն
ինչպես ենք մոտենում մահին:
Իմ հետազոտության մեջ ինձ զարմացնող
բաներից մեկն այն էր,
թե իրականում վերաբերմունքները ինչքան
փոփոխական են լինում:
Սա առաջին դիակիզարանն է Միացյան
Թագավորությունում,
որը կառուցվել է Յոկինգում, 1870-ական
թվականներին:
Շենքը կառուցելուց հետո,
շատ բողոքներ եղան գյուղում:
Դիակիզումը սոցիալապես ընդունելի չէր
և մարդկանց 99,8 տոկոսին թաղում էին:
Եվ ընդհամենը 100 տարի հետո, մեզնից
երեք քառորդն է դիակիզվել:
Մարդիկ իրականում ընդունւմ են
փոփոխություններ,
եթե սկսում են խոսել դրանց մասին:
Այսպիսով, մահվան և ճարտարապետության
մասին այս զրույցը
այն էր, ինչով ես ուզում էի սկսել
իմ առաջին ցուցահանդեսը
հունիսին Վենետիկում, որը կոչվում էր
"Մահը Վենետիկում":
Այն նախտեսված էր լինելու այնքան աշխույժ,
որ մարդիկ ներգրավված լինեին դրանում:
Սա մեր ցուցանմուշներից մեկն է՝
Լոնդոնի ինտերակտիվ քարտեզը
որը ցույց է տալիս, թե քաղաքում ինչքան
անշարժ գույք է
տրվում մահանալու համար
և եթե դուք ձեռքով անցնեք քարտեզի վրայով
այդ անշարշ գույքի, շինության կամ
գերեզմանատան անունը կհայտնվի:
Մեր երկրորդ ցուցահանդեսում
եղել են մի շարք բացիկներ,
և մարդիկ կարող էին դրանք տանել
իրենց հետ:
Դրանց մեջ ներկայացված էին
տներ, հիվանդանոցներ
գերեզմանատներ և դիարաններ,
և դրանք պատմում էին տարբեր
տարածքների մասին
որտեղով անցնում ենք:
Մենք ուզում էինք ցույց տալ, որ
մահվան վայրը
շատ կարեվոր մաս է կազմում:
Տարօրինակ էին ցուցահանդեսի այցելուների
արձագանքները,
հատկապես տեսահոլովակների համար:
Մարդիկ պարում էին, վազում
թռչկոտում,
նրանք փորձում էին ակտիվացնել
ցուցահադեսը տարբեր ձևերով,
բայց մի պահ նրանք դադար էին
տալիս
ու հիշում, որ գտնվում են մահվան
մասին ցուցահանդեսում,
և մի գուցե այդպես չպիտի իրենց դրսևորեն:
Բայց ես ձեզ կհարցնեմ, արդյոք կա
դրսևորման ձև,
որով դուք կարող եք ցույց տակ ձեր վերաբերմունքը
մահվան շուրջը
և եթե չկա, ես կխնդրեի մտածել,
որն է լավ մահը,
և ի՞նչ եք կարծում ճարտարապետությունը, որ
նպաստում է լավ մահվանը,
միգուցե դա նման չպիտի ինի մի քիչ այս մեկին կամ
ավելի շատ նման լինի այն մյուսին:
Շնորհակալություն:
(Ծափահարություններ)